De zaterdagcolumn van Felix Rottenberg uit de papieren editie van het Parool verschijnt iedere zondag, maandag of dinsdag op Sargasso.
Wat moet Wouter Bos doen, nu JanPeter Balkenende blijft stijgen in de peilingen en blaakt van het zelfvertrouwen? Tot zichzelf komen door meteen de methode-Bolkestein in te voeren. Bij de verkiezingen van 1998 onttrok de VVD-leider zich aan het campagnegewoel. Hij ging elke ochtend tennissen en af en toe het land in voor een redevoering.
Bos moet het canvassen in rood windjack aan de Kamerleden overlaten en vaker thuis blijven; zijn kinderen kunnen hem nu het beste adviseren. Afwassen, naar Broek in Waterland fietsen, mobiele telefoon uit, uren muziek draaien, tussen de middag een lichte pasta maken, een hazenslaapje doen en rond theetijd afspreken met René Cuperus.
Van de kleine groep adviseurs rondom Bos is Cuperus de origineelste denker. Hij werkt al jaren bij de WBS, het wetenschappelijke bureau van de PvdA, en hij durft onaangename standpunten in te nemen. Hij pleitte al voor het vertrek van Ad Melkert, voor een moreel getinte politieke agenda en een subtiele populistische koers van de PvdA. Cuperus kan Bos de komende weken precies het zetje geven dat nodig is.
Mijn intuïtie zegt me dat Bos nog steeds in staat is Balkenende te verslaan, met twee tot drie zetels verschil. Maar de twijfel slaat toe als je er langer over na gaat denken.
Ik las het boekje van Balkenende, de verzamelde brieven aan de kiezer. Die zijn te gemakkelijk weggehoond als flinterdunne episteltjes. Vooral de brieven van de premier aan zijn vroegere rector van het christelijk lyceum in Goes en de CDA-ideoloog Ab Klink, zijn verhelderend. Je proeft het christelijke conservatisme waar Balkenende zijn volharding aan ontleent.
In simpele zinnetjes schetst zijn geheime tekstschrijver Jan Schinkelshoek (Rabo-topman, oud-adviseur van Lubbers en hooggeplaatste Kamerkandidaat) hoe Balkenende met een klein clubje al twintig jaar bezig is de Nederlandse christendemocratie op zijn kop te zitten.
Klink, Balkenende en Yvonne Timmerman – tegenwoordig voorzitter van de Eerste Kamer – leerden elkaar begin jaren negentig kennen als jonge stafmedewerkers van het wetenschappelijke bureau van het CDA. Toen de partij na de desastreuze nederlaag van Eelco Brinkman tot de oppositie werd gedwongen, schreven zij de rapporten, die het CDA een nieuwe politiek-christelijke visie voor de 21ste eeuw verstrekten. Het clubje van Balkenende bleef bewust op de achtergrond; geleidelijk werd de kring verbreed met eetclubs en besloten debatten in café Schlemmer, vlak bij het Binnenhof. Er is toen een nieuw confessioneel netwerk gevormd dat nu verstrekkende invloed heeft in het machtscentrum van Nederland.
De generatieclub van Balkenende kent geen evenknie in de PvdA. Wouter Bos vervult de rol van ideeenvertolker in grote eenzaamheid. Er is rondom Bos geen studiegroep van dertigers en veertigers ontstaan, die consequent nadenkt over de ideologische en mentale koers van de PvdA. Het team van medewerkers en vrienden van Bos barst wel van het organisatie- en communicatietalent. De PvdA is hipper en bruisender dan ooit: ze trekt veel jongeren aan.
Toch moet het te denken geven dat de truttigheid van het CDA en de zeer beperkte retorische vaardigheden van de premier, de laatste maanden de wederopstanding van het CDA allerminst in de weg staan. Intussen lijkt het alsof de swingende campagnemachine van Wouter Bos geen raad weet met de morele en ideologische principes van de PvdA. Dat zien en voelen twijfelende kiezers.
Felix Rottenberg
Columnist Het Parool en associate-redacteur VPRO Tegenlicht.
Reacties (14)
“Wouter Bos vervult de rol van ideeenvertolker in grote eenzaamheid.”
Hahaha, als hij iets niet is is het een ideoloog.
Is het Couperus of Cuperus?
Cuperus.
Maar misschien is het een supersubtiele literaire verwijzing naar dit vraaggesprek:
‘Maar ook over Eline Vere heb ik dat dubbele gevoel: het eerste deel staat als een huis, terwijl het tweede deel zoveel minder is. Hetzelfde had ik overigens bij Anna Karenina. Zowel bij Eline Vere als bij Anna Karenina dacht ik: “Mens, moet ik je even een zetje geven? Het schiet niet op zo.”
http://www.louiscouperus.nl/index.htm?url=/Artikelen/Melchior.htm
Oh en voor de goede orde: Eline Vere is géén hittepetitje-met-een-eigen-vakbond op de Rode Lijst, maar een romanpersonage van Couperus.
Wat is het nu met Bos? Heeft hij het gewoon ngelaten om echt vernieuwende mensen om zich heen te verzamelen -behalve dan depla, en de rooie ingenieurs- of heeft hij zijn partij niet mee?
@5: Bewijs?
@Brechtje: volgens mij is de ideeencrisis bij de PvdA groter en duurzamer dan Bos, die ook maar een passant is. De sociaal-democratie is af, en anders dan de christendemocratie zijn ze niet gewend of in staat om een mooie morele agenda voor het land te bedenken.
Van een ideeencrisis weet niks maar ik vind de campagne van de PvdA erg tegenvallen: geen focus, geen initiatief. De boodschap van de PvdA is te ingewikkeld en te negatief. En het interesseert de meeste mensen ook niet wie het reclamefilmpje heeft geregisseerd of het campagnedeuntje heeft gecomponeerd, als het maar werkt.
Misschien is de PvdA ook te bang (of fatsoenlijk?) om echt smerig campagne te voeren, met alle middelen. Natuurlijk zegt iedereen dat het om de inhoud gaat maar het gaat om het beeld dat bij de mensen blijft hangen; het CDA maakt daar veel slimmer gebruik van. Jammer, maar het is nog niet te laat…
Ja die Karenina daar heb ik me ook stuk aan lopen ergeren. Ik sloeg geen bladzij om of ik dacht alweer SODEJU DOE GODVERDOMME EENS WAT STOMME KUTHOER.
Oja, ontoppik: de PvdA moet die balkenende gewoon keihard [i]nailen[i] op zijn stotterige stemmetje, dat werkt al honderden jaren als een tierelier op de schoolpleinen van deze wereld.
Wouter Bos verloor iedere geloofwaardigheid een seconde na de vorige verkiezingen toen hij zijn coalitiepoging met het CDA aanging en het duidelijk maakte dat het de PvdA om de macht, en niet om het bestuur ging. Je geeft die vent je stem, en het eerste wat hij doet is zich een smerige pluchgeile kontjesdraaier tonen. Als het nog nodig was, was dat de doodsklap, of in ieder geval een miszet die ze minstens nog een termijn buiten spel zullen zetten (en gelukkig maar, denk ik als ik Wouter Bos op televisie zie….) Het is ook een van de redenen dat links na vier jaar nog steeds geen goede allianties heeft kunnen smeden en de (centrum) rechtse partijen (ondanks het D66 debacle) het prima op een gelijkje kunnen gooien wanneer ze dat nodig hebben.
Balkende zal winnen by default – ’t land bevindt zich al vijf jaar in een identiteitscrisis en Balkie is in ieder geval constant geweest (of laat die indruk achter). Het allerlaatste dat Nederland nu wil (maar wellicht nodig heeft, danwel op een gegeven ogenblik niet kan ontkomen) is een sprong in het ongewisse.
Tja,..maar zal ie in de a.s. debatten toch nog flink van leer moeten trekken. Balkenende blijkt ineens vol zelfvertrouwen en weer een streep licht te geven. Oké,..en elke politicus wordt op e.o.a. manier wel geridiculiseerd. En een leider met een geweten prima,..maar een permanent dichtgetimmerde broekemans?,..een iets té aandoenlijk stuntelende bol poetskatoen?…ondermijnt hoe je het wendt of keert leiderschap. Als ik Bos was zou ik het wel weten.
En moet Bos m.b.v. Cuperus JP de komende weken misschien toch maar een subtiel populistisch nekschot geven dan: ”Wat wilt U?”,…recht in de camera met handpalm omhoog gestrekt wijzend op JP…. ”nóg vier jaar door met deze….”.
*wens niet aansprakelijk gesteld voor oproep tot populisme*
ja, het is wel trots maar heet ‘performance’ en is geen nationalisme want dat is amerikaans. Het is wel heetmakend rembrandtesk geloofsgeweld waar we erg voor zijn maar mag geen geo-politieke oorlog heten, het is bevrijding, snap toch eens dat het eigenbelang is, ons zelfbehoud, god in het vaandel, nou dan. Ja, de partij heeft wel een oubollige uitstraling maar dat heet stijl en zegt niets over klassenbelangen.
meneer felix “the Cat ” Rottenberg , mede initiator van het House of Europe. kijkende naar het uitstorten van bakken met geld over de welbekende balk kan ik alleen maar zeggen sterkte kerel.
Er zijn weinig twijfelende kiezers, dat is een zelf in stand gehouden hoax.
De nederlandse politek is zo stabiel als een afbrokkelend blok beton waar je continu aan moet pleisteren ( lang leve sargasso en de kranten)
anders kun je de toko wel sluiten wegens te weinig publiek.
De zaal is al hmm half leeg?