Kiezen in het kwadraat

COLUMN - Veel beslissingen, zij het in organisaties of in het parlement, worden genomen door meerderheidsstemming, waarbij iedereen precies één stem heeft. Een probleem van dit systeem is dat 51% van de mensen hun wil kan opleggen aan de overige 49%, ook bekend als de “tirannie van de meerderheid”. Als het aan de jonge econoom Glen Weyl ligt, zijn we daarom toe aan een radicaal nieuw systeem: kwadratisch stemmen.

Kwadratisch stemmen, een idee dat Weyl promoot met zijn intellectuele compaan Eric Posner, werkt als volgt. Iedereen die gemachtigd is om te kiezen kan stemmen kopen, waarbij de prijs het kwadraat is van het aantal gekochte stemmen. Dus, 1 stem kost een euro, 2 stemmen kosten 4 euro, en 1,000 stemmen kosten 1 miljoen euro. Het voorstel met de meeste stemmen wint, en het opgehaalde geld wordt vervolgens onder alle voor- en tegenstemmers gelijk verdeeld.

Het idee achter dit systeem is dat het mensen toestaat om de intensiteit van hun preferenties tot uitdrukking te brengen. Als voorbeeld geven de auteurs de aanleg van een park. Stel dat er 1000 mensen zijn die er 4 euro voor over hebben om het park niet te hebben, en 800 mensen die er 100 euro voor over hebben om het juist wel aan te leggen. Onder gewone meerderheidsbesluitvorming zou het park er niet komen, zonder compensatie voor de voorstanders. Onder kwadratisch stemmen komt het park er wel, omdat de ja-stemmers meer stemmen zullen kopen dan de nee stemmers. De nee-stemmers krijgen daarnaast compensatie omdat een deel van de uitgaven van de ja-stemmers aan hen toekomt.

Een minder hypothetisch voorbeeld is het verbod op het homohuwelijk dat in 2008 in California werd aangenomen met 52% van de stemmen. De auteurs maken aannemelijk dat de meeste voorstanders er waarschijnlijk aanzienlijk minder voor over hadden om het verbod te bevestigen dan de tegenstanders hadden om het te beletten (veel homoseksuelen zijn bijvoorbeeld al bereid om $25,000 uit te geven, de gemiddelde prijs van een huwelijksceremonie in de V.S.). De auteurs argumenteren dat dit een voorbeeld is van de tirannie van de meerderheid, en dat het efficiënter was geweest om kwadratisch te stemmen en een verbod te voorkomen.

Weyl en Posner realiseren zich dat het kopen van stemmen voor velen een taboe is. Op basis van simulaties concluderen ze echter dat het voor rijke mensen onmogelijk is een grootschalige verkiezing kunnen kopen, daarvoor neemt de prijs van extra stemmen simpelweg te snel toe. Ze argumenteren zelfs dat het voor rijken minder makkelijk zal worden om verkiezingen te domineren dan in het huidige (Amerikaanse) systeem, mits er streng op wordt toegezien dat mensen geen stemmen voor anderen kopen.

Kritiek is er natuurlijk ook. Tyler Cowen van het economenblog “Marginal Revolution” vraagt zich af of het over het algemeen wel zo wenselijk is om de extreme preferenties van minderheden de ruimte te geven. “Was there any chance the authors would use the anti-abortion movement as their opening example?” vraag hij zich retorisch af.(Posner geeft hier een antwoord op dat argument). Een andere bloggende econoom, Robin Hanson, merkt op dat een kwadratische verkiezing in feite een belasting is die grotendeels wordt betaald door de winnaar. Verkiezingen kunnen dus door de verliezer strategisch worden georganiseerd als herverdelingsinstrument. Daarnaast geeft het een voordeel voor georganiseerde groepen, die een soort kiezerskartel kunnen vormen. Mijn gok is tenslotte dat de garanties tegen de invloed van de rijken de gemiddelde kiezer niet zullen overtuigen.

Weyl en Posner laten zich door die kritiek niet weerhouden. Met medewerking van grote namen uit zowel de academische wereld als Sillicon Valley hebben ze het bedrijf Collective Decision Engines opgericht. Het bedrijf ontwikkelt software om kwadratisch stemmen te implementeren binnen het bedrijfsleven, waar het kopen van stemmen in de vorm van aandelen niet ongewoon is. De oprichters maken er geen geheim van dat zij hun systeem ook in het publieke domein willen implementeren. Daarvoor zullen ze echter eerst een ouderwetse meerderheid moeten vinden.