Hulspas weet het | Als wodka voor de ziel

COLUMN - Generaals denken altijd in termen van de vorige oorlog, zo luidt het gezegde. Staatslieden doen dat blijkbaar ook, zo bleek uit de recente toespraak van Vladimir Poetin. Het buitenland luistert niet naar Rusland, zo klaagde hij. Maar met onze nieuwe wapens zullen ze wel moéten luisteren! De Russische leider demonstreerde daarmee ten eerste een oeroude constante in de Russische buitenlandse politiek: een chronisch onvermogen om vrienden te maken. Gelijkwaardigheid bestaat niet. Rusland wordt al eeuwenlang slechts omringd door vijanden en vazalstaten. (‘De vrienden van Rusland,’ zei tsaar Alexander III al, ‘zijn het leger en de vloot’). En met de verkiezingen in aantocht, roffelde Poetin op dat oude blikken trommeltje: wij Russen, ze motten ons niet! we staan alleen!

Daarnaast demonstreerde Poetin met zijn wonderwapens hoezeer hij de gevangene is van de droom van het machtige Rusland, en een kind van de Koude Oorlog. De Russische economie is de zestiende van deze wereld. Ze hapert aan alle kanten. Maar net als de oude communistische leiders liegt Poetin de bevolking voor dat Rusland het verdient op de eerste rij te zitten. En als de rest niet opschuift, zal hij die plek veroveren door met wonderwapens te dreigen.

In een aantal korrelige animatiefilmpjes (gemaakt met het technisch raffinement waarvoor een tweedejaars ICT-student hier een zesje zou scoren) toonde Poetin waarmee hij indruk wil gaan maken. Een nucleair aangedreven kruisraket. Een nucleair aangedreven onderwater-drone die een atoombom moet afleveren in vijandige havens, een supersnelle intercontinentale raket. Deze wapens zouden Aegis, het Amerikaanse raketschild (de nieuwste versie van Reagans Missile Defense, het initiatief dat de Sovjet-Unie te veel werd), nutteloos moeten maken. Het Westen staat straks weerloos! De zaal vond het prachtig. Het was als wodka op de wonden van de getergde Russische ziel.

En het is schroot.

De nucleaire kruisraket zal nooit vliegen. Nucleaire raket- of vliegtuigaandrijving is vele malen geprobeerd (bijvoorbeeld met de Tupolev TU-119) maar het idee heeft nooit de tekentafel verlaten. De motor wordt te zwaar. Nucleaire onderzeeërs, oké. Maar vliegen, een raket aandrijven, forget it. Poetin vertelde dat de revolutionaire kernreactor slechts één procent zou wegen van een submarine reactor. Daarmee is ze niet krachtig genoeg. En als die motor de kracht zou hebben, is die nog steeds erg zwaar. Zo’n kruisraket wordt te groot, te log, en dan kan hij wel maanden zorgeloos rondvliegen (op zoek naar een gaatje in de missile defense, is blijkbaar de bedoeling) maar daarmee wordt het één grote, voortsukkelende sitting duck. Wees wijs. Neem dan een veel lichtere conventionele motor en denk gewoon na over wanneer en hoe je hem lanceert.

Nucleaire onderwaterdrone? Dat wordt een uitgeklede nucleaire onderzeeër. Snelheden onder water zijn nooit spectaculair. De diepzee is allang geen zwart gat meer. Vanuit de lucht is volgen en onderscheppen een makkie.

Dan de supersnelle raket. He enige project waarvan we inderdaad weten dat de Russen daaraan werken. Volgens Poetin zal deze raket, de Avangard (ook wel MARV) twintig keer de geluidssnelheid halen en onderweg allerlei ‘misleidende’ manoeuvres kunnen maken. In de Russische media is al een ‘wedstrijd’ gaande hoe dit glorieuze wapen genoemd mag worden. Vladimir is favoriet. Maar Vladimir krijgt wel gezelschap. De Chinezen werken aan hypersone raketten, en ook de Amerikanen. De Amerikaanse versie, het Advanced Hypersonic weapon, moet een conventionele bom binnen twee uur waar ook ter wereld kunnen deponeren. De Russen werken aan eenzelfde type raket en zeggen alvast dat daar een atoombom op zal komen. Dat is een dikke vinger naar de internationale verdragen – een vinger die de Amerikanen nog niet durven laten zien.

Maar wordt Vladimir ongrijpbaar? Het is waarschijnlijk de bedoeling dat hij (om brandstof te sparen) eerst met behulp van de nieuwe (bijna beschikbare) draagraket SARMAT naar een positie boven de dampkring wordt gebracht, om daar dan gelanceerd te worden. De hypersone Vladimir gaat dus eerst met een ouderwets trage draagraket omhoog.

Het westerse raketverdedigingssysteem Aegis (officieel gericht tegen staten als Noord-Korea en Iran) bestaat uit een dicht netwerk van waarnemingsposten, schepen, digitale controlecentra en lanceerinstallaties. Het recept voor succes heet nog steeds: vroege detectie. Hoe eerder je een raket in de gaten hebt, hoe groter de kans dat je hem effectief uit de lucht kunt blazen. Hypersone raketten zijn twee, drie keer sneller dan gewone raketten. Op topsnelheid. Maar alle raketten starten even langzaam. En wanneer ze langzaam gaan, dán moet je ze detecteren. En Avangard zal waarschijnlijk per trage Sarmat omhoog worden gebracht. Kortom, de ontwikkeling van de Avangard zal enige jaren duren – meer dan genoeg tijd om Aegis een upgrade te geven. Al blijft het allemaal zonde van de moeite.

Resteert de vraag: wat bezielt Poetin? Hij is bezig met een allang vergeten oorlog. De enige terreinen waar het Russische leger de laatste jaren successen boekt, zijn de schimmige slagvelden in Oekraïne en Syrië. Daar heb je niets aan wonderwapens, daar ploeteren ‘vrijwilligers’ die zich moeten redden met de standaard wapens van Jan Soldaat. Dit door Moskou nauwelijks geziene militaire proletariaat zorgt er momenteel voor dat Rusland ‘gezien’ wordt. De nucleaire arsenalen spelen al bijna dertig jaar geen militair-strategische rol meer. Het uitbreiden of moderniseren daarvan is pure politieke retoriek – van beide zijden. Poetin heeft natuurlijk wél het voordeel dat niemand over vijf jaar zelfs maar zal dúrven vragen waar die fantastische wapens nou blijven.

Komt er een nieuwe wapenwedloop, zo vroegen veel journalisten zich af, na afloop van Poetins opgeblazen redevoering. Ook journalisten zijn vaak nog bezig met twee, drie oorlogen terug.