De grootmeester aan zet

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Tekening Kasparov CrachatHet zal de oplettende dagbladlezer niet zijn ontgaan: volksoproer in Rusland, en dat alles onder leiding van oud-schaker Garry Kasparov. Sargasso brengt u – in samenwerking met Peter Doggers van Chessvibes – een stukje achtergrond. Wie is Garry Kasparov, en wat wil hij?

In december schreef ik eerder over de oppositie in Rusland, een bonte verzameling van alles wat links en rechts tegen Poetin is. De mars in Moskou was bepaald geen succes, en zelfs in Sint-Petersburg – een stad die wel eens eerder een revolutie gezien heeft – had niemand er hoge verwachtingen van. Gelukkig bleek het tegendeel waar. Ruim vijfduizend mensen namen het op tegen de breedgeschouderde macht. Lees hier de verhalen van de gedrukte pers die per trein in ‘Piter’ neerstreek.

Hoe goed was Garry Kasparov eigenlijk als schaker? Het antwoord luidt heel eenduidig: de beste aller tijden. Want daar zijn de experts het wel over eens. Hier een korte biografie, gevolgd door een analyse van een recente speech in New York.

Garry Kimovitsj Kasparov werd op 13 april 1963 geboren in Bakoe, de hoofdstad van Azerbeidzjan. In 1981 werd hij de jongste kampioen van de Sovjet-Unie aller tijden. In 1984 verwierf de jonge Kasparov het recht om wereldkampioen Karpov uit te dagen en in hun tweede onderlinge match wist Kasparov Karpov te verslaan. Zo werd hij in 1985 de jongste wereldkampioen aller tijden.

Kasparovs grote kracht ligt enerzijds in zijn buitengewoon diepe openingsvoorbereiding, en anderzijds in zijn dynamische, agressieve en compromisloze speelstijl. Hij wordt gezien als de eerste volledig complete speler, die alle facetten van het spel op het hoogste niveau beheerst.

Als wereldkampioen ging Kasparov zich langzamerhand ook met schaakpolitiek bemoeien. Hij startte in 1986 met o.a. Bessel Kok, de CEO van Swift destijds, de Grandmaster Association (GMA), de vakbond van schaakprofessionals. Vervolgens draaide hij deze organisatie enkele jaren later eigenhandig de nek om toen hij na weer een ruzie met de wereldschaakbond samen met de Brit Nigel Short in 1993 een nieuwe schaakbond oprichtte, genaamd Professional Chess Association. Sindsdien kende de schaakwereld een scheuring met steeds twee bonden en twee kampioenen (tot de herenigingsmatch in 2006).

Kasparov kon, zoals elke topsporter, uiterst slecht tegen zijn verlies. In mei 1997 verloor Kasparov een match van de computer Deep Blue, en beschuldigde IBM vrijwel meteen van valsspelen. Ook van zijn allerlaatste partij zijn beelden, en het ongeloof op zijn gezicht is dezelfde als bij al zijn nederlagen.

In 2000 verloor Kasparov zijn wereldkampioenstitel aan de Rus Vladimir Kramnik. In februari 2005, na afloop van het toernooi in Linares, maakte Kasparov bekend dat hij het schaakbord aan de wilgen hing. Sindsdien probeert hij het in de de politieke arena als oppositieleider en sterk criticus van Poetin.

Een paar weken geleden gaf de voormalig wereldkampioen een speech
voor de Foreign Policy Association, in samenwerking met het Amerikaanse National Endowment for Democracy in New York.

Het huidige regime onder Poetin is volgens Kasparov ‘als een kanker’; hij hoopt dat – in zijn eigen woorden – weg te snijden zonder dat de patient komt te overlijden. Een man met een missie.

Kasparov spiegelt het Amerikaans publiek voor dat Irak eigenlijk maar een klein gedeelte is van het wereldwijde schaakbord, en dat de gevaren van een ‘welvarende, agressieve en nucleaire oligargie als Rusland’ niet onderschat moeten worden. Bovendien heeft Rusland een historisch ‘recht’ op democratie, zo goed als Palestina of Irak dat heeft.

Terecht stipt hij ook een drogreden aan die we vaak horen: ‘het huidige regime is beter dan alles wat Rusland daarvoor gekend heeft’. De korte periode in de overgang tussen het communistische regime en de ‘crackdown’ van Poetin had als een fundament voor een echte democratie kunnen gelden.

Litvinenko? Politikovskaya? Kasparov is gewiekst genoeg die kaarten niet direct uit te spelen. Maar hij noemt het klimaat in Rusland waarin dit kan gebeuren het ‘ware gezicht van het Poetin-regime’.

De grootste fout in het Amerikaanse buitenlandse beleid is ‘passiviteit’. Toen de Koude Oorlog was afgelopen had er een tijd moeten volgen van Grote Ideeën, Leiderschap en Visie. Daarentegen leek de wereldpolitiek rustig na te genieten van een overwinning. Volgens Kasparov maakte 9/11 officieel een einde aan die viering. Vervolgens probeerde men tien jaar passiviteit goed te maken, met desastreuse gevolgen. En nog een keer stipt Kasparov aan: ‘Als Irak recht heeft op een democratie, waarom stond de G8 dan nog afgelopen zomer glimlachend bij haar gastheer in Sint Petersburg op de foto?’

Kasparov klinkt realistisch: het Russische volk moet haar eigen boontjes doppen. Het Westen kan hier slechts sporadisch aan bijdragen. Het verschil tussen het Sovjet-regime en de tegenwoordige tijd is dat het regime van Poetin veel ‘krediet’ in het buitenland heeft. Kasparov: “Het wordt tijd dat Poetin van het Westen gaat leren, waar al zijn geld bewaard wordt.”

Kasparov weet zelf dat zijn kansen nihil zijn. Toch is er een lichtpuntje. Wil Poetin het na 2008 overleven, dan moet hij er voor zorgen een zwakke leider aan de macht te brengen. Hier ziet Kasparov een kans – voor zichzelf, en voor het westen. De teerling is geworpen, en voorlopig blijft Kasparov aan zet.

PETER DOGGERS is (eind)redacteur en beleidsmedewerker voor de gemeente Amsterdam. Hij de hoofdredacteur van de internationaal succesvolle schaakblog ChessVibes.

OLAF KOENS is student wijsbegeerte aan de Vrije Universiteit Brussel. Hij woont en werkt in Moskou, en schrijft bij het kwaliteitsblog Sargasso over post-Sovjet ontwikkeling.

Tekening Kasparov, Crachat

Reacties (14)

#1 Dewy

Interessant stuk over een held uit mijn jeugd. Die laatste match tegen deep blue heeft hij meer zelf verloren dan dat deep blue won. Jammer dat er nooit een rematch is geweest. Maar hij is opzoek naar een nieuw heldendom, hulde. Hopelijk lukt het hem omdat steeds duisterwordende regime weer een beetje in het licht te brengen voordat hij tegen polonium-210 sushi aanloopt.

kwaliteitsblog Sargasso

Kom. Kom, een beetje minder verheven mag ook wel redactie.

  • Volgende discussie
#2 MP

Mooi verhaal Olaf en een fantastische plaat Crachat!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 ALO

Ik mocht schaken tegen Kasparov. Een simultaan uiteraard, betaald door het bedrijf waar ik toen werkte. Ik was de voorronde goed doorgekomen. Voor mijn moeder tekende ik op een ruitjesvel een patroon van schaakstukken. Zij maakte daar een mooie trui van, mijn schaaktrui. Ik heb hem nog veel gedragen, alleen toen niet, het was die dag 30 graden.

Dat ik verloor was geen nieuws. Ook het torenoffer op h7 zag ik zelf ook wel aankomen. Wat ik nog steeds niet kan verkroppen was dat de zet in het voorbijgaan werd gespeeld. Even beleefd 2 seconden over nadenken was er niet bij.

Ik krijg hem nog wel.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Boterberg

Kasparov als redder van de democratie? Als wereldkampioen bepaalde hij zo’n beetje in zijn eentje welke topspelers hem wel en niet mochten uitdagen, en onder welke voorwaarden. Hij lapte alle regels van de wereldschaakbond FIDE aan zijn laars.
Kasparov heeft een behoorlijke lading boter op zijn hoofd.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 EVH

Met Boterberg eens: Kasparov staat in de schaakwereld nu niet bekend als de vredesduif met voorliefde voor de democratie. Hij heeft een voorliefde voor Westerse openheid en een afschuw van dictators, maar alleens als dat anderen betreft. Ik heb sterk het idee dat ‘de sterkste schaker aller tijden’ slechts toevallig in het juiste kamp behoort…

NB Ik heb als klein jongetje hem eens een parkerpen gegeven om een handtekening op mijn notatieboekje te schrijven. Die stak hij vervolgens tot mijn grote schrik in zijn zak en beende weg. De dag daarna, tegen Karpov zag ik hem ermee noteren.

Ik krijg hem nog wel.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 HansR

Kasparov lijkt na het schaken toch een beetje op Fisher. Wereldvreemd en afglijdend naar erger. Ik hoop dat het goed afloopt met hem.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Max

wereldvreemd en excentriek zijn toch karakteristiek voor de grotse schakers? De wereldschaakbond stond in die tijd ook bepaald niet bekend om zijn flexibiliteit. Kasparov verdraagt blijkbaar slecht autoriteit wanneer hij zich onredelijk behandeld voelt. Een vraagje voor Olaf, je studeert in België wijsbegeerte maar verblijft in Moskou, ben je daar met een onderzoek/scriptie/stage bezig? Verder mooi gedaan!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Max

grootste, sorry

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Olaf Koens

@7 – laten we zeggen dat het een kwestie is van creatief heen en weer vliegen!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Olaf Koens

overigens – volgens een aantal reacties op de chessvibes website kan ik maar beter voor mijn leven vrezen!

http://www.chessvibes.com/?p=655#comment-8221

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Chinaman

Leven is misschien overdreven, maar posten op een engelse site kan wel problemen opleveren met je volgende visum. Tenminste, dat zou zo zijn in China.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Olaf Koens

de laatste keer pleegde de ambassade een 44 minuten duurdende Google zoektocht op mijn naam, werkgever en anderen. (handig, die site-trackers!)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Max

Aah, frequent flyer punten in overvloed. Toevallig was er gisteren in het oog op morgen een item gewijd aan de toenemende intolerantie vanuit de Russische bevolking richting buitenlanders en de overheid die daar weinig aandoet. Is dat zo? Merk je daar veel van?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Max

Ik ga er even vanuit dat je onder een pseudoniem werkt en daarom niet al te specifiek wordt, maar als je denkt dat het mogelijk een toekomstig visum in de weg staat heb ik niets gevraagd.

  • Vorige discussie