In de aanloop naar de verkiezingen in september, kun je bij Sargasso weer op zoek naar jouw favoriete coalitie. Met de CoalitieChecker kun je zien hoeveel zetels de door jouw gewenste coalitie in de peilingen heeft.
Tot nu toe is er geen enkele combinatie van drie partijen, die een ruim voldoende Kamermeerderheid zal halen. Het is begrijpelijk dat er naar een coalitie van drie partijen wordt uitgekeken, want sinds de vorming van het CDA hebben er nooit meer partijen in een kabinet gezeten.
Voor die tijd is het acht keer voorgekomen dat er 4 of 5 partijen in een kabinet zaten. De zogenaamde Kunduz-coalitie bestaat wel uit vijf partijen. Die combinatie staat in de Sargasso CoalitieChecker momenteel op net 75 zetels. Geen meerderheid dus.
Wie een coalitie van 4 partijen zoekt die een meerderheid van 88 zetels scoort en waarbij de PVV wegens wangedrag is uitgesloten, heeft de keuze over “links” of over “rechts” te gaan.
Een combinatie met de PvdA levert vier mogelijkheden op, waar in alle gevallen VVD en SP nodig zijn.
Wie de VVD als uitgangspunt neemt, krijgt vijf opties te zien, waar slechts 1x de PvdA niet in voorkomt, maar SP wel in alle vijf gevallen nodig is.
De SP is in 2006 vakkundig buitenboord gehouden door CDA en PvdA. De SP was toen de derde grootste partij (25 zetels). CDA en PvdA kozen echter voor de CU, toen de zevende grootste partij met 6 zetels. Maar ach, in Nederland worden sinds 1977 alleen nog derde partijen met meer dan 20 zetels een coalitie binnengesleept als ze van rechts-liberale snit zijn (LPF in 2002 en PVV in 2010).
Sinds 1946 hebben we 20 verkiezingen gehad en slechts acht keer kwam het tot een coalitie van 4 of 5 partijen. Tot 1977 kwam dat natuurlijk omdat de CDA-bloedgroepen nog zelfstandig opereerden. Het is wel een beetje vreemd dat tot 1977 coalitiepartijen altijd meer dan 33 procent vormden van het aantal partijen in de Kamer. Alleen kabinet Beel I (1946) telde 29 procent van de gekozen partijen.
Na 1977 is het nog maar twee keer voorgekomen dat een kabinet uit 33 procent van de Kamerpartijen bestond (Kok II en Balkenende II). Alle andere negen kabinetten werden door minder partijen vertegenwoordigd. Met als dieptepunten Van Agt (18%) en Lubbers I (17%).
Het is maar goed dat de feitelijke zetels gewicht in de schaal leggen. Wel is het zo dat 15 van de 20 keer de twee grootste partijen in de coalitie (is niet hetzelfde als in de Kamer!) een derde partij nodig hadden om aan een Kamermeerderheid te komen. Tot de vorming van het CDA koos men er acht keer voor om met een derde en vierde, of zelfs een vijfde partij een coalitie te vormen. Dat is na 1977 niet meer voorgekomen. Een overzicht van deze bevindingen in dit exceldocument.
Wie een drie-partijencoalitie wil, zal altijd op VVD of SP moeten stemmen en dan maar hopen dat ze met PvdA, CDA, D66 of PVV tot een akkoord kunnen komen. Het wordt dus niet alleen zoeken naar het derde wiel aan de wagen, maar ook naar een vierde en/of vijfde.
VVD, CDA, D66, GL en CU proberen momenteel te bewijzen dat het kan. Enthousiast, eendrachtig en betrouwbaar voor elkaar, zetten ze Ruttes afbraakpolitiek voort. Heel vrolijk worden hun plannen het Lente-akkoord genoemd. Terecht, gezien het feit dat de lente op dit moment tamelijk kil en buiïg is.
Het valt te loven dat men bereid is partijpolitieke verschillen te overbruggen om het landbelang te dienen. Het is een zeer beperkte bereidheid. Twee grote partijen worden buiten de “nationale eenheid” gesloten. Dat kan een probleem zijn als de Kunduz-coalitie ook een electoraal succes wordt, maar niet meer dan 76 zetels weet te halen.
Op gedoogsteun van de SP hoeft men niet te rekenen, want die zal wel chagrijnig zijn dat de partij weer niet serieus is genomen. Men wordt dan volledig afhankelijk van steun van CDA’ers en de PvdA.
Verder is het de vraag of GL bereid is zich te gronde te richten door al te veel mee te werken met CDA en VVD. Maar het ziet er naar uit dat GL tot alles is bereid nu regeringsdeelname een serieuze optie lijkt te worden. De tijd dat een van de voormalige GL-bloedgroepen stelselmatig buiten coalities werden gehouden, De CPN had in 1948 (Drees I) evenveel zetels als de VVD en in 1972 (en Uyl) evenveel als de PPR. Maar de CPN maakte natuurlijk geen schijn van kans.
Hoe dan ook, als er aan de peilingen niets substantieels veranderd, kunnen we het zoeken naar een drie-partijencoalitie wel vergeten. Coalities van 4 of meer partijen kunnen niet zonder VVD en/of CDA en/of PvdA, de traditionele “grote drie”.
Als er geen coalitie met een ruim voldoende grote Kamer meerderheid mogelijk is door 4, of 5, misschien zelfs 7 partijen bij elkaar te brengen, waarom dan geen kabinet van nationale eenheid gevormd? Alle 10 partijen in een kabinet?
Welke meerpartijencombinatie, die goed is voor minstens 80 zetels, heeft jouw voorkeur? Uit hoeveel partijen mag die bestaan? En wie mag er absoluut niet worden uitgesloten?
Reacties (17)
de PVV wegens wangedrag is uitgesloten
Wangedrag?
Het niet mee willen werken aan het kapot maken van Nederland door enorme lastenverzwaringen is tegenwoordig wangedrag?
Wat zijn dat voor een NSB praktijken zeg?
Maar Bolke jeweettog de democratie geldt alleen voor degene die netjes stemt wat hem of haar wordt opgedragen.
Veruit de meeste partijen sluiten de PVV uit vanwege NSB-achtige uitspraken tegen moslims. Heeft geen fuck met de lastenverzwaring te maken.
Ach, dat weten die PVV-ers al lang zelf ook
kunstmatige opwinding, daar kicken ze op.
Je vraagt je af wanneer ze nu eindelijk eens de logische conclusie trekken, namelijk dat hun belangen verkwanseld worden omdat zo’n zionist zijn moslimhaat belangrijker vindt.
Ik droom van een kabinet waarbij men geen klein gristenpartijtje inzet om die laatste zetels te claimen. Dat soort partijen krijgen uiteindelijk een veel te dikke vinger in de pap.
Ik droom van een kabinet dat niet gestoeld is op eender welke ideologie dan maar ook.
De kans is reëel dat geen enkele politieke partij boven de 30 zetels uitkomt. Daarnaast zal de Kunduzregering haar meerderheid verliezen na de verkiezingen. PvdA zal wel de grootste partij worden, maar Rutte blijft premier in een Paars++ coalitie. Uw minister van financiën, Coen Teulings?
Je hoeft geen profeet te zijn om te zien dat dit een lulverhaal is.
Ha, laten we september maar afwachten!
We zullen wel moeten he?
cola lychee, lekker.
Mijn voorkeur gaat uit naar een linkse 5 partijen coalitie.
Mocht dat niet werken, dan is een een coalitie over links die door het CDA aan een meerderheid geholpen wordt 2e keus (ik acht de kans klein dat het CDA dit accepteert).
Als het echt niet anders kan, dan een paars +++ variant.
Wat ik uitermate onverstandig zou vinden: linkse partijen die een kabinet mogelijk gaan maken waarin rechts de meerderheid heeft. Dus zoals het er nu naar uitziet geen Kunduz, en geen CDA VVD PvdA.
Dit alles met de aanname dat rechts inderdaad geen meerderheid haalt, zoals nu uit de peilingen blijkt.
De tijd dat een van de voormalige GL-bloedgroepen stelselmatig buiten coalities werden gehouden, De CPN had in 1948 (Drees I) evenveel zetels als de VVD en in 1972 (en Uyl) evenveel als de PPR.
Los van het feit dat de PPR ook een GL-bloedgroep is, is deze zin grammaticaal wel heel erg rampzalig. Verder is de eerste zin van de voorlaatste alinea tegenwoordige tijd.
Afgezien van de taalkundige moeilijkheden, wat is het doel van dit stukje? Er lijkt een poging gedaan te zijn tot objectieve informatievoorziening en het einde impliceert dat er er alleen een mening gevraagd wordt, maar oa. de zin met verwijzing naar het jaargetijde verraden partijdigheid en een zekere poging tot sturing van het antwoord op die gestelde vraag. Het geheel is echt teleurstellend.
Met dank voor je recensie. Ik leer elke keer weer wat van je, dus er is mischien nog hoop. Als ik jou niet had…. ;-)
Het doel: eens kijken of er animo is voor ene meer-dan-drie-partijencoalitie en zo ja, welke samenstelling moet die dan hebben.
En ja, het is een erg subjectief stukje. Mijn persoonlijke mening dwarrelt dwars door de meer obejctievere informatie door. Dat is dan wel met opzet (de taalkundige missers niet). Ik zou namelijk graag eens iets anders zien dan het monopolie van die eeuwige grote drie.
Ik snap ook wel dat je niet zonder een van die drie kan, maar ik vond het CDA iets leuker toen die nog uit drie zelfstandig denkenden eenheden bestond. En dat er toch 12 van de 20 keer partijen ter grootte van 6 tot 17 zetels nodig waren, geeft ook te denken.
Het spijt mij oprecht dat ik je heb teleurgesteld.
Dat doel heb ik echt niet ontdekt. Je brengt het misschien ook wat verkeerd:
Sinds 1946 hebben we 20 verkiezingen gehad en slechts acht keer kwam het tot een coalitie van 4 of 5 partijen. Tot 1977 kwam dat natuurlijk omdat de CDA-bloedgroepen nog zelfstandig opereerden.
Deze insteek bijvoorbeeld, komt een beetje over als waren vierpartijencoalities een zeldzaamheid. In werkelijkheid waren ze de norm, tot drie partijen besloten te fuseren. Vergeet niet dat die drie partijen niet drie CDA-bloedgroepen waren voor die fusie, maar drie verschillende confessionelen, die besloten te fuseren uit angst voor machtsverlies, omdat ze vanwege de ontkerkelijking steeds minder stemmen trokken (uit de geschiedenis sindsdien kan overigens geconcludeerd worden dat dat een briljante zet was, die velerlei seculiere wetgeving decennialang heeft weten op te houden).
Als je wil pleiten voor coalities van meer dan drie partijen, zou je beter de nadruk leggen op hoe gewoon dat was. Verder zie ik je in je stuk ook meteen een vijfpartijencoalitie afbranden, dat helpt ook niet bij zo’n pleidooi (om niet te zeggen, het leidt nogal af).
Tenslotte lijkt het me makkelijker om te wijzen op de huidige stand van de peilingen: Die laten zien dat de klassieke tripartite (een combinatie van twee uit de poule CDA/VVD/PvdA en nog één andere partij uit midden of rechts) vooralsnog niet aan een meerderheid komt.
Inhoudelijk antwoordend: Ons stelsel zit dusdanig ineen dat er gezocht wordt naar coalities die niet meer partijen dan nodig bevatten voor een meerderheid. Slechts zelden (Kok II) wordt daar van afgeweken. Dat is op zich ook logisch, waarom zou je immers onnodig extra compromissen gaan sluiten? Daarnaast geldt natuurlijk nog de afstand in standpunten, die sommige combinaties veel moeilijker maakt (waardoor niet altijd het rekenkundig minimaal benodigde aantal partijen de regering vormt). Dat gaat deze keer ook gebeuren.
Een regering met VVD en SP valt vanwege de afstand tussen beide uit te sluiten. Het is makkelijker alles daartussen op een lijn te krijgen, dus VVD-CDA-CU-D66-PvdA-GL combineert nog makkelijker dan alleen SP-VVD (nog afgezien van dat die twee samen niet genoeg zetels halen). Ik zie daar GL en CU overigens gerust alsnog van afvallen als die rekenkundig niet nodig zijn voor een meerderheid. Omgekeerd zal de PvdA erbuiten gehouden worden als “Kunduz” aan een meerderheid komt (kan nog binnen de foutmarge van de peilingen).
De enige andere optie is een regering over links: SP-GL-PvdA-CU-D66 eventueel met gedoogsteun van de PvdD, maar daar zullen zowel D66 als CU (en ik heb tegenwoordig ook mijn twijfels over GL) niet aan durven, dus zoiets zie ik alleen gebeuren bij een daverende overwinning van de SP. Bij de huidige peilingen acht ik de kans hierop dus zeer klein.
In het kort: Er zit redelijk dik een Rutte II aan te komen, met een vier- of vijfpartijencoalitie, afhankelijk van het verkiezingsresultaat van de PvdA.
Ik buig. Veel beter dan mijn stukkie. En ja, ik brandt een 5-partijen optie af, omdat ik een sterke voorkeur heb voor de optie die jij niet haalbaar acht. Als D66 en wellicht ook GL daar niet voor willen gaan, dan zijn ze in ieder geval mijn stem kwijt.
GroenLinks, D66, PvdA, SP, CU