ANALYSE - Volgens een schatting van het Fraunhofer ISE, is de waarde van een gemiddelde kilowattuur die Duitsland vorig jaar exporteerde hoger dan de waarde van een gemiddelde geïmporteerde kilowattuur. Als Duitsland een overschot aan duurzame elektriciteit in buurlanden zou dumpen, zoals sceptici van de Energiewende beweren, zou dit niet gebeuren.
In 2013 merkte ik iets op in de data over de handel in elektriciteit van 2012 waar iedereen overheen had gekeken. Iedereen focuste op hoe Duitsland’s netto export steeg, ondanks de sluiting van 8 van de 17 kerncentrales van Duitsland. Niet alleen was Duitsland niet afhankelijk geworden van import, maar de waarde van Duitse elektriciteit was hoger dan de waarde van elektriciteit in omliggende landen.
Die situatie herhaalde zichzelf in 2013 en in 2014, al was het prijsverschil tussen import en export kleiner geworden, met een klein verschil in het voordeel van Duitse elektriciteit. Tegelijkertijd stijgt de Duitse export van elektriciteit nog steeds, met sinds 2012 jaarlijks een nieuw recordniveau.
De Duitsers hebben geen feestje gevierd over deze cijfers. Mijn artikel uit 2013 was het enige dat de focus legde op iets anders: de hogere waarde van de Duitse export van elektriciteit. Maar inmiddels is Duitsland’s Fraunhofer ISE begonnen om de situatie nauwkeuriger te monitoren.
Ik sprak deze week met ISE’s Bruno Burger. Hij is de persoon achter Energy-Charts.de. Het was me opgevallen dat het gigantische 200 pagina tellende pdf-overzicht van de Duitse elektriciteitssector voor 2015 nog niet was gepubliceerd. Hij informeerde me dat de website inmiddels zo gegroeid is dat hij zich af vroeg of de pdf nog steeds nodig is (ik weet niet zeker of ik het daar mee eens ben – maar hij gaf aan te overwegen om de pdf alsnog te publiceren). Hoe dan ook, hij wees me op een 15 pagina’s tellend overzicht (PDF), dat onderstaande grafiek bevat. De grafiek laat zien welke elektriciteitsbronnen gedaald zijn (elektriciteit van kernenergie, bruinkool, steenkool en gas) en wat gestegen is (elektriciteitsproductie van wind, zon, biomassa en waterkracht). In een jaar met een kleine stijging van elektriciteit van kolen zou er grote internationale ophef zijn, voor nu wachten we geduldig (en waarschijnlijk tevergeefs) op internationale erkenning van de herhaling van de verbetering in 2014, die ook grotendeels ongeprezen voorbijging.
Hou in gedachten dat het record niveau van de export van elektriciteit – grofweg 10% van de totale elektriciteitsproductie – een stijging van conventionele elektriciteitsproductie betekent; wind en zon regaeren op het weer, niet op de vraag naar elektriciteit. Wanneer Duitsland de komende 6 jaar de rest van z’n kerncentrales sluit zal de lage groothandelsprijs in Duitsland meer in balans komen. De huidige overcapaciteit in opwekkingsvermogen maakt Duitse elektriciteit onnatuurlijk competitief. Omdat er geen nieuwe kolencentrales in de pijplijn zitten (met Datteln als mogelijke uitzondering), zal het resultaat dramatisch lagere elektriciteitsproductie van conventionele centrales in 2023 zijn.
Dat brengt me op de prijs situatie: omdat Duitsland zo veel overcapaciteit heeft is het in staat om relatief goedkoop elektriciteit te produceren als de vraag hoog is. En omdat de mix van elektriciteitscentrales een zekere flexibiliteit heeft is het in staat om naar import van stroom over te schakelen wanneer de vraag (en dus de prijzen) laag is. Vooral de vergelijking met Frankrijk is saillant.
Het nieuwe overzicht van Fraunhofer voor 2015 zegt het volgende over de handel in elektriciteit:
Imported electricity cost an average of 42.58 Euro/MWh compared to 42.69 Euro/MWh for exports.
Duitse elektriciteit die verkocht wordt aan omliggende landen is daarom nog steeds 0,11 Euro per MWh meer waard dan de Duitse import van elektriciteit. Het verschil is met 0,3% verwaarloosbaar. Toch schat het Fraunhofer de netto inkomsten van de handel in elektriciteit op 1,6 miljard Euro.
Er kunnen veel lessen uit deze analyse worden getrokken, maar de belangrijkste voor vandaag is dat de de situatie niet is veranderd sinds 2012:
- Duitsland blijft in staat om elektriciteit te produceren tegen relatief lage prijzen wanneer de vraag hoog is;
- Duitsland heeft geen overschot aan hernieuwbare energie (groene stroom heeft nog nooit meer dan zo’n 80% van de vraag naar elektriciteit geleverd, veel minder dan 100%);
- elektriciteit wordt verhandeld op basis van prijzen, niet op basis van tekorten. Specifiek: elektriciteit wordt bijna nooit verhandeld om blackouts te voorkomen (al spreekt de blogosphere regelmatig over handel in elektriciteit in termen van blackouts); en
- Duitse export van elektriciteit is waardevoller dan de import, ondanks de relatief lage groothandelsprijzen in Duitsland, omdat Duitsland elektriciteit verkoopt op momenten van grote vraag en koopt op momenten van lage vraag.
Wat laat zien dat Duitsland niet afhankelijk is van het buitenland voor leveringszekerheid of betaalbaarheid, en dat Duitsland geen groene stroom dumpt in omliggende landen.
(Craig Morris / @PPchef)
Craig Morris is Amerikaan van geboorte en woont sinds 1992 in Duitsland. In 2006 schreef hij het boek ‘Energy Switch’ en hij schrijft regelmatig over de Duitse energietransitie. Hij is editor van Renewables International, hoofdauteur van EnergyTransition.de en directeur vanPetite Planète en is te vinden op Twitter als PPChef.
Dit artikel is eerder verschenen op Renewables International en met toestemming van de auteur vertaald door Krispijn Beek.
Reacties (25)
“elektriciteit wordt verhandeld op basis van prijzen, niet op basis van tekorten. Specifiek: elektriciteit wordt bijna nooit verhandeld om blackouts te voorkomen”
Maar hoe worden die prijzen dan bepaald? Toch op basis van vraag, lijkt me. En die vraag is er om tekort in eigen land te voorkomen. Anders zou bijvoorbeeld Nederland niet importeren.
Voor Nederland als netto-importeur (vooral uit Duitsland) is het handiger om de Duitsers gesubsidieerd windmolen- en zonneparken te laten aanleggen en vervolgens die energie daaruit te importeren, dan zelf allemaal dure installaties en centrales te bouwen.
Vergeet niet dat de Europese energiemarkt op dit gebied steeds meer samenwerkt en landen dus bewust minder produceren omdat je toch wel gemakkelijk kan importeren. En vergeet ook niet dat TenneT (Nederlandse netbeheerder) ook in Duitsland actief is en de lijntjes dus kort zijn.
@1:“Maar hoe worden die prijzen dan bepaald? Toch op basis van vraag, lijkt me.”
En aanbod. Als men in Nederland kan kiezen tussen een gascentrale aanzetten of een Duits (wind/zon/kolen/waterkracht)overschot importeren, zou die laatste keuze wel eens de voorkeur kunnen krijgen, omdat dat goedkoper is. Je kan dus ook importeren zonder dat je je eigen capaciteit compleet benut. Dat gaat natuurlijk niet eeuwig duren, want die gascentrale die maar nooit aangezet wordt, gaat eens failliet.
Dit is de prijs van alle door Duitsland geleverde energie, als je naar grafiek 13 en 14 kijkt, zie je dat windenergie wel degelijk onder de gemiddelde marktprijs verkocht wordt, dit wijst wel degelijk op dumpen. De hogere export prijs wordt volledig veroorzaakt door de conventionele energieproducenten.
Daarbij moet je niet alleen naar de verkoopprijs kijken, maar ook naar de productie kosten. Duitsland spendeert ca 25 miljard per jaar aan de Energiewende, waarvan een groot deel subsidie. Het exporteren van gesubsidieerde goederen is in feite ook een vorm van dumpen. Netto blijft het een verliespost voor de Duitse belastingbetaler.
Daarbij is Fraunhofer ISE een bedrijf in de zonne-energie industrie, dus zullen de cijfers nog wel wat groen geschreven zijn ook.
De electriciteitsprijs wordt toch bepaald met termijncontracten?
En gefinetuned op de onbalansmarkt? Waar je kan bepalen om energie niet af te nemen of om energie a la minute op te wekken.
@3:
Heb je dan ook wat voorbeelden van landen die energie produceren zonder enige vorm van subsidie?
Daarnaast; onafhankelijk zijn van het Midden-Oosten en Rusland mag toch best wat kosten?
“de waarde van een gemiddelde kilowattuur die Duitsland vorig jaar exporteerde [is] hoger dan de waarde van een gemiddelde geïmporteerde kilowattuur. Als Duitsland een overschot aan duurzame elektriciteit in buurlanden zou dumpen, zoals sceptici van de Energiewende beweren, zou dit niet gebeuren.”
Even afgezien van subsidies voor groen en grijs, je rekent met gemiddelden, dus dat zegt alleen iets als je overwegend dumpt, toch? Je kunt ook 23 uur per dag commerciële prijzen rekenen maar tussen 02:00 en 03:00 dumpen als het hard waait en gemiddeld dus niet dumpen.
Maar wat is dumpen? Volgens mij is dat (even afgezien van vaste kosten en lange termijn) als je onder de variabele kostprijs levert. En een groene leverancier heeft een ontzettend lage variabele prijs en wil elke cent die hij kan verdienen meepakken. Als een grijze aanbieder net zo’n lage variabele prijs had zou hij exact hetzelfde doen.
De nadruk op een nieuwe stroomverbinding tussen noord en zuid Duitsland wijst erop dat overschot van zon-en windstroom dat beter benut moet worden i.p.v. gedumpt in het buitenland.
Die lage uitvoerprijs wordt versluierd door de ruime beschikbaarheid van (bruin)koolstroom, zoals voor de Belgen met hun tekort, dus bereidheid voor een hogere stroomprijs. Voor Andel was de lage Duitse stroomprijs – alleen voor grootverbruikers! – rede voor een gesubsidieerde kabel naar Duitsland.
Ook Greenpeace bekommert zich over verlies van duurzame stroom: http://www.greenpeace.de/themen/energiewende/erneuerbare-energien/windgas-soll-oekostromverlust-aufhalten
Opvallend is de geringe groei van zonnestroom vergeleken met die van windstroom.
https://decorrespondent.nl/711/De-drie-keerzijden-van-duurzaam-Duitsland/78358599-eb5e1902
@roland: Ontluisterend artikel in de correspondent.
“En daar komt nog een pijnlijk gegeven bij: ondanks de Energiewende is de CO2-uitstoot van de Duitse energiehuishouding de laatste jaren juist toegenomen. Pervers genoeg zijn nu juist de oudste en meest vervuilende bruinkoolcentrales in Duitsland het meest winstgevend. Omdat Merkel in 2011 besloot tot versnelde sluiting van kerncentrales, nam het aandeel van bruinkoolcentrales, samen met duurzame stroom, toe. Vorig jaar leverden zij een recordhoeveelheid aan stroom”
Ik ben een grote fan van zon/wind, maar de CO2-uitstoot/kWh blijft in Duitsland vele malen groter dan in Frankrijk. En dat blijft voorlopig ook nog wel zo.
@1 hoe reageren die ‘gesubsidieerde Duitse wind- en zonneparken’ dan op de vraag uit Nederland? Gaat de zon dan harder schijnen of de wind harder waaien? De enige bronnen die daar op kunnen reageren zijn conventionele centrales, waterkrachtcentrales en biomassacentrales.
@2 situatie gaat zeker niet eeuwig duren, zoals Craig Morris ook al aangeeft. Na 2023, als alle Duitse kerncentrales uit zijn, zal de groothandelsprijs in Duitsland zich stabiliseren of misschien zelfs wel stijgen.
@3 subsidie verhaal hebben we in 2014 al keer behandeld:
https://sargasso.nl/duits-feed-systeem-geen-subsidie-en-niet-royaal/
@4 in Duitsland wordt de intradag en interdagmarkt voor elektriciteit steeds belangrijker. In heel Europa kun je stroom per minuut, per 15 minuten en per uur inkopen als je wil. Uiteraard sluiten bedrijven graag lange termijncontracten, maar met een dalende marktprijs is dat voor de afnemer niet zo gunstig.
@6 en waarom zou dat ene uur dan de maat zijn voor de andere 23 uur? Als uitzondering die ons Nederlanders sterkt in ons idee dat Duitsland groene stroom dumpt?
Die grijze aanbieders in Duitsland hebben vaak een lagere kostprijs dan de piekcentrales in Nederland en Frankrijk, reden waarom de gascentrales in zowel Nederland als Frankrijk het zo moeilijk hebben.
@7 die noord-zuid verbindingen zijn nodig om offshore wind van het windrijke noorden naar het energie intensieve industriële hart van Duitsland in het zuiden te krijgen.
@7 en @8 het is de vraag of de analyse van De Correspondent nog stand houdt nu Nederland in 2015 een forse stijging van het kolenverbruik en de bijbehorende CO2 emissie laat zien terwijl Duitsland voor het tweede jaar op rij een daling van elektriciteitsproductie van steenkolen en bruinkool laat zien.
Daarnaast zit er ook een duister randje aan onze import van die Duitse stroom, schakel die 10% van de stroomproductie uit en er gaan heel wat steenkool en bruinkoolcentrales uit.
https://sargasso.nl/de-zwarte-kant-van-onze-stroomimport/
@9:
[ @6 en waarom zou dat ene uur dan de maat zijn voor de andere 23 uur? Als uitzondering die ons Nederlanders sterkt in ons idee dat Duitsland groene stroom dumpt? ]
Als ik het hele jaar netjes ben maar op elk Oudjaar rand ik iemand aan, ben ik dan een aanrander of een nette vent, want dat is duidelijk het gemiddelde?
Als je dumpt, al is het maar een uur, dan is dat gewoon marktverstoring, ook als je je de overige 23 uur netjes gedraagt.
Waar je vreemd genoeg niet op ingaat is of er überhaupt wel sprake is van dumping, levering onder de variabele kostprijs, dat interesseert mij. Ontbeer je de details of heb je het er liever niet over?
@Krispijn Beek: piekcentrales draaien net zo goed op fossiel en bovendien is aardgas erg kostbaar en beperkt (Groningen gaat er van trillen en zakt weg).
En piekcentrales zet je normaal gesproken pas in als de baseload-centrales geen extra capaciteit meer hebben.
En en kan best zijn dat Duitsland nu een dalende CO2 uitstoot heeft, maar toch is het teleurstellend als je kijken hoeveel miljarden ze geïnvesteerd hebben en dat ze nog niet in de buurt zijn van Frankrijk qua kg-CO2/kWh.
Ik denk dat de fossiele jongens de greep op de Duitse markt versterkt hebben. Bij het langzaam wegvallen van de nucleaire baseload hebben de kolen-jongens bijna een baseload-monopolie (misschien geen monopolie, maar ze hebben hun positie wel versterkt). De groene jongens kunnen die baseload onvoldoende leveren.
Dat hele Duitse anti-nucleair-verhaal lijkt steeds meer een truc van de fossiele jongens.
@10 even terug naar de definitie van dumping:
“Met dumping van goederen beoogt een exporteur van goederen veelal een nieuw afzetgebied voor de goederen te veroveren of overtollige voorraden kwijt te raken. Deze goederen worden tegen veel lagere prijzen dan in het oorsprongland op het bestemmingsland afgezet.”
https://nl.wikipedia.org/wiki/Dumping
Is de prijs die Duitse windmoleneigenaren vragen voor export van stroom naar Nederland goedkoper dan de prijs in eigen land? Heb ik geen aanwijzingen of getallen voor. Ook niet voor dat ene uurtje per dag. Jij wel?
Levering onder de marginale kostprijs zal m.i. weinig plaatsvinden. De OPEX voor wind- en zonne-energie ligt dicht tegen nul, dus die gaan gewoon door met leveren. Installaties die onder feed-in vallen krijgen uitgekeerd per kWh opgewekte stroom, dus enkel als netbeheer wat anders zegt tegen ze (wat in Duitsland ook kan) wordt er geleverd tot elektriciteitsprijs zo negatief is dat feed-in minus kosten van levering lager zijn dan marginale kosten.
@11 Je doet een aannames over het doel van de Energiewende en de Franse inzet op kernenergie die niet overeenkomt met de historische feiten. Beide zijn in eerste instantie niet bedoeld geweest om CO2 te reduceren. De Energiewende stamt uit de anti-kernbeweging van de jaren ’70, toen CO2 nog niet speelde.
Verder ga je ervan uit dat een energiesysteem met duurzame bronnen dezelfde vorm houdt met baseload en peakload. Dat is maar zeer de vraag. De fossiele jongens hebben niet zo heel veel macht. Eerst is er een wig gedreven tussen energiebedrijven met en zonder kerncentrales. Nu gebeurd hetzelfde tussen energiebedrijven met en zonder een groot aandeel bruinkoolcentrales in hun energiemix. Als je kijkt bij energ-charts elektriciteitsproductie van week 8 kun je zien hoe hard traditionele basislast centrales inmiddels moeten meeveren met het aanbod aan wind- en zonne-energie in Duitsland. Op 22 februari moest zelfs kernenergie terug met 2,5 GW.
@12: Wat je nu betoogt heb ik grotendeels zelf ook gezegd en ik heb zelf geen idee of er gedumpt wordt. Waarbij ik me afvraag of de definitie van dumping door tegenstanders van de Energiewende misschien wat minder nauwkeurig gevolgd wordt. Je kunt in ieder geval niet concluderen dat er géén dumping plaatsvindt door naar de gemiddelde prijs te kijken.
Overigens kan ik me een situatie voorstellen waarin afspraken met energieproducenten gemaakt zijn over minimumafnames. Als het dan ’s nachts plots gaat waaien heb je een overschot. Uit millieu-oogpunt zou je dan kunnen besluiten dat het gratis beschikbaar is, want zonde om ‘weg te gooien’. Als je CO2 doelstellingen hebt zou het zelfs kunnen lonen om er geld bovenop te leggen om het kwijt te raken.
@13: “Uit millieu-oogpunt zou je dan kunnen besluiten dat het gratis beschikbaar is, want zonde om ‘weg te gooien’”
– Welke milieu is gediend met gratis weggeven? Je kunt die overmaat aan stroom omzetten in gas of vloeistof en die later als brandstof benutten.
@12: Gedumpte “goederen worden tegen veel lagere prijzen dan in het oorsprongland op het bestemmingsland afgezet.”
– Vreemde omschrijving, dumping kan zowel in eigen land – zie het lage Duitse grootverbruikers tarief – als elders.
Dumping is levering onder de marktprijs ongeacht waar.
@9: “die noord-zuid verbindingen zijn nodig om offshore wind van het windrijke noorden naar het zuiden te krijgen”
– Nu kan dat onvoldoende, dus rede voor dumping van het overschot.
@14: [ Welke milieu is gediend met gratis weggeven? ]
Altijd positief als de stroom ergens wordt ingezet om fossiel te vervangen. Je kunt zelfs tegen de dan leverende fossiele producent zeggen dat hij kan terugschakelen maar toch zijn winstaandeel krijgt. CO2 bespaard.
[ Je kunt die overmaat aan stroom omzetten in gas of vloeistof en die later als brandstof benutten. ]
Als we die mogelijkheid nu (rendabel) hadden, had deze hele discussie helemaal niet plaatsgevonden.
[ Dumping is levering onder de marktprijs ongeacht waar ]
Bedoel je soms kostprijs? Daar kan ik het wel mee eens zijn, alleen wat is dan een reclameacties als je daarvoor tijdelijk onder de kostprijs gaat zitten? Volgens mij is dat niet verboden.
@13, @14 en @15 dumping is gedefinieerd in de economische theorie en in handelspolitiek https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/globalisering-en-handelspolitiek/inhoud/antidumping
Prima als jullie je eigen definitie willen hanteren, maar dan houdt voor mij de discussie op.
Op basis van een gemiddelde prijs kun je prima zeggen of er gedumpt wordt. Vergelijk die met de prijs op de thuismarkt en je weet of er stroom gedumpt is in het buitenland. Gemiddeld ligt de groothandelsprijs in Duitsland lager dan in Nederland, dus het lijkt eerder een comperatief voordeel waardoor Duitsland goedkoper stroom kan produceren dan dumping. Want ik heb geen cijfers van jullie kant gezien dat Duitsland onder z’n eigen groothandelstarief aan Nederland of Frankrijk levert.
Onder de kostprijs en zelfs tegen negatieve prijzen leveren hoeft geen dumping te zijn. Het gaat om marginale kosten, die voor bv een bruinkoolcentrale of kerncentrale best negatief kunnen zijn door de kosten van terugregelen van de elektriciteitsproductie.
Overigens opvallend hoe weinig aandacht er in deze discussie is voor de stijging in duurzame elektriciteitsproductie en voor het tweede jaar op rij van daling van fossiele elektriciteitsproductie.
@16: Voor de zoveelste keer, ik beweer niet dat er wordt gedumpt. Jij daarentegen beweert dat een gemiddelde prijs aantoont dat er NIET wordt gedumpt. Dan snap je gemiddelde niet.
Als je niet weet welke uiterste boven- en onderprijzen er zijn betaald kun je niets zeggen over dumping.
Edit: Bij mij heeft het 1 maart gevroren. Met jouw interpretatie niet, want je kijkt alleen naar de gemiddelde temp over de hele dag.
@15: “positief als de stroom ergens wordt ingezet om fossiel te vervangen”
– bij gratis stroom lijkt me meer gebruik waarschijnlijker. Gratis zet zelden aan tot besparing, integendeel
– bij gratis dumpen is omzetting in gas of vloeistof best rendabel!
@16: “tegen negatieve prijzen leveren hoeft geen dumping te zijn”
– tja zo is er dus nooit dumping!
@18: “tja zo is er dus nooit dumping!”
Correct, maar dat zit impliciet ingebakken in je eigen definitie van dumping (#14:“Dumping is levering onder de marktprijs”). Afgezien van langdurige contracten (die er bijna per definitie toe leiden dat de verkoopprijs volgens contract op enig moment onder de marktprijs ligt) geldt immers dat de marktprijs bij een overschot aan productie gelijk is aan de prijs van de laagste aanbieder op de markt.
@18: [ – bij gratis stroom lijkt me meer gebruik waarschijnlijker. Gratis zet zelden aan tot besparing, integendeel ]
– dit zullen vrijwel nooit aanbiedingen aan de eindgebruikers zijn, maar aan elektriciteitsleveranciers.
– bovenop de gratis elektriciteit komt ongetwijfeld nog belasting e.d. voordat het bij de eindgebruiker komt.
– er is m.i. nooit sprake van permanente aanbieding van gratis stroom, dus ook geen aanmoediging om meer te gebruiken. [
[ – bij gratis dumpen is omzetting in gas of vloeistof best rendabel ]
Als dat waar is dan bewijst dat mijns inziens dat er zelden gratis stroom wordt weggegeven. Voor incidenten bouw je geen fabriek met opslag.
@20: “gratis” stroom is vooral aantrekkelijk voor grootverbruikers.
Ook bij goedkope stroom is omzetting in gas of vloeistof rendabel. Hoe meer zon-windstroom hoe vaker die goedkoop zal zijn, zeker als netuitbreiding vertraagt, zoals nu in Duitsland
@roland: Ook bij goedkope stroom is omzetting in gas of vloeistof rendabel.
Die infrastructuur daarvoor van ook maar enige schaal (>100MW)l bestaat niet.
@17: op basis van boven- en ondergrens kan je ook niet vaststellen of er sprake van dumping is. Het gaat om het prijsverschil tussen wat een bedrijf vraagt op de eigen markt en bij export. Als de exportprijs lager ligt dan de binnenlandse prijs is er dumping.
Belangrijker voor de vraag of het gaat om export van overschot aan groene stroom of om export op basis van grote vraag in het buitenland is wanneer de export plaats vind. Dat is op momenten met veel vraag in het buitenland, in het weekend (lage vraag) worden conventionele energiecentrales teruggeregeld bij veel aanbod van wind en of zon. Op doordeweekse dagen (met veel buitenlandse vraag) loopt de export op en draaien de bruinkoolcentrales lustig door.
@18 er kan wel degelijk dumping zijn, dat vergt dat er een prijsverschil is tussen de binnenlandse prijs en de exportprijs. Kijk naar de discussies over dumping van Chinees staal en Chinese zonnepanelen. Of als er sprake is van oversubsidiëring. Aangezien onze SDE+ bedragen niet heel veel afwijken van Duitse tarieven (soms in Nederland zelfs hoger, zoals bij offshore wind) zit daar het verschil niet.
Bij @21 maak je een vreemde aanname. Er is geen aparte kWh prijs voor zonne-energie of windenergie. Er is 1 markt prijs voor elektriciteit, gebaseerd op de Merrit order (oftewel marginale kostprijs). De duurste centrale die nodig is om op enig moment vraag en aanbod van stroom in evenwicht te brengen zet de marktprijs. Ook voor aanbieders met lagere marginale kosten. Daarbij heb je wel onderscheid in markten voor lange termijn levering, korte termijnlevering, en inmiddels zelfs per kwartier of korter.
Naast de prijs per kWh is er een prijs voor garanties van oorsprong (GvO). Ondanks het bestaan van een Duitse GvO markt ken ik geen statistieken van CertiQ van import van Duitse GvO’s.
@ 22
Die infrastructuur daarvoor van ook maar enige schaal (>100MW)l bestaat niet.
======
Dat hoeft ook helemaal niet. Uitgaan van schaalgrootte als maatstaf is een verouderde gedachte. De omzetting kan heel goed regionaal of lokaal en dat gebeurt wel degelijk.
Er zijn 20 projecten in Duitsland voor die omzetting.
http://www.powertogas.info/roadmap/pilotprojekte-im-ueberblick/?no_cache=1
@Minik: allemaal prachtige initiatieven, maar het zet geen echte zoden aan de dijk vind ik.
Ik tel 27 initiatieven, en ik schat een gezamenlijk vermogen van <20MW, (ik heb een paar links aangeklikt om die schatting te maken).
Ruim beneden de 100MW.
Neemt niet weg dat het goed is dat er een innovatie is. Al vraag ik me af of ze werkelijk disruptive kunnen worden. Vaak is de kostprijs per kW erg hoog omdat er dikwijls dure metalen zoals platina nodig zijn.