En de boer hij protesteerde voort

ACHTERGROND - Voor zover er nog iets van over was, is het idyllische beeld van de boer die op zijn pittoreske hoeve de plantjes en diertjes verzorgt voorgoed verdwenen.

De boer als godvrezende natuurmens werd industriële agrariër, de wereldvreemde ‘boer die voortploegt’ treedt naar buiten. De boerenprotesten van de laatste maanden zijn, zelfs tot op bepaalde details, beslist geen noviteit. En als de geschiedenis zich herhaalt, zal het boerenprotest van de afgelopen week ook niet het laatste zijn. Een overzicht van boeren die buiten het maaiveld treden.

De boeren Sixties

1963, 5 t/m 7 maart. De Boerenopstand in Hollandscheveld, Drenthe: de jarenlange vete tussen de zgn. ‘vrije boeren’ en het Landbouwschap (waar bij eerdere protesten al eens wegen werden geblokkeerd), culmineerde in drie dagen rellen bij de ontruiming van drie boerderijen in Hollandscheveld. De verplichte heffingen die Landbouwschap had ingesteld werden door veel vrije boeren geweigerd, wat uitliep op inbeslagname van hun bezittingen, die vervolgens geveild werden. Menige veiling werd door protesterende vrije boeren ontregeld (o.a. door de bieding laag te houden en zodoende de bezittingen terug te kunnen geven aan de getroffen boer).

1968 is vooral bekend van (de gevolgen van) de studentenrevolte in Frankrijk. In de Tweede Kamer vroeg de Boerenpartij om een inreisverbod voor Franse studentenleiders die hier zouden spreken, omdat “studentenleiders die in eigen land voor verstoring van de openbare orde hadden gezorgd en die er anarchistische opvattingen op na hielden, de toegang moest worden ontzegd”.
Zijn verzoek werd door de minister van Justitie afgewezen: “Wij mogen niet bij voorbaat orde en rust stellen boven de vrijheid van het woord en de vrijheid van meningsuiting”.

Maar 1968 is ook het jaar dat het Plan-Mansholt (genoemd naar EEG-landbouwcommissaris  Sicco Mansholt) van kracht werd. Wegens de melk-, boter- en wijnoverschotten werden de landbouwprijzen bevroren en de landbouwsector in de 6 EEG-lidstaten moest voor de helft worden ingekrompen.

Tijdens de protesten die tot in 1971 zouden aanhouden, werd Mansholt regelmatig bedreigd. Bij demonstraties werden doodskisten met zijn naam er op meegesjouwd en waren galgen te zien waar Mansholtpoppen aan bungelden. In Nederland waren in 1968 een aantal demonstraties met tractors, die tot verkeersopstoppingen leidden.

Lokaal en EEG-landbouwbeleid

1971, 23 maart.  Grote Boerenbetoging in Brussel: opnieuw protest tegen het EEG landbouwbeleid (het Plan-Mansholt), dat de overschotten van melk, boter en wijn wilde aanpakken door inkrimping van de landbouwsector . Het liep uit op en veldslag met de politie, met tientallen gewonden en één dode (getroffen door een traangasgranaat).
Ook toen waren er boeren die zich de statuur van oorlogsslachtoffer aanmaten. Er werd o.a. geroepen:  “Hitler roeide de joden uit, Mansholt de boeren”.

1971, 21 december. Boerenopstand in Tubbergen (Twente): protest tegen de stemmingsprocedure bij ruilverkaveling (tegenstanders zouden geen kans maken). Landbouwvoertuigen trekken hekken omver, spuiten een giertank leeg over de ME. Ruiten en straatmeubilair sneuvelen. Twaalf mensen raken gewond.

1974, 2 augustus. Boerenacties door heel het land.  Blokkades van wegen, bruggen, tunnels en grensovergangen. Het verkeer stond tot ‘s middags vier uur stil. In stadion Galgenwaard loopt een  massademonstratie van boeren en tuinders bijna uit de hand. Mikpunt was het landbouwbeleid van kabinet Den Uyl, (landbouwminister was Fons van der Stee), waardoor boeren daling van hun inkomsten vreesden.

1975, 16 juni Demonstratie van boeren en tuinders op het Binnenhof, nog steeds tegen het landbouwbeleid van kabinet Den Uyl.

1989, 1 maart. Blokkade Ministerie van Landbouw. Boeren drongen ook het pand van de SER binnen, strooiden met erwten en buiten het pand werd een vuurtje gestookt. Op 13 maart bezetten Zeeuwse boeren het Landbouwcentrum in Goes. Ruim drie uur later werd de bezetting opgeheven. De eisen van de acties: geen prijsdaling of anders nationale compensatie, krachtige stimuleringsmaatregelen van de overheid en redelijke milieumaatregelen op basis van wederzijdse afspraken.

1990 Het werd nog rumoeriger dan in 1989 met aanhoudende trekkeroptochten en blokkades van de Afsluitdijk, de Beneluxtunnel, diverse grensovergangen, het Binnenhof, de Belastingdienst en de vliegvelden Eelde en Lelystad. De boeren dreigden ook Schiphol te blokkeren, waarop de regering meedeelde het leger in te zullen zetten om dat te voorkomen. De blokkade van Schiphol werd ternauwernood voorkomen.

1991, meer ‘mildere’ acties, maar boeren trekken toch ook in dit jaar er met tractors er op uit. Roemruchte actie in september bij hotel Lauswolt in Beesterzwaag: de nachtrust van EG-landbouwministers werd verstoord door knallen van carbidbussen. De ingang van het landgoed was geblokkeerd door strobalen. Op de rode loper werden aardappelen gestort. Het gazon werd door tractors aan gort gereden.

1992 Het begint er op te lijken dat nationaal en Europees landbouwbeleid, nu o.l.v. EG-landbouwcommissaris MacSharry, elk jaar tot onrust leidt, met lokale protesten van o.a. Overijsselse en Zeeuwse boeren.

Daar komt dan de GATT (General Agreement on Tariffs and Trade) nog bij. In 1992 is de laatste fase van internationale onderhandelingen zo goed als ten einde en in  de hoop nog iets aan details van het verdrag te veranderen protesteren boeren in Nederland en gaan ook naar Straatsburg om te demonstreren bij de EU-bolwerken.

De boeren vrezen dat de nieuwe prijsdalingen voor akkerbouwproducten als graan en suiker amper gecompenseerd zullen worde. In de GATT-onderhandelingen waren de Amerikanen er op gebrand dat Europa staatsteun aan sectoren zou afschaffen of sterk verminderen. Dus verbrandde boeren een pop die de US-onderhandelaar voorstelde en riep ment anti-Amerika leuzen.

Mestbeleid

1995, 15 september protesteren boeren massaal op het Haagse Malieveld tegen de kabinetsplannen m.b.t  het mestbeleid (overbemesting geleidelijk terugbrengen tot in 2010 20 kilo fosfaat en 180 kilo stikstof per hectare). De dag er voor vielen 150 varkenshouders een gebouw van het ministerie van landbouw in Assen en namen dossiers mee waarin heffingen vermeld stonden die boeren moeten betalen in verband met het mestbeleid.

De acties beoogden versoepeling van het mestbeleid. In 1993 kwamen, na jaren onenigheid, overheid en landbouworganisaties tot een akkoord dat o.a leidde tot MINAS , een registratiesysteem van in- en uitgaande stikstof- en fosfaatstromen. Boeren die de verliesnorm overschreden moesten een boete betalen.

Op 4 december volgde er een grote protestbijeenkomst in de Brabanthallen (Den Bosch), met vuurwerk, veel lawaai en politici die met eieren werden bekogeld en onder politiebegeleiding de hallen verlieten. Een week later was er nog een bijeenkomst in de Utrechtse Veemarkthallen, hetgeen files op de snelwegen veroorzaakt omdat de boeren met bulkauto’s en vrachtwagens naar Utrecht togen.

De boerenactiegroep ‘Wij zijn het zat’ kondigde een boycot van het registratiesysteem aan, die in 1997 het tweede jaar beleefde. Steeds meer boeren gingen tot die boycot over, aanvankelijk middels ‘boerenongehoorzaamheid’: ze stuurden hun geld en aangiftedocumenten niet naar Bureau Heffingen in Assen maar naar het hoofdkwartier van Wij Gaan Door in Wageningen.

Later verzon men ook creatieve manieren om heffingen en beslaglegging te omzeilen. Als medewerkers van de Algemene Inspectiedienst (AID) gesignaleerd werden, belden boeren elkaar op en werden de inspecteurs klemgereden, die onverrichterzake vetrokken. Of als deurwaarders beslag wilden leggen, werden ze opgewacht door tientallen boze boeren. De Groene deed er verslag van.

1999, 22 februari: tienduizenden Europese boeren protesteren in Brussel tegen ’Agenda 2000’, een Europees landbouwhervormingsplan dat tot verder prijsverlagingen van landbouw- en veeteeltproducten zou leiden en financiële steun alleen aan de zwakste regio’s zou leveren. Nederland hoorde niet tot die zwakste regio’s.

De protesten gingen gepaard met relletjes en net als in 1971 profileren sommige boeren zich als ‘oorlogsslachtoffers’. Op een spandoek van Duitse boeren stond: “Die Agenda 2000 ist die Endlösung der Bauernfrage”.

MKZ in Kootwijkerbroek

2001, Rellen in Kootwijkerbroek tijdens de mond- en klauwzeercrisis. Zo’n 60.000 dieren op 247 bedrijven in Kootwijkerbroek en omgeving werden ‘preventief’ geruimd, nadat bij één kalf het MKZ-virus was geconstateerd. Boeren kwamen in opstand, de ME kwam in actie om de “rust’ te herstellen. Sindsdien is de Stichting Onderzoek MKZ Crisis Kootwijkerbroek met de Staat via gerechtelijke procedures bezig de ‘ware toedracht’ boven tafel te krijgen, omdat men meent dat de grootschalige vernietiging niet nodig was.

Laatste wapenfeit: 9 oktober jl.  hield het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) een laatste zitting over de kwestie, om de verklaringen van waarbij drie deskundigen te bekijken, waaruit zou blijken dat bij in 2001 bij de laboratoriumtesten is afgeweken van voorschriften. Mede daardoor zou er niet meer vast te stellen zijn of er daadwerkelijk MKZ in Kootwijkerbroek daadwerkelijk mond-en-klauwzeer (MKZ) is geweest in Kootwijkerbroek.. Het college doet op 7 januari 2020 uitspraak.

De immer lage melkprijzen

2009, 16 juni. Boeren uit o.a. Polen, Duitsland en Nederland gingen met hun tractors op weg naar Brussel, alwaar ze op 18 juni demonstreerden bij de EU tegen een te lage melkprijs. Blijkbaar zonder resultaat want 3 maanden later, op 16 september,  verzamelden duizenden boeren zich bij het Belgische Ciney en reden 3 miljoen liter melk over de velden uit. Dit jaar werd die actie herdacht en reden 500 tot 600 tractoren de velden bij Ciney op.

2012, 26 november. Het wil maar niet goed komen. Boeren protesteerden bij het Europees Parlement opnieuw tegen de melkprijzen. Het gebouw van het Europees Parlement en de ME werden met melk ondergespoten.

2015, 7 september Weer loopt in Brussel een demonstratie uit op een veldslag met de ME. Boeren eisen meer geld voor melk en vlees.

2017, 23 januari. De ´melkprijscrisis´ dendert voort. Melkveehouders bespoten het gebouw van de Raad van de Europese Unie met melkpoeder.

2019 En de boer hij protesteerde voort….