Steeds meer gezinnen in de schulden
Goh, hoe zou dat nou komen?
Welke spelletjes zijn er gespeeld in de hoogste torens van de bancaire sector? Een gesprek met Dirk Bezemer over zelfveroorzaakte zeepbellen en een nieuw sociaal financieel systeem. Hij was één van de belangrijkste beleggers op Wall Street en zit nu een straf uit van 150 jaar wegens fraude. Bernie Madoff moet flink boeten voor zijn financiële misdaden en blijft volhouden dat hij niet alleen handelde. Zijn partners in crime, de grote Amerikaanse banken, wisten ervan en deden vrolijk mee, zei hij deze week in een interview met The Wall Street Journal. 'Die spelletjes van toen hebben zich ook al eerder afgespeeld,' vertelt Dirk Bezemer mij. Bezemer doet onderzoek naar de rol van de financiële sector in de economie en hij volgt de bancaire sector op de voet. In de jaren ’90 verdiepte hij zich in Oost-Europese landen die de overstap maakten van een communistische centraal geplande economie naar een markteconomie. Het was de tijd van deregulering van de financiële markten. Het kleine land Albanië bleek het beste jongetje van de klas. Ze deed alles volgens het IMF-boekje: minder regels op de financiële markten, kleinere overheid, je meer open stellen voor handel. En met succes: de economie groeide als kool. Totdat in 1996 de Albanese economie onverwacht volledig instortte, met alle gevolgen van dien: paniek in de samenleving en stromen vluchtelingen. Volgens velen kon dat gebeuren doordat het kleine land het (toch) niet helemaal goed had begrepen. Maar daar nam Bezemer geen genoegen mee en hij zocht uit wat er echt mis was gegaan. Ruim tien jaar later gebeurde in de westerse wereld wat eerder op kleine schaal in Oost-Europa gebeurde. Ik spreek met Bezemer over wat er in beide gevallen misging en hoe het in de toekomst voorkomen kan worden.
Goh, hoe zou dat nou komen?
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
ELDERS - Steeds meer Spanjaarden worden hun huis uitgezet omdat ze de hypotheek niet langer kunnen betalen. De woede van de “hypotheekgedupeerden” voedt de oppositie tegen de aanpak van de crisis in Spanje.
Meer dan 100.000 Spanjaarden zijn het afgelopen jaar het huis uitgezet wegens hypotheekschulden, vier keer zoveel als in 2007 voor het begin van de crisis. Aan het begin van dit jaar liepen er nog bijna 200.000 processen. De dreiging van de banken heeft sommige gevallen al geleid tot zelfmoord van de huiseigenaren . Het Platform van Hypotheekgedupeerden is op dit moment de aanvoerder van de oppositie tegen het crisisbestrijdingsbeleid van de conservatieve Spaanse regering. Ada Colau, de woordvoerder van het platform, dankt haar enorme populariteit aan haar niet aflatende steun aan huizenbezitters die in conflict zijn met hun bank. En aan haar openlijke beschuldiging van de bankiers tijdens een hoorzitting in het parlement over de woningmarkt. Terwijl ze zich keerde naar de vertegenwoordiger van de Spaanse vereniging van bankiers zei ze: ‘Deze man is een misdadiger en zo moet hij ook behandeld worden.’Colau verwoordde de gevoelens van heel veel Spanjaarden van alle politieke richtingen. Een petitie voor hervorming van het hypotheeksysteem werd ondertekend door 1,4 miljoen mensen. Demonstraties in vijftig steden onderstreepten vorige maand deze eis. Inmiddels heeft het Europese Hof uitgesproken dat de Spaanse hypotheekwetten in strijd zijn met de Europese regels voor bescherming van de consument.
ACHTERGROND - Vrachtwagenchauffeurs zijn gebonden aan rigide regels rondom rij- en rusttijden, om de verkeersveiligheid van henzelf en andere weggebruikers te bewaken. Maar de extreem strenge handhaving van de regels leidt tot frustratie bij de chauffeurs en hun werkgevers.
‘Je moet haast hoogleraar zijn om de rij- en rusttijdenregels te begrijpen,’ zegt Henk terwijl hij zijn chauffeurspas in de tachograaf van zijn wagen stopt. Zijn baas wil niet met bedrijfsnaam genoemd worden. Hij wil geen extra controles van de inspectiedienst over zich afroepen. De ingewikkelde rijtijdenwetgeving en vooral de rigide handhaving in het buitenland drukken als een zware last op de schouders van de wegtransporteurs. De digitale tachograaf speelt daarin een belangrijke rol.
De tachograaf is het apparaat dat rijtijden, snelheid en afgelegde afstand vastlegt. Voorheen ging dat met een analoge versie. Dat apparaat trekt op een ronddraaiend papieren schijfje drie lijnen en registreert daarmee de gegevens over een periode van 24 uur. Omdat de schaal van de analoge tachograafschijf zeer klein is, zijn die gegevens niet tot op het kleinste detail af te lezen. Sinds mei 2006 worden alle vrachtwagens uitgerust met een digitale tachograaf. Die legt op de persoonlijke chippas van de chauffeur tot op de minuut vast wat er met de vrachtwagen gebeurt. Goed is goed en fout is fout. Een minuut te lang doorrijden betekent dat de chauffeur het risico loopt daarvoor beboet te worden bij een controle.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
En schaliegas/fracking gaan niet helpen.
OPINIE - Financiële instellingen speculeren erop los op de grondstoffenmarkt. Het wordt tijd dat het kabinet zich gaat mengen in de internationale discussie het gespeculeer aan banden te leggen.
Eerder was er op Sargasso aandacht voor de activiteiten van Nederlandse pensioenfondsen op de markten voor voedsel(grondstoffen). Nederlandse pensioenfondsen zetten op deze markten hun geld vooral in voor de ‘derivatenhandel’, met name de handel in termijncontracten. ‘Onze’ pensioenfondsen zitten eveneens met drie maal zoveel geld op andere grondstoffenmarkten, zoals de markten voor fossiele brandstoffen, fosfaat en metalen. Ook die handel betreft vooral derivaten.
De handel in derivaten op niet-agrarische grondstoffen markten is overigens ook weer van belang voor de agrarische markten. De prijs van aardolie en van veel gebruikte agrarische grondstoffen voor biobrandstof raken in toenemende mate aan elkaar gekoppeld. Fosfaat gaat voor ongeveer 90 procent naar de agrarische sector. De prijzen van fossiele brandstoffen zijn belangrijk voor de prijzen van diverse inputs in de landbouw, zoals kunstmest en brandstof voor tractoren. En metalen als zink en koper zijn belangrijke toevoegstoffen in de agrarische productie.
Nederlandse pensioenfondsen zijn niet de enige financiële instellingen die zich op de grondstoffenmarkten hebben gestort. Waren financiële instellingen enkele decennia geleden goed voor 20-30 procent van het geld dat op de grondstoffenmarkten omging, nu is dat percentage opgelopen tot 70 á 80 procent. De belangrijkste motivatie daarvoor: er wordt heel leuk aan verdiend aan speculeren op de grondstoffenmarkten.
Dijsselbloem krijgt nogal wat over zich heen. De internationale pers ‘maakt gehakt’ van hem: ‘incompetent’, ‘politiek lichtgewicht’, ‘ontsla die man!’. Twitteraars idem dito: Dijsselbloem is een ‘elefante’ in de ‘eurocristalleria’, een ‘exterminator of stocks’. De reden: zijn uitspraken over hoe je banken in de eurozone moet redden. Daarmee zou Dijsselbloem paniek zaaien, aanzetten tot bank runs en überhaupt alle private geldschieters de Europese banken uitjagen. Het zou na het weggestemde eerste reddingsplan de tweede grote flater zijn in korte tijd. De ‘onervaren’ eurozone-aanvoerder wil blijkbaar de financiële markten maar niet begrijpen, aldus commentatoren. Deze hoon is onterecht, en wel om vier redenen.
Eerst nog even de feiten: Dijsselbloem zei tegen persbureau Reuters dat als een bank een probleem heeft, niet de Europese belastingbetaler aan zet is, maar de bank in kwestie in principe eerst zelf een oplossing moet zoeken, en als dat niet lukt dat aandeelhouders, obligatiehouders en in laatste instantie niet-verzekerde spaarders moeten bijdragen. ‘Bail-in’ heet dat, en in het geval van Cyprus zijn vooral de grote spaarders aangeslagen. Reuters meende dat Dijsselbloems gekoesterde ‘bail-in’ principe zoals het is toegepast op Cyprus, bij toekomstige reddingsoperaties altijd precies zo moeten worden toegepast en dat Cyprus dus een ‘blauwdruk’ vormt. En nu verwijten anderen Dijsselbloem weer dat door zijn uitspraken geldschieters – beleggers en spaarders – alle Europese banken zullen mijden, omdat ze altijd moeten gaan betalen als een bank van de rails loopt.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
INTERVIEW - Wat is er mis met het huidige financiële systeem? Een gesprek met Ben Dyson over ons geldsysteem en een socialer alternatief.
Tienduizenden Spanjaarden gingen vorige week wederom de straat op. Ze streden ‘voor een Europa van de mensen en tegen de EU van de markten.’ Maar ze eisten vooral verandering: ‘Een nieuw sociaal en economisch model.’
Een nieuwe economie, een ander financieel systeem. Is het mogelijk? De zevenentwintigjarige Ben Dyson denkt van wel. In zijn studententijd had hij een eigen bedrijf en bevond hij zich met drie vrienden midden in de financiële wereld. De bancaire excessen speelden zich voor zijn neus af. Toen in 2008 de bom barstte, begon hij zich verder te verdiepen in de oorzaken van de crisis en de wereld waarin hij zich bevond. Dyson ontdekte de werking van het geldsysteem en de desastreuze werking ervan op de economie. Vol frustratie zag hij daarna elke dag op het journaal dat politici en media de kern van de problematiek lieten liggen.
Met zijn initiatief Positive Money informeert hij nu het Britse publiek over hoe banken te werk gaan en hoopt hij het financiële systeem te veranderen. Zijn idee wordt omarmd door veel Britten. Door het hele land vinden meet ups plaats van mensen die willen dat het nieuwe geldsysteem wordt ingevoerd. Ook elders in Europa worden Positive Money initiatieven opgestart.
COLUMN - Ongefundeerde en simplistische doch betweterige meningen over wereldzaken.
Kapitalisme is best oké. Het vooruitzicht op winst werkt als een magneet op zowat elke mens op deze planeet. En andersom: wordt er geen winst gemaakt dan zakt de ondernemingslust ver onder het vriespunt, met alle verlammende effecten van dien voor een land. Zie de communistische bolwerken. Een aardige ideologische basis, laten we eerlijk wezen, maar volstrekt niet opgewassen tegen de menselijke driften. Na een tijdje doet niemand meer wat en stort de economie als een soufflé in elkaar. Er wordt te weinig geproduceerd, en wat er wel geproduceerd is bereikt de schappen niet meer. Geef de enkeling juist zicht op eigen profijt, dan ontspruiten de zaakjes welig uit de zompige grond. Mensen zijn nu eenmaal eerder bereid zich een slag in de rondte te werken als hun beloning evenredig groeit.
Maar nu. We leven in een tot in het absurde doorvoerde kapitalistisch systeem. Megabedrijven (banken incluis) rule the world. Ze dicteren de politiek, en zetten onze leiders keer op keer buiten spel. Ze hebben zoveel macht. En zoveel poen. En zoveel arbeiders die ze – ‘Watch me doing it, Mr President‘ – kunnen ontslaan. Daar bibberen ze van, onze autoriteiten. En als ze het in hun hoofd halen om weerstand te bidden, dan stappen die reuzen, hun armen vol biljetten waarvan bij elk zuchtje wind een tiental ontsnapt en achter hen als een groene sleep aanvliegt, zonder blikken of blozen de grens over. ‘DAT IS DE GRENS! Je kan daar niet over!’ roept een hoge ambtenaar nog desperaat. De oligarch kijkt hem nog even, heel even, met een twinkeling in de ogen en één voet omhoog, een stompje sigaar bungelend op een mondhoek, laat diezelfde voet nog heel even de lucht in hangen, om die weer resoluut en breeduit lachend neer te zetten aan de andere kant van de grens. Of aan de andere kant van de wereld. Hen maakt het wer-ke-lijk niet uit: ze bezitten immers de aardbol, en, terwijl we nog bezig zijn onze landjes te verdedigen, zijn ze volop de Melkweg alvast onderling aan het verdelen. Als ze eenmaal klaar zijn met de Noord- en Zuidpool, dat spreekt voor zich.
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.