OPINIE - Een nieuwsberichtje uit de Volkskrant:
Als een vrouw in Iran zonder hoofddoek de straat opgaat, kan ze daar zeventig zweepslagen en zestig dagen gevangenisstraf voor krijgen. Tientallen vrouwen nemen dat risico door snel een foto van zichzelf te maken terwijl ze even ongesluierd zijn en die op de Facebookpagina (https://www.facebook.com/StealthyFreedom) ‘Mijn geheime moment van vrijheid’ te zetten. […]
Een andere vrouw vertelt dat ze niet alleen bang was betrapt te worden, maar zich ook zorgen maakte over de reactie van sommige van haar vrienden. ‘Maar het is geen zonde’, zegt ze. ‘De sneeuw in mijn haar is geen zonde.’
‘Een van de mooiste momenten die ik ooit heb gevoeld in Iran’, vindt weer een ander.
Als het even niet dragen van een hoofddoek ‘een van de mooiste momenten ooit’ is, laat dat zien dat een hoofddoek – althans in Iran en andere streng-islamitische landen – meer is dan een kledingstuk.
Behalve een lap textiel, is een hoofddoek ook een instrument van onderdrukking: een manier om vrouwen hun individualiteit te ontnemen, te objectificeren als onvolwaardige buitenstaander: de spreekwoordelijke ‘Ander’, in de woorden van Simone de Beauvoir.
In Iran, zo lijkt het haast, vervult de hoofddoek een vergelijkbare functie als de middeleeuwse voorloper van de gele davidster, namelijk als een manier om de uitsluiting van de drager in de openbare ruimte te garanderen.
Reacties (12)
Alles wat op die manier verplicht gesteld wordt, is een vorm van onderdrukking lijkt me.
Puur ter vergelijking: vele mensen naaien geheel vrijwillig labels en badges op hun jassen en truien – toch waren de jodensterren een middel van onderdrukking. Het gaat niet om het kledingstuk, maar om de verplichting en de gevolgen.
Ik voel altijd de voldoening van burgerlijke ongehoorzaamheid als ik zonder identiteitsbewijs naar de supermarkt loop. Wellicht is het riskeren van een boete van €90,– niet zo spectaculair als zweepslagen en gevangenisstraf, maar mijn gevoel van vrijheid hierbij is reëel.
Zonder een standpunt in te willen nemen, denk ik dat veel Iraniërs, vrouwelijk én mannelijk, denken dat een hoofddoek niet leidt tot uitsluiting van vrouwen uit het openbare leven, maar juist de condities schept waardoor deelname mogelijk is. Eén van de claims die de islamitische republiek maakt voor het succes van de revolutie, is dat vrouwen die vroeger uit gêne niet van huis gingen, nu naar school gaan, beroepen uitoefenen en wat dies meer zij.
Ik kan de waarheid van deze claim niet beoordelen omdat ik niet in Iran was voor de revolutie en niet weet hoe gegêneerd vrouwen zich destijds voelden. Wat ik wel kan constateren is dat de deelname van vrouwen aan het openbare leven in Iran aanzienlijk hoger ligt dan in alle omringende landen en dat het percentage vrouwen met een hogere opleiding ook wereldwijd hoog ligt. Of dat is dankzij of ondanks de hoofddoek, onttrekt zich aan mijn beoordeling.
Je zou eens op Youtube kunnen kijken naar de filmpjes die je kunt vinden met “Iran before 1979”. Niet naar kijken als je vrolijk wilt blijven.
@4: De vraag bij zulke filmpjes is overigens wie het je toont. Er is bijv. een mediavaardige, rijke, in de Angelsaksische landen verblijvende oppositie die terugverlangt naar de Sjah.
Ook is de vraag wat je nu precies wordt getoond. Ons Nederlandse COC heeft wel eens beelden naar buiten gebracht van executies van veronderstelde homoseksuelen, die in feite geen homoseksuelen waren. Thomas Erdbrink (de Iraanse correspondent van het NRC Handelsblad) heeft de dynamiek rond dat soort berichten wel eens toegelicht.
Ik kom nu ruim tien jaar regelmatig in Iran en het enige wat ik met zekerheid denk te weten, is dat al het nieuws, wat het ook is, is gemanipuleerd. Nieuws is in het Midden-Oosten alleen nieuws omdat iemand wil dat het op een bepaalde manier naar buiten komt.
Je kunt dus moeiteloos beelden selecteren waaruit blijkt dat Iraniërs het voor de revolutie fantastisch hadden en dat de komst van Khomeiny een ongekwalificeerde ramp was. Je kunt even moeiteloos beelden selecteren om het tegengestelde te bewijzen. Beide documenteren een deel van de waarheid.
@4 http://www.parstimes.com/fashion/pre_revolution/
Oh ja, als het geen homoseksuelen waren, dan mogen ze natuurlijk gerust geëxecuteerd worden.
@4
En de verplichting hoofddoeken te dragen heeft het verschil gemaakt? Nou, in dat geval kunnen we onze economische crisis dus ook heel eenvoudig oplossen…
@7: Beweer ik dat?
Ik constateer dat beelden en nieuwsberichten worden gebruikt door mensen die daarbij belangen hebben en dat waarheid niet per se het eerste is wat een rol speelt. Europese media maken onderscheid tussen feiten en meningen, en streven ernaar een verhaal zo volledig mogelijk te brengen. Die ambitie ontbreekt in het Midden-Oosten. Als je een foto ziet die in je straatje past, plaats je er een onderschrift bij dat het zó’n draai geeft dat het jouw gelijk bevestigt. Het COC werd daarvan het slachtoffer. Hier is een ander voorbeeld: http://shirhashirim.wordpress.com/2008/03/14/anti-islamic-propaganda/
Dat mechanisme wil ik benoemen. Ik vind het jammer als je denkt dat ik het daarmee goedkeur.
Afgezien van Jona is denk ik nog nooit iemand van de heren hierboven ooit in Iran geweest, en dat is bij een land als Iran toch echt nodig wil je erover kunnen meepraten (ja, dat is een argument dat even flauw is als waar).
Vooral bij Iraanse vrouwen is de hoofddoek bij uitstek níet het middel is gebleken om ze van hun individualiteit te beroven, integendeel. Als modebewuste westerling kijk je je ogen uit, vooral in de steden. Daar hoef te trouwens niet voor naar Iran, google eens op Iraanse vrouwenmode…
Wat de discussie over voor en na de revolutie betreft: dergelijke gebeurtenissen worden altijd overschat. In werkelijkheid is de revolutie op dit punt nauwelijks van belang gebleken. Al onder de shah is de ontwikkeling ingezet dat meer vrouwen hoogopgeleid werden en meer vrouwen gingen werken. Die ontwikkeling is na de revolutie gewoon doorgegaan en als het regime van dienst al ooit van plan geweest is om dat te stoppen (wat ik niet geloof), dan zijn ze daar al héél vroeg mee opgehouden. Tegenwoordig is de meerderheid van de studenten aan de universiteit in Iran vrouw en iets minder dan de helft van de werkende bevolking.
En dan die hoofddoek (pffff…..)
Wie het Iraanse hoekje van het internet een beetje kent, weet dat dit soort foto’s overal gevonden kan worden. Even je hoofddoek afslaan voor een ‘selfie’ is de gewoonste zaak van de wereld. En ja, daar wordt giechelig over gedaan, maar een levensgevaarlijke onderneming is het niet.
‘Even mijn haar fatsoeneren’ en daarbij de hoofddoek en plein public even afdoen, is net zo gewoon en wordt veelvuldig ingezet als flirtmethode.
Dat je direct getracteerd zou kunnen worden op 70 zweepslagen is ook al zo’n onuitroeibaar praatje. Ik heb ze bezig gezien, de moraalpolitie. Uiterst vriendelijke dienders die meisjes die ‘niet passend’ gekleed gaan aanspreken en ze vriendelijk uitleggen hoe het wél moet. Het ergste wat je hoort van Iraanse vrouwen zelf zijn uitgeschreven boetes die er – gezien de plaatselijke inflatie – niet om liegen. Daar mag iedereen van vinden wat hij ervan vinden mag en terecht, maar 70 zweepslagen zijn het niet. Daarvoor moet je het echt wel héél erg bont maken… (naar Iraanse maatstaven dan)
@10: het is mooi dat de soep dan misschien niet zo heet wordt gegeten als hij wordt opgediend, maar tegelijk blijkt uit @0 dat in elk geval een deel van de Iraanse vrouwen die hoofddoek vreselijk vindt. Mensen die om wat voor reden dan ook (diep religieus; mag anders van ouders de straat niet op; staat goed bij outfit) een hoofddoek om willen moeten die vooral om doen, maar mensen die dat vreselijk vinden zouden de vrijheid moeten hebben die niet te dragen.
@11: Daar kun je het natuurlijk nauwelijks mee oneens zijn hier in het westen (al zullen sommige Iraanse geestelijken nog met hele originele weerwoorden aan kunnen komen).
Maar mijn punt was niet om aan te geven dat de soep minder heet gegeten wordt dan hij wordt opgediend. Mijn punt was Jona bij te vallen: berichtgeving over dit soort zaken/landen in het westen is extreem bevooroordeeld, niet minder dan ‘hun’ berichtgeving over ons.
Wie Iran wil bekritiseren kan met zeer groot gemak kwesties vinden die heel wat ernstiger en wezenlijker zijn dan de hoofddoek en hoeft die ook niet te overdrijven. Toch zie je steeds weer dit soort faits divers in westerse media opduiken die dan bovendien ook nog eens tot over de rand van het leugenachtige zijn aangedikt.