Dit is deel I van een drieluik over democratie in Azerbajdzjan – een verhaal opgetekend aan de hand van krantenartikelen. De quotes zijn afkomstig van Coen van Zwol, correspondent van het NRC Handelsblad in Moskou – naar wie vriendelijke dank uitgaat.
In december 2004 sliep ik in een busje onderweg van Kiev naar Mikolayiv, een paar dagen voor de 2e ronde van de presidentsverkiezingen. Oleg maakte me wakker: “Kijk, nu is het oorlog”. Er reden 6 bussen met politieagenten voorbij. “Ik heb al zeker 30 bussen gezien vannacht”, zei Oleg – die daarom slecht kon slapen. “Ze halen jonge politieagenten uit de dorpen en steden uit het zuiden, die moeten straks ‘Maidan’ schoonvegen en alle demonstraten uit het centrum meppen”. Gelukkig liep in Oekraïne alles anders.
Revoluties zijn verslavend; als je er eentje meemaakt, wil je er meer zien. Met een aantal organisaties en een paar vrienden heb ik een NGO verkiezings-waarnemingsmissie georganiseerd. Samen met democratisch gezinde jeugdorganisaties uit verschillende regio’s zouden we de parlementsverkiezingen waarnemen.
Op 16 oktober zou Goelijev [een oppositieleider in ballingschap, Sargasso] in Baku landen. De oppositie riep haar aanhang op hem massaal te verwelkomen, maar president Alijev jr. sloot het vliegveld hermetisch af met duizenden agenten, waarna het toestel met Goelijev onverrichter zake terugkeerde naar Oekraïne.
NRC, 5 November 2005
Toen ik begin november 2005 van het vliegveld (Heydar Aliyev International Airport) naar Baku reed, gingen dezelfde colonnes aan me voorbij. Bussen vol oproerpolitie. Ik vroeg de taxichauffeur of Goelijev misschien alsnog uit ballingschap zou terugkeren. Het bleken echter PORA-demonstranten uit Oekraïne te zijn, die tenten, technische middelen en de motivatie hadden meegenomen om opnieuw een revolutie te bewerkstelligen. Weer was het vliegveld omsingeld en zag je scherpschutters bovenop terminals liggen.
De tuin van de redactie van de oppositiekrant ‘Azadliq’ (vrijheid) was het hart van de oppositie. Murad Gassalni was uit London teruggekomen en vanwege zijn vloeiend Engels aangesteld om de contacten met het buitenland te onderhouden. We zagen elkaar vaak in cafés tijdens demonstraties en spraken af wanneer hij even genoeg had van de BBC-camera die continu met hem meeliep.
“Dit is het enige moment”, zegt Murad. “Alijev zit nog maar net in het zadel, hij maakt nu nog fouten. Bovendien: nog nooit is de oppositie in Azerbajdzjan zo groot geweest. De mensen zijn het zat”. Murad heeft niet alleen de hoop een revolutie naar het Georgische en Oekraïense model te zien, hij werkt er ook dag en nacht aan.
Waarom is Azerbajdzjan, een straatarme voormalige Sovjetrepubliek aan de oever van de Kaspische Zee, niet rijp voor een burgerrevolte? Het land is rijk aan olie en gas en tevens intens corrupt en repressief. Toch lijken de Azeri niet in de stemming voor regime change. ,,Een kleurenrevolutie is een sociaal proces, dat kan je niet zo even organiseren”, zegt Caloglu [een andere oppositieleider net vrijgelaten na zijn veroordeling voor zijn rol in de verkiezingen in 2003, Sargasso]. Wat ontbreekt er zoal? Hij telt het af op zijn vingers. Breed gedragen enthousiasme. Een man als Saakasjvili in Georgië of Joesjtsjenko in Oekraïne: voormalige ministers of premiers met hun mannetjes binnen het staatsapparaat. Rijke financiers. Een politie die zich neutraal opstelt. Westerse steun.
NRC, 5 November 2005
Deel II verschijnt maandag 15 januari omstreeks 12:00 op Sargasso
Reacties (8)
Mooi stuk, kan niet wachten op deel 2!
Azerbeidzjan straatarm??? Ik begrijp niet zo goed waar dat op gebaseerd is. Het land heeft ontzettend veel olie hetgeen toch doorgaans als rijkdom beschouwd wordt. Bovendien kent het land 8 klimaatzones. M.i. is het land potentieel autarkisch. Neemt inderdaad niet weg dat de roversbende van Aliev jr. het land kaalgraast en dat de gemiddelde Azerbeidzjaan rond moet komen van een inkomen van 150 euro.
Volgens mijn vriendin -zelf afkomstig uit Azerbeidzjan- is er (nog) geen revolutie geweest in haar land omdat de cultuur heel anders is dan in Georgie en Oekraine. Geen enkele nieuwe machthebber wil zich natuurlijk ook wagen aan het netelige Nagorno-Karabachprobleem dat nodig oplossing behoeft.
Ja, de roversbende van Aliev jr houdt de mensen straatarm. Inderdaad is door de zeer gematigde moslimachtergrond het land anders dan de twee andere ‘zelfstandige landen’ in de Kaukasus. dat het Nagorno-Karabachprobleem niet wordt opgelost is eerder aan de internationale gemeenschap te danken. Armenië, in de houdgreep van Rusland en geïsoleerd van alle andere landen door gesloten grenzen, wordt gebruikt om onrust in de Kaukasus te handhaven. Azerbeidzjan zou inderdaad autarkisch kunnen zijn. Er lijkt economisch sprake te zijn van enige vooruitgang. De repressie is wellicht wat minder dan onder Aliev sr. De bevrijding van de puinhopen van Nagorno-Karabach en 20% van de rest van Azerbeidzjan is natuurlijk een ‘must’. Nagorno-Karabach vormt nu een bandietenstaatje dat door niemand wordt erkend; een bron voor ellende. Misschien laten we het terwille van de olie bestaan.
Nou ik weet niet Ruud, de repressie lijkt wel minder te zijn dan onder Aliev sr., van mijn vriendin weet ik dat er echt wel opgetreden wordt wanneer men er afwijkende meningen op na houdt. Ik vind het nogal vreemd dat de kwestie Nagorno-Karabach niet opgelost wordt. Want Armenie-dat in principe Nagorno-Karabach beheerst-staat vrijwel alleen en heeft weinig te bieden aan de wereld. Het wordt bij mijn weten alleen gesteund door Rusland en is verder -samen met Georgie- het enige christelijke land in de regio. Azerbeidzjan heeft ontzettend veel olie, hetgeen inmiddels Europa en de VS ook opgevallen is. Dus onder Europese dan wel Amerikaanse druk zou de kwestie toch opgelost moeten worden. Maar misschien is de clan van Aliev bang dat zij dan privileges op moet geven en meer democratie moet toestaan.
Ben zelf in 2005 in Nagorno-Karabach geweest. Het is nu 100% Armeens, geen Azeri meer te bekennen. Dat is geregeld met Russische steun, Poetin heeft er voor gezorgd dat de Armenen het zetje kregen dat ze nodig hadden om de overwinning te behalen.
Als je het mij vraagt moet Nagorno-Karabach (inclusief de bergketen tussen N-K en Armenië) een integraal onderdeel van Armenië worden en niet de schimmige status houden die het nu heeft. In ruil voor erkenning door Azerbeidzjan zal Armenië de grens met Iran moeten afstaan, zodat er een landverbinding tussen Azerbeijdzjan en het nu afgesneden Nakhichevan ontstaat. Tenslotte moet Azerbeijdzjan Armenië toegang geven tot de Kaspische olie, die nu om Armenië heen via Georgië naar het Westen wordt getransporteerd.
Het probleem is zeker complexer dan de oplossing die ik nu schets, maar het is volgens mij het enige wat de verhoudingen in Kaukasus enigszins kan normaliseren.
@5
Volgens mij zijn dat wel een heleboel concessies die Azerbeidzjan dan moet doen, waar weinig tegenover staat van Armeense zijde. Lijkt overigens wel een beetje op de landkaart die eerder op sargasso.nl voorbijkwam.
De oplossing voor het conflict die je noemt betekent de facto dat landjepik loont. En volgens mij kan dat toch nooit de bedoeling zijn.
@ Sparta
Armenië zit al een tijdje in de knel: hun land reikte tot niet eens zo lang geleden tot diep in het huidige Turkije, inclusief de regio rond Van, maar vooral rond Ararat, de nationale berg die nu als een Tantaluskwelling op Turks grondgebied ligt en vanuit Yerevan te zien is.
Nagorno-Karabach was 20 jaar geleden een mix, nu volledig Armeens. Gekunstelde herpopulatie door Azeri zou in het beste geval leiden tot spanningen, in het slechtste geval tot een nieuwe oorlog. Wat dat betreft heeft Poetin het misschien niet eens zo slecht gezien: nu is er tenminste stabiliteit en een kans om iets op te bouwen.
Daarnaast doet Armenië wel degelijk een hele grote concessie: ze leveren een flink deel van hun zuidelijke gebied in, maar geven vooral de grens met Iran op. Iran is hun enige toegang tot olie (Armeense auto’s rijden veelal op gas) en het enige buurland waarmee ze goede verhoudingen hebben (opmerkelijk voor een zwaar christelijk en een zwaar islamitisch land). Ze zouden dus een flink risico nemen. De grenzen met Turkije en Azerbeijdzjan zijn al jaren dicht en ook met Georgië zijn de verhoudingen gespannen (o.a. door de onderdrukte Armeense groeperingen in het zuidoosten van Georgië).
Probleem is dat in de loop van de geschiedenis de grenzen heel vaak verschoven zijn, dus wie heeft nu recht op wat? De geschetste oplossing lijkt mij de meest praktische, totdat ik een betere heb gehoord natuurlijk!
Mensen mensen tog))Om te beginnen..Ik ben zelf Azeri. Woon al een paar jaartjes in Nederland.
Ik moet eerlijk toegeven dat het me wel vleit om te zien dat er “wat” aandacht wordt geschonken aan mn land(of toch de revolutie? of is het toch wel de kleur ervan?))). En dat is wel goed ga ik ervan uit. Alleen is het helaas meestal wel zo dat de kennis wel heel gering is om een discussie te starten. Ik wil niemand beledigen maar er zijn zoooo veel dingen die jullie hier niet weten))(en nu niet zeggen: kom op vertel het dan weten we het ook aub))) Om ons te snappen moet je een van ons zijn, daar blijf ik altijd bij. Nogmaals no offence))
Ik wens jullie nog veel lees plezier want daarvoor ben je hier toch?)) en blijf letten op Azerbeidzjan(snap nog steeds niet waarom het in het nederlands met ‘ei’ wordt geschreven ipv ‘ai’) We zullen de wereld de aankomende jaartjes misschien wel verbazen….
vrede(als men geen reden geeft voor geweld)
ps en Sparta zeg salam aan mn landgenote namens mij als het kan.