ELDERS - Volgens EU-commissaris Oliver Varhelyi hebben Albanië en Noord-Macedonië genoeg gedaan om onderhandelingen over het EU-lidmaatschap te starten. De liberale democratie is nog ver weg, zeggen de critici.
De blokkade voor onderhandelingen met de twee aspirant-lidstaten die in oktober werd opgeworpen door de Franse president Macron, gesteund door Nederland en Denemarken, zal waarschijnlijk worden opgeheven. Macron kreeg eerder toezeggingen over een aanscherping van de toelatingsprocedures. Het laatste woord is nu aan de Europese Raad van regeringsleiders die deze maand bijeenkomt.
De Commissie constateert in het voortgangsrapport dat Noord-Macedonië hard gewerkt heeft aan de bestraffing van corruptie op hoog niveau die plaatsvond in de vorige regeringsperiode. Nieuwe wetgeving voor het Openbaar Ministerie en het installeren van een voldoende toegeruste staatscommissie ter bestrijding van corruptie krijgen ook de goedkeuring van de Europese Commissie. Sindsdien zijn in 66 gevallen van nepotisme aanklachten ingediend. Vorig jaar zijn 56 mensen veroordeeld wegens onder meer mensenhandel en drugshandel.
Rechters getest
Albanië heeft voortgang gemaakt met het onderzoek naar de betrouwbaarheid van rechters. Er zijn nu 234 gevallen (van de 811) onderzocht; 60% van de geteste rechters is ofwel ontslagen of heeft zelf ontslag genomen. Dat heeft wel geleid tot een tekort aan magistraten bij het Hooggerechtshof en het Grondwettelijk Hof. Ondanks dat heeft Albanië heeft volgens de Commissie veel werk gemaakt van de veroordeling van corrupte ambtenaren en leden van misdaadbendes.
Niet iedereen ziet die vooruitgang. Rudie Kagie sprak voor Argus (alleen in print) met de Albanese schrijver Fatos Lubonja. Volgens hem is de misdaad in het huidige Albanië allesoverheersend.
“Omdat we niet in staat zijn een stabiele economie op te bouwen gingen we met de misdaad in zee. Het kan zijn dat ons land de afgelopen dertig jaar gaan andere manier zag om te overleven. Als dat de ware reden is kunnen we de misdaad maar beter legaliseren. Dan is het voor iedereen duidelijk waar we voor staan.”
Persbreidel
Lubonja zat als dissident onder Hoxha zeventien jaar gevangen. Hij ziet ook in de huidige regering nog dictatoriale trekjes. ‘Premier Edi Rama legt de pers aan banden, treedt op tegen bloggers, laat advocaten oppakken.’ De premier heeft een eigen televisiestation waar hij ongehinderd door kritische journalisten zijn visie kan uitdragen.
Met het oog op de onderhandelingen met de EU heeft de regerende socialistische partij van Rama er eind januari uiteindelijk toch maar van af gezien een omstreden voorstel van premier Rama om de media te disciplineren opnieuw in stemming te brengen. Later deze maand wordt een oordeel over de nieuwe mediawet verwacht van de Commissie van Venetië, een adviesorgaan van de Raad van Europa. De wet was eerder al aangenomen door het parlement waar de socialisten de meerderheid hebben, maar president Ilir Meta blokkeerde de uitvoering met een veto, waarna het parlement zich er opnieuw over moest buigen.
Gesloten politiek systeem
In Noord-Macedonië klaagt Aleksandar Tortevski over de problemen die hij tegenkomt met zijn nieuw partij “Tvoja” [Yours]. Het blijkt niet eenvoudig te zijn een nieuwe partij te registreren die niet gelinkt is aan een van de bestaande partijen. Voor de verkiezingen van 12 april moet Tortevski de handtekeningen van duizend ondersteuners laten verifiëren door een notaris. Hij zegt dat de bestaande partijen een nieuwkomer alleen helpen als de nieuwe partij er naar streeft stemmen van de tegenstanders af te snoepen. Hij wil met Tvoja op afstand blijven van zowel de regerende sociaaldemocraten als de conservatieven van voormalig premier Gruevski. Zijn aanhangers zijn mensen met verschillende ideologische voorkeuren, zegt hij, maar met een gemeenschappelijke passie voor de rechtsstaat, rechtvaardigheid en het milieu.
Noord-Macedonië nu ook NAVO-lid
Het Atlantische bondgenootschap heeft in vergelijking met de EU minder kritische vragen over de rechtsstaat en de democratie in nieuwe lidstaten. Het heeft in het verleden ook geen moeite gehad met fascistische regimes in Griekenland en Portugal. Het bondgenootschap dat is opgericht om de westerse democratie te beschermen laat zich ook niet uit over het illiberalisme van Orbán of Erdogan. Sinds de ontmanteling van het sovjetblok heeft de NAVO Oost-Europa land voor land ingelijfd zonder veel zorgen over democratie of mensenrechten. Albanië is al lid sinds 2009. Een van de weinig landen die nog ontbrak is Macedonië en dat had alles met de naam te maken. Nu Griekenland akkoord is gegaan met de nieuwe naam Noord-Macedonië kan dat land ook toetreden. Woensdag kondigde NAVO secretaris-generaal Stoltenberg dan ook aan dat dit binnen enkele weken gaat gebeuren.
[Foto: het vervallen monument dat na de dood van Hoxha in 1985 te zijner ere in het centrum van Tirana werd neergezet; het wordt nu verbouwd naar een ontwerp van het Rotterdamse architectenbureau MRDV en zal straks worden gebruikt om de jeugd te onderwijzen in de computertechnologie, info uit het artikel van Rudie Kagie]
Reacties (5)
Zou mooi nieuws zijn als de EU eindelijk de onderhandelingen start met Noord-Macedonië en Albanië. De worst van toetreding is nog altijd de beste manier om verandering af te dwingen. Europa kan het zich niet veroorloven de westelijke Balkan te negeren.
N.a.v. de ontwikkelingen in Polen en Hongarije denk ik dat de EU eerst een goede procedure zou moeten hebben om te zorgen dat de eigen lidstaten democratisch blijven.
Want contrôle bij de toelating is blijkbaar niet voldoende.
Dat geldt zowel voor democratische normen als voor financiële normen (bijv. toen Griekenland de Euro invoerde).
Noord Europa die de inboorlingen in het oosten wel even zal komen vertellen hoe democratie en beschaving er uit dienen te zien onder verleiding van kraaltjes, waar heb ik dat meer gezien in de geschiedenis?
@2: Er wordt m.i. teveel toegelaten onder het mom van “ze hebben veel vorderingen gemaakt, de rest komt vanzelf wel”. En dat je er niet uitgeknikkerd kan worden is de grootste makke. Eerst maar binnenkomen en dan onder bescherming van Visegrad ondemocratisch en corrupt blijven.
Vergeet niet dat dat soort landen simpelweg om jou uitlevering kunnen vragen zonder bewijzen aan een Nederlandse rechter te moeten voorleggen.
@3: Jij hebt het over kolonialisme waar we met kraaltjes en spiegeltjes de weerstand tegen onze bezetting probeerden weg te nemen. Nu staan de Balkanlanden te popelen om zich bij ons te voegen en houden ze ons kraaltjes en spiegeltjes voor om te verhullen dat ze nog lang niet democratisch en rechtvaardig zijn, en gezien Polen en Hongarije, dat zeer wel mogelijk ook niet willen worden.
@4: Het punt is dat verdere vorderingen van deze landen niet onafhankelijk is van de opstelling van de EU, zie Turkije. Je moet de vorderingen die al gemaakt zijn, met soms grote politieke en persoonlijke risico’s voor de betrokken politici (zie de naamsverandering van (Noord) Macedonië), ook belonen.
Verder eens dat de het grote tekort in de EU is dat achteruitgang in democratie en rechtstaat heel slecht aan te pakken is als landen eenmaal binnen zijn.