Griekse vakbonden gingen deze week de straat op uit protest tegen de invoering van een zesdaagse werkweek. De ondernemingsgezinde regering van premier Kyriakos Mitsotakis zegt dat het initiatief noodzakelijk is vanwege de krimpende bevolking en een tekort aan geschoolde arbeidskrachten. De regeling is van toepassing op particuliere bedrijven die 24 uur per dag diensten verlenen. Werknemers krijgen de keus om twee uur extra per dag te werken of een extra ploegendienst van acht uur, beloond met een toeslag van 40% bovenop het dagloon. Volgens Mitsotakis is het goed voor de groei van de economie en blijft Griekenland zo in de pas bij de rest van Europa. Dat laatste argument is discutabel. België, bijvoorbeeld, heeft in 2022 wetgeving ingevoerd om werknemers het wettelijke recht te geven hun werkweek over vier dagen te spreiden in plaats van vijf, zoals dat ook in Nederland al wel gebeurt. Ook in Duitsland en Portugal lopen proefprojecten voor een vierdaagse werkweek.
De maatregel van de Griekse regering is in feite een legalisering van een bestaande praktijk waarin veel werknemers ongecontroleerd overuren draaiden. Volgens Eurostat werkte in 2023 7,1 procent van de werknemers in de EU 49 uur of meer per week en in de EU-landen had vakantieland Griekenland het hoogste percentage werknemers dat lange uren maakte (11,6 procent). De werkweek van de Grieken is gemiddeld 41 uur, tegen een loon dat aanmerkelijk lager is dan in buurlanden. Ook de gepensioneerden houden niet over. Zij worden aangemoedigd weer te gaan werken. Anderzijds blijven de werkloosheidscijfers met 10,6% in mei van dit jaar aan de hoge kant. Bijna een kwart van de jongeren in de leeftijdsgroep van 15-24 jaar is werkloos. Veel jongeren zoeken hun heil in het buitenland bij gebrek aan kansen op een goede baan, of -als ze wel een baan kunnen krijgen- vanwege de lage lonen.
Migranten
Voor seizoensarbeiders in de landbouw hebben de Griekse boeren in het verleden vaak buitenlanders ingeschakeld, met name Albanezen. Maar de arbeidsomstandigheden zijn dusdanig dat die nu ook elders werk zoeken. De regering zag zich gedwongen haar toevlucht te nemen tot werving van tijdelijke arbeidskrachten in Egypte. Het land sloot daarvoor in maart een bilaterale overeenkomst met Egypte nadat de EU met 7,4 miljard euro een samenwerkingsovereenkomst had gesloten met dat land, vooral ter bestrijding van illegale migratie.
De inzet van asielzoekers om fricties op de arbeidsmarkt op te lossen is kennelijk geen optie voor de centrum-rechtse regering Mitsotakis. Griekenland voert een meedogenloze politiek tegen de vele vluchtelingen die over de Middellandse Zee het land proberen te bereiken. De BBC onthulde afgelopen maand dat de Griekse kustwacht verantwoordelijk is voor de dood van tientallen migranten in de Middellandse Zee gedurende een periode van drie jaar, zeggen getuigen, waaronder negen die opzettelijk in het water werden gegooid. De negen behoorden tot de ruim veertig mensen die zouden zijn omgekomen als gevolg van het feit dat ze uit de Griekse territoriale wateren waren verdreven, of nadat ze de Griekse eilanden hadden bereikt, terug naar zee werden gebracht. Griekenland is de afgelopen jaren vaker in het nieuws geweest met dergelijke praktijken. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens boog zich vorige maand over eerdere berichten dat het land asielzoekers die al aan land waren terug de zee op stuurde.
De rol van de EU
Het illegale Griekse pushback beleid heeft tot nu toe niet tot maatregelen geleid van de kant van de EU. Europarlementslid Tineke Strik ziet steeds hetzelfde patroon: ‘Er is eventjes grote verontwaardiging en daarna gaat het toch gewoon door.’ De Europese autoriteiten weten heel goed wat er aan de hand is. ‘Ze willen er alleen niets mee.’ Mitsotakis weet zich op dat punt gesteund door zijn Europese Christendemocratische partijgenoten die meer en meer meegaan met het harde migratieverhaal van radicaal rechts. Wetsovertreding en schending van mensenrechten worden nog steeds gedoogd. Zoals Orbán ook lang uit de wind werd gehouden toen zijn partij nog lid was van de EVP. In de NRC zegt de Maastrichtse hoogleraar migratiestudies Melissa Siegel: ‘Als ze kiezers kunnen winnen door mensen bang te maken voor migranten, dan doen ze dat.’ En: ‘Op papier staat de EU voor zaken als mensenrechten en democratie. Maar in de praktijk kiest de Unie wanneer ze wel en niet achter deze waarden staat. Mensenrechten lijken soms wel alleen te gelden voor de eigen burgers.’ De Nederlandse Europarlementariër Jeroen Lenaers (CDA/EVP), ziet de vergelijking tussen Griekenland en Hongarije niet. ‘Het prettige aan Griekenland is dat ze altijd volledige medewerking verlenen aan onderzoek. Justitie functioneert er onpartijdig, dat erkennen ook de critici van Mitsotakis. Toen er mensen werden aangeklaagd die vluchtelingen hadden geholpen, heeft de rechtbank dat geseponeerd. Van afbraak van de rechtsstaat zoals in Hongarije is geen sprake.’
Reacties (1)
Ik zie het bruggetje niet zo tussen de noodzaak van een langere werkweek in Griekenland, de hoge werkloosheid, de nood aan goedkope seizoenswerkers en het Griekse afschrikbeleid jegens asielzoekers.
Sowieso, als je denkt dat asielzoekers in Griekenland voor een appel en een ei seizoensarbeid gaan doen, ben je nogal naïef. Waarom zouden ze? Dan moeten ze zich registreren, en dan maken ze geen kans meer om in het Verenigd Koninkrijk of Duitsland aan de bak te komen, waar de economie veel gunstiger is en er meer kansen op sociale mobiliteit omhoog liggen. Als niet voor jezelf, dan toch voor je kinderen…
Sowieso, waarom zou wie dan ook voor een fooi slavenwerk in Griekenland gaan doen, waar je in andere Europese landen een bestaan richting de middenklasse mee kunt opbouwen? Griekenland loopt niet voor niets leeg natuurlijk.
Als je wilt dat irreguliere migranten slavenarbeid gaan verrichten, zou je ze daarvoor een forse beloning in het vooruitzicht moeten stellen. Bijvoorbeeld dat ze na zeven jaar recht krijgen op een verblijfs- en werkvergunning voor de hele Schengenzone. Dat leidt dan natuurlijk ook weer tot allerlei corruptie, maar het zou mensen er toe kunnen verleiden zich jarenlang te laten uitbuiten (en afbeulen).
Zo’n verleidingsmechanisme werkt vermoedelijk alleen effectief als je tevens de vluchtelingenverdragen opzegt en ophoudt iedere migrant recht te geven op een aanvraag op (politiek) asiel. Anders zullen de meeste mensen vermoedelijk redeneren: ik beproef eerst mijn kansen wel in Duitsland of Zweden (of Nederlands) en als dat niet werkt kan ik altijd nog olijven gaan rooien of tomaten plukken.