VERSLAG - Voor Kunst op Zondag was ik deze week te gast bij de voorbezichtiging van ‘Gimme Shelter, the Stones in Beeld’. Deze foto-expositie is een parallel-tentoonstelling aan ‘The Rolling Stones, Unzipped’ in het Groninger Museum. De ambiance van de historische Der Aa-kerk op A-kerkhof (wie kent dit adres niet van Monopoly?) geeft iets speciaals mee aan de rockende foto’s van popfotografen Bent Rej, Rob Bosboom, Gijsbert Hanekroot en Claude Vanheye.
Gimme Shelter, the Stones in Beeld in Der Aa-kerk, © foto Wilma Lankhorst
The Stones in Nijmegen 1995
Terwijl The Stones ‘Gimme Shelter’ inzetten, flits er een hevige pijnscheut door mijn onderrug. Ik moet gaan liggen op het grasveld van het Goffert Park in Nijmegen. In deze gestrekte positie op de grasmat voel ik de muziek door mijn lijf golven. Mijn vrienden Martin en Harrie staan respectievelijk aan mijn hoofd- en voeteneinde om me bescherming (shelter) te bieden tegen de dansende fans. Het tweede deel van de Rolling Stones ‘Voodoo Lounge Tour’ breng ik liggend door, maar de intensiteit van de muziek is er niet minder om. Al deze herinneringen komen weer boven als we bij de fototentoonstelling ‘Gimme Shelter, de Stones in Beeld’ in Der Aa-Kerk inlopen.
Rockers in de koorgang
Gimme Shelter, the Stones in Beeld, sfeerbeeld koorgang © foto Wilma Lankhorst
In de ronding van de koorgang hangt het grootste deel van deze foto-expositie. Het prachtige strijklicht geeft het geheel een bijzondere sfeer. Ik realiseer me direct dat het feit dat we maar met twee mensen zijn op deze voorbezichtiging bijdraagt aan de serene sfeer. Bij de Stones denk je direct aan muzikaal geweld, flamboyante spelers en een uitgelaten publiek. Dat spraakmakende publiek is er nu (nog) niet. De foto’s die curator Wim Melis van Noorderlicht selecteerde, focussen op de bandleden. ‘Gimme Shelter’ geeft een beeld van de begin periode van de band, het begin van de jaren zestig van de vorige eeuw. We kijken door de ogen van filmmakers en fotografen, hoe zij de opkomst van de Stones hebben gezien er ervaren.
Gimme Shelter, the Stones in Beeld, sfeerbeeld 2 koorgang © foto Wilma Lankhorst
Door de lens van vier fotografen
Centraal in deze fototentoonstelling staat het werk van vier fotografen Bent Rej (Denemarken 1940-2016), Rob Bosboom (Zaandam 1940-2017), Gijsbert Hanekroot (Brussel 1945) en Claude Vanheye (Batavia 1948). Bent Rej en Rob Bosboom schoten hun foto’s in de tijd waarin muzikanten en fotografen nog dichtbij elkaar konden komen. Bent Rej heeft een jaar met de bandleden meegereisd en werd zo de chroniqueur van de eerste jaren van ‘The Rolling Stones on the road’.
© Bent Rej Gimme Shelter, the Stones in Beeld, Rolling Stones (1965) foto
Nederlands eerste popfotografen
Gijsbert Hanekroot en Claude Vanheye worden gezien als de eerste popfotografen van ons land. Door hun persoonlijke contacten met de muziekindustrie kregen beide mannen unieke kansen om muzikanten op de gevoelige plaat vast te leggen. Zo kregen fotografen in de jaren zeventig nog plaatsen op de eerste rij en ze mochten het hele concert foto’s blijven. maken.
© foto Gijsbert Hanekroot Gimme Shelter, the Stones in Beeld, The Rolling Stones Brussel (1976)
We zien hier in Groningen niet alleen foto’s van optredens, maar ook van een aankomst op een luchthaven met meereizende gezinsleden, portretten en interview-scènes. Foto’s van een persbijeenkomst waarop de bandleden met kruiken jenever staan. Eén attribuut komt erg vaak voorop al die foto’s en dat is de sigaret. Volle asbakken, rokende bandleden met een jonge kind op de ene arm en een sigaret in de andere hand. Beelden die we nu als bijna niet meer zien.
Scheveningen 1964
Op een aantal locaties hangt naast de foto’s een scherm waarop film- een videofragmenten worden vertoond. Via een app-oproep vroeg filmdocent en filmmaker Nick Landman aan zijn vrienden ‘Waar was jij 2 juni 1999?’ Stones-fans die er op 2 juni 1999 bij waren op de drafbaan in Groningen tijdens het Bridges of Babylon-concert reageerden hierop. Op basis van deze reacties gecombineerd met muziekfragmenten arrangeerde Landman een nieuwe productie. Op een ander scherm draait de documentaire ‘Andere Tijden: Jongens waren het’. Hiervoor is een reconstructie gemaakt van het beroemde concert dat de Rolling Stones op 8 augustus 1964 gaven in het Kurhaus in Scheveningen. Een leuk detail is dat André van Duijn in het voorprogramma stond en Jos Brink deze show presenteerde!
© Erven Rob Bosboom-Galerie V!P’s, Gimme Shelter the Stones in Beeld, De Stones in het Kurhaus (bij het gordijn presentator Jos Brink). foto Rob Bosboom
Gimme Shelter op doek
In het schip van Der Aa-kerk is een filmruimte coronaproof ingericht. Hier worden tijdens de openingsuren van de expositie doorlopend documentaires vertoond. In een van deze films ontmoet auteur Boudewijn Büch zijn grote idool Mick Jagger (VARA, IdTV). Nick Landman laat je in ‘I am a Rolling Stone’ de teleurstelling proeven van een bijzondere Stones-fan die door allerlei omstandigheden veel concerten heeft gemist. De oudste filmbeelden zijn uit 1967 waarin de VARA in haar programma Fanclub een clip laat zien van de Rolling Stones in de studio, repeterend met ‘Goodbye Ruby Tuesday’. Het volledige filmschema staat op de website van Noorderlicht en onder dit artikel. Stones-liefhebbers kunnen hierop zien wanneer hun favoriete herinnering te zien is zodat ze daarop hun bezoektijd kunnen afstemmen.
Gimme Shelter, the Stones in Beeld, film in het schip van de kerk © foto Wilma Lankhorst
‘Gimme Shelter, The Stones in Beeld’ is een parallel-tentoonstelling aan ‘The Rolling Stones Unzipped’ in het Groninger Museum. Beide exposities zijn t/m 28 februari 2021 te zien. Ook voor Gimme Shelter geldt dat je je bezoek vooraf online moet aanmelden. De entreeprijs voor Gimme Shelter is € 10 p.p.
Extra: boeken en platenmarkt
Naast Der Aa-kerk wordt op in de locatie van City Central een kleine boeken- en platenmarkt ingericht. In de ruimte van de Noorderlicht Studio (tegenover de kerk) is vanaf 28 november a.s. een selectie uit de fan-verzameling van Jelle Tadema te zien. De toegang voor deze extra expositie is gratis, je moet wel even een tijdslot reserveren via de website van Noorderlicht.
© foto’s van de expositie Wilma Lankhorst
© gebruik van de foto’s met dank aan Noorderlicht, erven Bosboom, Ny & Cathrine Rej, V!P’s Art, alle bruikleengevers, overige fotografen van filmers, het Nederlands Instituut voor Beeld & Geluid en de Nederlandse Omroepen.
Trailer ‘Waar was jij 2 juli 1999?
Film screenings Gimme Shelter cinema
10:05 & 13:28 uur: Büch Meets Jagger (1987)
10:46 & 14:10 uur: Nick Landman – Waar was jij op 2 juni 1999 (2020) – trailer
11:15 & 14:38 uur: Roeland Dijksterhuis – I Am a Rolling Stone (2020)
11:40 & 15:04 uur: Peter Whitehead – Charlie Is My Darling (1965)
12:48 & 16:11 uur: Interviews Watts, Jones & Wyman
12:58 & 16:21 uur: Interview met Jagger
13:00 & 16:24 uur: Andere Tijden: Kurhaus concert
Reacties (19)
Ik word een beetje niet goed van die aandacht voor die Stones. Ik moet ook eerlijk zeggen dat ik met lede ogen aanzie hoe zoiets banaals als de Stones kennelijk salonfahig zijn geworden. Noem het elitair, maar ik vind het niets met kunst te maken hebben, en een schoolvoorbeeld van lage cultuur.
OK, in de begindagen waren ze misschien nog wel een beetje vernieuwend, maar dat hield al heel snel op. Sinds halverwege de jaren zeventig zijn ze vooral bezig geweest een commercieel imperium uit te bouwen. Artistiek gezien was het helemaal niks meer, want ze waren vooral bezig zichzelf te kopieren. Ieder greintje aan vernieuwing wat er ooit was is sindsdien totaal weg.
Ik snap niet wat zoiets in een museum moet. Met kunst heeft het mijns inziens niets te maken. Kunst is op z’n minst vernieuwend, dacht ik zo.
@1:
Inderdaad veel te veel aandacht!
In het centrum van Groningen speelt het carillon van de Martinikerk zelfs muziek van die gasten.
Nu heb ik toch al de pest aan per definitie vals klinkende carillonmuziek, maar om de passanten hiermee te pesten vind ik wel erg grof.
;-)
@1: Alsof ik mijn vader zaliger hoor. “Dat is toch geen cultuur!”
Moet alles in een museum dan persé kunst zijn? Of vernieuwend? Het Rijks staat ook vol oude meuk, het enige nieuwe is die halve spatie in de naam.
Ik was laatst in een industriemuseum. Prachtig en inventief ambachtswerk gezien. En hoewel ik ook geen platen van de Stones heb: hun ambacht beheersen ze wel. Juist omdat Jagger cs. al heel snel de zakelijke aspecten die bij het muzikantenbestaan komen kijken door hadden, hebben ze kunnen voortbestaan en zijn ze een legende geworden.
Heerlijk die foto van The Stones in het Kurhaus in Scheveningen met vijf veldwachters erbij op het podium.
@3
Nee, dat denk ik niet. Maar volgens mij prentendeert het Groninger Museum wel dat zij vooral een kunstmuseum zijn. Maar misschien vergis ik me daar in.
Los van de vraag of het kunst is of niet, begrijp ik niet dat er zoveel aandacht is voor een commercieel bandje dat al dik 4 decennia lang bezig is met zichzelf herhalen zonder dat daar iets nieuws uit komt. Je zou toch zeggen: dat weten we nou wel een keer…
Mij boeit het hoe dan ook niet. Ik zou ook niet gaan naar een tentoonstelling in een museum over 50 jaar Shell. Ook een commercieel bedrijf dat al decennia lang heel ambachtelijk hetzelfde product maakt.
@1
Hoeveel kunst hou je over als het criterium is dat de maker een heel leven lang vernieuwend is gebleven? Niet gek veel, denk ik.
Ik heb niks met het onderscheid tussen hoge en lage kunst, trouwens. Volgens geldt voor elke kunstvorm wel dat commercieel succes vrijwel altijd funest is voor de vernieuwingsdrang. En is er in elke kunstvorm ook wel weer een enkele uitzondering op die regel te vinden.
Ook iemand die niet vernieuwend bezig was, en toch een solo overzichtstentoonstelling heeft en ook over publiciteit niet te klagen heeft: Bob Ross.
https://www.museummore.nl/tentoonstelling/bob-ross
@6
Dat heb ik ook niet als criterium genoemd. Ik heb gezegd dat kunst zelf op z’n minst op een of andere manier vernieuwend moet zijn. Dat is wat anders dan een verplichting dat de maker een leven lang vernieuwend moet zijn.
Overigens had ik gezegd dat de Stones misschien alleen in de allereerste beginjaren nog een beetje vernieuwend waren. Ondanks alle misschiens en inkledingen: dat neem ik terug. De Stones zijn NOOIT vernieuwend geweest. In het begin waren ze zelfs voornamelijk bezig met covers, dus met het naspelen van anderen.
@8
Dus als het Concertgebouworkest Bach speelt, of Händel, dan is dat geen kunst? Niks vernieuwends aan. En alleen het naspelen van anderen. (Nog meer dan de Stones, want die gaven natuurlijk wel een heel eigen interpretatie aan hun covers.)
Terzijde: ik heb ook niet zoveel met de Stones. Maar even advocaat van de duivel spelen leek me hier wel op zijn plaats.
@8: Waarom moet kunst vernieuwend zijn? Van mij hoeft dat niet, maar ja, ik zit niet bij de kunstpolitie.
Eerder had Groningse Museum een expositie over wijlen David Bowie, hij was echt een kunstobject. Dit is mooi binnen gehaald voor de bezoekersaantallen. Echte kunst is het niet.
@9:
ha ha, da’s een goeie inderdaad.
OK, ik zal een serieuze poging doen:
Dat ligt volgens mij net iets anders. Als dat Concertgebouworkest Bach of Handel speelt, wordt dat geaffichieerd als Bach of Handel, en gaat het er om, om kunst van die tijd te doen herleven. Als een museumstuk uit vorige eeuwen, zeg maar. Een popband die iets covert is op z’n minst niet volgens die intentie bezig.
Vernieuwend is dat natuurlijk allemaal niet, afgemeten in het huidige tijdsbestek. Het is inderdaad gewoon een 300-miljoenste uitvoering van iets wat we allang kennen. Ik zou er zelf dan ook niet naar toe gaan, inderdaad.
Desalniettemin was Bach in zijn tijd natuurlijk beslist wel vernieuwend. Handel een stuk minder volgens mij; Handel was in wezen meer de Marco Borsato van die tijd. Maar goed, dat terzijde.
@12
Een van de vernieuwingen uit de jazz- en popcultuur is nu net dat de grens tussen scheppend en uitvoerend artiest is vervaagd. Zoals de popcultuur er ook aan heeft bijgedragen dat de grens tussen hoge en lage kunst is vervaagd. Ik denk dat de Stones daar wel een rol in hebben gespeeld.
En verder had Keith Richards zijn open G stemming misschien wel afgekeken van oude bluesgitaristen, maar was wat hij ermee uitspookte in zijn 5-snarige elektrische versie zeker vernieuwend.
Het probleem met bands als de Stones is misschien wel vooral dat het zoveel is gekopieerd dat het moeite kost om te beseffen dat het in hun tijd wel degelijk nieuw was. Dat nieuwe is er natuurlijk ondertussen wel af. Daarmee zijn ze nu geen vernieuwers meer, maar uitvoerders van hun ooit vernieuwende benadering. Zoiets.
En dan nog dit:
Ik denk dat de manier waarop de Stones oude bluesnummers speelden juist wel de goede manier waren om die te doen herleven. Als je alleen maar probeert om die oude bluesmuzikanten zo goed mogelijk na te spelen krijg je de intentie van die muziek nooit te pakken.
@12 Händel was in wezen meer de Marco Borsato van die tijd. Volgens mij schreef en componeerde Händel al zijn liedjes wel zelf. Dus, show some respect.
@14
Maar Händel heeft dan weer nooit de Soundmixshow gewonnen.
Na beggers banquet, let it bleed en wellicht nog exile on mainstreet was het wel klaar imo.
Verder waren (en zijn) jagger en richards inderdaad een stel geldwolven met een lage gunfactor die de rest van de band stelselmatig heeft afgeknepen en hun houdbaarheidsdatum al ruim 30 jaar gepasseerd is.
@15: Heerlijk, Sargasso, Kunst op Zondag, zo heb je het over The Rolling Stones, en zo heb je het over Bach, Händel en Marco Borsato en de Soundmixshow.
Laatst is er toch een biografie gekomen van een Stone. Die al beroemd was voordat hij eind jaren 70 bij de Stones letterlijk solliciteerde. En wonderwel part of the family is geworden. Ken zijn naam niet, hoorde het op de radio dit jaar.
Zag voor de 2e x een docu over stemkunstenaars zonder wie al die grote poplieden nooit zo groot konden worden. Met o.a. achter de Rolling Stones deze:
https://youtu.be/jqXyjbgs5rU
Het prachtige in die docu was dat vee van die stemkunstenaars ook wel een poging waagden hoofdact te worden, maar dat in maar een beperkt aantal gevallen lukte.
In de docu reflecteert eentje daar op en zei terug naar de stemkunst op de achtergrond te zijn gegaan, want het al het zakelijke gedoe rond beroemd worden ruilde ze graag in voor het echte, pure zangwerk: fraaie harmonieën maken, stem in dienst van het liedje/tekst/uitvoering stellen. Ze genoot het meest als ambacht, ziel en zaligheid bij elkaar kwamen. Kunst dus.