Cordaid bestrijdt armoede in Nederland

ACHTERGROND - Cordaid kondigde vorige week aan plannen te hebben om armoede in Nederland te bestrijden. Maar is armoedebestrijding hier niet een taak van de Nederlandse overheid? vroegen critici zich af, terwijl anderen de noviteit van deze aanpak in twijfel trekken. 

Cordaid kondigde dinsdag aan dat de organisatie zich in de toekomst gaat richten op het tegengaan van armoede en sociale uitsluiting in Nederland door lokale coöperaties te stimuleren die actief zijn in dit veld. In Arnhem-Nijmegen werkt een boerencoöperatie aan het opzetten van een coöperatieve “Groene en Sociale Versmarkt” en in Breda worden lokale coöperaties gesteund in het opzetten van kleine bedrijfjes. Met deze projecten wil Cordaid een bijdrage leveren aan de armoedebestrijding in Nederland. ‘De uitgaven van burgers stijgen, inkomsten worden instabieler, de druk op zelfontplooiing neemt toe en de samenleving wordt complexer. De overheid trekt zich tegelijkertijd terug en legt de verantwoordelijkheid bij de burger om problemen als armoede en sociale uitsluiting zelf te adresseren,’ aldus Cordaid over de motivatie voor deze nieuwe benadering.

Cordaid is al jaren actief op het terrein van armoede in Nederland, maar komt nu met nieuwe en innovatieve projecten om mensen te helpen weer ‘actief deel te gaan uitmaken van hun wijk, in hun eigen bestaan te kunnen voorzien en toegang te krijgen tot diensten en producten waarmee ze hun kosten kunnen verlagen,’ schrijven ze op hun website. De reden voor de vergrootte aandacht voor projecten in Nederland is volgens Cordaid dat de armoede in Nederland in de laatste twintig jaar sterk is toegenomen, van 4% tot meer dan 10%.

Taak van de overheid

In de media barstte er een heftige discussie los naar aanleiding van de aankondiging van Cordaid. Zo reageerde Ingrid de Caluwé (VVD) via Twitter: ‘Ik hou meer van een schoenmaker die bij zijn leest blijft. Congo is niet Utrecht.’ Ook Bram van Ojik (GroenLinks) is niet enthousiast over de aangekondigde projecten, zo gaf hij aan in een artikel in Trouw. ‘Ik vind het vooral erg treurig dat een club als Cordaid zich met armoedebestrijding in Nederland moet gaan bezighouden. Dat is een taak van de overheid en niet van particuliere partijen.’

In een reactie aan Vice Versa laat Hivos weten wel redelijk positief gestemd te zijn over de plannen van Cordaid. Zo gelooft Hivos niet dat het ondersteunen van lokale, Nederlandse initiatieven zoals boerencoöperaties voor versmarkten of het helpen van individuen die bijstand ontvangen met het opzetten van een eigen bedrijf, uitsluitend overheidstaken zijn. ‘De taak van de overheid is om een vangnet te bieden voor mensen die het niet redden, niet het opzetten van dit soort projecten.’ Ook ICCO geeft aan zich te kunnen vinden in de plannen van Cordaid. ‘Het is goed dat er aandacht wordt geschonken aan deze groepen mensen, aan mensen die het nodig hebben, ongeacht in welk land zij wonen.’

Terre des Hommes is een stuk kritischer en noemde de plannen eerder al ‘bizar, banaal en overbodig.’ Het is volgens de organisatie niet aan ontwikkelingsorganisaties om ook in Nederland heel concreet projecten te gaan ondersteunen. ‘Wij zijn van mening dat er een groot verschil is in het werkveld. Natuurlijk is hier ook sprake van armoede, maar dat is van een heel ander kaliber. Er zijn in Nederland veel organisaties die zich met dit thema bezig houden. Als die organisaties hun werk niet goed dan zal je daar eerst naar moeten kijken en uitzoeken hoe dit verbeterd kan worden’, zo geeft de organisatie aan. ‘De kennis en ervaring die is opgedaan in het buitenland valt binnen een hele andere context, het is totaal andere thematiek.’

Ook Hivos erkent dat de contexten van armoede sterk van elkaar verschillen. Ondanks dat zij positief staan tegenover de koerswijziging van Cordaid is dit niet een weg die de organisatie zelf zou inslaan. ‘We zien dat de wereld in een rap tempo verandert en vinden dat je daar op innovatieve wijze op in moet spelen. Het toepassen van initiatieven die elders hebben gewerkt op de Nederlandse samenleving is in dit kader geen gekke gedachte. Toch is Nederland voor ons geen werkterrein, vanwege het verschil in context maar ook omdat hier gewoonweg niet onze prioriteit ligt.’

Terre des Hommes doet hier nog een schepje bovenop, want volgens de organisatie doet deze aanpak afbreuk aan de aandacht en het draagvlak voor ontwikkelingssamenwerking. ‘Het is heel moeilijk om de aandacht te vragen voor problematiek die ver van je bed af is, zoals het fenomeen ontwikkelingssamenwerking. Wij maken ons hard voor het creëren van bewustzijn voor armoede in arme landen. Wat er nu gebeurd is dat een ontwikkelingsorganisatie aandacht vraagt voor iets waar alle ogen al op gericht zijn: de armoede in Nederland’, en dat haalt de aandacht waar zo hard voor gevochten wordt weg bij ontwikkelingslanden, zo geeft de organisatie aan. ‘Je kan en mag de problemen en armoede van mensen hier niet vergelijken met die van mensen in ontwikkelingslanden. Dat doet zowel afbreuk aan de armoede die mensen hier beleven, als de armoede die mensen daar beleven.’

Vernieuwend

Naast de hierboven genoemde kritiek wordt er ook aan de beweegredenen van Cordaid getwijfeld. Want hoe vernieuwend is deze aanpak van Cordaid eigenlijk? In een reactie op de kritiek geeft Cordaid aan dat de verbintenis met de Nederlandse samenleving niet nieuw is. Ook Hivos benadrukt dit: ‘Het initiatief om Nederlandse burgers te helpen vanuit ontwikkelingsorganisaties past binnen de kerkelijke traditie van organisaties als Cordaid.’ ICCO ziet het project van Cordaid evenmin als heel vernieuwend, het is bovendien bekend terrein voor de organisatie zelf. ‘Binnen de overkoepelde ICCO Coöperatie valt ook de organisatie Kerk in Actie. Zij zetten zich al tientallen jaren in voor armoedebestrijding in Nederland.’

De benadering van  Cordaid is dus volgens deze organisaties niets nieuws onder de zon, maar waarom wordt het dan op deze manier naar buiten gebracht, ‘als booming news’, vraagt Terre des Hommes zich af. Is het simpelweg een marketingstunt, zoals in de Volkskrant werd geopperd? ‘Dat er een sterke discussie is ontstaan is niet alleen door  de rol van de media. Cordaid heeft het natuurlijk ook zelf naar buiten toe gebracht alsof de organisatie hierin een soort rolmodel is voor de sector en dat andere organisaties ook maar eens moeten gaan kijken wat er in de eigen achtertuin gebeurd,’ aldus Terre des Hommes.

Hivos vraagt zich ook af wat de beweegredenen van Cordaid  zijn. ‘Aan de ene kant wil de organisatie de ogen niet sluiten voor problemen in eigen land, aan de andere kant liggen er kansen voor fondsenwerving. Cordaid lijkt op twee gedachten te hinken.’ In ieder geval zijn de organisaties het er over eens dat wat ook de benadering  van Cordaid gaat zijn in de toekomst, de organisatie hier in ieder geval duidelijk over moet zijn.

Via Vice Versa.