ONDERZOEK - Ons ideaal van onbetaalde donatie is niet langer houdbaar, concludeerde het Rathenau Instituut in 2011 in de publicatie ‘Nier te koop – baarmoeder te huur’ waarin het de wereldwijde handel in lichaamsmateriaal onderzocht. Wat Nederlanders hier niet kunnen krijgen, halen ze in het buitenland. Dit thema is nog steeds actueel.
Neem draagmoederschap. Draagmoeders werven is in Nederland verboden. Wensouders moeten op zoek in familie- of vriendenkring, en kunnen maar bij één ziekenhuis terecht voor de behandeling. Veel stellen wijken uit naar het buitenland.
Misschien is dat ‘draagmoedertoerisme’ straks verleden tijd. Mede dankzij een staatscommissie en een draagmoederbank.
In Nederland zijn de mogelijkheden voor draagmoederschap beperkt. Wensouders kunnen voor ‘hoogtechnologisch’ draagmoederschap (een ivf-behandeling waarbij de eicellen van de wensmoeder worden bevrucht met het zaad van de wensvader, en één embryo in de baarmoeder van de draagmoeder wordt geplaatst), alleen terecht bij het VUMC in Amsterdam. Daar vindt een strenge medische en psychologische selectieprocedure plaats. Tussen 1997 en 2004 meldden 202 stellen zich aan, 35 paren kwamen in aanmerking, 13 draagmoeders kregen een kind.
Draagmoederbank
Het VUMC kan wensouders die zelf geen draagmoeder kunnen vinden niet verder helpen, maar ook de vrouwen niet die graag die draagmoeder zouden willen zijn. Dat moet anders, vindt een VUMC-gynaecoloog die onlangs in de Volkskrant samen met Stichting FIOM voor een ‘draagmoederbank’ pleitte. Een niet-commercieel bemiddelingsbureau dat wensouders en draagmoeders screent, begeleidt, en aan elkaar koppelt. Het FIOM zou graag zien dat de bank ook toegankelijk wordt voor homostellen, die (nog) niet terecht kunnen bij het VUMC.
Sommige wensouders wijken voor een draagmoeder uit naar het buitenland. Daar zijn de regels soepeler, alhoewel steeds meer landen de wetgeving rond draagmoederschap aanscherpen. Dat laat het relaas zien van een Nederlands stel dat in zee ging met een Cambodjaans bemiddelingsbureau. Halverwege de zwangerschap van de draagmoeder verbood Cambodja het draagmoederschap. Het lukte de wensouders nipt om het kindje te erkennen en met een Nederlands paspoort naar huis te krijgen.
Staatscommissie Herijking Ouderschap
De Staatscommissie Herijking Ouderschap maakt zich grote zorgen over dit soort buitenlandse praktijken rond draagmoederschap. Om te garanderen dat het traject zorgvuldig verloopt, met respect voor de menselijke waardigheid van kind en draagmoeder, pleit de commissie voor een wettelijke regeling voor draagmoederschap. Haar rapport ‘Kind en ouders in de 21ste eeuw’ kwam in december 2016 uit.
Eén van de aanbevelingen: een financiële vergoeding voor de draagmoeder van maximaal 500 euro per maand.
Het nieuwe kabinet moet zich er nog over buigen. PvdA-Kamerlid Dijksma gaf in november alvast een voorzetje met (inmiddels beantwoorde) Kamervragen over draagmoederschap. Wij zijn benieuwd. Is het einde van het draagmoedertoerisme in zicht?
Dit artikel verscheen eerder bij het Rathenau Instituut.
Reacties (2)
“Ook in Nederland zijn veel mensen die geen kinderen kunnen krijgen, ondanks hun rijkdom en hun rechten als heersers van de wereld die alles wat zij willen hebben in de schoot geworpen zouden moeten krijgen. Nu zijn die mensen gedwongen uit te wijken naar het buitenland, waar geld gelukkig nog wel als prikkel gebruikt kan worden om wanhopige mensen dingen te laten doen die in een ontwikkeld land te weinig mensen vrijwillig doen. Wij hopen echter dat het nieuwe kabinet gebruik zal durven te maken van de mogelijkheden die groeiende armoede (en/of hebzucht) ook hier te bieden heeft. Zal dit artikel eindigen met een vraag om de schijn van een objectieve kijk op zaken hoog te houden?”
Begrijp ik het goed dat gidsland Nederland een praktijk wil invoeren die in Cambodja nu als mensonwaardig wordt gezien?