Journalistiek versus voxpop

Dossier:

COLUMN - Bij elke grote crisis die de laatste jaren op ons afkwam, wordt de wetenschap in twijfel getrokken. Dat gebeurde bij de opwarming van de aarde en de rol van fossiele brandstof daarin, en nu bij de coronapandemie. Het gaat niet eens over fake news, al speelt ook dat een rol. Het gaat vooral over mensen die hun argwaan jegens instituties inmiddels hebben omgezet in een breedspectrum wantrouwen.

Deels betreft het mensen die alles aangrijpen om twijfel te zaaien over zowat alle instituties: wetenschap, politiek en de rechtstaat zelf. Deels zijn het mensen die denken dat solide kennis vergaren een fluitje van een cent is, en dat een avondje Facebook-berichten lezen volstaat om beslagen ten ijs te komen.

Tegen mensen die zo opereren, lijkt geen kruid gewassen.

Wie al meent te weten hoe de vork in de steel zit, zet zijn overtuiging kracht bij door zich hapsnap lezend vast te houden aan elk bericht dat hem in zijn mening sterkt, en alles wat dat tegenspreekt, af te doen als ‘hullie’ die ‘ons’ willen bedonderen. Ik ben het er niet mee eens, dan kan het niet kloppen.

Dat is de antithese van kennis vergaren. Dat laatste veronderstelt: je hypotheses testen en durven verwerpen, kritiek op je bevindingen serieus nemen, je aanvankelijke standpunt kunnen overstijgen, en streven naar beter begrip – oftewel: een open debat voeren, geschraagd op feiten en gedegen inzichten. Wat we nu zien: jezelf ingraven, jezelf afsluiten, je eigen ‘gevoel’ als uitgangspunt en maatstaf nemen, geen tegengeluid dulden, en contraire opinies verdacht maken. Dat het OMT zich soms als een belegerde instantie gedraagt en kritiek afweert, helpt niet.

De aandacht van de media voor ‘verzet’ en ‘afwijkende opinies’ maakt het er niet beter op. Niet dat je tegenstemmen moet negeren, in tegendeel, maar om er nu een dagelijkse – en vrij oppervlakkige – serie van te maken, zoals Nieuwsuur momenteel doet, is het andere uiterste. Kritiekloos profileren wie het in welk land het allemaal ‘niet eens’ zijn met overheidspogingen het virus in te dammen, zorgt eerder voor verdere ondermijning van beleidsmaatregelen dan voor een verbeterde aanpak. Wat dat betreft was de uitnodiging van IC-deskundige Diederik Gommerts aan #ikdoenietmeermee-voorvrouw Famke Louise om nu eens écht door te praten, aanzienlijk verstandiger: haar kritiek smolt bij nader inzien weg als sneeuw voor de zon.

Je hoeft de adviezen van het OMT niet braaf op te lepelen, noch elke maatregel voor zoete koek te slikken. Wat je wel kunt doen: vragen hoe beslissingen tot stand zijn gekomen, nagaan waarop die zijn gebaseerd, uitzoeken hoe ze zich tot elkaar verhouden, controleren hoe ze worden uitgevoerd, en wat daarvan de consequenties zijn. (En gezien de barre resultaten mag je je afvragen of de huidige strategie van pappen en nathouden zinnig is.)

Maar hou op met de voxpopjes. Ze voeden ressentiment, en zijn even zinnig als een astroloog vragen wat de beste remedie tegen kanker is.


Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool
.

Reacties (9)

#1 Le Redoutable

” Bij elke grote crisis die de laatste jaren op ons afkwam, wordt de wetenschap in twijfel getrokken. ” Schreef diegene die de OMT waarschuwing tegen de mogelijk negatieve gevolgen van mondkapjes zelf in twijfel trekt en ook niet aan de Corona App wil.

  • Volgende discussie
#2 Dick Lont

Hear hear!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Jos van Dijk

Ik ben het er niet mee eens, dan kan het niet kloppen….

Mooi gezegd. Helemaal eens met Karin.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 P.J. Cokema

@1: Ja, en?? Leg eens uit, want zo zonder de context zegt het me niets.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 P.J. Cokema

@2: Dat dacht ik ook na het lezen van de column.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 lmgikke

@1 Is het OMT een wetenschappelijk instituut? Kan een advies niet in twijfel getrokken worden o.b.v. wetenschappelijk inzicht?

Is dat niet het hele eieren eten? Peer review op basis van wetenschap? Is kritiek niet onderdeel van dat proces?

Dank je wel dat je het artikel zo netjes illustreert met een praktijk voorbeeld van:

“Deels betreft het mensen die alles aangrijpen om twijfel te zaaien over zowat alle instituties: wetenschap, politiek en de rechtstaat zelf. Deels zijn het mensen die denken dat solide kennis vergaren een fluitje van een cent is, en dat een avondje Facebook-berichten lezen volstaat om beslagen ten ijs te komen.”

Dat ben jij. Dat is wat jij elke dag weer doet, en hier wederom. (mede mogelijk gemaakt door Sargasso.nl onder het mom van hopeloos genuanceerd).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Frank789

[ de uitnodiging van IC-deskundige Diederik Gommerts aan #ikdoenietmeermee-voorvrouw Famke Louise ]

Precies, dan blijkt dat als de experts maar rust en tijd krijgen om iets uit te leggen dat veel twijfelaars overstag gaan. Menig leek zal inbinden als de expert zijn tientallen jaren opleiding en ervaring op tafel legt, dan blijkt jouw uurtje googelen niet meer den kretologie. Maar in een talkshow is daar geen tijd voor en blijft het one-liners tegenover elkaar zetten zonder duidelijke uitkomst. En zonder uitkomst wint de twijfelzaaier.

Er was eens een talkshow waar de expert de antwoorden ging geven op de “vragen” die de twijfelaar in rap tempo stelde. Ho, ho, dat was niet de bedoeling schrok de twijfelaar, ze wilde alleen maar vragen stellen, niet discussiëren.

Daarom experts: ga niet naar talkshows waar de een na de andere leek tegenover een expert wordt gezet voor een lekker spetterend effect in plaats van informatie die zoden aan de dijk zet.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Joop

Alles in het teken van zaaien van verwarring, wantrouwen en machteloosheid bij de bevolking.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Co Stuifbergen

@1: Het OMT heeft niet alleen gewezen op mogelijke negatieve gevolgen van mondkapjes, maar meldde ook dat werknemers in verpleeghuizen geen mondkapjes nodig hebben.
Overigens zijn in de meeste andere landen mondkapjes al lang verplicht in winkels en in het OV.

Dus Karin Spaink was niet de enige die het met het OMT oneens was.

De NRC schreef zelfs:

Het Nederlandse coronabeleid is niet gebaseerd op de laatste wetenschappelijke inzichten, constateert een groep wetenschappers.

https://www.nrc.nl/nieuws/2020/10/12/rivm-laat-wetenschapsadvies-zien-en-maak-dan-pas-beleid-a4015635
(het zit achter een betaalmuur, maar met een “incognito” venster van Chrome of Firefox moet het ook te lezen zijn)

Ook de Corona-app kan voordelen en nadelen hebben.

In tegenstelling tot mondkapjes in het OV, is de corona-app niet verplicht.

  • Vorige discussie