OPINIE - Ach, de Hofvijver. Het moeten de kikkers zijn die de politici inspireren, want onze politici kwaken wat af. Neem de opmerking van minister Bussemaker van Onderwijs dat iedereen er door de invoering van het leenstelsel op vooruitgaat, ook de studenten. De opbrengst van het leenstelsel, een miljard, wordt namelijk geïnvesteerd in het onderwijs.
Bussemaker heeft dus feitelijk niets gezegd. Het gaat er immers om waarin dat miljard wordt geïnvesteerd. En juist daar wringt de schoen. Ik probeer al een uur te bedenken welke door het ministerie genomen maatregelen nou echt als verbetering van het hoger onderwijs kunnen worden gekwalificeerd en ik kan er precies nul noemen. Ik denk daarom dat de kans precies 100% is dat dat miljard zal worden verspild aan het zoveelste project waarmee het onderwijs verder wordt gesloopt.
Mag ik een voorstel doen dat wél werkt? Gebruik het geld om studentenhuizen te bouwen, zo dicht mogelijk bij de universiteiten en hogescholen. Waarom? Ik citeer uit een eerder stukje:
De efficiëntste manier om te studeren is, heel simpel, dat je ’s morgens naar de leeszaal gaat, met een paar medestudenten rond een tafel gaat zitten, en je buigt over hetzelfde onderwerp. Drie kwartier lezen, rekenen, schrijven en wat dies meer zij, en dan samen koffie halen en de stof bespreken. Als de tijd wordt genomen voor een redelijke lunch en een wat uitgebreider avondeten in de mensa, staat niets de perfecte flow in de weg, zodat je met plezier bezig bent van vroeg in de ochtend tot laat in de avond.
De groepsgrootte is eens onderzocht: ergens tussen de vijf en acht mensen. Bij een grotere groep gaan haantjes-de-voorsten de gesprekken domineren, waardoor minder assertieve studenten onvoldoende aan bod komen. Als de groep kleiner is, ontstaan er minder vragen en neemt de kans toe dat niet alle complicaties van de stof worden doorzien.
De enige voorwaarden waaraan moet zijn voldaan, zijn natuurlijk dat de leeszaal vroeg open is en dat het mogelijk is laat op de avond nog naar huis te gaan. Om die reden was het in de jaren zestig en zeventig beleid om studenten zoveel mogelijk op een campus te concentreren en daar ook supermarkten, wasserettes en mensa’s in te richten.
De campuscultuur, waarin studenten efficiënt konden werken, is door twee maatregelen gesloopt. De eerste was de verplichting dat studenten een OV-kaart moesten kopen, een bezuinigingsmaatregel waarmee minister Deetman een gat op zijn begroting dichtte. De gedwongen neringdoening leidde er vervolgens toe dat studenten meer dan vroeger bij hun ouders woonden, wat weer werd gebruikt – tweede maatregel – om de beurzen aan te passen: minder studenten waren uitwonend. Het simpele gevolg is, als mijn nattevingerberekening klopt, dat studenten anno vandaag tien uur per week minder tijd hebben om te studeren. Nog meer tijd gaat verloren door de meer dan ooit noodzakelijke bijbaantjes. Je hoort vaak zeggen dat studenten tegenwoordig efficiënter werken dan vroeger, maar als je minder tijd krijgt, schiet je daar niet echt mee op. Ministerieel gekwaak.
Wie het onderwijs een goed hart toedraagt, herstelt de campuscultuur. Zorg dat studenten weer bij hun school of universiteit kunnen wonen. Bouw studentenwoningen, geef studenten de vrijheid naar eigen inzicht reiskosten te maken en zorg er – als er dan toch een leenstelsel moet komen – voor dat studenten voldoende kunnen lenen om geen bijbaantjes te hoeven nemen.
Dat alles zal meer kosten dan een miljard. Er zullen namelijk nog veel meer miljarden moeten naar ons onderwijs. Ter illustratie: in 1975 ging 7,2% van de overheidsbestedingen naar onderwijs, in 2007 was dat 5,3%.
Het eigenlijk probleem is dit: er is anderhalf jaar gesproken over een leenstelsel, terwijl we ook anderhalf jaar hadden kunnen spreken over de vraag of we eigenlijk hoger onderwijs willen voor onze kinderen. Zo ja, dan is de vraag hoeveel we daar nu voor overhebben. We hebben een visie nodig maar gekwaak gekregen.
Reacties (24)
Juist! En dat miljard dat dus wordt “opgehaald” wordt betaald door studenten die dat niet kunnen steken in zichzelf. Als er iets duidelijk wordt uit America is het wel dat “failure to launch” aanmerkelijk waarschijnlijker wordt. Maar natuurlijk niet voor diegene die al geld hadden.
“De efficiëntste manier om te studeren is, heel simpel, dat je ’s morgens naar de leeszaal gaat, met een paar medestudenten rond een tafel gaat zitten, en je buigt over hetzelfde onderwerp. Drie kwartier lezen, rekenen, schrijven en wat dies meer zij, en dan samen koffie halen en de stof bespreken.”
De auteur bedoelt alfa/gamma studies neem ik aan, bij beta/medische studies is het de hele dag in de collegezaal zitten, werkcolleges maken en het practicum doen.
@2 Valt bij mij onder ‘rekenen’.
@0
Ja, het is erg ondoorzichtig waar het geld aan besteed zal worden en wat voor impact dat zal hebben op de kwaliteit van het onderwijs en de productiviteit van de Nederlandse economie. Merk daarbij op dat een productievere economie niet meteen betekent dat de lasten voor het studeren meer verschuiven naar de hogere inkomens.
Sowieso zijn er wat aanmerkingen te maken op de afgedongen veranderingen in het leenstelsel. De aanvullende beurs wordt verhoogd met 100 euro, de OV-studentenkaart blijft behouden, aflossing van studieschuld mag hoogstens 4% van het bruto inkomen bedragen ipv. 12% nu en aflossing gaat pas in vanaf minimumloon. So far so good, maar het feit dat de beoogde bezuiniging nauwelijks is veranderd doet vermoeden dat er addertjes onder het gras zitten: ten eerste is er het feit dat de aflossingstermijn wordt verlengd van 15 naar 35 jaar, wat ook meteen zorgt voor meer rente, in tegenstelling tot wat vaak beweerd wordt betekent dat voor heel veel mensen, misschien wel de meerderheid dat er in totaal flink meer moet worden afgelost ipv. dat het gewoon geleidelijker gaat met een beetje meer rente (er zijn heel wat mensen die na 15 jaar nog niet alles hebben afbetaald. dat aantal neemt straks alleen maar toe), ten tweede zou dit kunnen betekenen dat de criteria voor de aanvullende beurs strenger worden en/of de rente op de lening omhoog gaat want hoe men anders nog steeds aan die bezuiniging van een miljard komt?
@3
Beta/medische werkcolleges doe je niet in de “leeszaal”, sterker nog, je zit bijna nooit in een leeszaal en het aantal reguliere colleges ligt ook gewoon flink hoger dan bij alfa/gamma studies. Dat beeld van die leeszalen met clubjes studenten die samenvattingen maken klopt gewoon niet buiten de alfa/gamma studies.
Wat mij tegen staat is dat je 30 jaar, dus bijna tot aan het pensioen ( alhoewel dat voor de huidige generatie studenten er denk ik niet in zit ) moet aflossen. Hoe zit dat bv met mensen die naar het buitenland willen? Levenslang achtervolgt door staat Nederland?
@6
Ja dan wordt je achtervolgd gedurende 35 jaar, net als je nu gedurende 15 jaar achtervolgd wordt. Niet dat dat op zichzelf heel raar of slecht is.
@7: hoezo is dat niet heel erg raar? een schuld die na 15 jaar niet kan worden afgelost moet worden afgeschreven lijkt mij. het menselijk kapitaal dat je tijdens je studie opbouwt wordt over tijd eerder minder dan meer waard. als het na 15 jaar niet voldoende rendeert gaat dat het nooit doen.
@8
We hebben het hier over een studieschuld met een kunstmatige rentevoet en aflossingsregels (niet meer dan 12 of 4% van de opbrengst, dat kun je niet vergelijken met dividend op een aandeel, het is meer een soort hypotheek maar dan met aflossing die van je inkomen afhankelijk is). De meeste mensen betalen liever 50 jaar 10 euro per maand dan 10 jaar 1000 euro per maand, dus de termijn is op zichzelf het probleem niet.
@8: Je zou kunnen zeggen dat een vooruitzicht van 35 jaar aflossen je dwingt tot een juiste studiekeuze. Maar wie kan er zo ver vooruit kijken. er zijn tijden geweest dat de studie vrijetijdskunde goede vooruizichten leek te hebben, we zouden immers (voorspelling) steeds meer vrije tijd krijgen, en dan lijkt zo’n studie heel wat. En nu worden ze en masse werkeloos.
Beta studies zijn altijd in trek geweest, maar de salarissen van een gemiddelde beta liggen niet hoger dan die van mensen in andere sectoren. Gaan die nu dat extra jaar betalen? en dat voor mensen waar (weer die voorspelling) de maakindustrie op moet gaan draaien
@9: “het is meer een soort hypotheek”
Een hypotheek is een lening met hypotheekrecht op een onderpand.
Het recht van hypotheek is een zekerheidsrecht op een registergoed, dat gekoppeld is aan een lening, althans een maximaal te lenen bedrag. De eigenaar van het goed kan dit hypotheekrecht vestigen op het goed ten behoeve van een rechtssubject (zoals een bank) die dat als voorwaarde stelt voor het verstrekken van de lening. In zo’n geval spreekt men van een hypothecaire lening. De hypothecaire lening wordt verstrekt en als borgstelling wordt het goed in onderpand gegeven.
Bij een studielening is er helemaal geen onderpand: het is bijna een soort consumptief krediet. Daar is een looptijd van 35 jaar (of 15 jaar voor mijn part) ongehoord.
dus de termijn is op zichzelf het probleem niet
Vanwege samengestelde rente is de looptijd essentieel.
@10:
Je zou kunnen zeggen dat een vooruitzicht van 35 jaar aflossen je dwingt tot een juiste studiekeuze.
Dat heeft inderdaad zo goed met huizen gewerkt. :)
er zijn tijden geweest dat de studie vrijetijdskunde goede vooruizichten leek te hebben, we zouden immers (voorspelling) steeds meer vrije tijd krijgen, en dan lijkt zo’n studie heel wat. En nu worden ze en masse werkeloos.
Er bestaat niet meer iets als een studie met baanzekerheid. Zie bijvoorbeeld piloten en medisch specialisten. Niet zo heel lang geleden verzekerd van een goed inkomen nu:
http://www.volkskrant.nl/vk/nl/5270/Zorg/article/detail/3561912/2013/12/14/Jonge-medisch-specialist-werkt-soms-onbetaald.dhtml
http://www.parool.nl/parool/nl/4/AMSTERDAM/article/detail/3616402/2014/03/17/Werkloze-piloten-gegijzeld-door-torenhoge-schulden.dhtml
Zolang de rente onder de inflatie zit is er geen probleem toch?
@4: “ten eerste is er het feit dat de aflossingstermijn wordt verlengd van 15 naar 35 jaar, wat ook meteen zorgt voor meer rente, in tegenstelling tot wat vaak beweerd wordt betekent dat voor heel veel mensen, misschien wel de meerderheid dat er in totaal flink meer moet worden afgelost ipv. dat het gewoon geleidelijker gaat met een beetje meer rente”.
In plaats ervan, zoals Bussemaker zegt, dat je er 35 jaar over ‘mag’ doen, zou ik liever zeggen, dat je er 15 jaar aan vastzit. Ook het oude systeem kende addertjes onder het gras. De genoemde 15 jaar zijn 17 jaar, want de eerste jaar ‘hoefde’ je niet af te lossen. Lees: de overheid wilde dit niet meenemen in de draagkrachtmeting, omdat de meesten nog op zoek zijn naar een baan en meteen voor draagkrachtmeting in aanmerking komen. Het tweede addertje: het hebben van een partner vermeerderde de periode naar 32 jaar, tenzij je je partner wil laten delen in je studieschuld. Geen zinnig mens wil dit. Het derde addertje kent bijna niemand: over de maanden, waarin je afloscapaciteit boven je draagkrachtmeting ligt (aangevraagd of niet) telt de periode van 15 c.q. 17 jaar niet door. Dus 15 jaar gewerkt, werkloos, maar nog niet volledig afgelost, resulteert erin, dat je pas over maximaal 15 jaar voor kwijtschelding in aanmerking komt. Als dat addertje ook overgenomen is in de nieuwe regeling, dan komt het schrikbeeld, dat je na pensionering nog aan je studieschuld aan het aflossen bent dichterbij.
Een ander onzinnige argumentatie van Bussemaker is, dat de arbeider nu betaalt voor de zoon of dochter van de notaris. het is inderdaad juist, dat een deel van de belasting van de arbeider naar studiefinanciering gaat. Als er 5% aan onderwijs uitgegeven wordt en de arbeider betaalt 1000 euro belasting (het meeste is sociale premie, die geacht wordt te gaan naar uitkeringen), dan kost hem dat 50 euro per jaar. Gaat zijn kind studeren, dan krijgt hij daar een veelvoud van terug. Met 40 jaar arbeiden betaalt de arbeider 2000 aan onderwijs, maar krijgt zijn kind er een veelvoud van terug. Voor de notaris, die bijvoorbeeld 25.000 betaalt, geldt een hoger bedrag, namelijk € 1.250 per jaar. Op een arbeidzaam leven van 40 jaar is dit 50.000 euro aan hoger aan onderwijs, wat notariszoon of dochter niet geheel terugkrijgt in de vorm van basisbeurs of aanvullende beurs. Dat maakt de arbeider een netto-ontvanger en de notariszoon een nettobetaler, precies zoals de socialisten willen.
Bussemaker doet nu net of het belastinggeld van de arbeider geoormerkt is en volledig naar de notariszoon gaat en dat de notaris niets aan hoger onderwijs betaalt middels belastingen. De eerlijkste manier om uit te rekenen, wat eenieder betaalt, lijkt mij de procentuele verdeling van de rijksbegroting los te laten op de per individu of huishouden te betalen belasting.
Zou Bussemaker haar redenering doortrekken, dan moet ze ook het pensioenstelsel laten herzien, want hierin betaalt de lopendebandwerker ook voor de directeur. Sterker nog: omdat de directeur erin slaagt een inkoopsom te laten storten om het verlies aan jaren bij waardeoverdracht ongedaan te maken, profiteert deze meer ervan dan Jan de Arbeider, die simpelweg ‘nee’ te horen krijgt, wanneer hij vraagt extra te mogen storten (mocht hij al de kennis hebben om dit verzoek te kunnen doen).
Helaas worden dit soort blunders door het alfageschoolde journaille maar al te gemakkelijk geslikt. Ik blijf overigens voorstander van zelf je studie bekostigen en lenen via de markt. Waar dit niet lukt: zelfstudie.
@11
Nee, uiteraard is het niet exact hetzelfde als een hypotheek, maar het staat wel dichter bij een hypotheek dan bij dividend op een aandeel. Een consumptief krediet is inderdaad de betere vergelijking , ook daar geldt dat je niet naar korte termijn rendement moet kijken omdat van tevoren al vastgesteld is dat je minder snel terugbetaalt dan je in principe zou kunnen, dus het feit dat je na 15 jaar niet hebt terugbetaald niet betekent dat de investering een negatief rendement had.
“Daar is een looptijd van 35 jaar (of 15 jaar voor mijn part) ongehoord.”
Een maximum afbetaling van 4% van het inkomen en een rente die ver onder de marktwaarde liggen zijn daar ook ongehoord.
“Vanwege samengestelde rente is de looptijd essentieel.”
Ik had het over wat mensen betalen per maand, dus dat is al inclusief rente. Maar ik wil je best tegemoet komen hoor: betaal je liever langdurig een klein bedrag, inclusief rente, dat in totaal minder is dan een ander soort lening waarbij je gedurende kortere tijd betaalt maar in totaal meer betaalt, inclusief rente?
@14
Klopt wat je zegt over dat arbeider betaalt voor notariszoon riedeltje: zo’n oormerking bestaat inderdaad helemaal niet (als de extra belasting die een notaris betaalt niet opweegt tegen de stufi die zijn kind krijgt ligt daar het werkelijke probleem, niet bij de stufi want het is allang en breed aangetoond dat studeren gemiddeld netto geld oplevert voor een land, dus dat netto meer belastinginkomsten ook moet kunnen, zelfs met de aanwezigheid van alle pretstudies). De arbeider die z’n kinderen wil laten studeren is onder het leenstelsel meer kwijt dan onder het oude stelsel, Bussemaker zou reageren dat de student zelf de lening betaalt maar dan moet je ook meteen het hele frame loslaten dat de huidige generatie werkenden voor de huidige generatie studenten betaalt, immers dan kon je bij het oude stelsel ook zeggen dat de student zijn eigen stufi terugbetaalt door later de staatsschuld helpen af te lossen o.i.d. en moet het riedeltje over de arbeider die voor de notariszoon betaalt ook meteen naar de prullenbak.
@10
Het gaat altijd om het aanbod van afgestudeerden tegenover de vraag naar afgestudeerden. Er is in alles werk, maar vaak gewoon niet genoeg voor het aantal afgestudeerden, kijk naar hoeveel andere mensen de studie doen vs. het redelijk te verwachten aantal arbeidsplaatsen. Er was voor de crisis echt niet zoveel meer werk verwacht in de vrijetijdskunde, maar het aantal studenten dat het studeerde nam wel explosief toe, gewoon omdat je dan met minimale inspanning en met behoud van stufi 4 jaar niet iets anders hoeft te doen en er zelfs nog een papiertje aan overhoudt ook waarmee je jezelf officieel “hoogopgeleid” (een soort synoniem voor ubermensch tegenwoordig) mag noemen. Betastudies (behalve biologie) zijn eigenlijk altijd een goede keuze omdat, vooralsnog, mensen die altijd massaal hebben gemeden en er altijd veel werk in is.
@17: Hoger onderwijs moet er sowieso rekening mee houden, dat mensen niet altijd in het primaire vakgebied van die scholing terechtkunnen en mensen breder opleiden. In de VS en het VK krijg je in de eerste jaren een brede algemene scholing alvorens je je gaat specialiseren. Het slechtste voorbeeld hier is de (particuliere) pilotenopleiding, waar mensen weinig anders leren dan het besturen van een vliegtuig.
@5: Kom jij ook wel eens op een medische faculteit? Degene waar ik werk kenschetst zich toch echt meer door studenten die de hele dag in het studielandschap zitten dan in de collegebanken (12 uur/week contactonderwijs is het gestelde quotum door de faculteit, dat is inclusief colleges, onderwijsgroepen en practica, de rest mag je met zelfstudie doen).
@19
In Utrecht heb je 18 contacturen in de bachelor en er zijn altijd stages/coschappen tijdens de master. Lijkt misschien niet veel maar bij de meeste alfa en sommige gamma studies is er helemaal geen verplichte stage, en is het hebben van 18 (of zelfs 12) contacturen bovengemiddeld en daar worden dan vaak ook nog eens groepsopdrachten (die dus in zo’n “leeszaal” plaatsvinden) meegeteld.
Van mijn beta studie herinner ik me meerdere semesters met 24 begeleidde contacturen (en dan waren er nog stages in andere semesters) en wat er overbleef aan werk leende zich niet goed voor groepswerk. Dan is er behoefte aan meer assistenten en opname van colleges, hoewel natuurlijk gemiddeld minder reistijd, wat @0 aanraad, ook heel fijn is. Nu wordt er constant uitgegaan van alfa/gamma studenten, zowel in een deel van de adviezen die @0 geeft als in de berekening van de studieschuld, harde knip en eerder de langstudeerboete (men gaat altijd uit van 4 jaar en van een studierendement dat bij vrijetijdskunde een stuk realistischer is dan bij natuurkunde). Ook lijkt het erop dat meerdere regeringen en coalities koste de toegang tot alle studie 100% open willen houden, hoe zwaar de gevolgen van zo’n beleid ook zijn voor bepaalde studies. Als de helft van de rechtenstudenten de studie niet afmaakt dan moeten studenten scheikunde ineens een bindend studieadvies krijgen, ipv. dat ze gewoon minder studenten toelaten tot de studie rechten of wat strenger selecteren. Zo’n ander beleid wat meer kijkt naar de marginale arbeidsperspectieven hoeft niet meteen om te slaan in een bureaucratische moloch, er moet iets van een middenweg mogelijk zijn.
@13: Want je inkomen volgt altijd de inflatie?
Een maximum afbetaling van 4% van het inkomen en een rente die ver onder de marktwaarde liggen zijn daar ook ongehoord.
????
waar haal je die 4% vandaan?
overigens zit je teveel op (weinig relevante) details. punt is dat de student nu tegen “gunstige voorwaarden” veel moet lenen voor iets van onzekere waarde. dat komt nergens anders voor. als je leent bij Mediamarkt krijg je de zekere maar snel afnemende waarde van een breedbeeld televisie er voor terug. als je leent voor een huis of een bedrijfslening aangaat geldt hetzelfde (namelijk: de waarde van huis of gefinancieerde bedrijfskapitaal).
@20: Van mijn beta studie
Zeker informatiewetenschappen “beta”. :P
@21
Maximaal 4% van het bruto inkomen is de regel onder de afspraken die een paar dagen geleden zijn gemaakt.
“Overigens zit je teveel op (weinig relevante) details. punt is dat de student nu tegen “gunstige voorwaarden” veel moet lenen voor iets van onzekere waarde. dat komt nergens anders voor.”
Dat is helemaal niet HET punt wanneer je wilt aantonen dat een langdurige aflossing intrinsiek slecht is. Het is een punt als je wilt aantonen dat een leenstelsel voor studenten slecht is, ongeacht de aflossingstermijn, dat zo’n last beter collectief gedragen kan worden. Ik denk dat je te weinig rekening houdt het feit dat de lange aflossingstermijn bij studieschulden is meegenomen in de berekening van de lage rentevoet. Als je bij een bank een lening heel langzaam wilt aflossen ben je de sjaak vanwege opstapelende markt conforme rente, bij een studielening zet de overheid de rente kunstmatig laag zodat je niet per se de sjaak bent bij langzaam aflossen.
P.S. Natuurkunde (universitaire bachelor en master) als je het zo nodig moet weten.
Rob W. weet het weer mooi te verwoorden:
http://www.groene.nl/artikel/leren-lenen