COLUMN - Elf Europese landen voeren vanaf 2016 een belasting op financiële transacties in. Dit betekent dat een investeerder elke keer dat hij een aandeel koopt, een kleine belasting betaalt op die transactie. De belasting wordt ingevoerd zodat banken betalen voor de overheidssteun ze ontvingen tijdens de crisis. Maar het is sterk de vraag of de financiële sector er ook stabieler van wordt.
Een transactiebelasting wordt ook wel Tobin tax genoemd, naar de Nobelprijswinnende econoom. Hij bedacht dat een kleine belasting van bijvoorbeeld 0.5 procent op elke wisselkoerstransactie wisselkoersspeculatie afremt. Minder speculatie zorgt dan voor stabielere wisselkoersen en daardoor meer internationale handel. Die belasting werd dan het liefst wereldwijd ingevoerd en de opbrengsten konden naar het IMF of de Wereldbank.
En de opbrengsten kunnen hoog zijn. Elke dag gaan vele miljarden om in de handel in waardepapier, zodat zelfs een belasting van zeg 0.1 procent een behoorlijke opbrengst kan hebben. Een groep ngo’s die campagne voert onder de naam Robin Hood Tax, schat de opbrengsten op honderden miljarden dollars per jaar. Belasting heffen moet je toch, en door een Tobin tax kan de belasting op arbeid misschien wel omlaag.
Er zitten wel haken en ogen aan de belasting. Allereerst is het lastig om een belasting wereldwijd in te voeren. Slimme investeerders mijden landen die de belasting invoeren en zoeken belastingparadijzen uit om hun aandelen te kopen, zodat landen de prikkel hebben niet mee te doen. Ook valt de belasting te omzeilen door juist te speculeren op de groepen waardepapier die niet onder de belasting vallen. En wanneer de belasting succesvol is, neemt het aantal transacties af, waardoor de inkomsten lager uitvallen. Dit zijn ongeveer de ervaringen van Zweden, dat in de jaren tachtig een transactiebelasting invoerde op aandelen.
Een belasting op financiële transacties ontmoedigt daarnaast niet alleen speculatieve transacties, maar ook transacties die gemaakt worden om risico af te dekken. Wetenschappelijke studies zijn niet unaniem, maar constateren over het algemeen dat hogere transactiekosten voor meer volatiteit zorgen, zodat een transactiebelasting financiële markten ook kan destabiliseren. Een Tobin tax had ook weinig gedaan om de meest recente financiële crisis te voorkomen. Die crisis ontstond doordat banken risico’s te laag inschatten en zich met te veel kortlopende schuld financierden. Met een teveel aan financiële transacties had dit weinig te maken. Sterker nog: toen duidelijk werd dat de risico’s veel hoger lagen dan gedacht, wilde juist niemand meer met elkaar handelen.
Waar een belasting op financiële transacties werkt is in het ontmoedigen van high frequency trading, waarbij computers in milliseconden met elkaar handelen op aandelenbeurzen. Deze vorm van handelen kan voor grote schommelingen zorgen, zoals bijvoorbeeld bij de flash crash van 2010, waar de Dow Jones binnen twintig minuten 10 procent aan waarde verloor en weer grotendeels terugkreeg. Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz wijst op een mogelijk nadelig effect: high frequency trading kan normale investeerders ontmoedigen doordat die denken een informatie-achterstand te hebben. Bij high frequency trading gaat om kleine winsten per transactie, zodat een Tobin tax juist daar een groot effect kan hebben en mogelijk stabiliserend werkt.
De opbrengsten van een Tobin tax zullen waarschijnlijk niet al te hoog zijn, en je hoeft er niet van te verwachten dat die de volgende financiële crisis voorkomt.Tegelijkertijd zijn de welvaartseffecten van high frequency trading mogelijk negatief, en die drukt een transactiebelasting wel weer stevig de kop in.
Reacties (6)
@0
“Waar een belasting op financiële transacties werkt is in het ontmoedigen van high frequency trading, waarbij computers in milliseconden met elkaar handelen op aandelenbeurzen. Deze vorm van handelen kan voor grote schommelingen zorgen”
Dat is gewoon het hele idee: de transactietaks onderdrukt high frequency trading en het eindeloos doorgeven van producten als credit default swaps tot niemand meer weet wie nou eigenlijk het risico draagt (iets wat wel degelijk bijdroeg aan de huidige crisis en samen met high frequency trading gemakkelijk nieuwe crises kan veroorzaken in de toekomt). Dat het niet veel oplevert is juist de bedoeling: het is namelijk preventief bedoeld, dat NGO’s daar foutief dollartekens in zien is jammer voor hen.
Praten over het directe (per jaar of kwartaal) welvaartseffect is voor mensen die niets hebben geleerd van de crisis. We hebben ondervonden dat een snelle, maar instabiele groei gevolgd door een crisis als erger wordt ervaren door de wereld dan een stabielere groei die in de meeste jaren langzamer is (maar gemiddeld vrijwel hetzelfde is, iets hoger is mooi meegenomen, iets lager is voor de meeste individuen acceptabel als prijs van meer stabiliteit).
@0: “Slimme investeerders mijden landen die de belasting invoeren en zoeken belastingparadijzen uit om hun aandelen te kopen, zodat landen de prikkel hebben niet mee te doen.”
Volgens de link die je een alinea verder geeft is dat niet zo makkelijk: “Summary: We find that due to changes in the way transactions are settled it is now much easier for countries to unilaterally introduce certain forms of FTT, such as a currency transaction tax.”. Overigens voorspelt dat artikel ook nog steeds opbrengsten die in de tientallen tot honderden miljarden lopen (afhankelijk van wat er precies belast wordt), alleen al voor het VK (toegegeven, dat is een grote speler).
Mark, wat denk je er zelf van? Is het verstandig om deze belasting in te voeren of niet?
Een aantal nadelen die je opsomt begrijp ik. Dat het niet zo veel zal opbrengen omdat het aantal transacties minder zal worden had ik wel verwacht. Ook de vlucht naar belastingparadijzen is niet verrassend – dat geldt natuurlijk voor veel vormen van belasting. Alleen voor de gewone burger, die te weinig verdiend om te vluchten, doet belasting echt pijn. Het afremmen van high frequency trading lijkt me een groot voordeel want dat is parasitaire handel.
Maar wat me verbaast er een kans is dat het juist zal destabiliseren. Ik neem aan dat het argument daarvoor is dat “ook transacties die gemaakt worden om risico af te dekken” dan duurder worden en dat men daar dan vanaf zal zien …? Maar, om jou te parafraseren, die verzekeringen tegen risico hebben weinig gedaan om de crisis van 2008 te voorkomen. Sterker nog, deze verzekeringen, maakten het risico alleen maar groter omdat ze schijnzekerheid boden, waardoor de bubbel nog verder opgeblazen werd. (En AIG voor honderden miljarden gered moest worden)
Met je link kom ik er niet (paywall, maar waarschijnlijk ook een erg technisch artikel). Ik lees in de samenvatting:
@0: [En wanneer de belasting succesvol is, neemt het aantal transacties af, waardoor de inkomsten lager uitvallen.]
Da’s geen argument. Dat geldt voor elke belasting. Is simpelweg op te lossen door het tarief iets op te schroeven. Precies zoals dat gedaan is bij belasting op arbeid.
@3: Ha Michel, probeer het anders eens met deze link: http://www.ids.ac.uk/files/dmfile/rr68.pdf
Waarom een Tobin tax ook kan destabiliseren, ligt aan hoe je investeerders in de aandelenmarkt ziet. Als je denkt dat het vooral speculanten zijn die maar wat doen, dan wordt de aandelenmarkt met meer transacties (door lagere transactiekosten) ook automatisch volatieler. Als je eerder denkt aan investeerders die aandelen kopen als ze te laag staan en verkopen wanneer ze te hoog staan (zeg maar het type Warren Buffet), dan zorgen meer transacties juist voor een stabielere markt.
Voor wat het die verzekeringen betreft (ik neem aan dat je credit default swaps bedoelt, waarbij de verzekeraar je geld geeft op het moment dat een lening niet terug betaald wordt), gaat het ook daar niet zozeer om een teveel aan handelen in deze producten, als wel het verkeerd inschatten van die risico’s. Die risico’s werden gedragen door partijen die dat eigenlijk niet konden.
Maar al met al denk ik dat een Tobin tax een goed idee is, al is het in dit geval jammer dat niet de hele wereld meedoet (of zelfs iedereen in de EU). Daarnaast vind ik het vreemd dat het als een crisis-maatregel wordt gepresenteerd, terwijl de mogelijkheden om een crisis te voorkomen volgens mij heel beperkt zijn. En zodra NGOs zich in de discussie gaan mengen, gaat het meestal alleen nog over hoe de enorme baten verdeeld kunnen worden om de derde wereld te helpen, terwijl die baten waarschijnlijk veel minder hoog zijn dan nu ingeschat.
@5
Een transactietaks raakt gewone transacties nauwelijks (wat is 0,5% nou helemaal, als daar je marge van afhangt was het sowieso al een slechte deal), maar high frequency trading en het overmatig heen en weer schuiven van credit default swaps worden heel hard geraakt, daar kan de effectieve belasting zelfs meer dan 100% worden. Wanneer de opbrengst van de transactietaks laag is weten we dat ie naar behoren werkt.
“Voor wat het die verzekeringen betreft (ik neem aan dat je credit default swaps bedoelt, waarbij de verzekeraar je geld geeft op het moment dat een lening niet terug betaald wordt), gaat het ook daar niet zozeer om een teveel aan handelen in deze producten, als wel het verkeerd inschatten van die risico’s. Die risico’s werden gedragen door partijen die dat eigenlijk niet konden.”
Dat mensen de risico’s niet meer konden overzien kwam juist omdat de credit default swaps vaak van eigenaar wisselden. Er werd een ingewikkeld web opgebouwd waarbij iedereen met iedereen verbonden was. Sommige Amerikanen hebben succesvol hun uithuiszetting aangevochten bij de rechter omdat de hypotheekverstrekker niet meer kon aantonen dat de hypotheek (verpakt in een credit default swap) hun eigendom was.