Omvangrijke corruptie binnen regeringspartij Spanje

NIEUWS - Hoge functionarissen binnen de Spaanse regeringspartij Partido Popular kregen jarenlang betalingen vanaf een een partijrekening in Zwitserland, bleek vandaag uit de openbaar geworden boekhouding van de ex-penningmeester van de partij.

Door Lesley Potters.

El País publiceerde vandaag de geheime boekhouding van ex-penningmeester van de Spaanse regeringspartij Partido Popular (PP)  Luis Bárcenas. Daaruit blijkt dat hoge partijleden jarenlang illegale betalingen ontvingen vanaf een rekening in Zwitserland. De meest opvallende naam in de boekhouding is die van Mariano Rajoy (de huidige president premier) die gedurende elf jaar 25.200 euro per jaar uitbetaald kreeg. Andere grote namen zijn die van Cospedal (de nummer 2 van de PP), Rodrigo Rato (o.a. ex-president van het IMF, en ex- directeur van Bankia, de bank die bijna ten onder ging door slechte leningen en gered werd met 19 miljard euro aan belastinggeld), Jaime Mayor Oreja (ex-minister binnenlandse zaken en nu Europees parlementarier) en Javier Arenas (partijleider PP Andalusië).

Twee weken geleden schreef El Mundo al dat de ex-penningmeester van de PP (die eigenlijk de gehele rechterkant van het politieke spectrum beslaat) een rekening in Zwitserland beheerde met daarop 22 miljoen euro. 

Luis Bárcenas was tot 2010 penningmeester bij de PP en bovendien senator voor die partij. Hoewel hij was teruggetreden door mogelijke immenging in een ander corruptieschandaal, bleek dat hij tot voor kort nog beschikte over een dienstauto en een eigen kamer op het landelijke hoofdkantoor van de PP in Madrid. Hij beheerde de rekening in Zwitserland door middel van een constructie met schaduwbedrijven in belastingparadijzen. Overigens blijkt dat hij gebruik heeft gemaakt van een door de PP ingestelde en zwaar bekritiseerde fiscale amnestie regeling om elf miljoen euro naar Spanje over te boeken en het zo legaal te maken.

Het geld op de rekening in Zwitserland bleek uiteindelijk te komen van vele donaties van onder andere zakenlui en bouwbedrijven waarvan er drie ook betrokken waren bij een ander corruptieschandaal, de zaak-Gürtel (zie paragraaf hieronder). Het is dan niet heel moeilijk om een link te leggen met grote publieke werken die de afgelopen jaren zijn gedaan die eigenlijk nooit gedaan hadden mogen worden. Een goed voorbeeld is het “vliegveld zonder vliegtuigen” in Castellón, dat 150 miljoen euro kostte, maar waar nog nooit een vliegtuig van is vertrokken.

De PP heeft vandaag in een persbericht laten weten dat deze betalingen nooit zijn gedaan en dat er niemand binnen de partij op illegale wijze geld heeft verkregen. Vorige week gaf Rajoy nog aan dat als hij te weten zou komen over illegale praktijken binnen zijn partij, hij niet zou twijfelen om hier met harde hand op te reageren. Het publiek gelooft hem niet meer en eist steeds harder uitleg. Een duidelijk signaal daarvan is afkomstig van de rechtse krant ABC, altijd aan de zijde van de PP. Deze krant publiceert nu ook zeer uitgebreid over dit corruptieschandaal.

Schorsing voor rechter Garzón: kwam hij te dichtbij?

De zaak-Gürtel is een corruptieschandaal waar diverse politici van de PP betrokken bij zijn, zij het meer op het regionale niveau van de partij (de autonome gebieden Valencia en Madrid). Tussen 2001 en 2009 namen zij steekpenningen aan van zakenlieden.
Rechter Baltasar Garzon, ex-minister van justitie onder de regering van Felipe Gonzalez van de arbeiderspartij PSOE, werd in 2012 – slechts een paar maanden na het aantreden van de PP regering – geschorst voor het rechtersambt omdat hij opdracht zou hebben gegeven tot het afluisteren van gesprekken van een aantal verdachten met hun advocaten in de zaak-Gürtel, terwijl daar eigenlijk geen aanleiding voor zou zijn. De publieke opinie was dat er wel eens meer aan de hand zou kunnen zijn: het was een zeer zware straf voor iets waaruit niet duidelijk wordt of Garzón daadwerkelijk te ver is gegaan. Naar nu blijkt waren de zaak-Gürtel en de geheime rekening in Zwitserland dus met elkaar gerelateerd en stond hij op het punt om teveel aan het licht te brengen en werd op vakkundige wijze zijn nek omgedraaid. Overigens is hij op dit moment de advocaat van Julian Assange.

Corruptie tast ook het koningshuis aan

De corruptieschandalen blijven niet beperkt tot politici en de PP. Ook het koningshuis is betrokken bij een groot schandaal. De schoonzoon van de koning Juan Carlos, Iñaki Urdangarin (bronzen medaille winnaar met het Spaanse handbalteam op de Olympische Spelen van 1996 en 2000 en nu Hertog van Palma de Mallorca door zijn huwelijk met prinses Cristina de Bourbon), blijkt jarenlang met de ex-president van Mallorca onder één hoedje te hebben gespeeld. Voor de organisatie van onder andere evenementen die nooit plaatsvonden en het schrijven van rapporten waar nooit iets mee werd gedaan, werd zijn non-profit Instituto Noós ingehuurd voor enorm hoge tarieven. Op deze manier heeft hij miljoenen euro’s aan belastinggeld bij elkaar verdiend. Deze zaak is nog lopende en ondanks dat koning Juan Carlos in zijn jaarlijkse kersttoespraak in 2011 aangaf – overigens zonder expliciet namen te noemen – dat het recht voor iedereen gelijk is, beginnen daar nu steeds meer mensen aan te twijfelen. De secretaris van de prinses is namelijk ook betrokken bij dit schandaal en een andere non-profit organisatie die Urdangarin gebruikte voor het binnenhalen van zijn geld staat ook op naam van prinses Cristina. Zij moet dan toch wel op de hoogte zijn geweest, is de publieke opinie. Maar zij is nooit verhoord door de rechter en blijft tot nu toe buiten schot. Urdangarin daarentegen wordt langzamerhand wel uit het koningshuis gewerkt. Op de website van het Koninklijke Huis is zijn pagina verwijderd.

Gevolgen

De grote vraag is nu welke gevolgen deze schandalen teweeg zullen brengen. In de zaak-Gürtel zijn de verdachten op onverklaarbare wijze vrij gesproken. Nu lijkt het erop alsof er toch meer bewijs tegen hen en andere politici zijn komen bovendrijven. Ondertussen zijn de Spanjaarden behoorlijk boos. In het land is de werkloosheid maar liefst 26 procent: zes miljoen mensen zitten zonder werk. Het aantal uitzettingen van mensen uit hun woning waarvan zij de hypotheek niet meer kunnen betalen staat sinds 2008, het begin van de crisis inmiddels op meer dan 216 duizend (laatste beschikbare data van september 2012). De bezuinigingen ingezet door de PP hebben een groot effect op de gehele Spaanse samenleving en velen vragen zich af hoe lang dit nog door kan gaan.

In het meest waarschijnlijke geval zal ook dit weer met een sisser aflopen. Als er tóch nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven, zijn de alternatieven schaars. De PSOE (ook niet altijd even schoon) bleek onder leiding van Zapatero niet in staat tijdens het begin van de crisis om daadkrachtig op te treden en verloor daardoor de verkiezingen in 2011. Ondanks dat er vele politieke partijen zijn in Spanje, stemt ongeveer 90% van de mensen op de PP of op de PSOE. De meeste mensen vragen zich af of er wel een alternatief is.