Dat je voor een paar tientjes en twee keer maximaal anderhalf uur reizen vanaf zowat iedere plaats in Nederland meermalen per jaar een geweldige avond kan hebben met hoogwaardig vermaak in de concertzaal is een luxe die ze zelfs elders in Europa lang niet overal kennen. Het is een verworvenheid die kenmerkend is voor de rijkdom en het succes van de Nederlandse samenleving, en het is een verworvenheid waarvan je hoopt dat de mensen die erover gaan er zorgvuldig mee omspringen: toegang tot concert, dans, opera en theater is in Nederland enorm laagdrempelig, en dat mag wat mij betreft nog heel lang zo blijven. Toch sta ik nog niet in vuur en vlam door alle commotie om de vermoedelijke bezuinigingsplannen van het kabinet-in-wording. Ik ben er eerder een beetje door in verwarring.
Die verwarring komt deels doordat de alarmistische retoriek van het protest (Kaalslag!! Grote Zorgen!!!!!) je als buitenstaander zo hard in het gezicht mept dat alle gevoelens van sympathie als sneeuw voor de zon verdwijnen, maar deels komt het ook doordat ik oprecht grote moeite heb om goede redenen te bedenken waarom het een taak van de rijksoverheid zou zijn om een volledig systeem van allerlei regionale en nationale orkesten, dansgezelschappen en wat dies meer zij te onderhouden. Sterker nog: ik kan het maar moeilijk verenigen met mijn idee dat je een overheid hebt om de samenleving wat eerlijker te maken en de verschillen tussen ‘haves’ en ‘have-nots’ kleiner. Volledige subsidiëring van deze ‘subsidieslurpers’ van hoge kwaliteit stuit mij tegen de sociale inborst; delen van die 120mln per jaar (periode 2009-2012 (.pdf)) kunnen misschien best wel beter ingezet worden. In de zorg. In het onderwijs. Bij mensen die het echt nodig hebben om een beetje redelijk te kunnen leven. Het is niet veel, maar het kan helpen.
Je kan je ook echt wel afvragen of zoveel (structurele) subsidie wel legitiem is in een democratisch bestel: iedereen betaalt, slechts een zeer select gezelschap hoger opgeleide liefhebbers profiteert – en dat zijn nou net óók onevenredig vaak mensen met goede toegang tot de personen die meebeslissen over het voortbestaan van het stelsel – als ze dat al niet zelf doen. Die populistische oneliners over ‘onze belastingcenten’ klinken akelig, maar er zit in dit geval een ontegenzeggelijke kern van waarheid in waartegen het vrij lastig argumenteren is. Misschien is subsidie op deze vormen van cultuur wel echt een beetje regressief – in plaats van progressief: Henk en Ingrid (en de hele tennisclub) betalen niet alleen de villasubsidie van Floris-Jan en Josephine, maar ook hun concertkaartje.
Het is een lastig dilemma: wat mooi is en goed doet moet behouden blijven, maar misschien wel liever niet volledig op kosten van de staat – dat maakt de sector immers ook kwetsbaar en gevoelig voor welke politieke wind er waait – en dus structureel defensief. Keihard bezuinigen en hopen dat de markt het wel oplost is, uiteraard, geen oplossing: als een patiënt aan de sondevoeding ligt en je wil dat hij weer gaat eten, moet je niet de sondevoeding uitzetten en gaan zitten wachten wat er gebeurt, want dan gaat ie dood voordat ie een hap heeft kunnen nemen. Je zal dat stapje voor stapje moeten doen. Beginnen met helpen een klimaat te scheppen waarin – bijvoorbeeld – filantropie meer dan nu bon ton wordt (sociaal en fiscaal) en waarin instanties de kennis en connecties hebben om structureel meer te vangen. Misschien toch iets meer vragen dan die paar tientjes entree, en de prijzen meer differentiëren, zodat een groter deel van de inkomsten uit recette komt. Er moeten mogelijkheden zijn om de inkomsten te vergroten (zie ook dit rapport).
Misschien leren sommige patiënten nooit eten. Dat kan, en dan kan er een moment komen dat het ophoudt: cultuur is niet onveranderlijk, cultuuruitingen zijn niet voor de eeuwigheid – ze komen op, transformeren, en verdwijnen; dat is een natuurlijk proces. Maar met botweg snijden en fuseren gooi je het allemaal in één keer weg. Het is ook een ultieme vorm van kortetermijndenken: trek tien jaar uit om het te hervormen, en je hebt misschien wel iets dat goedkoper en beter is dan wat je overhoudt als je slechts wegsnijdt.
Reacties (48)
Jep ready.
Ik had het hier laatst met iemand over. Onze conclusie: high culture (Concertgebouw) verdient net zo goed subsidie als low culture.
Bedenk dat er ook subsidies gaan naar lokale fanfares, muziekscholen en -verenigingen, culturele centra met schildercursussen etc. etc. Tel daarbij alle sportverenigingen op en het wordt iets begrijpelijker dat high culture ook subsidie verdient.
Wellicht kunnen we beter praten over de relatieve verdeling ervan.
Mee eens, maar high culture is erg duur, en soupeert nu al een groot deel van het kunstbudget op. Dus daar ligt niet echt veel ruimte, denk ik.
Ik geloof overigens niet dat je moet willen dat high culture helemaal vermarkt, dat kan denk ik ook niet. Het devies moet zijn: divide et impera – verdeel en heers. Zorg dat high culture vanuit verschillende kanten financiëel gevoed wordt en voor een minder groot deel vanuit de overheid. Dat maakt het ook flexibeler en gevoeliger voor ontwikkelingen in de samenleving. Als je het volledig institutionaliseert en koppelt aan de overheid ligt ook het gevaar van fossilisering op de loer – zowel daadwerkelijke als vermeende. Ik ben dan bovendien bang dat er in één keer een politieke klap komt waarmee het allemaal zo goed als afgelopen is. Daar moet de sector niet van afhankelijk willen zijn.
Mensen die van “high culture” houden zijn niet per se rijk. Stoppen met de subsidie op bijv Klassieke Muziek betekent dat heel veel mensen die er nu nog wel heen kunnen gaan, minder of niet meer kunnen.
VVD-leden hebben geld zat om eens naar een concert te gaan. Het maakt ze niet uit waar ze naar luisteren, als ze maar onder elkaar zijn, en zonder die gesubsidieerde kaartjes worden ze niet meer gestoord door de anderen.
Het is wel de vraag of de zalen dan nog vol komen. Het betekent minder werk voor uitvoerende musici en een gestage afbraak van de Nederlandse muziekcultuur.
Je kunt cultuur niet lager stellen dan “handen aan het bed” of mensen voor de klas. Het is gewoon een belangrijk onderdeel van het leven.
Bruin 1 toont een hele schrale levensvisie van het leven als een militaire strijd: het onderwijs als de recrutentijd, van je 20ste tot je 70ste hard werken (of andere mensen hard voor jou laten werken) met eventueel daarnaast een ziekenbarak, en daarna een veteranenhospitaal. Niet werken betekent desertie en wordt gestraft. Kunst, muziek, sport wordt niet gezien als werk, maar als tijdverdrijf: daar begin je maar mee als je ouders geld genoeg hebben.
“slechts een zeer select gezelschap hoger opgeleide liefhebbers profiteert”
Niet alle liefhebbers van bijvoorbeeld klassieke muziek zijn hoger opgeleid, en niet alle hoger opgeleiden hebben ook een hoog inkomen. Statistische waarheden omzetten in absolute waarheden betekent dat je een hoop mensen negeert.
Ik denk dat het belangrijk is de toegankelijkheid voor lagere inkomensgroepen wel te beschermen.
Trouwens die twee keer anderhalf uur is ook wel erg optimistisch, en juist in ’t gebied buiten die reistijd is er niet zoveel. Er zou best wat meer subsidie mogen zijn voor high culture buiten de randstad.
Bij subsidieaanvragen wordt tegenwoordig heel sterk gekeken of er wel genoeg wordt gedaan om een breed en nieuw publiek te bereiken en genoeg eigen inkomsten te genereren. Het NFPK heeft vorig jaar nog heel cultureel Nederland over zich gekregen omdat de aanvraag van het AKSO Schönberg Ensemble juist om die reden is afgewezen, ondanks dat geconstateerd werd dat het muzikaal van wereldklasseniveau was.
Overigens is die manier van kijken ook niet zaligmakend. Het levert een hoop slecht uitgedachte projecten van het type “dj met sopraan” of “gerapte Shakespeare” op.
Een beweegreden van een stadsbestuurder gehoord kan zijn dat de hautaine cultuur nodig is voor het laten vestigen van de bon ton met happy money in/bij de stad, en tegelijkertijd in hun functie een bedrijf meenemen waar flink wat mensen kunnen werken. Met deze redenering is voor iedereen in de stad het hoge cultuuraanbod goed.
Heb zo n mijn twijfels. Want voor een grootverdiener met een onmiskenbare exclusieve culturele smaak blijf je niet in je eigen stad of regio. Maar vlieg je bijvoorbeeld over naar London of Milaan. Want anders zit je in de plaatselijke schouwburg nog tussen dat onuitstaanbare plebs met hun gezeur en volkse gewoonten.
@2: “maar high culture is erg duur, en soupeert nu al een groot deel van het kunstbudget op.”
Dat vraag ik me dus af. Kun je dat onderbouwen?
@7 zie de documenten waarnaar ik verwijs, mn de pdf. Het nationale operagezelschap kost 23 miljoen per jaar; de meest orkesten tussen de vijf en tien miljoen, toneelgezelschappen rond de twee miljoen. Ik heb niet gekeken naar subsidies voor beeldende kunsten of musea. Dat is ook flink wat.
We zijn het er allemaal over eens dat cultuur mooi is en dat we een cultuurtraditie hebben waar we trots op moeten zijn. Mijn vraag is: waarom vinden we dat de overheid dat vrijwel geheel moet betalen?
Een antwoord kan zijn dat je daardoor de cultuur toegankelijk houdt voor anderen (@4). Dat is zeker waar. Mijn vraag is dan wel – nog steeds: waarom is dat een overheidstaak? Waarom is het van belang dat Henk en Ingrid naar de opera kunnen als ze dat werkelijk hun reedt kan roesten? Hoe bepaal je of het sociaal draagvlak voor dit soort subsidies groot genoeg is om ze in stand te houden?
Nou, het tijdschrift voor verontruste belastingbetalers heeft wat uitgerekend vlak voor de vakantie:
http://www.elsevier.nl/web/Nieuws/Cultuur-Televisie/266460/Kunst-en-cultuursubsidies-kosten-jaarlijks-17-miljard.htm?rss=true
@8:
“Mijn vraag is: waarom vinden we dat de overheid dat vrijwel geheel moet betalen?”
Ik dacht dat het stikt van de bedrijfssponsors bij de grote musea en podia. Overal zie je logootjes van banken en verzekeraars.
“Waarom is het van belang dat Henk en Ingrid naar de opera kunnen als ze dat werkelijk hun reedt kan roesten?”
Iedereen betaalt ook belasting voor dingen waar ze zelf niets aan hebben. Dit is dus op zich geen valide argument. Het verdelingsargument is dat wel, bv. veel mensen gebruiken wegen, dus autolozen moeten daar ook aan meebetalen.
Maar het moet natuurlijk wel een beetje in proportie blijven, vandaar mijn vraag over hoeveel geld er relatief naartoe gaat.
@9: dat zijn hoge bedragen per kaartje. Maar zoals een reageerder daar terecht opmerkt: ik wil wel eens zien wat de overheid aan voetbal uitgeeft per kaartje.
@10: Volgens dat onderzoek van Berenschot komt ongeveer tien procent van de inkomsten van de hele sektor uit sponsoring en filantropie. Dat is erg weinig, en Berenschot denkt dat dat beter kan. Dat denk ik ook, maar dat is wel een proces dat vele jaren duurt.
Die vergelijking met die wegen is overigens gevaarlijk, want gevoelig voor sterke tegenargumenten: goede mobiliteit is immers best wel essentiëel voor veel economische activiteit en voor welvaart; slechte mobiliteit is indirect dus ook nadelig voor mensen die zelf geen auto hebben, tenzij je uit je moestuin leeft.
Voor cultuur is dat soort ‘doorsijpelprofijt’ veel moeilijker vast te stellen. Daar zit overigens wel een vrij cruciaal verschil tussen beeldende en performatieve kunst.
Overigens wat voetbal betreft: volledig gelijk. Dat moet de sektor dan ook zelf maar oplossen. Politie nodig? Dan betalen.
(overigens iedereen die alleen de titel van Jonas’ link hierboven leest, het gaat over 1.7 miljard, niet 17).
We mogen wel eens af van het idee dat kunst een extraatje is, een kers op de taart.
Kunst is overal en heeft een belangrijk aandeel in het vormgeven van de wereld zoals wij die heden ten dagen ervaren.
Kunst is van wezenlijk belang voor het creëren van een nieuw en breder perspectief.
Juist niet voor de hoger opgeleide operabezoeker, maar voor de school in Amsterdam west en de gepensioneerde loodgieter in Watergaafsmeer.
Kunst doorbreekt de vanzelfsprekendheid.
Het slaat bruggen, voegt waarde toe aan de dagelijkse beleving.
Kunst kan je meenemen naar een nieuw gezichtsveld, je de schoonheid laten zien in het onopvallende, en je blik op de wereld voor altijd veranderen.
Voor goede kunst is verdieping nodig, en verdieping bereik je door de ruimte te nemen.
Ruimte om kunst te maken die niet een direct doel dient of voor een bedrijf gemaakt wordt.
Ruimte voor vrijheid.
En ja, die ruimte creëren is een taak van de overheid.
Zoals het een taak is van de overheid om te zorgen dat ieder kind goed onderwijs geniet.
De reden dat we deze discussie voeren is dat -anders dan bij het onderwijs- kunst gaat om beleving, om subjectiviteit, en het niet is te rationaliseren, of samen te vatten in meetbare kerndoelen.
Beleving is onmeetbaar, alleen voelbaar, en als zodanig niet objectief te becijferen.
Sterker nog, volgens mij is kunst per definitie anti-efficiënt.
Rationaliteit is ook maar één van de benaderingen van de wereld om ons heen.
Er zijn andere doelen na te streven dan een efficiënter ingericht leven.
@8: “Waarom is het van belang dat Henk en Ingrid naar de opera kunnen als ze dat werkelijk hun reedt kan roesten?”
Omdat Henk en Ingrid niet de enigen zijn die beneden-modaal verdienen.
@12: Ik betaal ook voor wegen die ik niet alleen niet gebruik, maar die ook nog ’s tegen mijn wil worden aangelegd. Ik weet niet of ik netto wel profiteer van een weg die goed is voor de -en daardoor mijn- welvaart, maar die slecht is voor mijn welzijn (weer een mooi stuk landschap naar de kloten).
Toch aksepteer ik dat die wegen met belastinggeld worden aangelegd. Sterker nog, ik ben niet zo voor ’t financieren van wegen door private partijen.
Het doorsijpelprofijt van kultuur is misschien moeilijk in harde cijfers te vangen, maar dat is nog geen reden om het als nutteloos af te schrijven. Kultuur draagt wel bij aan een kreatieve samenleving. En dan bedoel ik niet dat mensen thuis ook iets in elkaar gaan zitten flansen, maar dat mensen door kulturele ervaringen tot nieuwe inzichten komen, ideeën krijgen en inspiratie opdoen, die ze dan weer toepassen in de techniek, wetenschap, politiek enz. En kultuur draagt ook bij aan welzijn, ook al is dat in deze door ekonomisch-denken gedomineerde tijd, misschien een hopeloos ouderwets argument.
@12: Volgens dat onderzoek van Berenschot komt ongeveer tien procent van de inkomsten van de hele sektor uit sponsoring en filantropie.
Maar net het baanbrekende, vernieuwende, vragen bij de status quo stellende deel van kunst laat zich moeilijk sponsoren, want baanbrekend, vernieuwend en vragen stellend bij de status quo.
Om even een heel mainstream voorbeeld te nemen: 20 jaar terug zou geen bedrijf er aan gedacht hebben zo een vreselijke gangstarapper als uithangbord te gebruiken. Nu heeft Jay-Z reclame gemaakt voor bv HP.
Voor cultuur is dat soort ‘doorsijpelprofijt’ veel moeilijker vast te stellen.
Er is wel onderzoek naar gedaan. Ik vond met snel googlen alleen dit:
Cultuur is passend in het beschavingsoffensief. De burger leert denken zoals het de elite belieft. Afgezien van de alternatieve scene.
En Berenschot laat zien dat je als ambtenaar een nutteloos beroep uitoefent. Het rapport van minister Plasterk had als streven dat na 2010 17,5 % uit externe middelen moest komen.
Een concreet voorbeeld is al eerdere bezuinigingen van de gemeente Amsterdam. Een theatergezelschap heeft een jaar haar eigen financiële boontjes gedopt. Dat ging best. Alleen is in tijden van recessie minder sponsorgeld te halen, bij een betere economie moet dat geen probleem zijn.
In de meeste stadschouwburgen gaat m.i. het niveau omlaag. Allemaal gouwe ouwe van Jan Rot tot Frans Bauer. Weinig echte vernieuwende stijlen. Mijn ervaring is dat je dan juist naar de kleinere theaters het beste kan gaan. Soms gewoonweg pas afgestudeerden van de academie kunnen behoorlijk eigentijds zijn.
@Miko
Mark heeft wel gelijk dat er een heleboel geld naar “low culture” gaat. Dat zit inderdaad niet in je pdf, omdat veel van dat geld door gemeenten wordt uitgegeven (tel alle uitgaven aan bibliotheken in Nederland eens op!).
Dat vervolgens de Rijksoverheid geld geeft aan kunst instellingen met een bovenlocale functie is in dat licht ook logisch. Het zou raar zijn om dat aan gemeenten te laten en het zou ook raar zijn om als rijksoverheid de plaatselijke blaaskapel te ondersteunen.
Hoe zou tante Sjaan uit de Jordaan opkijken als de Amsterdamse wethouder Gehrels van Cultuur even bij haar langskomt om de bijdrage voor het operakaartje te innen ?
Ik lees hier dat maar 10% van het geld uit subsidies komt, dan is er dus ook geen probleem als daar 20% op wordt bezuinigd. Het is maar 2% van het budget.
Verder: waarom een uitzonderingspositie voor kunst ? Ik zie niet in waarom iemand die aan kunst doet (wie weet wat kunst is en wat gesubsidieerd “moet” worden ?) meer voorzieningen zou moeten krijgen dan iemand die als ZZP-er pakweg een aannemersbedrijf start. M.i. moet je beide gelijk behandelen. De Oosterscheldedam staat vol met “kunst” die niemand wil hebben maar waar wel belastinggeld voor is gegeven. Zonde van het geld. Anders gaat de kunstenaar maar vakken vullen en in eigen tijd schilderen of wat dan ook. Dat moeten anderen ook. Als hij iets moois maakt wil iemand er vast wel geld voor geven.
@18: Als tante Sjaan een echte Jordaanse is, dan is er een behoorlijke kans dat ze van opera houdt.
Verder: waarom een uitzonderingspositie voor kunst?
Om dezelfde reden dat er een uitzondering is voor wetenschap. Veel kunst en wetenschap is op zichzelf niet winstgevend, maar legt wel de basis voor innovatie.
Het argument om niet te bezuinigen, maar juist te investeren in kunst & cultuur is dan ook hetzelfde als dat om meer te investeren in onderwijs & wetenschap: ivm met de post-industriële kenniseconomie.
@16:
Dat heeft te maken met het minder worden van de subsidies: daardoor moeten de schouwburgen commerciëler programmeren.
@19. Kan je niet zeggen omgekeerd dat kunst en wetenschap het product is van creativiteit en innovatie. En dat als de tijd niet rijp is je ontzettend veel subsidie kan geven, maar dat er nauwelijks ook maar iets ontrijpt.
Het is jou toch niet onbekend dat talloze kunstenaars nog wel eens een brief krijgen dat ze hun kunst kunnen ophalen omdat een museum haar opslagruimte aan het opschonen is.
Het verschil met onderwijs en wetenschap is ietsje anders. Daar is sprake van onderzoeken, vaak gekoppeld aan economische activiteiten van onze grote jongens. Daar kan gewoon geen subsidie ontbreken.
Kunst en cultuur is daarentegen vaak een kopie van wat we al kennen. Is het niet in het verleden al bedacht dan is het van over de grenzen vandaan gekomen. Wil niet de cultuurpessimist uithangen, maar ik zie of hoor weinig echt vernieuwends of origineels!
@20. Commerciëler programmeren – wellicht is de smaak van de doelgroep verandert, of wil de directie de drempel lager maken. Kunst en cultuur moet zichzelf kunnen verkopen, als zij het verwachten van de schouwburgdirecteur vind ik ze erg verwend en onnozel.
Net zoals een muziekgezelfschap dat door Europa toert, en risico’s neemt. Ze weten dat ze onderdak en voedsel krijgen, alleen de opbrengst kan tegenvallen of reuze meevallen. Uiteindelijk gaat het hen om doorbreken, ontdekt te worden, zodat ze eventueel cd’s kunnen produceren en verkopen, en in duurdere cultuurpaleizen worden uitgenodigd, enz.
@21: Het kombineren van bestaande elementen op een nieuwe manier is ook vernieuwing. Heel veel wetenschap is ook niet veel meer dan dat.
Verder gaat het -zeker bij de uitvoerende kunsten- natuurlijk niet alleen maar om vernieuwing, ook om behoud.
@miko: ok, misschien is wegen niet helemaal het juiste voorbeeld. Maar de lokale voetbalclub wel. Enneh… HRA? Hoeveel legt de overheid bij aan een investering die elke burger voor zich besluit te doen, en die voor veel Henk en Ingrids toch niet eens haalbaar is (huurhuis)?
@13 ik denk dat je het te breed trekt. Het gaat (mij) hier niet om kunst in het algemeen, en ik ontken niet dat de rijksoverheid een rol daarin te spelen heeft. Zeker voor beeldende kunsten en design is de rijksoverheid onmisbaar als aanjager. Daar is het ook wat beter uit te leggen: je subsidieert honderd mensen, en van die honderd is er uiteindelijk eentje die boven komt drijven en zich ontwikkelt tot een trendsetter of nog beter. De WIK moet blijven. De vraag hier gaat over performatieve kunsten, hoe groot de rol van de overheid daar moet zijn en of daar ook het vrijwel volledig onderhouden van alle orkesten die er nu zijn onder moet vallen. Ik zou daar graag een heel goed argument vóór vinden, maar dat lukt me niet.
@allen Ik vind tot nu toe vooral het argument van Martijn – performatieve kunst als basis voor innovatie en inspiratie – hout snijden. Dat is een goed argument voor subsidiëring maar is het ook een argument voor subsidiëring in deze mate?
Verder merk je dat zo’n discussie erg lastig is omdat het meteen in dichotomieën getrokken wordt: als je zegt dat je aan de subsidies wil sleutelen, zijn de argumenten die je tegen worden geworpen argumenten die pleiten voor het bestaan van subsidiëring als zodanig. Dat is mijn punt niet – ik pleit niet voor het volledig afschaffen van alle subsidies. Ik pleit ervoor te streven naar een sector die niet voor 80% maar voor (zeg) 50% vanuit overheidsgeld wordt betaald. Voor mijn gevoel is dat een gezondere, stabielere en legitiemere situatie.
De commerciële sponsors zijn goed voor slechts 10 procent? dat komt natuurlijk door de crisis ;-)
Hoofdsponsor van het Concertgebouworkest: de ING. Hoofdsponsor van het Residentie Orkest: Aegon.
Da’s andere koek dan de sponsors van Harmonie Orkest Brunssum.
Maar ING en Aegon hebben staatssteun gekregen. Logisch dat die niet meer dan toen procent bijdragen. De belastingbetaler die niet van klassieke muziek houdt, zou zich groen en geel ergeren.
Overigens ga ik nog maar zelden naar concerten, dans en theatervoorstellingen. De kaartjes zijn me veel te duur geworden, dus moet ik wat selectiever zijn.
Verder vind ik het eigenlijk een onzindiscussie. Ik kan er best mee eens zijn dat er bezuinigd moet worden. En dat is dan een kwestie van keuzes. Ofwel: geld halen waar het overbodig is. Hef maar een fikse belastingop de produktie, verkoopen aankoop van onzinnige produkten en finacier daar het tekort mee. Maar vanwege de heilig verklaarde keuzevrijheid zal het to zo’n maatregel niet komen.
“maar is het ook een argument voor subsidiëring in deze mate?”
Ik zou n.a.v. een andere opmerking van Martijn (“Maar net het baanbrekende, vernieuwende, vragen bij de status quo stellende deel van kunst laat zich moeilijk sponsoren, want baanbrekend, vernieuwend en vragen stellend bij de status quo.”) deze vraag anders stellen: is het ook een argument voor de huidige wijze van subsidietoekenning?
In hoeverre zijn de kommissies die nu de subsidies toekennen in staat zijn om die kunst eruit te pikken?
En daarnaast zou ik zeggen dat behoud van kultureel erfgoed een tweede argument is.
@28 Cultureel erfgoed: ja, dat is zeker een argument, maar ook een gevaarlijk pad: ook erfgoed heeft een houdbaarheidsdatum, en zodra je iets tot erfgoed bombardeert zeg je ook impliciet dat de natuurlijke (primaire) levenscyclus van een bepaald fenomeen voltooid is. Geef je dan niet toe dat er eigenlijk te weinig sociaalcultureel draagvlak voor iets is? Misschien niet, ik weet het niet, maar het kan wel een risico zijn.
Een derde argument waar ik aan heb zitten denken is het kwaliteitscriterium: als je één of twee orkesten wil die heel goed zijn, moet je meer dan een orkest hebben om mensen zover te krijgen dat ze de ervaring en kwaliteit hebben om dat niveau te halen. Dat geldt dan wel alleen voor de orkesten en toneelgroepen, en niet voor opera en dans.
Overigens, wat betreft sponsoring: dat betreft vooral de zalen (max. 26%, ‘slechts’ 44% subsidie) en niet zozeer de orkesten/groepen/gezelschappen (max. 5%, 76% subsidie, cijfers Berenschot). De facto komt het erop neer dat de staat de salarissen betaalt, en de rest (huisvesting, productiekosten) betaald wordt uit recettes en sponsoring. Met andere woorden: de sponsoring waar je mee bestookt wordt gaat helemaal niet naar het orkest, maar naar de zaal.
“zeg je ook impliciet dat de natuurlijke (primaire) levenscyclus van een bepaald fenomeen voltooid is”
Ja, klopt, dat is ook waarom we bij materiëel erfgoed als samenleving geld uitgeven om kerkgebouwen in stand te houden die veel te groot zijn geworden voor de gemeentes die ze gebruiken -als ze uberhaupt nog als kerk in gebruik zijn.
Maar ook weer niet alleen ja. Behoud kan ook betekenen dat je iets levend probeert te houden dat je belangrijk genoeg vind om te bewaren, maar dat in de markt niet voldoende middelen weet te vinden. Een soort publieke-omroepfunktie voor voorstellingen (even los van diskussies over de Reëel Bestaande Publieke Omroep, die lijkt meer de funktie van niveau-verhogend orkest te hebben voor wat de kommerschelen ook al doen).
Dat kwaliteitskriterium is pas geldig als je eerst uberhaupt een funktie aan kultuur toekent, hoewel ’t dan natuurlijk wel een extra argument is.
Waarom trouwens niet voor opera en dans?
Overigens vraag ik me af waarom Nederland niets op de lijst van immaterieel erfgoed heeft staan.
Het valt me op dat er nog steeds geen reactie is op de vraag over de kosten van voetbal. Ik kan een lichte schatting doen: het enige wat ik aan cijfers kon vinden betrof cijfers tussen van rond 2003-2005.
Als ik het grof samenvat gaat het om 170 miljoen per jaar aan overheidsgeld voor de sport als geheel en 175 miljoen per jaar aan gemeentekosten en 15-18 miljoen aan politiekosten voor betaald voetbal alleen. Dit zijn dus oude bedragen, komend van voor de tijd waarin allerlei gemeentes hebben bijgesprongen om noodlijdende voetbalclubs te helpen. Hier komt nog bij voor de huidige uitzendrechten: 10 miljoen voor CL-uitzendrechten, 21 miljoen voor de eredivisie. Dat zijn nog eens bedragen.
Ik heb het vermoeden dat de heren politici banger zijn voor boze voetbalsupporters dan voor boze kunstenaars.
Het is wel een geweldige vorm van kapitaalvernietiging als je, in een tijd waar juist vooral kleinere kunstinstellingen het veel moeilijker hebben om geld van sponsors en fondsen te regelen, ook nog eens hun subsidies onevenredig veel wil verminderen.
Het zijn juist dit soort instellingen die met weinig geld net in staat zijn door hard werken prachtige, vernieuwende producties te realiseren.
Als je dit soort gezelschappen de nek omdraait, gebeurt het straks dat de Nederlandse topmuziekgezelschappen alleen nog maar uit buitenlanders bestaan, omdat Nederlandse musici in hun eigen land nergens de ervaring op kunnen doen.
Dit geldt trouwens ook voor opera, dans etc. Zowel instrumentalisten, als zangers, als regisseurs, als dirigenten hebben plekken nodig om hun kwaliteiten en creativiteit te ontwikkelen. Dit gebeurt juist op dat niveau beneden de grote zalen. Als schouwburgdirecteuren alleen nog maar cabaret willen programmeren omdat dat lekker goedkoop is, zal ook de top dat uiteindelijk gaan voelen.
@30: dat geldt niet voor opera en dans omdat het aantal gezelschappen daarvoor nu al te beperkt is. Daarom is het een link argument.
“Ik heb het vermoeden dat de heren politici banger zijn voor boze voetbalsupporters dan voor boze kunstenaars.”
Nee zeg, dat kan echt geen enkele rol spelen!
@33: Misschien niet helemaal in letterlijke zin, maar over het algemeen worden bij bezuinigingsrondes degenen die zich het minst kunnen verweren het hardst aangepakt: AOW’ers, bijstandsmoeders, etc.
Dat was een grapje Steven! Tuurlijk worden de sterkeren minder snel en hard aangepakt. Zij kunnen zich verweren. En de modale verdieners zijn in de meerderheid wat een ander beweegreden kan zijn.
Wat mij betreft word alle subsidie voor kunst en cultuur per direct stopgezet. Het feit dat hier al jarenlang belasting geld naartoe gaat is schandalig. Als de woorden kunst en cultuur worden genoemd, word er al snel bedoeld met optredens in theaters of museas. Het is natuurlijk heel deftig om dit “verrijkend” te noemen, maar uiteindelijk blijft het gewoon entertainment. Een hobby. Het is te gek voor woorden dat heel nederland daar aan moet mee betalen. Het bekijken van theater of naar schilderijen is geen recht.
Ik herinner me een ander argument uit het gesprek waar ik het eerder over had.
Een groot cultureel aanbod maakt een stad aantrekkelijk voor bedrijven met veel buitenlanders in dienst. Die hoogopgeleide werknemers kiezen daar o.a. hun vestigingsstad op uit. Als gemeenten willen bezuinigen schijnen de bobo’s om die reden te steigeren.
@36: het bijwonen van voetbalwedstrijden ook niet. Toch gaat daar heel veel subsidie naartoe.
@36 Dat is onzin. Er zijn, ten eerste, genoeg studies die aantonen dat kunstsubsidies allerlei synergie-effecten sorteren die hun bestaan meer dan rechtvaardigen – en dat gaat het deftige ‘verrijkend’ ver te boven. Dutch Design, bijvoorbeeld, is mede door de overheid gepusht, maar dat begint zich nu wel terug te betalen – gedeeltelijk zelfs in klinkende munt, gedeeltelijk in doorsijpelende inspiratie.
Kunst is ook iets universeels en iets dat in alle samenlevingen die we kennen een cruciale rol speelt en door de geschiedenis heen altijd door overheden en elites is gesponsord – zelfs ideologische stromingen die kunst afzwoeren hebben eenmaal aan de macht (zwaar gesubsidieerde) kunst gebruikt om hun boodschap aan de man te brengen.
Het monument op de dam, en het monument voor Theo van Gogh zijn ook een kunstuitingen, moet de overheid dat dan maar niet maken? Lijken mij toch belangrijke zaken. Om ervoor te zorgen dat je dat soort monumenten kan blijven maken zul je een kunstsector moeten onderhouden.
Het is niet de vraag of de overheid een rol moet spelen in de kunsten, maar hoe groot en essentieel die moet zijn.
Overigens is het meervoud van museum ‘musea’.
@Mark Dat is een argument voor lokale overheden, maar voor de rijksoverheid vermoedelijk minder, en om die reden gevaarlijk. Zal de BV Nederland grote schade oplopen als er twee regionale orkesten verdwijnen? Mwah… dat zal wel los lopen, denkt de VVD-er, en ik vermoed met enig recht…
@38 Ik vind ook dat voetbal clubs geen subsidie zouden moeten krijgen.
@39 gaat u nu serieus beweren dat de kunst hier in Nederland een “cruciale rol” speelt? Ik vind dat erg grote onzin. Zou Nederland ten onder gaan of zelfs maar sterk gehinders worden zonder opera zangers, toneel en musea?
Ik betwijfel het.
@41: dat is dan mooi van je, maar zo ziet het komend kabinet dat niet. Die zal volhouden dat het verschillende gevallen zijn.
Mijn punt is dat kunstsubsidies ingebed moeten zijn in een breder debat over wat subsidie verdient en waarom. Je moet niet met twee maten meten, en dat gaat waarschijnlijk nu wel gebeuren.
Mag ik bijvoorbeeld de hypotheekrenteaftrek nog eens te berde brengen?
@41 Ik zeg niet dat Nederland ten onder zou gaan of sterk gehinderd zou worden zonder dat alles. Ik denk wel dat voor de kennissamenleving die wij in Nederland willen hebben dit soort ‘irrationeel kapitaal’ erg belangrijk is. Overschat niet de rationaliteit van mensen. Soms doet een schilderij of een muziekpassage meer voor je inzicht in wat de juiste weg voorwaarts is dan een berekening of rationele argumentatie; er zijn genoeg onderzoeken die dat aantonen – en dat geldt niet alleen voor politici, maar ook voor wetenschappers en de mensen op belangrijke posities in ons bedrijfsleven.
Net zoals het belangrijk is dat we in Nederland mensen op die posities hebben die goed opgeleid zijn, is het dus ook belangrijk dat die mensen toegang hebben tot het irrationele dat je tegen kan komen in musea, concertzalen en theaters. Als ze die toegang niet hebben, zou het goed kunnen dat dat een negatieve invloed heeft op hun perceptie van de wereld en de kwaliteit van hun beslissingen.
Bovendien zijn met name theaters en concertzalen onmisbaar als ontmoetingsplaats van deze mensen, en als plek waar je een netwerk opbouwt en onderhoudt. Dat is een bepaald type netwerk, en niet een type netwerk dat zich opbouwd in de Sky Boxen bij Ajax, maar wel een type netwerk dat je als samenleving nodig hebt en waar voor een samenleving belangrijke beslissingen worden genomen.
Politieke tegenstanders vinden zich in hun voorliefde voor Mahler en blijken en passant ook nog een compromis te kunnen sluiten dat beide partijen inhoudelijk recht doet; zakenpartners strikken hun opdrachtgever bij het ophalen van de jassen. Dat werk. Allemaal zeer legitiem, en een onmisbaar smeermiddel.
Gut. Blijkbaar heb ik dus iemand nodig die mijn punt naar mijn smaak te ver doortrekt om argumenten te vinden tegen mijn eigen standpunt.
Mijn naam is Wouter.
Misschien is dit wel de crux van het probleem:
er zijn twee soorten mensen: de een wil voortdurend bevestigd worden in zijn wereldbeeld, de ander houdt ervan om zijn wereldbeeld uit te dagen. Als je het eerste type bent, kan je onmogelijk begrip opbrengen voor het tweede.
@45 het vermogen om het bestaan van andere wereldbeelden te onderkennen en je eigen wereldbeeld daaraan te toetsen lijkt mij vooral een product van opleiding, opleiding, en opleiding…
Wat is een technocraat ook alweer?