Het al dan niet opzettelijk negeren van alle kennis over klimaatverandering is weinig meer dan een onverantwoord en onheilspellend experiment.
‘De mensheid voert een onbedoeld en ongecontroleerd experiment uit, waarvan de uiteindelijke gevolgen alleen vergelijkbaar zullen zijn met een wereldwijde nucleaire oorlog.’ Deze klare taal werd gesproken in 1988 gesproken op de Conferentie voor Klimaatverandering in Toronto.
Sindsdien is de kwestie van klimaatverandering steeds urgenter geworden, maar de aanpak van het probleem lijkt er niet makkelijker op te worden. De klimaatonderhandelingen in Kopenhagen van 2009 liepen uit op een teleurstelling. Afgelopen maandag (31 maart) verscheen het laatste rapport van het klimaatpanel IPCC, waarin werd geconcludeerd dat we de klimaatverandering nu toch echt op alle fronten beginnen te merken.
Overkoepelend perspectief
De mens is dan ook architect van de eigen ondergang. Dat stelt filosoof prof. dr. Herman Philipse in de eerste lezing van de reeks Klimaatverandering.
Maar wat heeft een filosoof eigenlijk aan dit debat toe te voegen? Weten astronomen, chemici, fysici, meteorologen, geografen, economen, sociologen niet veel meer over klimaatverandering?
Philipse legt uit dat elk van deze onderzoeksgebieden essentieel is voor de studie van het vraagstuk. Maar als afzonderlijke wetenschappers slechts over hun eigen vakgebied praten, bestaat er geen enkel overzicht. Als filosoof beschouwt Philipse het probleem vanuit de ethiek. Zo probeert hij als het ware een overkoepelend verslag te geven.
De klimaatproblematiek is zo onheilspellend dat mensen zijn geneigd zich terug te trekken in een vals bewustzijn. Ze worden verleid te vluchten in een ‘foptimisme’. Ze stellen dat het eigenlijk allemaal wel meevalt, met die opwarming. Ook de media spelen een rol bij het inkaderen van het klimaatprobleem.
Zo verscheen er onlangs een artikel in de Britse krant The Independent, waarin de BBC ervan werd beschuldigd de kwestie oneerlijk te verslaan: deze omroep zou lobbyisten die ontkennen dat de mens de oorzaak is van de opwarming van de aarde even veel ruimte hebben gegeven hun verhaal te doen als gekwalificeerde wetenschappers – ondanks het feit dat 97% van de klimaatwetenschappers het er over eens is dat de mens wel degelijk een grote invloed heeft op klimaatverandering.
Een lange aanloop
Philipse maakt een uitstap naar de wetenschapsgeschiedenis om te laten zien dat onderzoek naar het klimaat heus geen recente ontwikkeling is. Zo schreef de Vlaming Jan Baptista van Helmont al in 1624 over het zogenaamde ‘sylvestergas’, de stof die wij nu kennen als CO2.
De Zweed Svante Arrhenius geldt sinds 1896 als de bedenker van het concept klimaatgevoeligheid. Hij onderzocht namelijk tot welke temperatuur de aarde zou opwarmen door het vrijkomen van broeikasgassen. Hij kwam hierbij uit op vier tot zes graden Celsius, geen verkeerde schatting. Tegenwoordig gaat men namelijk uit van een minimale stijging van anderhalve graad, tot tien graden in het meest extreme scenario’s.
De daaropvolgende decennia verdween klimaatonderzoek niet meer uit beeld. Sinds 1950 vindt er zelfs elke vier jaar een verdubbeling plaats van het aantal papers over het klimaatvraagstuk. Het aantal ligt nu op 10.000 papers per jaar. Met deze voorbeelden laat Philipse zien dat klimaatstudie geen onbeduidend onderzoek is, maar een immense wetenschappelijke onderneming met een lange aanloop.
Onzekerheid
Wat het klimaatprobleem niettemin zo lastig maakt, is dat het verschillende graden van zekerheid kent. Philipse probeert deze gradaties inzichtelijk te maken. Hij doet dat door een keten van oorzaak en gevolg op te delen in kleinere stapjes.
Zo is het redelijk zeker dat de mensheid broeikasgassen produceert. Dat valt goed aan te tonen door onderzoek. Het is ook relatief zeker dat deze gassen worden opgenomen in het klimaatsysteem. Bij de vraag over de hierop volgende opwarming van de aarde wordt het al weer wat ingewikkelder. De effecten op het aardse klimaat zijn ook lastig te peilen, omdat er zo ontzettend veel factoren meewegen in het mondiale systeem.
De gevolgen van klimaatverandering voor onze leefomgeving, tenslotte, zijn het meest onzeker. Het is ontzettend lastig te voorspellen wat precies waar gaat gebeuren. Door deze onzekerheid zijn mensen geneigd om het klimaatprobleem af te doen als een luchtkasteel. Dat terwijl onzekerheid niet gelijkstaat aan onwaarheid. Volgens Philipse mag een gebrek aan totale zekerheid over het klimaatprobleem geen reden zijn om de boel te laten voor wat het is.
Gezien de bestaande kennis, inclusief alle achterliggende wetenschap, en de ingrijpende gevolgen van klimaatverandering is het ronduit onverantwoord om simpelweg de kop in het zand te steken.
Kijk de lezing van prof. dr. mr. Herman Philipse hier terug.
Reacties (11)
Qua foto zou het artikel een stuk sterker zijn als er een foto zou zijn gemaakt van een onlangs drooggedingest stuk landschap (indien aanwezig en succes met het zoeken) in plaats van een foto uit Pakistan van een gebied dat al vele vele eeuwen zo is.
´De mens is dan ook architect van de eigen ondergang. Dat stelt filosoof prof. dr. Herman Philipse (HP) in de eerste lezing van de reeks Klimaatverandering.´
Met deze bewering kopieert HP ad sentantiam de titel van Jarred Diamonds boek, ´COLLAPSE, How societies choose to fail or succeed´, 2005.
Daarna verzandt HP modieus in klimatologische speculaties, Diamond niet. De laatste ziet de ware vijand, die wijzelf zijn: onze alles vernietigende bevolkingsgroei. De rest is (eventueel afhankelijke) bijzaak.
Zelfbedrog en gerepel gaan intussen lustig door, tot áán en met het ellendig geheel voorspelbare, onnoodzakelijke einde. Vrij gauw al.
Ik heb altijd gedacht dat HP wijzer was.
Ach zolang onze kennis op werkelijk alle fronten volledig tekort schiet beschouw ik de mens nog steeds als uitermate dom. Zeker de huidige ‘Generation of idiots’ met hun smartphones: http://tinyurl.com/npsyjq2
Zomaar even twee voorbeelden: 1 We snappen geen bal van zoiets als de verstrengeling van elektronen of 2 Van een planeet die 10.000 keer per minuut of 167 keer per seconde om zijn as draait.
“het is ronduit onverantwoord om simpelweg de kop in het zand te steken. ” eindigt dit betoog. Maar is dat niet zoals al dit soort beschouwingen al een jaar of 20 worden afgesloten? Is de lezing van prof. dr. mr. Herman Philipse niet veel anders dan een grammofoonplaat, een preek die elke week wordt afgestoken?
Volgens Philipse zou een gebrek aan totale zekerheid over het klimaatprobleem mogelijk een reden zijn om de boel te laten voor wat het is. Dat denk ik dus niet. Ik denk dat de meeste mensen helemaal niet om totale zekerheid vragen. Mensen vragen om oplossingen en die worden dus niet gegeven. Het is helaas niet een kwestie van een spaarlampje hier en daar. Daarbij komt ook nog eens dat wij zeker niet op alle fronten er iets van merken zoals dit stuk suggereert.
Kortom, deze fase zijn wij allang voorbij, zet die grammofoonplaat maar af, deze preek is belegen, al 20 jaar oud. Mensen wachten op oplossingen. Maatregelen zullen hoe dan ook mondiaal gevonden moeten worden. Het klimaatverdrag in 2015 kan een goed begin zijn.
@3: Sorry hoor maar dat artikel/column/sluikreclame dat je daar aanhaalt slaat wal nog kant. Zijn er luie studenten? Jazeker, veel zelfs maar deze dames die dachten dat iedereen in hun interesse zouden hebben zijn gewoon weggegaapt door slaperige studenten en zijn nu wat zurig op hun spreekwoordleijke pik getrapt en schrijven een generaliserend stukje gebaseerd op 1 gastcollege dat ze hebben moeten geven ooit. En ondertussen staat hun naam en naam van hun consultancy toko onder het artikel…lekkere reclame dames..goed gedaan.
en nu weer on-topic
Zolang wij allemaal gebruik maken van straling zoals UMTS, WiFi, etc. zal de EMS doorgaan met verwarmen. Dat doet EMS nu eenmaal en daarom hebben mensen een magnetron in huis waarvoor we gewaarschuwd worden dat de straling schadelijk is. Waarom zou WiFi, UMTS, etc. dan niet schadelijk zijn en niet opwarmen?
@6. Die zijn niet schadelijk vanwege de golflengte van die vormen van straling in verhouding tot de afstanden tussen en binnen atomen waar @3 even raaskallend als jou al over begon (en welke goed genoeg begrepen worden om dit te kunnen stellen).
Zo’n beschouwende bijdrage draagt weinig bij om tot handelen te komen, integendeel het maakt niet handelen begrijpelijk.
@0: “wat heeft een filosoof aan dit debat toe te voegen?”
Heel weinig met deze benadering, die het handelen niet bevordert en niet handelen aannemelijk maakt.
Belangrijke veranderingen zijn vaak “ramp” gedreven. Pas na grote overstromingen komt de noodzakelijke dijkversterking – afsluitdijk, Zeelanddammen. Betere bouwwerken komen pas na grote aardbevingen. Anders dan bij deze natuurrampen zijn we te laat na duidelijke klimaatrampen, door onomkeerbare verandering.
De huidige aanpak is er niet op gericht om het fossiel verbruik te verminderen – de geschrapte kolenheffing en de mislukte CO2 prijs zijn heel symbolisch – maar om meer energiebronnen toe te voegen – zon, wind, biomassa. Voor de schijn dat we goed bezig zijn, heel aantrekkelijk, in omvang minimaal.
Radiostraling warmt de aarde wel degelijk op; als de straling wordt geabsorbeerd (WiFi wordt bv tegengehouden door een dikke muur), wordt datgene erdoor verwarmd en die warmte wordt vervolgens overgedragen aan de atmosfeer. Bovendien is de antenne van bv. een GSM bepaald niet 100% efficient en zal die ook opwarmen. Zo warmen ook je computer, je CV, je auto, je horloge en je eigen lichaamswarmte de aarde op. En niet zo’n klein beetje ook!
http://wattsupwiththat.com/2013/01/27/waste-heat-a-bigger-climate-effect-than-once-thought/
Maar daarbij maakt het dus geen zak uit of je je energie gebruikt om radiogolven (WiFi, UMTS) te maken of om een batterij op te laden; het opwarmende effect is van vergelijkbare orde.
Of dit soort straling ook schadelijk is, is een ander verhaal. De straling van je GSM ofzo is bij lange na niet krachtig genoeg om brandwonden te veroorzaken. Een voldoende krachtige radiozender kan dat echter wel degelijk, maar een flinke lamp of andere lichtbron kan dat nog beter; zichtbare elektromagnetische straling (licht:p) is namelijk aanmerkelijk krachtiger dan radiostraling.
Wat dit soort straling echter niet doet, en waar jij waarschijnlijk op doelt, is het veroorzaken van veranderingen op moleculair niveau, wat kanker kan veroorzaken als het tot mutaties in je DNA leidt. Daarvoor is aanmerkelijk krachtigere straling nodig die men “ioniserende straling” noemt. Wat elektromagnetische straling betreft hebben we het dan over de krachtigere smaakjes UV-straling, rontgenstraling en gammastraling. Behalve UV-stralen uit je zonnebank zul je dat soort straling niet zomaar in grote hoeveelheden tegenkomen buiten ziekenhuizen, nucleaire installaties en een goede onweersbui.
Maargoed, geen enkele reden om onzichtbare radiogolven als zodanig als schadelijker dan zichtbaar licht uit een lamp te zien, zowel voor je lichaam als voor het klimaat niet. Neemt niet weg dat alle vormen van energiegebruik, waaronder het uitzenden van radiostralen, zonder meer een directe bijdrage leveren aan het opwarmen van de aarde.
@9: “het uitzenden van radiostralen een directe bijdrage leveren aan het opwarmen van de aarde”
Onjuist, alleen het stralingsdeel dat in warmte is omgezet.
@9: “En niet zo’n klein beetje ook!”
Als je even doorleest, blijkt het wel maar een klein beetje.