Kunst op Zondag | Verkiezingen

Terwijl de politiek zich opmaakt voor de naderende verkiezingen, gaan we vandaag eens kijken of er ook nog kunst bij komt kijken.

Kunst heet vrij te zijn, dus ik kan me voorstellen dat maar weinig kunstenaars zich met de electorale propagandamachine wensen in te laten. Hooguit reageren kunstenaars er op. Zoals de Portugese kunstenaar Luis Sezões, die verlaten en vervallen reclameborden fotografeert.  In zijn project ‘Fallen Empires’ komen ook skeletten voor van borden waar ooit verkiezingsposters hingen.  Zie de afbeelding boven dit artikel.

Waarmee we op het saaiste onderdeel van de verkiezingen komen. Wat een treurigheid hangt er straks weer op de politieke billboards. Zijn er geen hedendaagse Albert Hahn, Henri Pieck en Richard Roland Holst te vinden? Is het roemruchte ‘blote meisje met koe’, de laatste kunstzinnige oprisping geweest in de Nederlandse verkiezingscampagnes?

In andere landen lijkt het soms anders te gaan. Lijkt, want de beroemde Obama “Hope’-poster van Shepard Fairey was een initiatief van de kunstenaar zelf. Het elan van Obama inspireerde talloze Amerikaanse kunstenaars en Amerika hing vol van hun kijk op een nieuw presidentschap. Zo zag Ron English het: Obama de nieuwe Abraham Lincoln. Hier zijn website.

Kunstenaars worden weinig gevraagd om een inbreng in de verkiezingscampagnes, ze reageren er wel op. In de stijl van Fairey’s Hope-poster becommentarieerde Konstantin Kallendareff de kandidatuur van Putin: We vote Vodka, onderdeel van de in februari gehouden tentoonstelling No comment Art, in Moskou.

In Afrikaanse landen scheuren campagneteams in busjes en vrachtwagens door het land. Niet te beroerd om tegenstanders van de weg te rijden. De Zimbabwaan Mawetu Janda afficheerde Mugabe als brokkenpiloot.

Uiteraard zegt dat allemaal wat over de politieke voorkeur van de kunstenaars. In Duitsland valt Klaus Staeck,  lid van de SPD, regelmatig de concurrenten CDU en CSU aan.

Over Duitsland gesproken: Joseph Beuys was een van de weinige beeldende kunstenaars die een politieke partij, Die Grünen, hielp oprichten. Jammer dat het niet tot een fraaier affiche leidde.

Het is zo droevig gesteld met de articiteit van verkiezingsposters dat niet de politici, maar anderen de hulp van kunstenaars inroepen. De VPRO vroeg bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2010 een aantal kunstenaars nieuwe posters te maken en plaatste ze op de cover van de VPRO-gids, waarna ze her en der in het straatbeeld opdoken.
De Britse Guardian deed iets soortgelijks. Gezien de resultaten is het begrijpelijk dat politieke partijen weinig vertrouwen hebben in door kunstenaars ontworpen campagnemateriaal. David Cameron zal niet blij zijn geweest met deze interpretatie van Gerald Scarfe.

En als er al een kunstenaar wordt gevraagd, dan is er meteen heibel. De Partij voor de Dieren kreeg een auteursrechterlijke ruzie met de ontwerper van de Tweede Kamerzetels. De partij had kunstenaar Jan van der Hoeven deze poster laten maken.

Ook de SP schuwt kunstenaars niet. Het designbureau Thonik huurde Joep van Lieshout in en de partij trok door het land met de SoeP-express.

Design- en kunstcriticus Max Bruinsma vindt de verkiezingsposters maar grootgruttersestethiek. Wie een hele geschiedenis aan posters bekijkt bij het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen, kan hem geen ongelijk geven.
Campagne per poster is ook niet van deze tijd. Er wordt genoeg campagne gevoerd in de bekende tv-spotjes, televisiedebatten en virals, filmpjes die je via e-mail of sociale media voor je kiezen krijgt.

Als straks de borden weer worden geplaatst, geef die ruimte dan aan de kunstenaars. De Belgische blogger pieterbie laat zien hoe studenten van de kunstacademie dan campagne voeren.