Dubieuze Europese investeringen in de Braziliaanse papierindustrie

Lokaalmondiaal belicht internationale onderwerpen vanuit het lokale en regionale perspectief. Hieronder treft u het artikel en de zojuist uitgebrachte documentaire over dubieuze Europese investeringen in de Braziliaanse papierindustrie. De documentaire werd gemaakt i.s.m. BothENDS.

In 2003 investeerde de Europese Investeringsbank (EIB) 110 miljoen dollar in Veracel. Dit bedrijf bouwt een papierpulpfabriek en legt eucaluptusplantages aan in Bahia, in het noorden van Brazilië. De komst van de fabriek zou voor veel werkgelegenheid zorgen en de regio een economische injectie geven. Sinds de komst van de fabriek trekken lokale boeren en actievoerders aan de noodklok. Volgens hen heeft de komst van Veracel een vernietigend effect op de regio.

Wie met een auto op verkenning gaat in de omgeving van Eunapolis (een stadje in het oosten van Bahia) zal zich van tijd tot tijd in Scandinavië wanen. Eucalyptusplantages strekken zich uit zover het oog rijkt, waardoor het landschap veel weg heeft van de eindeloze naaldbossen die je in Noord-Europa aantreft.

Ooit bestond hier alleen Atlantisch regenwoud, maar dat heeft in de loop van de afgelopen decennia plaats moeten maken voor de landbouw. Er is nog maar minder dan zes procent over van het oorspronkelijke regenwoud. De landbouw is in de afgelopen tien jaar op zijn beurt verdreven door de eucalyptusplantages. Alleen al in de gemeente Eunapolis beslaan ze 90% van alle landbouwgrond.

De fabriek van Veracel produceert nu jaarlijks 900.000 ton goedkope papierpulp voor de export naar Europa, Azië en de VS. Maar de beloofde economische voordelen die dat met zich mee brengt, blijven beperkt tot een relatief kleine groep mensen. De bouw van de fabriek creëerde 9000 tijdelijke banen, drieduizend minder dan beloofd. In 2006 had de fabriek 741 mensen in dienst, waarvan 41,7 procent een universitaire opleiding heeft genoten. Voor de laagopgeleide lokale bevolking heeft de komst van de fabriek weinig goeds gebracht. Talloze boeren hebben hun land aan Veracel moeten verkopen en wonen nu, vaak zonder baan, in de buitenwijken van Eunapolis, waar drugsgebruik en moord aan de orde van de dag zijn.

De pulp- en papierindustrie is de op vier na meest vervuildende industrie ter wereld. Bij transport en afvalverwerking wordt veel CO2 uitgestoten. En ook op lokaal niveau heeft de industrie een grote impact op het milieu.

Boeren in de gemeente Eunapolis klagen over het vernietigende effect dat de eucalyptusplantages hebben op de omgeving. De bomen zouden zoveel water verbruiken, dat er maar weinig overblijft voor algemeen gebruik. Dat is niet zo gek, als je bedenkt dat eucalyptusbomen soms worden gebruikt om moerassen op te doen drogen. De landbouwproductie is sinds de komst van de fabriek volledig ingestort. Veel producten worden nu geïmporteerd uit andere regio’s.

Ondanks dit alles ontkent Veracel dat de fabriek en de plantages enige invloed hebben op de omgeving en het milieu. Daarbij wijst het bedrijf maar wat graag op de milieuvergunningen die het verkregen heeft. Maar ook daar zit een luchtje aan. In 2008 heeft een plaatselijke rechter geoordeeld dat de eucalyptus zonder milieu-impactstudie is aangeplant en dat daarvoor Atlantisch regenwoud is gekapt. Veracel werd veroordeeld tot een boete van 20 miljoen Reais en heraanplant van oerbos waar eucalyptus is geplant.

Veracel is hiertegen in beroep gegaan, want het vonnis zou het einde van het bedrijf betekenen. Maar Veracel geniet veel politieke steun, onder anderen van de huidige gouverneur van Bahia, Jacques Wagner. Weinigen geloven daarom dat de uitspraak van de lokale rechter in hoger beroep stand zal houden.

Dit alles plaatst grote vraagtekens bij het investeringsbeleid van de EIB. De miljoenen die in Veracel zijn gestoken, bedoeld om economische groei voort te brengen, gaat ten koste van de lokale bevolking van Bahia.