OPINIE - Het Amsterdamse raadslid voor Forum voor Democratie Annabel Nanninga en haar spreekbuis GS maakten zich onlangs nogal druk over een rapport van de Amsterdamse Kunstraad en het beleid dat wethouder Meliani van GroenLinks daarop willen baseren. Steen des aanstoots is de eis van de gemeente om iedereen die voor een subsidie in aanmerking wil komen te verplichten tot een ‘actieplan over inclusiviteit en diversiteit (van governance tot organisatie en bedrijfsvoering, van publiek tot programma en talent).’ In het Parool noemt Theodor Holman het rapport ‘weerzinwekkend’. Hij ziet er een poging in om Amsterdammers een bepaalde manier van denken op te leggen. Volgens Holman is het ‘een illustratie van de langzame moord op onze cultuur, op ons vrije denken, op de vrijheid van de kunstenaar.’ Maar ja, hij is dan ook columnist en mag ook wel een beetje overdrijven.
Nanninga keert zich in de Amsterdamse raad tegen de ‘politisering van de gesubsidiëerde kunstensector.’ En dan met name tegen de ideologie van de ‘uit de VS overgewaaide identiteitspolitiek’ die volgens haar leidraad is geweest voor het kunstenplan. Haar kritiek vind ik voor een FvD-politica echter nogal hypocriet. Als het aan partijleider Baudet ligt gaan we alleen voor kunst die de nationale identiteit niet besmeurt. Met zijn weerzin tegen moderne kunst zullen we, mocht hij het ooit voor het zeggen krijgen, waarschijnlijk ondergedompeld worden in de zuivere ‘boreale cultuur’ met ‘trotse schilderijen’ , ‘sculpturen van onze helden’ en veel pracht en praal. Over politisering van de kunst gesproken.
Diversiteit en inclusiviteit
Het Amsterdamse gemeentebestuur maakt zich helaas wel tot een gemakkelijk mikpunt met een plan dat de kunst wil binden aan de dwingende eisen van een strenge, ver doorgevoerde identiteitspolitiek die onvermijdelijk in conflict komt met de vrijheid van de kunst en de kunstenaar. In kunstbeleid zitten altijd politieke keuzes. Spreiding van de kunst is een politiek streven dat jarenlang het beleid op dit gebied heeft bepaald. Dat alle Amsterdammers kunnen profiteren van Amsterdamse kunstsubsidies lijkt me een vanzelfsprekende plicht voor een democratisch bestuur. Dat diversiteit en inclusiviteit, belangrijke principes zijn in de beleidsvorming mogen we van een links bestuur in een stad als Amsterdam verwachten. Het rapport besteedt daar mooie woorden aan. Maar als het op aanbevelingen en eisen aankomt lijken de ambtenaren vergeten te zijn dat het hier om kunst gaat, en dat kunst toch vooral gedijt in een vrije omgeving. Is daar nog wel voldoende garantie voor als we lezen over een ’training van personeel op inclusiviteit om hun morele inzichten te corrigeren’, verplichte ‘inclusiviteitsplannen’, ‘inclusieve’ beoordelingscommissies, het aanstellen van een ‘Chief Cultural Diversity Officer’, ‘inclusief taalgebruik’? Oudgediende in de culturele sector Shervin Nekuee adviseerde wethouder Meliani er nog eens goed over na te denken:
“Wat wil ze nu echt veranderd zien aan het einde van haar ambtsrit over drie jaar? Wil ze zien dat de nu al door bureaucratie en controle-fetisjisme van de overheid geteisterde sector nog een corps tandeloze diversiteits-controleurs-officieren rijker is? Of, dat haar sector waarlijk verandert in een superdiverse Amsterdam-waardige sector?”
Grenzen aan de vrijheid van meningsuiting
Eén aanbeveling uit het rapport trok in het bijzonder nog mijn aandacht:
“Amsterdam heeft een bloeiende debatcultuur. In een stad waar vrijheid van meningsuiting een groot goed is, ontstaat soms de misvatting dat dit ook het recht om te beledigen zou inhouden. De gemeente moet zich samen met de debatpodia in de stad actief inzetten om verbale agressie te beteugelen en te investeren in bewustzijn van de grenzen van meningsuiting (zowel juridisch als maatschappelijk).”
Met dat doel worden workshops voor het voortgezet onderwijs aanbevolen. Ik ben er helemaal voor. Maar ik blijf wel even haken bij dat ‘actief inzetten’ van de gemeente om bepaalde uitingen te beteugelen en bewustzijn van grenzen van de meningsuiting te bevorderen. Niet omdat het niet zou moeten gebeuren, maar omdat ik dit geen taak van de gemeente vind. Ten principale niet. Het grondrecht op de vrijheid van meningsuiting is er juist op gericht de burger te beschermen tegen een overheid die zich met de uitingen van haar burgers wil bemoeien. Ik zou de gemeente daarom willen aanbevelen de eerste workshop over dit onderwerp op het stadhuis te organiseren.
[overgenomen van Free Flow of Information]
Reacties (31)
In de 2e wereldoorlog hadden we ook een instituut dat politieke correcte voorwaarden stelde aan kunst en cultuur, dat heette de Kultuurkamer. Verder zijn dit praktijken van landen als China, Rusland, Noord Korea en het voormalige Oostblok.
@1: Die Kultuurkamer had een beleid at nauw overeenkomt met de dieetjes die Baudet over kunst heeft. Dus dat is absoluut niet te vergelijken met het beleid dat Amsterdam voorstaat.
Ook je vergelijk met genoemde landen is niet correct. Hier wordt binnen de democratische instituten (in dit geval gemeenteraad)en in het openbaar gesproken en gestemd over dit soort voorstellen. Zelfs politici die radicaal tegen zijn mogen vrijuit spreken, geen enkele wordt achter slot en grendel gegooid of krijgt huisarrest.
Kortom: alweer zit je er vreselijk naast. Je excuses zijn wel op zijn plaats.
De vergelijking met de Kultuurkamer zou ik zelf ook niet maken. En de verwijzing naar totalitaire regimes slaat natuurlijk nergens op. Maar ook zonder die vergelijkingen te maken kun je toch wel kritische kanttekeningen maken bij het feit dat Amsterdam bepaalde politieke correcte voorwaarden wil stellen aan kunst en cultuur. Ik zie in de voorstellen van de gemeente wel degelijk een gebrek aan respect voor de vrijheid van de kunst. Jammer dat dit aan de orde gesteld moet worden door een partij die zelf boter op het hoofd heeft.
Aan kunstsubsidie worden altijd voorwaarden gesteld, en dat gaat altijd knellen, ook als er alleen esthetische en kwaliteitseisen worden gesteld. Sterker nog, het is zelfs uiterst verdacht juist als de overheid eisen gaat stellen aan esthetiek en kwaliteit van kunst. Die oordelen zijn namelijk altijd subjectief.
Maar omdat je ook niet zomaar geld wilt uitdelen aan iedereen die binnenloopt en zegt kunstenaar te zijn, is het niet zo gek dat je als overheid in plaats daarvan eisen stelt aan de participatie die van het project uitgaat. Je organiseert het immers voor de burgers, en dan is het niet zo gek te eisen dat het tenminste geldt voor álle burgers.
Hoe dat vervolgens ingevuld gaat worden is natuurlijk altijd voor discussie vatbaar, en altijd arbitrair. Het alleen maar over aantallen laten gaan lijkt objectief, maar is het natuurlijk ook niet, want je wil je niet alleen maar voor de grote massa inzetten – daar hebben we entertainment voor, en dat is iets anders dan kunst.
@4: Ben ik allemaal met je eens. Maar vind je ook niet dat het gemeentebestuur wel erg dwingend politiek correcte normen oplegt met een hoop bureaucratie als neveneffect?
Dat advies opent zo:
Het lijkt dus niet om subsidies aan individuele kunstenaars of projecten te gaan, maar om instellingen. Dat een gemeente die instellingen wil stimuleren om een breed publiek te bereiken, en zich dus niet alleen op de groep te richten die toch wel komt, vind ik niet zo vreemd.
En bureaucratie hoort nou eenmaal bij een subsidie-aanvraag. Er zijn nu eenmaal altijd criteria verbonden aan subsidies. Logisch ook. Je geeft het niet aan de eerste de beste die erom vraagt.
@5: Ik heb net het plan gelezen en om eerlijk te zijn: nee.
Het is een plan dat zich vooral richt op de organisatie in kunstinstellingen, de samenstelling van het personeel, die te wit is, geen gehandicapten in zich hebben etc, de communicatie daarvan. Het plan staat zo te zien bol van de voorstellen om groepen die normaal niet participeren aan te spreken – en dan zeker niet alleen ‘gekleurde’ groepen.
Het leest als een plan om iedereen erbij te betrekken en ik begrijp helemaal dat dit haaks staat op het doel van FvD om zoveel mogelijk tweespalt te creëren en te doen alsof de witte culturele identiteit de enige bedreigde diersoort is in Nederland, en dat Lellebel Puddinga hier natuurlijk weer helemaal bananas op gaat, maar erg serieus nemen doe ik het niet. Dat verbale agressie niet onder de vrijheid van meningsuiting valt zou iedereen moeten weten. Haat zaaien, laster en smaad zijn nu eenmaal gewoon strafbaar, en daar mogen mensen zich best bewust van zijn. Dat zijn wel lastige grenzen, en juist daarom lijkt aandacht geven aan dat debat in de culturele sector me volkomen normaal. Je mag dat debat best met culturele instellingen organiseren, daar zie ik niet zoveel verkeerds aan. Tenslotte is een debat er niet voor om meningen de nek om te draaien maar om ze aandacht te geven, toch?
@0
Ik heb je er al vaker op proberen te wijzen dat VvMU niet het enige grondrecht is. Artikel 12 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens zegt bijvoorbeeld dit:
Kijk aan, Rottenberg is voorzitter van de Kunstraad. Holman moest beter weten. Bij Rottenberg moet ik onmiddellijk aan deze T.S. Eliot-klassieker denken:
“Half the harm that is done in this world is due to people who want to feel important. They don’t mean to do harm; but the harm does not interest them. Or they do not see it, or they justify it because they are absorbed in the endless struggle to think well of themselves.”
Overigens beste Holman, Nanninga en Baudet, maak je niet zo belangrijk, over 4 jaar zijn er weer verkiezingen.
Nu ook de column van Holman gelezen – terwijl ik mezelf had voorgenomen dat nooit meer te doen :). Tsja, Holman vindt het rapport walgelijk, ik vind Holman walgelijk, met zijn Breivik-verering. Zo vinden we allemaal wel wat.
Maar de manier waarop hij dat citaat in zijn column verkeerd uitlegt is toch veelzeggend. Hij doet alsof het citaat opgaat voor kunstenaars. Maar dat is niet zo, het gaat hier om medewerkers van podia. En de zin “Deze trainingen hebben niet als doel om een wereldbeeld op te leggen, maar om de intrinsieke motivatie op te wekken het dominante wereldbeeld ter discussie te stellen.” vertalen naar “We gaan u trainen om het juiste te denken.” is wel heel erg ‘vrij’.
En dan dus de zin “Maar onder het mom van het recht op vrije meningsuiting, wordt het inclusieve klimaat dat Amsterdam wil nastreven, bedreigd.” vertalen naar “Weg met die vrijheid van meningsuiting!” is zoals hierboven aangestipt ook onzin. Niet alles wat men zegt is immers een mening. Het kan ook laster of smaad of een bedreiging zijn, al dan niet naar een groep. In die zin zitten er grenzen aan wat men kan zeggen, en dat is helemaal niet gek, want het staat gewoon in het wetboek.
@10: Ik moet toegeven dat ik Holman best vaak lees. Het is een sentimentele ouwe lul, type “Wie jong is en niet links heeft geen hart, wie oud is en niet rechts heeft geen verstand”. Een soort archetype. En dat is toch ook weer onweerstaanbaar.
En nou ja, de columns over bijv. zijn kleinzoon, zijn wel heel aandoenlijk. Ook een rechtse ouwe lul roept soms dat soort sentimenten op.
@6:
Ook instellingen gun ik alle vrijheid om kunst te programmeren zonder verplichte Chief Cultural Diversity Officer. Dat een gemeente subsidie koppelt aan de inzet om een zo breed mogelijk publiek te bereiken noemde ik hierboven al ‘vanzelfsprekend’. De reeks van verplichtingen die Amsterdam daarbij wil opleggen vind ik in strijd met een vrij kunstklimaat.
@8: Heb ik gesuggereerd dat de vvm het enige grondrecht is? Mijn punt is dat de overheid, ook de gemeente, zich beter wat meer op afstand kan houden als het gaat om de vrijheid van meningsuiting. Het gaat er tenslotte om dat de overheid burgers geen beperkingen mag opleggen voor wat ze zeggen, schrijven of laten zien. Als overheid heeft de gemeente niet de taak de burgers een bepaalde moraal voor te schrijven.
@10: Overtredingen van de wet moeten via de rechterlijke macht aangepakt worden en zijn geen zaak van de overheid. Scheiding der machten, weet je wel.
Verplichtingen komen met het uitdelen van geld mee, dat lijkt me logisch. Je mag het geld niet zomaar in de sloot gooien. En een zo breed mogelijk publiek bereiken mag je dan wel eisen. Daar gaat dit plan over.
Ik zie verder niet in hoe dit ingrijpt op de kunst. Daarvoor zal je aannemelijk moeten maken dat instellingen beperkt worden, en volgens mij kan je dat niet hard maken. Het gaat hier over de manier van organiseren en communiceren en dat heeft met de inhoud van de kunst geen bal te maken. Dat onderscheid maakt Holman ook al niet, maar het is wel een verkeerde weergave van wat er staat.
“Overtredingen van de wet moeten via de rechterlijke macht aangepakt worden en zijn geen zaak van de overheid.”
Nee, zo werkt het niet. Mensen moeten ook bewust worden van het hoe en waarom van de wet, en dan niet alleen in de rechtszaal als het te laat is. Of vind je dat de overheid ook het debat over de rechtsstaat in de klas moet afschaffen en daarbij de verkeersles ook maar want “als iemand door rood fietst is dat de zaak tussen de politie en de fietser”. De overheid mag debat over democratie stimuleren en als dat in samenwerking met kunstinstellingen is, is daar niets mis mee.
@11/Karin: Het is precies dat ‘sentimentele ouwe lul’ ding wat mij van Holman zo tegenstaat. Het is alles sentiment en ressentiment bij die man, en daar zoekt hij dan vervolgens slordig wat onderbouwing bij als het hem uitkomt, maar echt doordenken doet hij niet.
Ik ben er zelf met de jaren trouwens niet rechtser op geworden. Eerder misschien zelfs linkser sinds ik de werking van macht op verschillende manieren heb mogen observeren.
@13:
Uiteraard. Hoe die democratie wordt ingericht en met welke beperkingen blijft ten principale een zaak van de soevereine burgers. Daarom vind ik dat een overheid zich op dit gebied niet al te opdringerig zou moeten gedragen. Onderwijs, debatten, activiteiten, inclusief kunst, van burgers die gericht zijn op verhoging van het bewustzijn kan een overheid ook stimuleren zonder zelf inhoudelijk sturend te zijn.
Eh … meen je dat nou echt? Volgens mij is er een heel wetboek met jurisprudentie om de democratie vorm te geven en is dat echt niet iets dat soevereine burgers iedere dag opnieuw uitvinden. Er ZIJN nu eenmaal grenzen aan de vrijheid van meningsuiting, en die liggen oa bij haat zaaien, bedreiging, laster & smaad. Dat is geen inhoudelijke mening, dat is de wet. En het is ook aan de overheid uit te dragen hoe zij zelf is ingericht en waarom. Dus de positie die hier ingenomen wordt is niet zo gek.
Vind je ook dat de overheid dan maar debatten over lijfstraffen moet stimuleren maar daarbij natuurlijk niet mag zeggen wat de maatschappelijke norm en de positie van het wetboek hierin is? Want dan treedt zij inhoudelijk sturend op en dat mag niet de bedoeling zijn?
@16: Even kort. Ik maak een onderscheid tussen het (gemeente)bestuur met zijn ambtenaren en de volksvertegenwoordiging en de rechterlijke macht. Het bestuur moet zich naar mijn mening als uitvoerende macht op afstand houden in maatschappelijke debatten. Een oordeel over goed en kwaad is primair een zaak van burgers die via hun vertegenwoordigers verantwoordelijk zijn voor wetgeving en van de rechterlijke macht die gedrag toetst aan die wetten. Op grond daarvan moeten we waken voor een moraliserende rol van de uitvoerende macht.
@16: “haat zaaien, bedreiging, laster & smaad”.
Dat zal niet minder worden als we ongecontroleerd rechten gaan toekennen aan minderheden. Dat zal in eerste instantie in balans moeten zijn met de maatschappelijke draagkracht. Zoniet, dan zijn we bezig met een ongecontroleerde, betekenisloze uitbreiding van de lange tenen/slachtofferbrigade, waarvan de contouren nu al zichtbaar zijn.
“Dat zal niet minder worden als we ongecontroleerd rechten gaan toekennen aan minderheden.”
Nou, dan hoef je niets te vrezen want dat gebeurt in dit plan ook niet.
@18: Ik vind dit overdreven principieel, en los daarvan ben ik het er niet mee eens: een lagere overheid heeft mijns inziens ook een voorlichtende functie inzake landelijke wetgeving. Waar iemand daar al dwang in wil zien vind ik dat echt heel erg gezocht. Eigenlijk zou een stedelijke overheid dan niets meer mogen zeggen. Geef dan gewoon geen subsidie voor kunst, want dat is dan onmogelijk gemaakt, want aan subsidie hangen altijd voorwaarden.
@12
Dat staat ook helemaal niet ter discussie. Iedere instelling mag programmeren wat ze maar willen. Maar als ze er subsidie voor willen ontvangen zullen ze aan bepaalde voorwaarden moeten voldoen. Zoals er altijd voorwaarden verbonden zijn aan subsidies.
Ja, en ik wijs erop dat dat onterecht is en in strijd met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Want volgens die verklaring is het ook een taak van de overheid om mensen te beschermen tegen laster, intimidatie of bedreiging. Je winkelt selectief in grondrechten.
Wat een simplistische benadering. De overheid is niet alleen maar handhaver. Er wordt op allerlei onderwerpen preventief beleid gevoerd.
@18
Dit is echt grote onzin. Juist bij het opstellen van wetten en beleid spelen normatieve oordelen een grote rol. Oordelen over wat goed en kwaad is, of wenselijk en onwenselijk, is nu juist de taak van bestuur en volksvertegenwoordiging. En niet van de rechter. Die oordeelt op basis van de wet, zoals je zelf ook zegt. Op basis, dus, van wat de opstellers van wetten goed en kwaad vinden.
@22: Was ik niet duidelijk? Ben het vrijwel geheel met je eens. De volksvertegenwoordiging zal in samenspraak met het bestuur bij het maken en beoordelen van wetten namens de burgers zeker moeten oordelen over goed en kwaad. Ik denk alleen dat de uitvoerende macht – en dan denk ik vooral aan de ambtenaren- zich verre moet houden van het voorschrijven van een moraal. Niet gekozen, weinig transparant en alleen indirect ter verantwoording te roepen.
In meer algemene zin vind ik dat het gewicht van de ‘vierde macht’ in verhouding tot dat van gekozen politici steeds problematischer wordt en dat dit te weinig ter discussie wordt gesteld.
Ambtenaren voeren het beleid uit dat door het bestuur wordt gemaakt, het bestuur voert het beleid uit dat door de volksvertegenwoordiging is vastgesteld, bijvoorbeeld in een coalitieakkoord.
In dit geval gaat het om een openbaar advies, waar het bestuur beleid op kan baseren en waar de volksvertegenwoordiging over kan oordelen. De suggestie dat dat ondemocratisch zou zijn slaat helemaal nergens op. Zoals het ook nergens op slaat om hier allerlei zware begrippen (vrijheid van meningsuiting, artistieke vrijheid, scheiding der machten) bij te halen. Dat is retoriek van PVV/FvD-niveau.
@14: Ik snap wat je bedoelt. Maar ik ben toch vaak wel nieuwsgierig, geldt trouwens ook voor Ephimenco, Draijer enz. Alleen blijf je altijd met een wat vies gevoel achter naderhand hahaha.
Ik ben ook alleen maar linkser geworden denk ik. Of nou ja, in elk geval meer uitgesproken over mijn ideeën.
Toen ik jong was, had ik nog meer vertrouwen in dat je met inzet en talent het wel zou moeten kunnen redden, we leven in een meritocratie etc. Nu geloof ik niet totaal het tegengestelde, ik zou mijzelf nog steeds sociaal-liberaal noemen, maar ik zie wel de beperkingen van die visie. Waar je wieg staat en wie je ouders zijn maakt uit, ook (nog) in onze samenleving. Mensen met succes maken zichzelf en anderen alleen graag wijs dat het puur en alleen hun eigen verdienste was.
Ik denk dat dat ‘verstand’ waar mensen zich op beroepen als ze ouder en rechtser worden vooral berust op desillusie. Maar bij de pakken neerzitten is niet ‘verstandig’, het is lamzakkenzooi.
@27: Maar desillusie in wat dan? Heel veel succesvolle mensen zijn rechts georiënteerd. Ik heb me kapot geërgerd aan die uitzending van Jinek waarin met droge ogen uitkeringstrekkers de maat genomen werd, die een klein beetje mochten bijverdienen, in een of ander experiment. Nul komma nul inlevingsvermogen, geen enkele gêne over het wegzetten van deze mensen als uitvreters. Niemand met enige interesse over de achtergronden van hun problemen. Ik kan daar zo kwaad om worden.
(Oeps. We zijn wel erg off topic gegaan.)
(Van mij mag het :) )
Ik denk desillusie over dat het nog wat wordt met de wereld. Als je jong bent zit je vol idealen over oplossen van armoede in de derde wereld en het milieu en zo – als je ouder wordt kom je tot de conclusie dat het ook met jouw generatie maar niet wil opschieten daarmee.
Er is naar mijn mening wel progressie maar voor individuele mensen gaat het te langzaam. Het duurt zo een eeuw om de mensheid een beetje bij te sturen, mensen hebben dat geduld niet.
Ondertussen gaat de eigen carriëre goed, en het is maar al te prettig om te geloven dat dit vooral aan jou ligt. Tel daarbij op dat volgens mij Holman al heel lang in dat jetset wereldje zit waar iedereen elkaar aanpraat dat zij zo fantastisch zijn, en wellicht niet zo vaak in een productieplaats komt, niet met uitkeringsgerechtigden in aanraking komt, of met invaliden en de kansarmen en derde wereld eigenlijk alleen maar kent van teevee.
Ik zelf ben links gebleven door in de sociale zekerheid te werken, door derde wereldlanden te reizen en door zelf als student jaren productiewerk gedaan te hebben, vermoed ik. Plus dat ik een aantal mensen ken die in de Wajong en Bijstand terecht zijn gekomen en ik zag hoe er met ze gesold werd. (OK, en de basisschool en middelbare school vol hippie-leraren hielpen ook mee: de basis lag er ;).)
Er zijn ongetwijfeld mensen die buiten hun verdienste om, te hoog of te laag op de ladder eindigen. Maar voor het gros geldt: als je hard wil werken, kun je goed verdienen. En ja, dat geldt ook voor de loodgieter.
Helaas rendeert kapitaal veel beter dan arbeid in onze samenleving. En als je kapitaal van je familie achter je hebt staan kan je een paar keer een foutje maken zonder dat het kapitaal zich tegen je keert (maw dat je in de schulden raakt zonder dat je er ooit uit kan komen).
Een miljoen huishoudens in Nederland zit tegenwoordig in de problematische schulden.
En dan heb ik het verder nog niet over het verschil tussen ons en de derde wereld gehad, waarin niet alleen de kansen veel kleiner zijn en het westen onbereikbaar, maar ook nog eens corruptie de boventoon voert, en waar je als burger helemaal niet hoeft te rekenen op loon voor je werk.