Geldgat

COLUMN - Waar is al dat geld bezuinigde geld eigenlijk gebleven, vroeg Theodor Holman zich af. Er is ingrijpend gekort op uitkeringen en pensioenen, op personeel, organisaties en voorzieningen; je zou denken dat nu ergens een surplus moet zijn ontstaan. Weliswaar niet bij de individuele burgers, het is immers hun werk en inkomen waarin is gesneden; maar de overheid moet toch weer over een aardige berg geld beschikken, waaruit we collectief kunnen putten?

Maar het gewonnen geld lijkt nergens terug te vinden.

Hoe dat in zijn werk gaat, werd diezelfde dag helder geïllustreerd door het relaas van V&D. Samen met de Bijenkorf, de Hema en anderen vormden ze Maxeda, dat in 2004 werd overgenomen door risicobelegger KKR. Binnen het jaar deed KKR al het vastgoed van Maxeda van de hand en boekte daarmee de lieve winst van 1,5 miljard euro, wat meer was dan het hele overnamebedrag. Vervolgens splitste KRR de dochters af: M&S Mode, de Bijenkorf, V&D, de Hema en Hunkemöller werden elk apart en met winst doorverkocht.

De resultaten? Alle bedrijven – die de panden eerder in eigen bezit hadden – moesten voortaan huur aan externe bedrijven betalen; er is jarenlang niet in de ketens geïnvesteerd; een aantal dochters tobt met grote schulden. Ze zijn leeggeplukt: KKR stak geen cent in het bedrijf, en boekte met de opsplitsing en uitverkoop van Maxeda in korte tijd twee miljard euro winst.

Gisteren maakte V&D bekend dat het bedrijf drastisch moet bezuinigen: de salarissen gaan geforceerd omlaag, en ze eisen huurverlaging van de pandeigenaren, anders gaan ze over de kop. Waar dat geld blijft? Dat dondert in een bodemloos gat: het derft de schulden waarmee KKR het bedrijf heeft opgezadeld.

Het is hetzelfde kunstje als APAX eerder met het krantenconcern PCM heeft uitgehaald: de zaak overnemen, uitbenen, in stukjes doorverkopen, wegrennen met de winst en het slachtoffer met de schuldenlaten zitten. Het is hetzelfde kunstje als de banken met de crisis hebben geflikt: anderen laten opdraaien voor hun verliezen, terwijl ze de winst konden houden. Wat weer hetzelfde kunstje is als de pensioenfondsen met Griekenland hebben uitgehaald: zwakke leningen laten afkopen door een sterk Europa, en de Grieken met de troep laten zitten.

Waar al dat geld blijft? Bij de mensen die er al meer dan genoeg van hadden. Een Oxfamrapport van januari 2014 toonde aan dat 95% van alle groei in de Amerikaanse economie sinds 2009 bij de rijkste 1% van het land terecht is gekomen, terwijl 90% van de overige bevolking armer is geworden.

We leven niet in een economische crisis. We leven in een economische herstructurering, en dat bezuinigde geld, Theodor, zie je nooit meer terug. Het is verdwenen in de zakken van de hedgefunds.

Als ik Griek was, had ik ook op Syriza gestemd. En ik hoop dat hun nieuwe premier Piketty als beleidsadviseur inhuurt. Die wil dat vast wel onbezoldigd doen.

Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool.