Niet de kiezer is gek

Een flinke kiesdrempel, harde maatregelen tegen afsplitsende Kamerleden, een districtenstelsel, zelfs een vorm van 'stemexamen': vanuit de Haagse torens klinken regelmatig ingrijpende voorstellen om het huidige democratische systeem te verbeteren. Want de democratie in Nederland, die functioneert niet meer. En anderzijds borrelen er vanonder op allerlei voorstellen voor directe democratie, met als voornaamste voorbeeld het bindend referendum. De burger beslist! Dat ze ze leren, daar in Den Haag! Het is allemaal onzin, vindt politicoloog Tom van der Meer. Het zijn allemaal lapmiddelen, vaak nog erger dan de kwaal. En wat die kwaal betreft: er is niks mis met de democratie in Nederland. Integendeel, in alle internationale onderzoeken staan we zo'n beetje bovenaan. En volgens Van der Meer zijn alle politicologen het hierin met hem eens. Probleem is alleen dat niemand naar hen luistert. Onze democratie verkeert in een crisis. Dat vinden de haantjes boven in het hok en dat vinden de kippen. En als je ze allemaal hoort kakelen, lijkt het net alsof er écht iets aan de hand is. Het probleem is alleen dat beide kampen het over een heel andere crisis hebben. De politiek is beducht voor het populisme en voor het feit dat er geen echt grote middenpartijen meer zijn. Kort gezegd: als de PVV buitenspel blijft staan, is er straks een verdomd brede coalitie nodig om tot een meerderheidskabinet te komen. Vandaar de roep om zaken als een kiesdrempel – dan kunnen we, zo hopen politici, terug naar de goede oude tijd waarin twee, drie partijen voldoende waren voor een meerderheid in beide kamers.

Door: Foto: -JvL- (cc)
Foto: copyright ok. Gecheckt 09-11-2022

De misleiding van Baudet

OPINIE - Het Forum voor Democratie van Thierry Baudet wil ons doen geloven dat de aartsvaders van de Europese samenwerking bewust hebben aangestuurd op een ondemocratische superstaat. Daar valt nog wel wat op af te dingen.

Onlangs hoorde ik een vertegenwoordiger van Forum voor Democratie roepen dat de Europese Unie vanaf haar geboorte al een ondemocratisch instituut was. De oprichters zouden bij de vorming van de EEG in de jaren vijftig democratie in Europa bewust hebben uitgesloten.  Er werd geen bron bij gegeven maar ik vermoed dat deze stelling ontleend is aan een artikel van lijsttrekker Baudet, ‘de antidemocratische wortels van de EU’. Hierin fantaseert Baudet er een eind op los over de begindagen van de Europese samenwerking aan de hand van Burnham’s Managerial Revolution en Orwell’s 1984. Kort samengevat zegt hij dat Schuman en Monnet in de jaren vijftig moesten afzien van hun ideaal van de Verenigde Staten van Europa en dat ze daarom een soort sluipende ontmanteling van de soevereiniteit van de lidstaten hebben bedacht. Van het een komt het ander. Het is een bekende kritiek van de eurosceptici die waarschuwen voor de ‘superstaat’ Europa. Het stap voor stap toewerken naar meer gemeenschappelijke besluitvorming is op zich geen onjuiste typering van het proces van Europese samenwerking in de loop der tijd. Maar termen als ‘sluipend’ maken er ten onrechte een conspiratief project van.  Er is geen enkel bewijs voor het bewust buitenspel zetten van de democratie zoals Baudet suggereert met kwalificaties als ‘leugenachtige woorden’ en verwijzingen naar dystopische dictatoriale samenlevingen.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Cary Bass-Deschenes (cc)

Wat willen partijen doen aan ongelijkheid? Deel 4: rechten

Het thema ongelijkheid kon in de afgelopen jaren op veel belangstelling rekenen. In aanloop naar de verkiezingen kijk ik wat partijen beloven te doen aan het verminderen van ongelijkheid. Deel 4: rechten.

Evenals onderwijskansen, inkomen en vermogen, is de mate waarin mensen zich effectief op hun rechten kunnen beroepen ongelijk verdeeld. De oorzaken moeten onder meer gezocht worden in (onbewuste) discriminatie of de ongelijke verdeling van hulpbronnen zoals geld en kennis die nodig zijn een beroep te kunnen doen op, bijvoorbeeld, rechtsbijstand of een bestaansminimum.

Op initiatief van de Orde van Advocaten verscheen vorige week een analyse van het rechtsstatelijk gehalte van 13 verkiezingsprogramma’s, waarin ook de bescherming van fundamentele rechten tegen het licht werd gehouden. Conclusie: vijf partijen doen voorstellen die ‘op gespannen voet staan met de rechtsstaat’. (Volgens mij zijn het acht partijen.)

Deze conclusie zal niet verbazen gezien een recent advies aan de Verenigde Naties, waarin 23 mensenrechtenorganisaties waarschuwen dat de mensenrechtensituatie in Nederland de afgelopen vijf jaar is verslechterd. ‘Ouderen en mensen met een beperking worden uitgesloten, de politie discrimineert stelselmatig, kwetsbare vluchtelingen worden slecht behandeld en de privacy van Nederlanders staat stevig onder druk.’ In het rapport worden 32 aanbevelingen gedaan. Sommige mensenrechtenschendingen raken (bijna) iedereen, andere inbreuken raken vooral kwetsbare groepen. Vanuit die gedachte zoom ik hier in op enkele van de aanbevelingen en kijk ik wat 16 partijen erover zeggen in hun verkiezingsprogramma’s (zie deel 1 voor verantwoording).

Foto: qiv (cc)

De ‘dolle honden’

ANALYSE - Minister Mattis kwam naar een NATO-bijeenkomst en werd vriendelijk begroet door onze minister Hennis. Zij wilde graag na denken over een inzet in een Amerikaanse poging om zo snel mogelijk definitief af te rekenen met IS. Nu dacht ik dat de Russen, samen met Assad’s troepen, dat klusje bijna hadden geklaard: Mosul is de laatste IS-stad.

Obama heeft het initiatief in het Midden Oosten verspeeld, maar wat er aan vooraf ging – Bush’s invasie in Irak—was geen fraaie oorlog. Terecht dacht Obama dat de Amerikanen moe van de oorlog waren. Nu komt minister Mattis vragen om bijdragen van zijn Europese Nato-partners en in het voorbijgaan wordt ook steun gevraagd voor “boots on the ground” in het Midden Oosten, alsof er geen les is geleerd.

Het is moeilijk te geloven. George Bush stond onder invloed van Cheney, hetgeen veel Irakezen tot de dag van vandaag het leven kost. Nu hebben we Donald Trump, die zijn blunderende en struikelende regering, een “geoliede machine” noemt. Gaan we nu de rommel opruimen van de vorige interventie? Welk risico is er op een reactie van Rusland, of van Iran? De context stemt somber.

Pathologie

De laatste persconferentie van Trump toont iets merkwaardigs. De president klaagt over illegale lekken van informatie, die door de pers worden gebruikt, maar toont geen besef dat het zijn eigen diensten en dienaren zijn die lekken.

Quote du Jour | Coalitieakkoord

Ik hoor die geluiden ook. We roepen die als partijen een beetje over onszelf af doordat we in de campagne nog maar weinig inhoudelijke thema’s aan de orde hebben gesteld. Vragen over onze identiteit lijken op dit moment wel het enige thema. Wie zijn we en waar gaan we naartoe? Ik vind het best, maar we sluiten straks natuurlijk geen coalitieakkoord over onze nationale gevoelens. En trouwens, het is helemaal niet best, want voor 15 maart wil ik ook nog wel wat concrete onderwerpen bij de kop pakken. Bijvoorbeeld onderwijs of lastenverlaging, of de voltooidlevenwet.

Foto: Eddy Stam © copyright ok. Gecheckt 21-02-2022

Beste Lodewijk

COLUMN - Alsjeblieft, mijn stem voor de PvdA. In mijn kiesgerechtigde leven heb ik als ik het goed heb twaalf keer de verkiezingen voor de tweede kamer meegemaakt. Ik heb één keer gemist, omdat ik in het buitenland woonde en mij niet tijdig gemeld had. Ik heb twee keer niet op de PvdA gestemd. Van alle drie gelegenheden heb ik spijt en ik zou uitgebreid kunnen schrijven waarom, maar dat is niet meer belangrijk.

Ik ben opgegroeid in een links milieu. Mijn vader was actief in de vakbeweging en stemde PvdA. Mijn moeder gaf hem altijd een volmacht mee. Het is mij met de paplepel ingegoten waar ik thuis hoor en het is eerder logisch als vreemd dat ik inmiddels 25 jaar voor de vakbeweging werk.

Ik heb dus negen keer PvdA gestemd en daar heb ik eigenlijk ook altijd spijt van gekregen. Omdat jullie eigenlijk nooit waar maken waar je voor hoort te staan. In de oppositie niet en in de regering zeker niet.

Ik heb lang gedacht dat het kwam omdat je in de politiek nu eenmaal compromissen moet sluiten; met anderen, maar ook in de partij zelf. Daarom ben ik ooit ook lid geworden. Ik dacht: dan kan ik intern wellicht nog wat verschil maken. Ook dat bleek teleurstellend; de structuur van de partij liet heel weinig ruimte voor creatieve, gedreven en ongeduldige mensen.

Foto: Marco Derksen (cc)

De ‘bezorgde’ burger is vooral een verwende praatjesmaker

RECENSIE - Jan Dijkgraaf wordt nooit boos. Echt waar. Er is maar één uitzondering, schrijft hij in de eerste zin van de inleiding van zijn boekje: ‘als ik een boze burger wordt genoemd. Of: een boze witte man’. Dat vind hij niks. Nee, Jan wil ‘bezorgde burger’ genoemd worden. Dat dekt de lading veel beter, vindt hij. Want ‘bezorgdheid duidt op compassie met anderen.’

Vandaar dat zijn boekje ‘De bezorgde burger’ heet. En is Jan ook bezorgd? Nou, nee. We lezen regelmatig over zijn stijgende bloeddruk. Boos is zijn grondtoestand, zijn stijltje. Hij heeft dat gewoon niet meer in de gaten.

IJdelheid der columnisten

Jan Dijkgraaf lijdt aan een onder columnisten veel voorkomend euvel. Na jarenlang stukjes te hebben geschreven, over elk onderwerp waar ze maar zin in hebben, niet gehinderd door echte kennis, ook zonder behoefte aan verdieping, en ondertussen genietend van de ijdele status van het ‘columnist’ zijn, gaan veel columnisten denken dat zijn stukjes wérkelijk iets voorstellen. Dat het werkelijk intellectuele hoogstandjes zijn. Dat ze ‘gelijk’ hebben.

Ze gaan, kortom, naast hun schoenen lopen. En dan sta je weerloos tegenover vleierij. ‘De afgelopen jaren,’ schrijft Dijkgraaf zonder een spoortje ironie (p. 224): ‘hadden Kamerleden van meerdere partijen me gepolst of ik geen trek had in een Kamerlidmaatschap.’

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Nikodemus Karlsson (cc)

Met de trein naar Helsinki

ELDERS - De Baltische landen kiezen voor grensoverschrijdend railvervoer volgens Europese standaarden. Een nieuwe stap in het afscheid van Rusland. En een voorbeeld voor de rest van Europa.

Estland, Letland en Litouwen hebben een overeenkomst gesloten voor Rail Baltica. Deze nieuwe spoorweg loopt van Warschau via Kaunas en Riga naar Tallinn en moet in 2025 gereed zijn. Het wordt een spoorweg volgens standaard Europese breedte.  Het eerste deel van de Pools-Litouwse grens tot Kaunas is al klaar. Daar rijden voorlopig nog dieseltreinen. Op termijn wordt het hele traject geëlektrificeerd. De spoorweg moet een bijdrage leveren aan de integratie van de Baltische staten. Rail Baltic geeft de drie voormalige Sovjet-republieken ook een betere aansluiting met hun Europese partners. De EU levert een belangrijke financiële bijdrage aan het project.

De nieuwe, grensoverschrijdende treinverbinding doorbreekt het traag op gang komende Europese spoorwegbeleid. Nationale belangen remmen nog steeds de totstandkoming van een gemeenschappelijk Europees spoorwegnet. De trein raakt in de concurrentie met auto en vliegtuig steeds verder achterop. Landen willen ten op zichte van elkaar niets toegeven op het gebied van technische voorschriften, toezicht en veiligheid. Zelfs een gemeenschappelijk taalgebruik stuit op bezwaren. Maar aan de Oostzee hebben ze daar kennelijk geen boodschap aan.

Foto: Minister-president Rutte (cc)

Schoothondjes

COLUMN - Omdat RTL bij het lijsttrekkersdebat niet vier, maar vijf partijen besloot uit te nodigen – buiten de twee grote kanshebbers zijn er momenteel drie andere partijen van belang – zegde eerst de PVV en kort daarna ook de VVD af.

Hoe eensgezind van de heren Rutte en Wilders. Hun motief: de VVD en de PVV willen van de verkiezingsstrijd liefst een onderlinge tweestrijd maken, en van teveel partijen die onderwijl in hun broekspijpen bijten zijn ze bepaald niet gediend.

RTL cancelde daarna het hele debat. In de pers werd die beslissing als een verstandige afgeschilderd. De twee grootste partijen mochten immers het strijdperk niet bepalen: een lijsttrekkersdebat is het moment waarop álle relevante partijen ongenadig aan de tand horen te worden gevoeld, en het is niet aan hen om te bepalen met wie ze wel en niet de degens zullen kruisen – die beslissing is aan de kiezers, en bij verstek aan de media.

Maar het was een laffe beslissing. RTLs afzegging van het debat betekent dat geen van de andere partijen de kans krijgt om tegen de VVD of de PVV in het geweer te komen, en zodoende verliest iedereen. Bovendien geeft de zender daarmee de regie uit handen, wat beide grote partijen bevestigt in hun rare idee dat zij – tegen ieders wensen in – de boel onderling kunnen bedisselen, en de pers moet buigen om hen te mogen ontvangen.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende