De Nederlandse overheid laat in vergelijking met veel andere landen nog weinig van zichzelf zien. In een onderzoek naar wetten die de openbaarheid van bestuur (Wob) regelen vinden we Nederland ergens onderin de middenmoot. Beroeps”wobber” Roger Vleugels: “Sinds Balkenende IV is Nederland in de wereld van Freedom of Information van min of meer gidsland hekkensluiter geworden. In Nederland ging de Wob achteruit, vooral door meer obstructie en extreme verlenging van beantwoordingstermijnen; in andere landen ging de wetgeving op dit gebied vooruit. De Nederlandse wetgever volgt de rechtspraak in Straatsburg amper; heeft het verdrag van Aarhus onvoldoende geïmplementeerd en tekent het verdrag van Tromsö niet [een gotspe want Nederland was nota bene initiatiefnemer van dit Raad van Europa verdrag].” En dus wordt het de hoogste tijd voor een nieuwe Wob.
Wat kunnen we van andere landen leren op dit gebied?
ICT-journalist en “Wobber” Brenno de Winter wijst in zijn blog op het voorbeeld van Noorwegen. Alle overheidsinformatie is in dat land bereikbaar via een site. Je kunt per bestuursorgaan zoeken naar alle documenten die ambtenaren hebben geproduceerd, tot en met emails. Volkomen transparantie. Ook over documenten die ze uit andere landen krijgen, zoals over de terrorismebestrijding in Nederland. Zo weten we via een Wob-verzoek aan Noorwegen dat de terrorismedreiging in Nederland op 7 april 2010 beperkt was.
Engeland is een ander voorbeeld. Daar fungeert een onafhankelijke “informatiecommissaris.” The Information Commissioner’s Office is the UK’s independent authority set up to uphold information rights in the public interest, promoting openness by public bodies and data privacy for individuals. Voorlichting geven en bemiddelen bij geschillen over openbaarheid van overheidsinformatie zijn de twee belangrijkste taken, blijkt uit dit rapport van de Groningse juriste Klinkenberg. De Engelse commissaris ziet zichzelf als rechter en “openbaarheidskampioen”. Je moet, net als een ombudsman voor zuiver bestuur, opkomen voor het algemeen belang van een transparante overheid. Het is namelijk niet alleen een kwestie van regels. Het heeft ook alles met cultuur te maken.
Ook België, Estland, Frankrijk, Hongarije, Ierland, Letland, Portugal en Spanje kennen een informatiecommissaris, die soms ook de taak heeft toe te zien op de bescherming van persoonsgegevens, soms ook fungeert als nationale ombudsman. In het Nederlandse initiatief-wetsvoorstel van GroenLinks zou de informatiecommissaris naast een adviserende taak ook moeten besluiten in een administratief beroep.
Intussen ligt nu ook de openbaarheid van het bestuur van de Europese Unie onder vuur. De “Eurowob” is in herziening en het lijkt uit te lopen op een inperking van de openbaarheid. De Europese pressiegroep voor openbaarheid van bestuur AccessInfo schrijft dat we nog een maand hebben om de transparantie in Europa te redden. Het probleem in de EU is dat staten met weinig openbaarheid van bestuur niet graag zien dat burgers en journalisten via de EU wel toegang zouden kunnen krijgen tot documenten die daar in het kader van de uitwisseling van gegevens beschikbaar moeten zijn, terwijl ze die in eigen land moeilijk kunnen achterhalen. Op die manier zou de Eurowob niet verder komen dan het laagste niveau van openbaarheid, het Nederlandse bijvoorbeeld. Landen als Zweden en Finland maken daar bezwaar tegen.
Reacties (7)
Humor.
Alsof er ooit een land is geweest, of zal zijn, zonder complotten en intrigues, en dus zonder geheimen.
Het lijkt alsof de schrijvers van dit soort stukjes nog nooit een geschiedenisboek gelezen hebben.
In dit verband is een aanrader William the Silent, William of Nassau, Price of Orange, 1533 – 1584, C.V Wedgwood, Londen 1945.
Wat de vader des vaderlands niet intrigeerden en manipuleerde, met de beste bedoelingen, daar is het eind van weg.
Misschien zit 11 sept in de weg, dat kon natuurlijk geen complot zijn.
Ook leuk is Thomas E. Mahl, ‘Desperate deception, British covert operations in the United States 1939-44’, Dulles, Virginia, 1998, is wat recenter, over de intrigues en manipulaties van Churchill en Roosevelt.
Je leest daar wat andere dingen dan bij Lou de Jong.
Wat een onzin. Slavernij en vrouwenonderdrukking waren historisch gezien ook de norm, moeten we daar dan ook maar weer mee beginnen?
Het gaat er ook niet om of het realistisch is om te denken dat er straks geen “geheimen” meer zijn, het streven is slechts dat aantal geheimen te minimaliseren. Want een democratie waarin de burgers niet genoeg informatie hebben om hun vertegenwoordigers op hun daden te kunnen beoordelen is hol en waardeloos. Daarom is er een constante strijd tussen burger en machthebber over informatie, en die strijd mag in Nederland van de kant van de burger wel wat feller worden gevoerd.
Ik reageer nog even anders.
Het probleem is dat de burger belangen heeft die gediend zijn met geheimhouding.
Toen voor het referendum over de zogenaamde EU grondwet Balkenende gevraagd werd door een Groningse economie professor waarom wij al die soevereiniteit zouden opgeven kwam er geen antwoord.
Waarschijnlijk had Balkenende moeten antwoorden, naar waarheid, vermoed ik, dat als wij niet mee zouden doen, dat er dan economische sancties zouden volgen.
Maar dat kon hij niet zeggen, dan volgden die sancties ook.
Sartre’s Vuile Handen.
Een Duitse voormalige bondskanselier gaf dergelijke dingen eens toe bij BBW Hardtalk, zonder overigens concrete dingen te noemen.
Om daarvan iets te begrijpen is lezing van echte geschiedenisboeken heel leerzaam, helaas ben ik die in de nederlandse taal nog nooit tegen gekomen.
Streven is nooit weg.
Helaas in dit geval Don Quijoterie.
Hoezo donquichotterie (ja, dit is de juiste spelling)? Nogal wat landen hebben al laten zien hoe het beter kan.
Ik gebruikte de spaanse spelling.
Ik lees nu pas dat Engeland als lichtend voorbeeld wordt genoemd.
Meer dan humor, schaterlachen.
Is de official secrets act al opgeheven daar ?
Nadat via het VS Nye senaats onderzoek, van rond 1938, naar waarom de VS in 1917 militair ingreep in Europa, diplomatieke correspondentie over de Balfour verklaring was uitgelekt, sloot de VS later een verdrag met Engeland zodat de Britse official secrets act ook van toepassing zou zijn op VS documenten, voorzover die op Britse zaken betrekking hadden.
Nog rond 1995 verklaarde een lid van de Britse regering in het lagerhuis dat de mei 1941 Hess documenten nog steeds een bedreiging vormden van de Britse staat.
Historici vermoeden dat de documenten nooit openbaar zullen worden, misschien niet eens meer bestaan.
Wie wil weten wat Nye ontdekte, en hoe zenuwachtig Roosevelt c.s daarvan werden, leze de gepubliceerde dagboeken van Harold L Ickes.