ELDERS - De Baltische staten staan onder druk van de opgelopen spanningen tussen Rusland en het westen. Estland, Letland en Litouwen is er in deze situatie veel aan gelegen de wereld duidelijk te maken aan welke kant zij staan.
Litouwen vierde deze week de 110e verjaardag van de persvrijheid in het land. Het was woensdag tevens de Dag van het boek en van de taal. President Dalia Grybauskaite zei bij de uitreiking van prijzen voor een nationale dictee-competitie: “als we de landstaal behouden, behouden we ook onze staat”. Premier Algirdas Butkevicius herinnerde op zijn beurt aan de lange en moeilijke weg om de landstaal erkend te krijgen .
“The language is the main symbol of the state which unites and musters compatriots in every continent (…) The language and the press unite us to responsibly develop the civil society, to consolidate the democratic foundation, to take pride in the spoken and written free word.“
Het vrije woord is een van de belangrijkste punten waarop het land zich wil onderscheiden van grote buur Rusland. Op de wereldwijde Freedom of the Press lijst van 2014 die vorige week werd gepubliceerd staat Litouwen temidden van veel andere Europese landen bij de top 50. En Rusland valt in deze rapportage in de categorie Not free.
Alle aandacht voor het vrije woord, de landstaal en de eigen literatuur in Litouwen kan natuurlijk niet los worden gezien van de spanningen rond de burgeroorlog in Oekraïne.
Litouwen is lid van de NAVO en van de EU. Binnenkort treedt het toe tot de eurozone. Het krijgt daarvoor zelfs de zegen van kredietbeoordelaar Standard & Poor’s. Moet het vrezen voor zijn onafhankelijkheid of uitsluiting van de Europese gemeenschap?
Op 2 mei kwamen NAVO-schepen met een gemengde Noorse, Nederlandse, Belgische en Estse bemanning aan in de haven van Klaipeda. Voor Rusland een provocatie. Voor Litouwen een prettige bevestiging dat hun zorgen over de oplopende spanningen serieus worden genomen door de geprefereerde partners in het westen. Maandag 5 mei kwam de reactie. Rusland maakte eenzijdig een einde aan het verdrag met Litouwen waarin wederzijdse wapeninspecties in de enclave Kaliningrad en Litouwen waren afgesproken. In Kaliningrad ligt de Russische vloot voor de Baltische Zee. Eens te meer wordt Litouwen geconfronteerd met de Russische macht waar het moeilijk van loskomt. De geschiedenis van het land suggereert een blijvende afhankelijkheid van afwisselend west en oost en de angst voor Rusland is nu dus begrijpelijk.
Litouwen koerst ook op energiegebied op onafhankelijkheid van Rusland. Voor de invoer van gas is het land sterk afhankelijk van Rusland wat heeft geleid tot hogere prijzen. In 2012 betaalde Litouwen 15 % meer dan het Europese gemiddelde voor aardgas. Eind dit jaar zal een terminal voor vloeibaar aardgas worden geopend in Klaipeda en de energieverbindingen met Polen en Zweden zijn in aanbouw. De EU speelt op dit gebied een actieve rol in de drie Baltische staten. “Toetreding tot een elektriciteits-EU” noemt Reinis Aboltins, energie-expert uit Letland, deze projecten.
In Estland is volgens De Volkskrant deze week een mediaoorlogje uitgebroken. Op de publieke zender heten de Esten de Amerikanen welkom, maar de pro-Russische zender herinnert de kijker gretig aan het optreden van de Amerikanen in Vietnam. Maar ook van Esten die niets van Rusland moeten hebben mag de Russische zender alles blijven uitzenden. Terug naar de Sovjet-censuur wil niemand.
Reacties (4)
“Maar ook van Esten die niets van Rusland moeten hebben mag de Russische zender alles blijven uitzenden.”
Bij dit zinnetje mist een linkje.
Oh? Is het nu al officieel een burgeroorlog?
Daarnaast is het natuurlijk maar de vraag hoe die persvrijheid gerelateerd kan worden aan de Oekraïnecrisis. Ze zijn namelijk niet dit jaar opeens flink gestegen. Maar je stipt wel een mooi punt aan. Als je je door iets of iemand bedreigd voelt, dan ga je je focussen op juist datgene wat je daarvan onderscheidt, of in ieder geval wat je denkt dat je onderscheidt.
Of je nu een moslim bent of een land, dat maakt dan blijkbaar niet uit.
Tegelijkertijd is dat een mogelijke verklaring waarom de afgelopen tijd de burgerrechten in Europa en de VS zo zijn geërodeerd: we hebben geen machtige vijand meer waaraan we ons spiegelen.
Als de Sovjet-Unie nog had bestaan, dan hadden we hier denk ik nooit een bewaarplicht gehad.
@1: Dank voor deze link. Dat Esten de Russische minderheid dwars zitten is bekend. Dat oplopende spanningen met Rusland die minderheid verder in het nauw drijven lijkt onvermijdelijk. En die spanningen zullen tot uiting komen in de media en vervolgens leiden tot pogingen om die media te muilkorven. Ik vind het -net als Joost in @2- opmerkelijk dat de nieuwschef van de Estse televisie volgens het Volkskrantartikel dan toch terugschrikt voor uitzendverboden omdat ze te veel doen denken aan de Sovjettijd. En het Estse parlement was dat in meerderheid met hem eens.
@2: als het geen burgeroorlog is, Joost, wat is het dan wel? En je veronderstelling over de bewaarplicht waag ik te betwijfelen. De bewaarplicht hebben we te danken aan slim misbruik van het “terrorisme” door de surveillance industrie. Ik zou eerder zeggen dat ze geleerd hebben van de Sovjet-Unie.
@3: Het verhaal klonk me toch wat eenzijdig positief in de oren, aangezien je uit de Baltische staten namelijk ook heel andere geluiden hoort over de persvrijheid, waar het Russische media betreft. Zo lees ik hier dat Letland recent één en Litouwen al drie Russische TV-zenders uit de lucht heeft gehaald. De redenen zijn heel begrijpelijk, maar met het vieren van persvrijheid heeft het toch niet zoveel te doen.