Femke Halsema opende vorige week de discussie over linkse samenwerking. In haar ogen moest de PvdA kiezen tussen progressief-linkse samenwerking met D66 en GroenLinks, of conservatief-linkse samenwerking met de SP. Dat leidde tot negatieve reacties vanuit de PvdA en de SP. In de ogen van Halsema is de verwantschap tussen de progressief-linkse partijen D66 en GroenLinks sterker dan tussen de GroenLinks en de SP. Maar is dat echt zo? Lijkt GroenLinks meer op D66 dan op de SP?
Hieronder zien we de mate waarin fracties in de Tweede Kamer hetzelfde stemmen als GroenLinks tussen 1994 en 2010, de periode waarin de SP in de Tweede Kamer zit. Over de hele periode stemt GroenLinks meer dan 80% van de SP mee. In de periode 2003-2006 is dat bijna 90%. De verwantschap met D66 is veel kleiner: als D66 in het kabinet zit (en GroenLinks in de oppositie) stemmen de partijen minder dan 60% hetzelfde. Maar zelfs als D66 in de oppositie zit (2002, 2006-2010) is de gelijkenis in het stemmen minder dan 80%. Dat is consistent minder dan de verwantschap dan met de SP. In de laatste periode waarin D66, GroenLinks en de SP samen in de oppositie zaten stemde GroenLinks in 82% van de stemmen met de SP mee en ‘maar’ 78% met D66.
Er zijn nog twee andere partijen op links: de PvdA en de PvdD. Als de PvdA in de regering zit is de gelijkenis in het stemgedrag minder sterk. In alle gevallen (net) meer dan 60%. Dat is consistent (net iets) meer dan D66-in-de-oppositie. Zitten de PvdA en GroenLinks samen in de oppositie stemmen ze in meer dan 80% hetzelfde. Dat is consistent iets minder dan als de SP en D66 in de oppositie zitten. De Partij voor de Dieren daarmee stemt GroenLinks in 87% van de gevallen hetzelfde.
Als we kijken naar het stemgedrag van partijen, gecontroleerd voor het effect dat de gelijkenis lager is als een partij in de oppositie zit, dan denk ik dat de mate van gelijkenis in parlementair stemgedrag sinds 2002 met GroenLinks als volgt loopt: PvdD (87%), SP (87%), PvdA (84%) en D66 (79%)
Ik denk dat veel lezers denken: je kijkt nu achteruit. Als we kijken naar de grote hervormingen die eraan (moeten) komen. Dan is de verwantschap tussen de ‘progressieven’ van GroenLinks en D66 veel groter dan tussen de ‘conservatieve’ SP en GroenLinks. Op de grote thema’s zouden de verschillen tussen GroenLinks en D66 veel kleiner zijn dan tussen GroenLinks en de SP. Dan worden vaak de arbeidsmarkt en de woningmarkt genoemd. Maar ook de SP wil de hypotheekrente beperken. En denk eens aan de zorg, ook een belangrijk onderwerp de komende jaren, waar D66 anders dan SP en GroenLinks voor verkleining van het basispakket is en tegen inkomensafhankelijke premies. Of neem de belastingen: GroenLinks en de SP wil hogere inkomens en bonussen verder belasten, D66 niet. Of het openbaar bestuur, waar D66 voor direct verkozen burgemeesters is en GroenLinks en de SP tegen.
U denkt misschien kijk maar naar het kieskompas! Dat heeft een links/rechts as waarop GroenLinks en de SP misschien meer verwant zijn en een conservatief/progressief as waarop D66 en GroenLinks meer verwantschap vertonen. In het kieskompas (hierboven) is de afstand tussen GroenLinks en de SP, en tussen GroenLinks en D66 even groot, en speelt deze met name af op de links/rechts as.
Als je kijkt naar het stemgedrag in het verleden is (zelfs onder de meest gunstige voorwaarden) de verwantschap tussen GroenLinks en D66 kleiner dan de verwantschap tussen de SP en GroenLinks. Als we kijken naar de toekomst, de partijposities van de partijen bij de laatste verkiezingen, dan is de verwantschap tussen GroenLinks en D66 en tussen GroenLinks en de SP even groot. Op het gebied van werk en woningmarkt is de verwantschap misschien groter tussen GroenLinks en D66, maar op het gebied van inkomen en zorg is er meer verwantschap tussen GroenLinks en SP.
Dus wat zijn die verschillen tussen GroenLinks en de SP, en de verwantschap tussen D66 en GroenLinks? Ik denk dat met name in cultuur is en politieke stijl. D66 en GroenLinks proberen alternatieven te bieden, de SP zou zich met name populistisch verzetten tegen wat zij niet goed vinden. De SP spreekt ontevredenen aan en GroenLinks en D66 winnaars van globalisering. Maar in de dagelijkse politiek komen die verschillen niet sterk tot uiting.
De analyse van de stemmingen is gebaseerd op moties die zijn verkregen van PoliDocs.nl
Reacties (4)
Hoe betrouwbaar is dat kieskompas? ChristenUnie lijkt net zo progressief als VVD. :-/
Knappe analyse. Hoe verder? Tot welke conclusie voert de analyse: opportunisme is in Den Haag aan de orde van de dag?
Zou zo maar kunnen.
Om te beginnen wat verbazing: waarom wordt GL+D66 etc wel uitgebreid bediscussieerd, maar CDA+CU niet? Discussies over VVD+D66 zijn ook een stuk lauwer. Waarom?
Dan over samenwerking an sich. Daar zit wel een kloof tussen kiezer en politiek. Dat is trouwens niet vreemd of erg; de politiek is immers daadwerkelijk aan de slag met het uitvoeren van idealen samen met andere mensen, en zit dus in een totaal andere positie dan de kiezer die geheel vrij een eigen mening kan geven over hoe het zou moeten.
Als je echt in de politiek zit werkt het natuurlijk anders. Je moet immers vanuit verschillende opdrachten van kiezers een meerderheid zien te krijgen. Dat is soms lastig. Daarnaast werk je samen met mensen. Zoals elk bedrijf een eigen cultuur heeft zie je dat ook bij partijen. Wat mij dan als actief politicus opvalt is dat het met D66 vaak makkelijker samenwerken is. Het zijn vaak mensen die weloverwogen een beslissing nemen, dat baseren op onderzoeken, feiten, en die ook bereid zijn om nieuwe feiten te accepteren. Bij een SP zie je dat minder. Den Haag bepaalt, dat zijn de feiten, en daar valt niet over te onderhandelen. Dan kan je inhoudelijk wel dichter bij elkaar zitten op sociaal-economisch vlak, maar het gat is politiek gezien veel moeilijker te overbruggen.
In z’n totaliteit is vooral het grote probleem dat geen enkele andere partij prioriteit geeft aan duurzaamheid. Alle partijen zeggen wel hoe belangrijk duurzaamheid is, maar als je kijkt naar feitelijk stemgedrag dan wordt het gat een stuk groter.
@3. Lokaal kan dat zeer verschillend zijn wat betreft instelling SP en D66. Ik denk dat het allereerst goed zou zijn als de SP wat losser in organisatie zou worden. Net alsof ze hun eigen politici niet vertrouwen. Neemt niet weg dat ze op de linkerflank een zeer welkome bondgenoot zijn.