ANALYSE - Ondanks alle waarschuwingen koos de Duitse bondskanselier Angela Merkel niet voor de strategie van isoleren en imiteren tegen Alternative für Deutschland (AfD), in tegenstelling tot al haar voorgangers en collega Mark Rutte. Terecht of niet, electoraal gezien een regelrechte zelfmoord.
“Als de Fransen terecht trots zijn op hun keizer, en de Britten op Nelson en Churchill, hebben wij het recht trots te zijn op de prestaties van Duitse soldaten in twee wereldoorlogen.” Begin deze maand werd die uitspraak gedaan door Alexander Gauland, leider van AfD. Die partij kreeg 13% van de stemmen bij Bondsdagverkiezingen afgelopen zondag. Dat was bijna driemaal zoveel als in 2013.
Hoe kan een zo controversiële partij zoveel kiezers trekken? Het begint een eentonig verhaal te worden: net als bij Brexit en Trump zijn er sterke aanwijzingen dat veel kiezers stemden met immigratie- en integratieproblemen in het achterhoofd. Een fors deel van het electoraat ziet problemen die politici laten liggen – en zou zelfs op de duivel stemmen om die problemen opgelost te krijgen.
Net als in het VK en in de VS vinden in Duitsland veel kiezers de integratie mislukt en meer immigratie een slecht idee. In 2014 meende 21% dat immigranten het culturele leven in het land ondermijnen, voelde 22% zich slechter behandeld dan immigranten en vond 29% dat immigranten het land eerder een slechtere plek maken dan een betere. Vervolgens ving het land 890.000 mensen op.
Die kiezersvoorkeuren zijn vrij intens en bestaan al lang. Maar rechts van de christendemocraten was er geen effectieve, legitieme partij die die voorkeuren een stem gaf. De christendemocraten bestreden rechtsere partijen, zoals de NPD, met een combinatie van isoleren en imiteren. Die combinatie kost een anti-immigratiepartij gemiddeld veel stemmen, zo suggereert wetenschappelijk onderzoek.
Het dreigde wel eens mis te gaan. In 1969 haalde de NPD bijna de kiesdrempel van 5%, namelijk 4,3% van de stemmen. Door Ausgrenzung van de NPD (isoleren) en het overnemen van haar thema’s (imiteren) wendden de christendemocraten het gevaar af. In 2013 diende zich nieuw gevaar aan, toen AfD een score van 4,7% behaalde. Merkel koos voor isolatie, maar niet voor imitatie – integendeel.
Waar haar collega in ons land, Rutte, de strategie van isoleren en imiteren toepaste tegen de PVV, daar deed Merkel dat niet tegen AfD. Net als Rutte sloot ze elke politieke samenwerking met de anti-immigratiepartij uit. Maar in tegenstelling tot Rutte nam ze niet de thema’s over van haar rivaal. Waar de PVV als gevolg van Ruttes strategie kiezers verloor, daar maakte Merkel AfD slapend rijk.
“Wir haben so vieles geschafft, wir schaffen das.” Onder dat motto besloot Merkel, tegen de wens van velen in, de toestroom naar haar land niet te beperken. Het zou wel lukken met de opvang. Wellicht had ze, net als Rutte, haar nederlaag nog kunnen beperken door in later stadium het geïsoleerde AfD alsnog te imiteren. In plaats daarvan herhaalde ze telkens de woorden van die dag, 31 augustus 2015.
Voor die datum scoorden Merkels christendemocraten (CDU en CSU samen) steevast boven de 40% in de peilingen, daarna altijd lager. AfD stond augustus 2015 onder de 5%, daarna altijd hoger. Afgelopen zondag verzilverde AfD die zetelwinst. De liberale FDP kreeg ook een fors aantal anti-immigratiestemmen. CDU en CSU vielen tientallen zetels terug en AfD kreeg er bijna honderd.
Dat veel AfD’ers een dubieus verleden hebben woog blijkbaar niet op tegen de zorgen. Zondag vond 44% van de kiezers integratie één van de twee belangrijkste thema’s. Die kiezers stellen gevestigde politici voor een keuze: ofwel slimme, nette oplossingen bedenken voor de immigratieproblemen die ze zien, ofwel verdwijnen – desnoods vervangen worden door brokkenmakers als Gauland of Trump.
Brokkenmakers die meer op het spel zetten dan ons lief is.
Genoemde data zijn afkomstig uit de European Social Survey ronde 7, waarvoor drieduizend Duitsers in 2014 zijn ondervraagd, en van https://interaktiv.morgenpost.de/analyse-bundestagswahl-2017/.
Reacties (58)
Wie niet horen wil, die moet maar voelen :-)
Isoleren en imiteren stopt ook met werken als je de problemen niet daadwerkelijk oplost, dan wordt zo’n rechtse partij nog veel groter dan voorheen.
Volgens mij is de aanhang (in percentage stemmen) van altright in Duitsland ongeveer even groot) als in Nederland. Dus de strategie van Merkel is even slecht of even goed als die van Rutte!
Onvrede neem je niet weg met strategische bewegingen!
Electorale zelfmoord ? Wacht even, volgens mij heeft Merkel’s coalitie (CDU/SPD) nog steeds een absolute kamermeerderheid. Natuurlijk, er is fors verloren, maar dat neemt niet weg dat meer dan de helft van de Duitse kiezers kennelijk tevreden genoeg waren over het beleid om er opnieuw voor te stemmen. De term “electorale zelfmoord” slaat helemaal nergens op.
Er wordt sowieso nogal gerommeld met cijfers. Rutte heeft 18 % van zijn kiezers verloren, Merkel 20 %. Dat is redelijk vergelijkbaar, zeker als je bedenkt dat dit de eerste keer was dat Duitsers uberhaupt op een racistisch partij konden stemmen, terwijl de PVV al meer dan 15 jaar meedoet in Nederland. Het is nogal raar, om dan te stellen dat Rutte’s strategie electoraal succesvoller is dan die van Merkel, zeker als je bedenkt dat Merkel’s coalitie nog steeds een parlementaire meerderheid heeft, terwijl Rutte’s coalitie zo ongeveer is gehalveerd door de verkiezingen.
Het wordt nog vreemder als er beweerd wordt dat Rutte voor verlies van PVV kiezers zou hebben gezorgd. De PVV heeft juist 5 zetels gewonnen. Er is helemaal geen kiezersverlies, laat staan dat Rutte daar iets mee te maken heeft gehad. Ik snap niet waarom de auteur hier de werkelijkheid zo verschrikkelijk verdraait.
“Wir schaffen das” Ja, en Merkel heeft daar vrijwel volledig gelijk in gekregen. Het overgrote deel van de vluchtelingen is succesvol opgevangen, de Duitse economie bloeit, en alle gruwelpropaganda bleek uiteindelijk voornamelijk uit nepnieuws te bestaan.
Het spijt me, Joost van Spanje, maar je verhulde pleidooi om toch vooral AfD/PVV/FvD beleid over te nemen valt hier wel heel erg door de mand …
Het gevolg van Ruttes isolatie- en imitatie-tactiek is een net zo grote populistische partij met daarnaast dan ook nog een nauwelijks minder populistische, en zelfs nog grotere, middenpartij. En dan hebben we hier ook nog die imitator van het CDA. Doe mij dan maar een Merkel ter rechter zijde van mijn eigen politieke voorkeur.
@4: “Wacht even, volgens mij heeft Merkel’s coalitie (CDU/SPD) nog steeds een absolute kamermeerderheid. ”
Dat komt grotendeels omdat Duitsland al heel lang een twee (grote) partijen land is vanwege het districtenstelsel. Je kunt beter stellen dat ze van geluk mogen spreken dat er toch nog zoveel kiezers op de oude meuk hebben gestemd.
Rutte imiteert de PVV helemaal niet, een ongelimiteerde immigratie van economische immigranten is nooit het beleid geweest van de VVD, al van lang voordat de PVV bestond. De partij van Merkel (en de EU als geheel) was daar ook nooit voor, maar na meer dan een miljoen extra immigranten en de bijbehorende problemen is het niet gek dat haar kiezers naar alternatieven zoeken. Rechts van het CDU was niks, en de andere partijen waren net zo politiek correct, bleeft helaas over de AfD. Merkel heeft het “monster” zelf geschapen, je kan een volk niet eeuwig voor de gek houden met mooie slagzinnen.
Daarnaast Rutte isoleert de PVV nog. Die kan dat makkelijk doen bij het debat over de zorgkosten zien we weer dat de PVV qua thema’s juist lijnrecht tegenover de VVD staat. Waar de PvdA eerst ook de PVV isoleerde staan zijn u hand in hand met diezelfde PVV in de oppositie, zelfs GroenLinks zet hier probleemloos hun principes overboord.
Overigens voorspel ik dat de AfD best mee gaat vallen in de regering, verhalen over deze partij zijn regelmatig fors opgeblazen door de pers net als bij PVV en FvD, een gevaarlijke bezigheid leert het verleden. Als het al problemen gaat opleveren verwacht ik dat dan ook vooral van de kant van extreem links en radicale islamieten, die hebben de afgelopen tijd in Duitsland al laten zien geweld niet te schuwen. De AfD is misschien niet de ideale partij, maar zij doen het ten minste wel via een democratische weg.
@5: Nou ja … Afd heeft dus zo’n 13 % van het parlement in handen. Echter, PVV en FvD hebben bijna 15 % van de Tweede Kamer; onder Rutte’s strategie winnen de regressieven dus meer dan onder Merkel’s strategie, in tegenstelling tot wat de auteur beweert.
@7 welke principes moeten GL en PvdA overboord zetten om in een discussie over het eigen risico dezelfde mening te hebben als de PVV?
@6: Leuk geprobeerd, maar ook procentueel heeft de huidige coalitie nog steeds een meerderheid (56 % oid, meer dan het clubje dat nu in Den Haag aan het formeren is). Dat heeft dus niets met een districtenstelsel te maken.
Waarom willen zo veel mensen toch zo Merkel afschilderen als iemand die verloren heeft ? Het begint inmiddels nogal belachelijk te worden met al dat verdraaien en negeren van feiten …
Imiteren door een mainstream partij van verachtelijk gedachtegoed leidt tot normalisatie daarvan. Ergo: in Duitsland heeft ‘maar’ 13 procent van de bevolking op een partij gestemd die (elementen van) extreem rechts gedachtegoed propageren, in Nederland meer dan 50% (PVV+FvD+VVD+50plus)…
@7:
” een ongelimiteerde immigratie van economische immigranten is nooit het beleid geweest …”
Hiermee impliceer je, dat er politieke partijen zijn in Nederland die dat wel zouden willen. Welke zijn dat, volgens jou ?
“zelfs GroenLinks zet hier probleemloos hun principes overboord.”
O ? Kan je dat ook uitleggen ? GroenLinks probeert een doel te bereiken; waarom zetten ze daarmee hun principes overboord, volgens jou ?
“Overigens voorspel ik dat de AfD best mee gaat vallen in de regering”
Dat is best een veilige voorspelling, want geen enkele Duitse partij wil met de AfD gaan regeren. Je zal dus nooit geconfronteerd worden met het feit dat je voorspelling de plank echt helemaal volledig misslaat. En dat is maar goed ook, want AfD in een Duitse regering betekent heel veel ellende.
“Als het al problemen gaat opleveren verwacht ik dat dan ook vooral van de kant van extreem links …”
Tjsa, als je opkomen voor godsdienstvrijheid, meningsvrijheid en burgerrechten als een probleem beschouwd …
“… die hebben de afgelopen tijd in Duitsland al laten zien geweld niet te schuwen.”
Iedereen die de cijfers kent weet, dat het geweld in Duitsland vooral van extreem-rechts afkomstig is. Maar dat zal regressieven niet tegenhouden om zichzelf met het tegengestelde te indoctrineren …
@6: Het is interessant hoe in bepaalde onderwerpen dezelfde mensen volkomen tegengestelde ideeen hebben. Zo moet een nipte “ja” bij een referendum zonder meer aangenomen worden, maar bij verkiezingen moeten de twee partijen waar het meest op gestemd is “van geluk spreken”. Dat zijn dezelfde mensen die zeggen dat “links” zo selectief democratisch is.
@10: “Waarom willen zo veel mensen toch zo Merkel afschilderen als iemand die verloren heeft ?”
Ja, ze is de grootste partij geworden … bij gebrek aan alternatieven en omdat een overgrote meerderheid anti Afd is. Een vooral negatief gemotiveerde keuze heeft haar (en de SPD) dus alsnog veel stemmen opgeleverd.
Maar verder zijn dit gewoon de keiharde cijfers:
1. Slechtste uitslag CDU/CSU sinds 1949
2. Slechtste uitslag SPD ooit.
Daaruit geen conclusie(s) trekken is kop in het zand steken. Schultz heeft zijn conclusie al getrokken want die wil niet verder regeren. Ik hoop dat hij zijn poot stijf houd. Vergeet ook niet dat een grote coalitie in Duitsland echt een onding is, voor Merkel alleen in de jaren 60 een keer gedaan.
@13: een referendum kent geen vorige keren. Een verkiezing kent een vorige. Mensen gaan nadenken of hun vorige keuze ze bevallen is en passen dan eventueel hun keuze aan.
@7:
dan valt die reden dus weg.
De werkelijke reden voor het verlies van het CDU was een onduidelijke lijn. Een deel van CDU/CSU (voornamelijk het Beierse CSU) had het over “Obergrenze” iets wat Merkel niet in de mond wou nemen. Had men niet een Seehofer gehad was er meer lijn geweest en hadden de stemmers duidelijkheid.
Als je kijkt waar het meest op de AFD werd gestemt dan zie je dat dat voornamelijk in het Zuidoosten van de voormalige DDR is, met meer dan 30% en de “neue Bundesländer” in het algemeen. Waarom is juist daar de AfD zo populair? Vele jongeren zijn daar weggetrokken en er is dus een voornamelijke grijze bevolking die veelal in het verleden leeft en meent dat het vroeger (achter het ijzeren gordijn) beter was. Iedereen had werk en je had misschien niet veel, maar dat was voor iedereen zo. Zij voelen zich in de steek gelaten door de politiek. Zij worden geconfronteerd met werkloosheid en angst voor de toekomst. Zij voelen ook een zeker bedrog van de partijen zoals het CDU. Waar zijn die “blühende Landschaften”?
Een andere zaak is ook dat men dezelfde fouten in Duitsland maakt als voorheen in andere landen. Zo werd erg geconcentreerd op de extreme-rechtse uitlatingen en werd opgeroepen vooral niet op de AfD te stemmen. Als je mensen zegt dat ze iets niet mogen doen, wat krijg je dan? Het wordt ok gezien als een complot tegen de AfD dat er enkel op dit aspect van de AfD werd ingezoomd, dat de media en “gevestigde” politiek opriep tot het vooral niet op de AfD stemmen – daar moest wel iets sinister achter steken.
@15: Dat kan zijn, maar om een argument te hergebruiken van de referendum-zijde: Je kan speculeren naar de beweegredenen waarom mensen stemmen, maar je weet het niet. Enkel de uitslag telt. Nu: De uitslag is meer dan 50% voor CDU/CSU en SPD
@14: gebrek aan alternatieven? De FDP, Die Linke, Bündnis 90, …
@14 er waren volop alternatieven. 1 partij heet zelfs zo. En eerdere uitslagen zijn echt irrelevant. Alle kiezers hebben het gedrag van partijen in het verleden gewogen en besloten wie ze nu het liefst aan de macht zien. Teleurgestelde CDUers hebben nu wellicht iets anders gestemd, maar dat is al in de uitslag verwerkt.
@4
Voor de verandering verleen ik je bijval. Het beleid van CDU/CSU en SPD heeft de goedkeuring weggedragen van de meerderheid van de kiezers! Merkel heeft wat de vluchtelingenstroom betreft nou ook niet bepaald met meel in de mond gepraat. En dat voor de meest rechtse partij in Duitsland! (zeker CSU) Een prestatie van wereldformaat is het. Zeker geen politieke zelfmoord.
Ik las ergens dat Merkel ca 1 miljoen kiezers is kwijt geraakt aan de AfD. Nou, dat vind ik mee vallen voor een rechtse partij. Merkel heeft het ‘geschaft’ en heeft slechts een paar builen opgelopen. Ze mag weer 4 jaar door van de kiezer.
@14:
“Daaruit geen conclusie(s) trekken is kop in het zand steken. ”
Tsja. Volgens mij gaat dit hele draadje er om welke conclusies er precies getrokken moeten worden, dus dit is een beetje rare opmerking. Het is net een ad-hominem, net alsof je mensen die andere conclusies trekken wilt verwijten dat ze hun kop in het zand steken …
Mijn conclusie: ondanks het opnemen van 1 miljoen vluchtelingen en een neo-liberaal beleid waar veel Duitsers niet van profiteren is Merkel er toch in geslaagd om aan de macht te blijven. Daar kan je van alles en nog wat over zeggen, maar het als puur verlies afschilderen slaat volgens mij nogal wat planken mis.
Het spreekt voor zich, dat 5 zetels winst aanduiden als “verlies” en 18 % verlies als “winst” nogal ongeloofwaardig blijft.
@14
Je maakt de fout die de meeste commentatoren op verkiezingen maken. Vergelijken met het verleden. Door dat vergelijken hebben partijen dan gewonnen of verloren. Kijk gewoon naar de uitslag en je zie dat maar liefst 1 op de 3 Duitsers Merkel steunen.
Daarnaast steunt 1 op de 5 de SPD. Onze PvdA zou maar wat blij zijn geweest met dat resultaat en de bijbehorende 30 zetels.
De AfD is een van de 4 ‘kleintjes’. Betreurenswaardig dat er nazi’s in de bondsdag zitten, maar laten we dat accepteren. Ze zullen elkaar wel de tent uitvechten zonder führer. (net zoals bij ons)
@16
Het oosten van Duitsland zal de komende jaren gevoelig blijven voor extremistische partijen. Daar is niets aan te doen. Daar zie ik Joost van Spanje ook niks over schrijven. En dat is al sinds jaar en dag zo. Dat vertekent de landelijke uitslag ook, als er dan toch vergelijkingen moeten gemaakt.
We hebben het historische geluk dat West Duitsland ca 4 maal groter was qua bevolkingsomvang dan Oost. (nou ja, geluk…voortkomend uit de volksverdrijvingen van de sovjets) Als het andersom was hadden we een groot probleem aan de oostgrens.
@4: Dank je! Je hebt me tijd bespaard min of meer hetzelfde te schrijven.
Eén ding erbij nog: het stuk gaat er van uit dat je de politiek in gaat om zo veel mogelijk zetels te veroveren. Als een AH die ideeën van Jumbo overneemt om marktaandeel te behouden. De kern is alleen juist niet marktaandeel, maar een ideeënstrijd. Je moet je eigen ideeën zo goed mogelijk brengen, niet de ideeën van anderen overnemen, alleen om die ander uit te schakelen en marktaandeel te houden.
@24:
Dat is volgens mij het verschil tussen Merkel en Rutte/Buma.
Mijn indruk is dat Merkel, als het gaat om vluchtelingen of om Europa (of Poetin!) een vaste koers vaart.
Haar standpunt over het huwelijk voor homosexuelen heeft ze wel vlak voor de verkiezingen aangepast.
@24: Dat is natuurlijk helemaal correct, maar zelfs als je puur naar “marktaandeel” (zetels) kijkt, dan nog is Merkel’s strategie minstens net zo succesvol als die van Rutte. De PVV heeft 33 % zetels gewonnen, ondanks Rutte’s geflirt met Wilders’ kiezers, en dan heb je ook nog 2 FvD erbij gekregen; ondertussen is Rutte 18 % zetels en een kamermeerderheid voor zijn kabinet kwijtgeraakt. Ik vind dat niet zo succesvol, om eerlijk te zijn.
Maar op een of andere manier heeft Rutte een soort Reality Distortion Field gecreeerd met zijn opmerking dat het “verkeerde populisme” gestopt is. Dat zie je ook aan dit artikel; het gaat uit van een soort sprookjesbeeld van Rutte die succesvol het populisme overwint, door naar de boosburgers te luisteren.
Mij valt op dat de Europese dimensie geheel ontbreekt in dit draadje. Twee jaar gelden werd ik al gehekeld toen ik Wir schaffen das een grandioze kreet vond, maar ook bij Merkel’s eventuele ondergang een grandioze mislukking.
Je kunt de migranten niet los zien van de EU. Degenen die nu culturele identiteit als probleem promoten hebben misschien een neo-liberaal motief, ontlopen van de gelijkheidsdiscussie en sociaal politieke kwesties.
Het zijn ook redenen om tegen de EU te zijn. Daarin stemt regressief rechts overeen.
Macron heeft inmiddels de sprong voorwaarts van Juncker omhelsd en wil met Merkel doorpakken naar een politieker Europa. Met de druk van regressief rechts zou dat nog kunnen lukken ook.
Ik zie Merkel die Jamaica coalitie wel in elkaar zetten, dus van een aangekondigde zelfmoord geloof ik ook niets.
@27: Merkel staat er helemaal niet zo slecht voor. Haar partij is hoe dan ook nodig voor een coalitie, en er is niet echt een reden waarom dat een hele wankele coalitie zou zijn. Duitsland als land staat er prima voor, er zijn niet echt hele grote problemen en de economie draait goed. Daarmee negeer ik bewust de gegroeide armoede en ongelijkheid, maar dat is op een of andere manier geen groot politiek probleem, dus daar heeft ze niet zoveel last van.
Het is natuurlijk heel schokkend dat de Afd nu in de Bundestag zit, maar uiteindelijk gaat regeren gewoon om een zetelmeerderheid; als Merkel de boel enigszins bij elkaar kan houden, dan hebben ze niks in te brengen de komende vier jaar. En het is nog maar de vraag in hoeverre ze dan nog mensen kunnen trekken; als er geen grote golven vluchtelingen meer komen, dan is de huidige heisa tegen die tijd allang vergeten. Nee, dit was zeker geen politieke zelfmoord. Het was een politieke gok, die eigenlijk vrij goed heeft uitgepakt.
Tsja, je hebt gelijk wat de Europese dimensie betreft, maar ik vind de binnenlandse dimensies al interessant genoeg. “Wir schaffen das” was wat mij betreft inderdaad een grandioze kreet, maar ik snap ook wel waarom hij zoveel woede heeft uitgelokt. Het is eigenlijk een positieve boodschap; wat Merkel eigenlijk zegt, is dat Duitsland rijk en sterk genoeg is om de uitdaging van 1 miljoen oorlogsvluchtelingen succesvol aan te gaan. Dat gaat lijnrecht in tegen wat heel veel mensen heel graag geloven.
@27: Over de vergeten katholieke dimensie binnen de EU (twitterdraadje van mij).
Ik ben het er zeer mee eens: van @0 klopt geen hout. Nog afgezien van de uiterst dubieuze premisse dat een politieke partij met de populistische wind mee moet bewegen, geven de cijfers ook totaal geen reden om dat te vinden.
– aldus een twitter-commentaar van een gerenommeerde Zwitserse hoogleraar (Stefanie Walter).
Deze zin over de verkiezingen van 1969 intrigeert me. Hebben de christendemocraten eind jaren zestig iets van de NPD overgenomen – in tegenstelling tot Merkel nu? Ik lees hier dat ze door de fusie met de CSU en de samenwerking met de SPD een gat lieten vallen op rechts waar de NPD in kon springen. Eigenlijk exact dezelfde situatie als afgelopen jaren. De christendemocraten lieten de extreemrechtse kiezers in de steek, die gingen dus naar de NPD. Maar imiteren?
Nu verloor CDU-CSU vooral aan de FDP. Die partij ‘imiteerde’, althans in een Eurosceptische retoriek, wel een en ander van de AfD. Maar de AfD werd de grootste winnaar, ruim vòòr de FDP.
Ook het Nederlandse voorbeeld vind ik niet overtuigend. Rutte en Buma ‘imiteren’ de PVV in Nederland, zou je kunnen zeggen. Maar de een verloor, de ander won. En de PVV won ook. Wat zegt dat dan?
Het blijft boeiend.
Dus om de populisten de verkiezingen niet te laten winnen, moet je ze voor de verkiezingen al laten winnen? Vreemde tactiek…
In NL heeft de PVV een hoger percentage stemmen dan AfD. Daarnaast hebben we nog FvD, en nu zijn VVD én CDA ook nog eens vreselijk aan het vissen in die vijver. Dat is zo’n beetje de helft van de stemmen.
Doe mij dan de Merkel strategie maar.
@22: “Je maakt de fout die de meeste commentatoren op verkiezingen maken. Vergelijken met het verleden”
Waarom is iets in een historisch perspectief zetten fout? Omdat je het niet wilt horen/zien? Het is toch nodig om veranderingen te kunnen duiden?
@21: en ondanks dat de Afd in mei op maar 7% stond hebben ze toch bijna 13% van de stemmen gekregen.
Tegelijkertijd ging CDU van 36% naar onder de 33%, SPD van 29 naar 20, FDP van 7 naar ruim 10. Grüne en Linke winnen ook wat. De regering verliest dus 11.5%, de oppositie die de kiesdrempel haalt wint 12.5%. Als het beleid dan zo succesvol was geweest, dan hebben ze het iig heel slecht uitgelegd. Of zou het dan toch gewoon zijn dat er veel onvrede is? Één van de redenen om op Afd te stemmen was de groeiende kloof rijk-arm.
http://www.wahlrecht.de/umfragen/forsa.htm
voor het deel is het natuurlijk ook conjunctuur: Merkel kan niet blijven winnen, “het volk” wil op een gegeven moment iets anders zelfs als de gevestigde orde geen (grote) fouten maakt.
@34:
“en ondanks dat de Afd in mei op maar 7% …”
Tsja. Er waren ook maanden dat ze op 30 % stonden, volgens mij. Maar peilingen kunnen geen wetten aannemen en geen coalities vormen. Uiteindelijk gaat het gewoon om het zetelaantal.
Waarom heb je uberhaupt de peiling in mei gekozen, trouwens ? Wat maakt die maand zo bijzonder in deze context ? Waarom niet april ? Of desnoods januari vorig jaar ?
“Of zou het dan toch gewoon zijn dat er veel onvrede is?”
Natuurlijk is er veel onvrede. Duh ! De regeringscoalitie heeft zetels verloren, dat kan alleen maar als er onvrede is. Maar die onvrede is veel minder groot dan mensen als Wierd Duk en Joost van Spanje ons proberen wijst te maken.
@36: “Er waren ook maanden dat ze op 30 % stonden,” Wanneer stond de Afd op 30%? Ik kan 13% als hoogste terugvinden.
Waarom mei gekozen? Toen was Schultz al een tijdje lijsttrekker en het was net voor de zomervakantie. De coalitie stond al die tijd boven de 60%.
@37:
Je snapt mijn punt niet.
Het succes van een electorale strategie kan je niet bepalen met peilingen, want peilingen zeggen niet zoveel. Afhankelijk van de datum waarop je peilt krijg je hele andere resultaten. Of het nu 30 % was weet ik niet, maar wat ik wel weet is dat AfD veel hoger in de sommige peilingen heeft gestaan dan de uiteindelijke 13 %. Welnu … als jij, in plaats van mei, zo’n datum zou hebben gekozen, dan zou je natuurlijk moeten concluderen dat Merkel juist heel succesvol is geweest. Immers, de Afd heeft zetels verloren in vergelijking met die peiling. Afhankelijk van de gekozen peildatum kan je dus volkomen tegengestelde resultaten krijgen, en dat betekent natuurlijk dat je resultaten niets waard zijn.
@27: ik ben het zowaar eens eens met tom van doormaal. Dat ik het nog mag meemaken ;-). Anyway, IMNSHO is de auteur zwaar de nederlandse politieke mediadiscussie op de duitse verkiezingsuitslag aan het projecteren. Nou kun je je allereerst afvragen of de discussie over de nederlandse ‘onvrede’ over de politiek wel deugt (hint: dat doet-ie niet; met volksmenners en halve neonazi’s weet je van tevoren wat je gaat krijgen).
Daarnaast kun je je serieus afvragen wat d’r in godsnaam mis is met het intellectueel vermogen van de hele journalistieke ‘elite’ (inclusief @0, maar ja, die wil natuurlijk braaf meedoen) als je keihard de contouren van de voormalige DDR ziet terugkeren in de verkiezingsuitslagen.
Ik zou dan geneigd zijn om te zeggen ‘ hrm, die Wende, die is nog steeds niet voltooid. En als je naar Polen kijkt, waar je het oude duitse rijk van voor 1917 nog ziet, kun je je afvragen of de DDR ooit weer kan herintegreren met duitsland. Maar dat gaat over een heel gebied, met een heel bestuur, een eigen economie, infrastructuur e.d. Niet over individueen.
Maar die discussie zie ik nergens. Alleen maar schande dat Merkel ‘ Wir schaffen das’ roepen, en niet dat het schandalig is dat Kohl de muur heeft afgebroken.
@39: Inderdaad, de verkiezingsuitslag laat qua AFD-stemmen inderdaad een duidelijke grens zien tussen het voormalige Oosten en Westen.
Ik weet alleen niet of je kan zeggen dat Kohl de muur heft afgebroken. Volgens mij waren dat juist de Oost-Duitsers zelf.
@33
Vergelijkingen met het verleden lokt uit wat ik commentatoren zie doen. Zich afvragen waarom Merkel of de coalitie heeft verloren. Dat zogenaamde verliezen is de vergelijking met het verleden. Door te vergelijken kom je tot gemankeerde conclusies zoals de gehele opinie van Joost van Spanje.
Merkel of de coalitie hééft helemaal niet verloren! Ergo, Merkel heeft met uiterst impopulaire politiek (Wir schaffen das) toch nog een meerderheid weten te behalen. En dát voor een rechtse partij. Terwijl er 1 andere rechtse keuze is en 1 extreemrechtse keuze. Merkel heeft een klein aandeel verloren, dat is eigenlijk alles.
Daarnaast zie je zelden regeringspartijen winnen. Het lijkt wel een natuurwet dat kiezers regeren afstraft. Een deel van het electoraat stap graag over naar schreeuwers aan de zijlijn. AfD in dit geval.
Ik denk dat het ““Wir haben so vieles geschafft, wir schaffen das.” Niet zo heel slecht heeft uitgepakt. Maar tijd zal dat uitwijzen.
Ook voldoende kiezers hebben dat gezien en zijn niet meegegaan met het, zonder cijfers onderbouwde, populisme. Wel minder dan voorheen. Alleen, zoals al genoemd hierboven, hiervoor was er ook, in recente tijden, niet zo’n partij als de AfD om op te stemmen.
Een aantal, enigszins gerelateerde, cijfers en mooie grafiekjes.
https://www.citylab.com/life/2017/09/european-demographics-aging-employment-migration/540084/
@40:de oostduitsers hebben zelf de muur afgebroken, de daaropvolgende herintegratie van oostduitsland en westduitsland (en het verhuizen van het duitse parlement van Bonn naar Berlijn) is natuurlijk wel de verdienste van Kohl geweest. Dito de miljardeninvesteringen in de voormalige DDR (plus de bijbehorende koude saneringen van veel oostduitse fabrieken). Ik vind het niet heel verwonderlijk dat veel oostduitsers dat toch zagen als een westduitse ‘overname’. Overigens had je bij eerdere verkiezingen dat de oude SED werd uitverkoren als protestpartij; nu is dat blijkbaar AfD.
Ik zie de opmars van AfD dan ook niet als een teken dat ‘ het nazisme/racisme oprukt in duitsland’ , maar eerder dat als teken dat een hoop oostduitsers het gevoel hebben dat ze niet mee kunnen komen in het nieuwe duitsland.
@41:
“Zich afvragen waarom Merkel of de coalitie heeft verloren.”
Maar wie doen dat dan eigenlijk ? Volgens mij is iedereen het er wel zo’n beetje over eens waarom Merkel zetels verloren heeft.
“Merkel of de coalitie hééft helemaal niet verloren! ”
Eigenlijk zeg je het niet helemaal correct. Kijk, de facto heeft ze wel verloren, want zowel haar partij als haar coalitie zijn zetels kwijtgeraakt.
Maar … als je naar beleid kijkt, dan heeft ze gewonnen. We moeten even afwachten hoe die formatie gaat aflopen, maar in feite gaat ze nu samenwerken met de twee partijen die juist punten uit haar beleid voorstaan. Zowel de FDP als de Groenen zijn zeer pro vluchtelingenbeleid, en ook zeer pro-Europees. Klimaatbeleid wordt ook geen groot probleem, en daar speelt ook de Europese dimensie, aangezien Macron dezelfde kant op wil. Dus in feite kan ze nu een coalitie formeren waarmee ze haar beleid niet alleen kan voortzetten, maar zelfs intensiveren. Politiek gezien heeft ze nog steeds de beste kaarten in handen.
En dat betekent ook, dat het beleid de komende vier jaar in Duitsland precies het beleid gaat zijn dat de Afd zegt te willen stoppen. 13 % zetels is leuk, maar effectief zijn ze nog steeds afgesneden van enige invloed.
Tsja, of Rutte zijn beleid kan continueren is volstrekt onduidelijk, want hij is nog steeds bezig om dat beleid uit te onderhandelen. Hij schijnt een interresse in het breken van records te hebben ontwikkeld. Maar beleidstechnisch gezien ziet het er niet zo prettig uit, want hij heeft een CDA en een D66 die elkaars bloed inmiddels wel kunnen drinken, volgens mij. Het komt op mij niet zo succesvol over.
@43: Defacto was het dat ook wel, denk ik. En ze zijn ook denk ik wel bedrogen door de beloftes van de politiek. Die hele Treuhandpolitiek liep uit de hand.
Die Linken zijn maar een procent ofzo achteruitgegaan. Zo in de doorsnee hebben ze een 17% nu en een 18% gemiddeld bij de vorige verkiezingen. Overigens is het ongeveer hetzelfde voor de SPD, ook een procentje achteruit in het Oosten.
@45:
Ik heb ergens gelezen, dat de meeste Afd kiezers, of in ieder geval een aanzienlijk deel, nieuwe kiezers waren. Niet zo zeer jonge kiezers, maar mensen die voor het eerst hun stem uitbrachten, die daarvoor nooit gingen stemmen. Als dat zo is, dan moet je het sowieso anders analyseren, want dan zijn Merkel en/of Schultz veel minder kiezers kwijtgeraakt dan je zou denken. Maar ik ben nog niet echt een goede electorale analyse met data tegengekomen; heb je nog tips ?
@44
De kwestie of Merkel heeft verloren is afhankelijk van de zienswijze. Als je gaat vergelijken met het verleden is er altijd winst of verlies. Maar als je louter naar het kiezersmandaat kijkt, dan kan je stellen dat Merkel (samen met de SPD) het mandaat heeft gekregen voor wederom 4 jaar met de SPD. (of met FDP/die Grünen) In die zin heeft Merkel gewonnen.
Degenen die “dat doen”. (haar als verliezer uitroepen) zijn de commentatoren in de media.
Vermoedelijk wordt het Jamaica en dat is het beste voor Duitsland en voor ons. De AfD zal in de toekomst de CDU/CSU naar links drijven. Of zij dat wil of niet. Dat betekent een EU en mensvriendelijk beleid. Voor een meerderheid moet Merkel naar links kijken. En Duitsland zal er aan moeten wennen dat er 13% ontevredenen zijn die mopperen in de bondsdag. Net zoals wij er ook aan gewend zijn dat er ontevredenen en nu ook complotdenkers in de kamer zitten. Gewoon laten kletsen die lui. En zeker geen thema’ s overnemen.
@6:
Dat is sinds 2012 niet meer zo.
überhangmandate worden tegenwoordig gecompenseerd door de andere partijen “ausgleichsmandate” te geven.
Hierdoor geldt weer:
De Bondsdagzetels worden verdeeld aan de hand van de de partijstem.
https://duitslandinstituut.nl/naslagwerk/194/het-duitse-kiesstelsel
@47: “En Duitsland zal er aan moeten wennen dat er 13% ontevredenen zijn die mopperen in de bondsdag. Net zoals wij er ook aan gewend zijn dat er ontevredenen en nu ook complotdenkers in de kamer zitten. Gewoon laten kletsen die lui. En zeker geen thema’ s overnemen.”
Dream on. Dit is een kentering, Duitsland schud langzaam maar zeker de politieke correctheid van zich af! Net zoals NL dat in 2001-2002 deed. Steeds meer mensen worden wakker en zien dat de politiek steeds verder van hen af komt te staan.
@49: Tot nu toe lijkt het erop, dat het nieuwe Duitse kabinet vooral gaat inzetten op milieu, Europa en vluchtelingen. Zou jij me kunnen uitleggen hoe jij dat ziet als einde aan een of andere “politieke correctheid” ?
@47:
“De AfD zal in de toekomst de CDU/CSU naar links drijven.”
Dat denk ik eigenlijk niet, ik denk dat het de CDU/CSU naar rechts zal drijven. Dat zie je al gebeuren; achter de schermen zijn er genoeg mensen die daarvoor hebben gepleit. En dat is ook niet zo raar; ze raken kiezers kwijt aan de rechterkant. Het is niet voor niets, dat je nergens op de hele wereld rechtse partijen naar links hebt zien schuiven de afgelopen decennia, terwijl de linkse partijen wel fors naar rechts zijn opgeschoven. Of dit nu echt zo verstandig is valt nog te bezien, trouwens; Rutte’s toenaderingspogingen hebben hem tot nu toe slechts verlies opgeleverd.
“En zeker geen thema’ s overnemen.”
Bel jij Mark en Sieb even ?
@51
Ik heb geen glazen bol hoor. Een ding is duidelijk: Merkel gaat weer verder. En zoals je zelf al in @50 schrijft, zijn thema’ s op het gebied van milieu, Europa en vluchtelingen actueel. Wil Merkel steun van die Grünen of de SPD dan is voor CDU/CSU een koers die wat naar links overhelt onontkoombaar. De AfD rechts inhalen is een schier onmogelijke opgave en ook in tegenspraak met Merkel’ s verzoeningspolitiek.
Mark en Sieb denken er anders over. Met de mond belijden zij populisme. Nederland heeft dan ook geen historisch beladen geschiedenis. De persoon Merkel staat garant voor historisch besef. Naarmate haar uiterste houdbaarheidsdatum nadert wordt het interessanter om te zien welke krachten komen boven drijven in de CDU/CSU. Dat kan -eventueel- het moment zijn van een koers naar rechts.
@50: ach ja, weer zo iemand die in denial is …. Stap es uit je bubbel.
@53: Zou je me kunnen uitleggen wat ik precies ontken ? Voor zover ik weet klopt alles wat ik hier beweer.
Of … was je post gewoon een geergerde reactie die verder geen inhoud bevatte ?
@52: Ja, maar je moet een onderscheid maken tussen Merkel’s kabinetsbeleid en hoe de CDU/CSU zich gaat positioneren. Merkel’s kabinet zal progressiever worden, dat kan haast niet anders. Maar de CDU kan ondertussen wel degelijk naar rechts bewegen. Er is een kiesdrempel in Duitsland; dat maakt het veel makkelijker voor het CDU om de AfD aan de rechterkant de pas af te snijden. Ik verwacht dat ze het in ieder geval zullen proberen. Ik verwacht ook, dat ze met zo’n strategie zullen falen, maar dat is een ander verhaal.
@49: De analyse in bijvoorbeeld de voormalige DDR laat zien dat er maar weinig minder mensen op bijvoorbeeld de SPD gestemd hebben. Dat is van ongeveer 18 naar 17% gegaan. Het blijkt dat de stemmen niet perse van de gevestigde politiek afgesnoept zijn, zeker niet zoveel dat het 13% verklaart (CDU -4%, SPD -1%).
Je kan ook naar de “Zweitstimme” kijken. Daar zie je dat het CDU/CSU en de SPD het gemiddeld beter doen als AfD, met gebieden in NRW en Beijeren die hogere stempercentages voor CDU/CSU hebben dan de AFD, of dezelfde vergelijking met bepaalde gebieden in Nedersaksen voor de SPD
Tenslotte: Er zijn peilingen gehouden over wat men in Duitsland de beste coalitie vind. 80% wil dan geen AfD in de coalitie zien. Dus het grootste deel van de Duitse bevolking ziet het anders als jij. Okee, het is “maar” een peiling, maar veel meer hebben we volgens mij niet.
@56: Ja, het lijkt erop dat we in Duitsland een enigszins afwijkende uitslag hebben. In de VS waren het vooral thuisblijvende kiezers, maar hier hebben we te maken met kiezers die daarvoor niet gingen stemmen. Dat betekent dus, dat de aanhang van Merkel op zich niet is afgenomen, maar dat de oppositie nu beter politiek vertegenwoordigd is. Op zich is daar niet zoveel mis mee. Nog niet.
@54: meer dan 1 miljoen stemmen gingen van CDU/CSU naar de Afd, meer dan 0.5 miljoen van SPD naar Afd. Maar droom rustig verder hoor …