COLUMN - Kerst is een tijd van geloven, bijvoorbeeld in de kerstman of in vrede op aarde. En zolang iedereen gelooft dat de aarde wat vrediger is tijdens kerst, is het ook echt wat vrediger. Wat dat betreft verschilt dit niet zoveel van de Bitcoin, een virtuele valuta die waarde kent zolang men gelooft dat deze geld waard is.
Interessant aan de Bitcoin is het model dat gebruikt wordt om geld te creëren. Grofweg kun je zeggen dat degenen die Bitcoin-transacties faciliteren via hun computers beloond worden met de uitgifte van nieuwe bitcoins. Zij ontginnen (minen) op deze manier nieuwe bitcoins, waarbij vooraf is vastgelegd dat er ongeveer elke 10 minuten een nieuwe bitcoin wordt gemaakt. Qua model doet dit nog het meest denken aan de gouden standaard, waarbij de waarde van elke munt gekoppeld is aan een bepaalde hoeveelheid goud. Via de beschikbare hoeveelheid goud staat dan steeds vast hoeveel geld er in omloop is. En door het (in dit geval letterlijk) ontginnen van goud wordt de geldhoeveelheid ook steeds een stukje groter. En net zoals je een externe harde schijf vol bitcoins kan verliezen, kan je goud verliezen wanneer bijvoorbeeld een schip vol goudstaven naar de bodem van de oceaan zinkt.
Je kunt je afvragen wat we van de Bitcoin kunnen leren en of we de gouden standaard niet te vroeg hebben afgeschaft. Misschien is het wel veel efficiënter om een grote computer in Frankfurt te zetten die elke tien minuten een miljoen euro uitspuugt in plaats van het huidige systeem waarin Mario Draghi elke paar maanden een verhoging of verlaging van de interestvoet met een kwart procent aankondigt. Dit zou in ieder geval weer het salaris van een aantal centrale bankdirecteuren schelen en maakt de gelduitgifte perfect voorspelbaar.
Toch zijn er sterke argumenten te bedenken waarom je dit niet zou willen. Zo kan de ECB nu reageren op verwachte recessies door de geldkraan flink open te draaien, waardoor de recessie hopelijk verlicht raakt. En omgekeerd een strakker monetair beleid te voeren wanneer het economisch goed gaat. Ook is het bij een vaste geldgroei mogelijk dat er deflatie ontstaat, bijvoorbeeld als de economische groei een stuk hoger ligt dan de groei van de geldhoeveelheid. En deflatie is potentieel gevaarlijk doordat het tot een spiraal kan leiden waarbij mensen minder geld uitgeven omdat ze verwachten dat de prijzen zullen dalen, wat leidt tot minder verkopen en daardoor tot lagere lonen, waardoor mensen minder geld uitgeven en de spiraal opnieuw begint. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de situatie in Japan in de jaren negentig van de vorige eeuw. En inflatie is wenselijk omdat lonen over het algemeen makkelijker stijgen dan dalen. Dit betekent dat wanneer de productiviteit in een land stijgt, de lonen prima meegroeien, maar wanneer de productiviteit daalt, de lonen niet meedalen en werkloosheid ontstaat. Door inflatie te creëren kunnen de reële lonen (lonen gecorrigeerd voor het prijspeil) dan toch dalen zodat de werkloosheid weer daalt.
Voor de ECB is een vast geldgroeimodel dus misschien niet zo’n goed idee, maar voorlopig vaart de Bitcoin er goed bij. Een bitcoin gaat momenteel voor ongeveer 700 dollar, hoewel Nout Wellink aangeeft dat het volgens hem om een zeepbel gaat. Een observatie om in het achterhoofd te houden als je een bitcoin in je virtuele kerstsok vindt.
Reacties (10)
Hoe Nederlandse bestuursambtenaren op Nieuw Guinea hun dood vonden in een opstand als gevolg van hyperinflatie, de heren waren zo dom grote hoeveelheden betaalmiddel, kaurischelpen, te kopen in de Malediven, dat is instructief voor de gevolgen van geldmakerij niet geleid door verstand.
Uhm, is het niet zo dat bijna elke valuta tegenwoordig gebaseerd is op vertrouwen. Je gaat me niet zeggen dat het materiaal van elke euro ook precies een euro waard is.
Je noemt de ECB als belangrijke actor, die kan flexibel kan reageren: een strak monetair beleid in vette jaren, en de kraan opendraaien in magere jaren. Nu ben ik niet op de hoogte van de laatste veranderingen die de ECB meer of minder autoriteit kan toedelen, maar wel is gebleken dat de ECB onderhevig is aan de trage nationale politieken in de EU-landen. De macht van de ECB zegt niks als die macht haar weer ‘zomaar’ afgepakt kan worden, of veranderd. De ECB zou daarmee eigenlijk los moeten staan van de politieke wereld (en dat lijkt me nagenoeg onmogelijk: een belangrijk deel van de politiek is bepalen waarheen hoeveel geld gaat met welk doel).
En kijkend naar het verleden, kun je nou ook niet echt veel vertrouwen hebben in het toekomstige beleid van de ECB. Het hameren op de 3% is verstoken van een (economische of politieke) visie, maar een dogma op zich. En hier geldt: de ECB heeft dan misschien de macht om wat flexibeler te zijn, maar die macht is leeg als er -in ieder geval- niet over gesproken wordt om die te gebruiken.
Wat is beter?
Geld dat niets waard is, geld dat schuld is, of geld dat waarde vertegenwoordigd?
En wat is de rol van vertrouwen bij elke van de drie?
@2: maar wel is gebleken dat de ECB onderhevig is aan de trage nationale politieken in de EU-landen.
Helemaal niet.
The European Central Bank (ECB) has taken a series of measures aimed at reducing volatility in the financial markets and at improving liquidity.[231]
In May 2010 it took the following actions:
It began open market operations buying government and private debt securities,[232] reaching €219.5 billion in February 2012,[233] though it simultaneously absorbed the same amount of liquidity to prevent a rise in inflation.[234] According to Rabobank economist Elwin de Groot, there is a “natural limit” of €300 billion the ECB can sterilise.[235]
It reactivated the dollar swap lines[236] with Federal Reserve support.[237]
It changed its policy regarding the necessary credit rating for loan deposits, accepting as collateral all outstanding and new debt instruments issued or guaranteed by the Greek government, regardless of the nation’s credit rating.
Volstrekte onzin dat de ECB “traag en onderhevig aan nationale politiek” is.
Maar meer on-topic: Bitcoin is populair bij particulieren omdat het de belofte heeft de traditionele geldfuncties – geld als transactie-, reken- en waardemiddel – beter te vervullen dan de USD of EUR. Niet omdat een beter of slechter beleidsmiddel voor de ECB is dan het huidige instrumentarium.
En onder Nout Wellink is ABN naar de k gegaan, dus ik weet niet of je hem wil citeren.
@3:
Geld is zoveel waard als we afspreken dat het waard is.
Je stelt het alsof dat twee verschillende dingen zijn, maar het is hetzelfde.
Cruciaal.
“Qua model doet dit nog het meest denken aan de gouden standaard, waarbij de waarde van elke munt gekoppeld is aan een bepaalde hoeveelheid goud. Via de beschikbare hoeveelheid goud staat dan steeds vast hoeveel geld er in omloop is.”
Bij de gouden standaard lag de essentie erin dat je je geld altijd tegen een vooraf afgesproken hoeveelheid goud kon ruilen (of zelfs dat de munt zelf een bepaalde hoeveelheid goud bevatte). En wat voor soort goud is er beschikbaar om je bitcoins tegen te ruilen?
@5 “geld dat schuld is, of geld dat waarde vertegenwoordigd?”
Hij heeft de Nederlandse taal tegen bij zijn uitleg, maar fundamenteel zijn er twee verschillende verschijnselen, die we aanduiden met de term ‘geld’. Ik hanteer even de Duitse termen, die Reinhard eutsch in zijn boek “Das Silberkomplott” gehanteerd heeft:
1. ‘Warengeld’, slecht vertaald met ‘goederengeld’ of zoals Analist het zegt: “Geld, dat waarde vertegenwoordigt. Hiermee is bedoeld alle goederen, die als geld kunnen dienen of hebben gediend. Dat is vanalles geweest, maar uiteindelijk zijn goud en zilver als ultieme vorm hiervan komen bovendrijven. Het goed bezit je en hoeft je niet oor iemand anders gegarandeerd te worden. Er is geen ’third party risk’
2. ‘Kreditgeld’, i.e. schuldgeld of ‘geld, dat schuld is’. Dat is geen echt geld, maar kan wel als zodanig gebruikt worden. Schuldgeld is een boekhoudkundige truc. In plaats van jou een zilveren gulden te geven als betaling voor geleverde diensten, laat ik in een register opnemen, dat ik schuld bij je heb en je ooit die zilveren gulden terugbetaal. Bij een geavanceerder systeem kun je deze gulden ook weer verder uitgeven door hem op iemands anders conto te laten bijschrijven. Uiteindelijk, wanneer alles betaald is, is het kredietgeld verdwenen. Alleen het huidige systeem blijft eindeloos doorgaan.
Een niet-fundamentele is vals geld, die zich kan voordoen onder vorm (1) of (2). Vorm (1) is de halve gulden, die in een goudbadje gelegd wordt en uitgegeven wordt als gouden tientje. De tweede is de meest voorkomende, namelijk banken en overheden, die in grote mate geld aanmaken als ‘krediet’, waarbij er nooit een kredietverstrekker geweest is. Het is de geldschepping in de vorm van wederzijdse schuldaanvaarding. De overheid geeft een obligatie aan de bank en de bank geeft vals geld, dat niet van echt te onderscheiden is door het in een computer in te toetsen. Dit kan natuurlijk niet ongestraft; de weerslag op de echte economie merken we inmiddels.
De rol van vertrouwen zit ‘m alleen in nummer twee. Je eenmaal getoetste goudstaaf, gouden munt of vastgoed hangt niet meer af van vertrouwen. Bij kredieten is dit vertrouwen essentieel. Het probleem is, dat 97% van het geld tegenwoordig kredietgeld is en slechts 3% warengeld.
De overeenkomst tussen bitcoin en goud gaat maar ten dele op. Je kunt geen bitcoins ‘bijverzinnen’, maar je kunt het ‘periodiek systeem der elementen’ in dit geval wel eindeloos uitbreiden met edelmetalen. Er zijn inmiddels al meer dan 40 varianten.
@6, en wat is de waarde van die afgesproken hoeveelheid goud? Men doet net alsof goud waardevast is, maar dat is het net zo min.
@9 Goud is waardevast; het probleem is de valuta, waarin het gemeten wordt, de funny money, die niet waardevast is. Voor een ounce goud kon men in de Romeinse tijd een toga en sandalen aanschaffen en in onze tijd een maatpak. De dollar is echter in de afgelopen 100 jaar 98% van haar waarde verloren. Ook is er geen afgesproken hoeveelheid goud en heeft de echte goudprijs evenmin iets met centrale afspraken te maken.