DATA - Eind januari werd het voorstel van de FNV om de winstbelasting te verhogen afgeschoten door zowel VVD-staatssecretaris Wiebes als door ondernemersclub VNO-NCW. Met als belangrijkste argument dat een lagere winstbelasting voor meer banen zorgt. Toch was dat niet zo’n gek idee.
Het argument van de FNV is dat bedrijven ook een eerlijke bijdrage moeten leveren aan allerlei voorzieningen. Over wat een eerlijke bijdrage is zullen de meningen nogal verschillen, zoals ook de reactie van VNO-NCW laat zien. Al we het woord eerlijk even achterwege laten, dan kunnen we prima kijken naar de bijdrage aan de belastingopbrengsten. Verdeeld over verschillende soorten belastingen, ziet de verdelingen van de belastinginkomsten er als volgt uit:
Het is vrij duidelijk dat het aandeel van de vennootschapsbelasting is gedaald, terwijl het aandeel van de loon- en inkomstenbelasting is gestegen. Voor de duidelijkheid hieronder deze twee belastingen apart:
Duidelijker kan het bijna niet: de overheidsinkomsten op basis van de loon- en inkomstenbelasting zijn bijna verdubbeld, de overheidsinkomsten op basis van de vennootschapsbelasting zijn amper toegenomen.
Het VNO-NCW ziet een verhoging om een aantal redenen niet zitten. Ten eerste stellen ze dat de omvang van het bedrag waarover winstbelasting wordt berekend groter is geworden. Prima, maar met diezelfde redeneertrant kun je ook beargumenteren dat de loon- en inkomstenbelasting dan omlaag moet. Vervolgens komen ze ook met het argument dat de BTW en andere belastingen zijn verhoogd. Nu klopt het dat die belasting door het bedrijfsleven wordt afgedragen aan de overheid, maar het is uiteindelijk de consument die de BTW betaald en niet het bedrijfsleven. We zijn geen fiscalisten, maar wat betreft die andere belastingen zou het ons niet verbazen als deze gewoon in de kostprijs worden doorberekend. In dat geval ligt ook dan de rekening bij de consument op het bord.
Verder komen VNO-NCW en de staatssecretaris Wiebes eendrachtig met het argument dat een lagere winstbelasting bijdraagt aan verbetering van de werkgelegenheid. De ontwikkeling van de werkgelegenheid (aantal banen x gemiddelde duur werkweek als percentage van voltijds werkweek) ziet er als volgt uit:
Tussen 2004 en 2008 is de vennootschapsbelasting in een aantal stappen verlaagd. Tegelijkertijd neemt ook de werkgelegenheid toe. Het is echter niet heel aannemelijk dat deze stijging puur toe te schrijven is aan de lagere winstbelasting. De economische groei is waarschijnlijk een belangrijkere verklarende factor. Bovendien steeg de werkgelegenheid ook behoorlijk in de periode tot 2001, terwijl er in die periode hogere tarieven voor de winstbelasting van toepassing waren. Kortom: de relatie tussen lagere winstbelasting en hogere werkgelegenheid lijkt eerder een wens dan gestoeld op harde cijfers.
Reacties (20)
Alle belastingen worden betaald door consumenten.
Een cursusje statistiek zou ook geen pijn doen trouwens.
@1: ”Een cursusje statistiek zou ook geen pijn doen trouwens.” Maak es een begin dan…
Ik volg het even niet: waarom zou je bedrijfswinsten meer willen belasten ten gunste van de lonen? Er is geen duidelijk herverdelingsargument: zodra een bankdirecteur zichzelf een enorme salarisverhoging gunt gaat zijn loon omhoog en de winst omlaag. Ik merk dit vooral op omdat dit artikel de tag ‘welvaartsverdeling’ heeft gekregen.
Trouwens: als je zo’n opmerking over werkgelegenheid en economische groei wilt maken, zet er dan ook even een lijntje met de BBP-groei bij in die grafiek of in een ander grafiekje ernaast.
@lapis: wat is het nut van winst maken eigenlijk?
@4: Kunnen groeien als bedrijf?
Hoge belasting op arbeid en lage op kapitaal zorgt juist voor stagnatie van de economie. Immers, door hoge belasting op arbeid houden werknemers weinig over en kunnen ze minder uitgeven. De één z’n werknemer is de ander z’n klant. Terwijl winst van bedrijven in de huidige situatie niks doet voor de economie. Het geld wordt met dank aan belastingparadijzen als Nederland weggesluist en elders opgepot. Niet geinvesteerd.
Het verhaal dat lage vennootschapsbelasting voor meer banen zorgt is gewoon onzin. Winst is dat bedrag dat overblijft nádat kosten/investeringen afgetrokken zijn van omzet. Die kosten/investeringen zijn bijvoorbeeld het bouwen van een nieuwe fabriek en aannemen van personeel. Belasting op wat dan nog overblijft kan natuurlijk niet met terugwerkende kracht die investering ongedaan maken.
Het is het sprookje van trickle-down economics. Als je bedrijven en de rijksten maar veel belastingverlaging geeft, druppelt het geld vanzelf naar beneden. Effect van deze manier van denken in de laatste decennia is te zien. Overal in het westen stagnatie.
Werknemers zien hun inkomens stagneren of dalen, waardoor bedrijven hun klanten ook armer zien worden, waardoor ze geen incentive hebben om te investeren, waardoor lonen en werkgelegenheid verder stagneren en zo zit je in een negatieve spiraal.
@5 Als er geen afnemers zijn voor je product heeft dat weinig zin. Vandaar dat de winkelstraten er uit gaan zien als het gebit van een Britse kleuter. Hogere lonen vertaalt zich naar meer bestedingsruimte, wat zich uiteindelijk vertaalt naar groeimogelijkheden voor bedrijven.
@6:
Winst is het niet hetzelfde als kapitaal, waar je weer andere belastingen op kunt heffen.
Is dit serieus wat er gebeurt met winsten in het MKB?
Ik vind het eigenlijk wel typisch dat je gelijk over belastingontduikende multinationals begint want dat verraadt je wereldbeeld van een tweedeling tussen een fabrieksproletariaat en een bezittende klasse.
Deze hele discussie is gerelateerd aan die andere discussie van een paar dagen geleden over Griekenland. Wat je in Duitsland zag was dat de lonen als verhouding van het BBP constant bleef, en in landen als Griekenland enorm steeg. Het resultaat is duidelijk: in Duitsland kon dat geld worden geïnvesteerd met productiviteitsgroei tot gevolg terwijl Griekenland op een gegeven moment niet meer kon concurreren. En dat is dus niet omdat Duitsland een soort lagelonenland á la Bangladesh is geworden, maar omdat een Duitser voor het loon dat je hem betaalt meer opbrengt dan wanneer je een Griekse arbeider hetzelfde betaalt.
Het is zo jammer: de manier om de crisis uit te komen is er uit te groeien: dat is altijd mijn stelling geweest. En iedereen zal het daar ook mee eens zijn. Maar een paar schoonmakers een te hoog loon betalen om een gebouw schoon te houden dat net zo goed half-vies had kunnen zijn is dus geen ‘groei’. Lege treinen door het land laten rijden is geen groei, ook al krijgen de conduceurs en machinisten loon uitbetaald.
‘Groei’ komt uit het midden- en kleinbedrijf, uit start-ups die kapitaal nodig hebben. Dat soort groei draai je de nek om met hogere winstbelasting.
En natuurlijk, je hebt mensen nodig die je producten kopen en er moet dus geld verdiend worden uit lonen. Maar als jouw manier om de lonen omhoog te gooien is dat je arbeid die geen waarde toevoegt (verborgen werkloosheid) beloont dan kom je als maatschappij uiteindelijk jezelf tegen. Het is kunstmatige ‘groei’; ‘groei’ zonder reden om te groeien.
Het gaat hier niet om de ‘rijksten’. Als je de rijksten wilt pakken gooi je óf de belastingen op kapitaal omhoog óf de hogere loonbelastingschalen. En als je dat laatste doet dan gaan de belastingopbrengsten op arbeid omhoog. Iets wat hier als kwalijk wordt gezien.
Zo, en nu ga ik weer aan de slag.
Ik mis nog een staatje waarin loonbelasting tegenover de totale landelijke salarissom staat. En een staatje waarin winstbelasting tegenover totale landelijke bedrijfsomzet staat. Soort van draagvlakvergelijking zeg maar.
@8: je maakt er een karikatuur van met je voorbeeld van “een paar schoonmakers een te hoog loon betalen om een gebouw schoon te houden dat net zo goed half-vies had kunnen zijn”. Het punt is dat lonen al dertig jaar achterblijven bij de productiviteit. Dus werkenden zijn veel productiever geworden maar krijgen er niet voor betaalt. En dus daalt ook het besteedbare inkomen, dalen de inkomsten van bedrijven, etc. en zo kom je in stagnatie terecht. Hier, Robin Fransman legt het beter uit, incl mooie plaatjes:
https://twitter.com/RF_HFC/status/557442603818692608
https://www.youtube.com/watch?v=eISRJRUiRFg
Natuurlijk moet het allemaal in verhouding staan. Eindeloos lonen verhogen en belasting op winst en kapitaal verhogen moet je uiteraard niet doen. Maar in die situatie zitten we bij lange na niet.
Duitsland is weer verhaal apart. Door lonen te matigen en dankzij de te lage koers van de euro kon de concurrentiepositie verbeteren. En draait het land een overschot (meer export dan import). Dat heeft even voor Duitsland gewerkt, maar macro economisch is het onmogelijk dat alle landen dat tegelijk doen. Ook Duitsland heeft kopers van haar producten nodig.
@10: Misschien had ik Griekenland en Duitsland er geheel buiten moeten laten, ik dacht dat je dat in gedachte had met je verhaal over negatieve spiralen, maar zo niet dan hoeft wat mij betreft die discussie niet nog een keer herhaald te worden. Ik bedoel: wat mij betreft los je het feit dat Duitsland “kopers van haar producten nodig” heeft op door verborgen werkloosheid in Griekenland aan te pakken en te zorgen dat Griekse arbeiders (meer) diensten en producten gaan leveren waar Duitsland behoefte aan heeft, maar goed.
Wat ik belangrijk vond was dat je m.i. drie grote fouten maakte in #6:
– je verwarde winst en ‘kapitaal’
– je verwarde ‘bedrijven’ met belastingontduikende multinationals
– je verwarde ondernemers met ‘de rijksten’
Kun je daar misschien iets meer over zeggen? Wat betekent “[w]inst is dat bedrag dat overblijft nádat kosten/investeringen afgetrokken zijn van omzet” voor de spreekwoordelijke bakker om de hoek? Als hij in een jaar winst schrijft, dan betekent dat toch ruimte om in het volgende jaar bijvoorbeeld te groeien of te investeren?
@11: je hebt gelijk, er is een belangrijk verschil tussen een groot bedrijf en de bakker om de hoek. Je hebt gelijk dat die eerste wellicht wel belastingen ontduikt en de tweede niet. En je hebt ook gelijk dat juist die MKB bedrijven de motor van de economie zijn/zouden moeten zijn. Dus mijn opmerkingen waren wat dat betreft wat kort door de bocht.
Gaat me vooral om het grote plaatje, zoals dat ook door Fransman geschetst is in dat praatje waar ik naar linkte (en bijv z’n nieuwe boekje Sparen is geen deugd). En dat grote plaatje is dat de factor arbeid het al decennia aflegt tegen de factor kapitaal. En dan heb je gelijk dat er een verschil is tussen kapitaal en winst. Maar die twee zijn wel sterk met elkaar verbonden. Er wordt zat winst gemaakt (mn door grote bedrijven dan, zie ook praatje van Fransman), het wordt alleen niet opnieuw geinvesteerd. Want ja, die klanten geven te weinig uit. Dus is er ook geen reden om te investeren. En ook die bakker op de hoek gaat z’n winkel niet uitbreiden, want die klanten van hem gaan tegenwoordig naar de Lidl voor het brood, omdat de lonen van die klanten/consumenten al jaren niet groeien. Ze hebben geen geld meer voor een duurdere waldkorn bij de bakker.
Uiteindelijk moet je die spiraal weten te doorbreken. Geld moet weer rollen, letterlijk, in de echte economie. Winsten die worden gebruikt om te investeren hoeven niet zwaarder belast te worden. Maar winsten die gebruikt worden om weg te sluizen of op te potten, moeten wel zwaarder belast. Als de overheid dat geld namenlijk wel weer investeert in iets, rolt het tenmnste weer. En belasting op arbeid moet omlaag, zodat mensen weer meer te besteden hebben, waardoor bedrijven weer reden hebben om te investeren.
Anyway, m’n punt is dus niet “verhoog winstbelastingen, dan komt het wel goed”. M’n punt is vooral: verlagen van winstbelasting leidt in de huidige situatie niet tot groei. En zeker niet als het de winstbelasting is van grotere bedrijven.
De enige reden om de belastingen te verhogen is als alle activiteiten die de overheid nu doet nog nuttiger zijn dan het lijstje met nieuwe activiteiten en dat die laatste toch echt tot de kerntaken van de overheid horen.
Daarmee is het al klaar: je kunt niet met droge ogen volhouden dat de overheid superzuinig met de centen omgaat. Laat staan dat zij haar takenpakket niet al decennia geleden veel te groot heeft gemaakt.
De discussie moet niet gaan over hoe de overheid gefinancierd moet worden maar over welke taken zij moet doen.
Laten we beginnen met alle subsidies, uitkeringen en toeslagen eens tijdelijk te maken. Een jaartje lijkt mij lang genoeg. Zul je zien: aan geld geen gebrek en kunnen de belastingen flink omlaag.
@Lapis
Die winst wordt echt lang niet allemaal geïnvesteerd, zie dit staatje:
http://statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SLNL&PA=80263ned&D1=33-34,36-37&D2=0&D3=a&HDR=T&STB=G1,G2&VW=T
Dus voor 2011, VPB=12,7 miljard en de winstuitkering (dividend)= 55,1 miljard. Durf je dan nog vol te houden dat de VPB niet omhoog kan?
@0 Figuur 2 had je beter kunnen doen over het relatieve aandeel van inkomsten-, loon en vennootschapsbelasting, dat zou het ietsjes inzichtelijker moeten maken.
Figuur 3 is slecht gebruik van grafieken: we kunnen alleen zien dat het rond de 6 miljoen banen schommelt (maar hoeveel daaromheen?), daarbij klopt de asaanduiding niet: het gaat niet om banen, maar om arbeidsuren.
@lapis
Je hebt het over het MKB dat beknot wordt door een hogere winstbelasting (vennootschapsbelasting), maar dat hoeft helemaal niet het geval te zijn. Zo kun je verschillende tarieven aanhouden, zoals nu ook het geval is. Het probleem dat je schetst is eigenlijk een negatieve spiraal: MKB wil niet investeren en dat heeft als gevolg, maar ook als oorzaak dat (eind)consumenten willen niet kopen. Overheden hebben dit ook wel door. Jij zegt dat een hogere winstbelasting dit nog erger maakt, doordat het extra geld afsnoept van het bedrag waarmee geïnvesteerd kan worden. Dat is waar, wanneer de groei beperkt wordt door gebrek aan kapitaal (in plaats van gebrek aan investeringsmogelijkheden), en daar twijfel ik aan. Bedrijven hebben echter ook andere mogelijkheden tot het aantrekken van kapitaal: lenen. Maar dat willen banken juist niet. Bij de banken is doorgaans geen gebrek aan kapitaal, zij zien geen of te weinig investeringsmogelijkheden. Vandaar dat de ECB, ‘eindbaas van de banken’, waar alle banken een rekening hebben, een negatieve rente rekent op dat ‘luierende geld’. Voor commerciële banken moet dat betekenen dat ze ‘het dan maar’ in het bedrijfsleven moeten investeren, als ze het niet op mogen potten.
Een hogere winstbelasting en lagere loonbelasting (gecombineerd!) kan ook een bootstrap zijn voor zo’n situatie. De voornoemde weifelende houding van de banken geeft al aan dat het gebrek aan investeringsmogelijkheden beperkend is. Door het besteedbaar inkomen van consumenten toe te laten nemen, neemt (met een vertraging) het aantal investeringsmogelijkheden toe (is de gedachte).
Daarnaast stel je dat ‘lege treinen rond laten rijden’ een vorm van niet-waarde-toevoegend arbeid is. Ik weet het niet, zodra er iemand maar zo gek genoeg is om het waardevol te vinden als ingehuurde arbeid, is het waardevol. Of dat nou machinisten zijn, of reclamebonzen.
Let ook op dat je niet al te makkelijk dat ’trickle-down-economics’ verhaaltje overneemt. hier zie je een kort historisch overzicht van de afgelopen 13 jaar aan vennootschapsbelastingtarieven en -tranches. Het rare bedrag van ‘22.689’ Euro is gelijk aan 50.000 gulden. Omdat inflatie ook nog een rol kan spelen in de tranches: over 2005-2014 is er zo’n 20% (CPI)-inflatie geweest, veel te weinig om de verhoging van de tranche met bijna 800% te verklaren. (PS als iemand een goede site weet voor meerdere historische belastingtarieven, dat zou super zijn!). Het historisch overzicht voor de US corporate taxes, kun je hier, of hier gevisualiseerd terugzien. Hoge vennootschapsbelasting hoeft helemaal niet hinderlijk te werken voor het bedrijfsleven.
@15: Figuur 2 lijkt me anders behoorlijk inzichtelijk. E.e.a. in relatieve cijfers weergeven verandert trouwens weinig aan de inzichtelijkheid.
Voor wat betreft figuur 3: de as klopt wel, werkgelegenheid uitgedrukt in voltijdsbanen. Voor de duidelijkheid heb ik de tekst nu iets preciezer geformuleerd.
Verder is juist het alleen weergeven van de schommeling rondom die 6 miljoen slecht grafiekgebruik. Je impliceert dan heftigere schommelingen dan er daadwerkelijk zijn.
@16
Oke. Je hebt het in het stukje vóór grafiek 2 over:
Wat je dan zou verwachten na zo’n inleiding is een grafiekje met het aandeel van vennootschaps- en inkomensbelasting (als aandeel van de totale inkomsten, of misschien, ten opzichte van elkaar). En dan is het beter het relatief te doen, in percentages bijvoorbeeld.
Daarnaast, als ik de tekst mag geloven, dan is de werkgelegenheid dit: [aantal banen] * [gemiddelde duur werkweek]. Een eenvoudige dimensie-analyse zou moeten laten zien dat het eerste een dimensieloos getal is (namelijk, aantal), en de tweede in uren. Dat is hoe dan ook niet het aantal ‘banen’ (wat dimensieloos is), maar op zijn hoogst iets als ‘fte’-equivalenten ofzo (omdat daar de eenheid van tijd al in zit verwerkt).
Wat betreft het grafiekgebruik: ik begrijp je weerstand om geen ‘gekapte’ grafiek te laten zien, maar laat ik het zo stellen: Met een grafiek wil je informatie overbrengen (toch?). Welke informatie wil je overbrengen? Bij zo’n grafiek zou ik verwachten: ik wil de totale werkgelegenheid weten (lijn dus), dan is de eerste 5,5 miljoen banen (onder de lijn) niet noodzakelijkerwijs interessant. En ik wil misschien de schommelingen kunnen weten, dus dan kan ik misschien wat hulplijntjes gebruiken bij de 100.000 of 50.000-tallen, en om de grafiek niet vol te laten kladden met hulplijntjes, kun de grafiek net zo goed kappen. Wat jij -kennelijk- wil laten zien, is dat die schommelingen er niet toe doen, dus produceer je een grafiek die er niet toe doet. Als je wil laten zien dat die schommelingen er niet toe doen, dan had je net zo goed het bereik 0 tot 15 miljoen banen kunnen kiezen, dan zie je ook dat die schommelingen klein zijn. Maar met de huidige keuze heb ik het idee: ik kan er nét niks mee: ik zie dat het iets van 6 miljoen zijn, maar kan ik een goede schatting maken? Nee. Ik zie ook dat de schommelingen klein zijn, maar heb je daarvoor zo’n hele grafiek nodig?
Vroeger meenden economen dat de winstbelasting door monopolie en oligopolie werd afgewenteld op de consument. Ik weet niet wat momenteel de mode is onder economen. In elk geval verschuif je gewoon de bedrijfsactiviteiuten naar het buitenland. ( zie Duitse auto-industrie na die Wende)
@18:
Lijkt me een goede reden om de onderhandelingen over het vrijhandelsverdrag met de VS te staken en Europees afspraken te maken over het belasten van winst.
Ik mis in de analyse de invloed van ZZP-ers. Die hebben een veel lagere belastingdruk maar de aantallen zijn vanaf het begin van deze eeuw enorm toegenomen. Betekent dat een extra toename van de bijdrage van de doorsnee werknemer?