De nieuwe regering is er nog niet eens, maar vorig weekeinde lichtte de toekomstige premier al een tipje van de sluier op over de manier waarop zijn regering de leescrisis te lijf gaat. Met het socialemediaplatform X! Dat ‘emancipeert en bevrijdt de massa’s’. Want kennelijk krijgen we een sociaal-democratische regering die gaat doen aan arbeidersverheffing. Dankzij X zullen binnenkort onze jongeren weer lezen als een tierelier. Nu kom ik uit een traditioneel PvdA-milieu waarin mijn opa probeerde zijn positie als medewerker in de chemische industrie iets te verbeteren door ’s avonds cursussen scheikunde of Frans te volgen, of in ieder geval een goed boek te lezen. Zodat hij uiteindelijk een kantoorbaan kon krijgen. Toen de radio kwam, werden er door de linkse “intellectuelen” van de VARA lezingen gegeven die allerlei ingewikkelde onderwerpen voor arbeiders verklaarden. Dat soort zaken kregen later een plaats bij de Teleac. Ik heb er in de jaren tachtig nog een cursus Indonesisch gedaan. Zo waren er ook cursussen Moderne Sterrenkunde en Portrettekenen en -Schilderen. Helaas bestaat dat niet meer. De publieke omroep heeft nog steeds een paar programma’s, bijvoorbeeld om laaggeletterden te helpen. Macht van taal Mijn eigen voorkeur zou zijn om de publieke omroep zodanig te hervormen dat er weer meer ruimte komt voor dit soort educatie. Zorgvuldig ontwikkelde cursussen op allerlei gebied die door grote groepen tegelijkertijd kunnen worden gevolgd. Emancipatie en bevrijding komt door studie en kennis! Wat fijn dat onze toekomstige premier dat ook inziet. Gooi alle onzin aan de kant en besteed een belangrijk deel van je leven aan proberen te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit – daar wordt je zelf beter van en daar wordt de samenleving beter van. Zorg, als het om lezen gaat, dat er op allerlei manieren op tv aandacht wordt besteed aan lezen: van literatuur, van teksten die mensen ingewikkeld vinden. Dat hoeft dus niet per se (of niet exclusief) leesbevordering te zijn, maar zou ook in de vorm van lessen en tips zijn. Geef bijvoorbeeld de leraar Nederlands Arnoud Kuijpers (YouTube) een eigen programma. Meneer Wilders verwacht echter meer heil van X, waar miljoenen ‘normale’ mensen zich kennelijk kunnen informeren over de ‘echte’ wereld, niet de fake fantasy-wereld van astronomie en de taal van onze voormalige kolonieën. Daar gaan onze jongeren uiteraard weer plezier krijgen in lezen en daar leren ze ook moeiteloos hoe je een ingewikkeld argument kunt volgen. Wilders deelde zijn onderwijskundige inzichten in de dagen nadat Akwasi van X was weggepest door een horde racistische X’ers, die daarmee lieten zien dat ze wisten wat de macht van taal is. Gretig Het verklaart elegant hoe het komt dat de resultaten van het internationale PISA-onderzoek zo dramatisch uitpakken, vooral voor Nederland: dat komt doordat jongeren een jaar of tien geleden Twitter (de vroegere naam voor X) hebben verlaten. Sindsdien is al hun plezier in lezen ingestort, en met name van het lezen van complexe teksten en van literatuur. X verplicht op iedere mobiele telefoon van iedere scholier! Dat zal de eerste maatregel zijn van de toekomstige PVV-minister van onderwijs, cultuur en media (wetenschap zal verdwijnen uit het ministerie, als een hobby voor “intellectuelen”). Heel de Nederlandse jeugd aan het universum van Elon Musk, die antisemitische boodschappen op zijn platform ondersteunt, en ertegen is als er iets aan racisme wordt gedaan. Het platform dat geraaskal en onbeheerste discussies tot verdienmodel heeft. En dan zul je eens zien hoe gretig er gelezen wordt. (Los van dit alles moet gezegd worden dat autocratie altijd begint met een aanval op de media, die zogenaamd allemaal in de handen zijn van ‘de’ tegenstander. Dat in plaats daarvan een platform wordt aangewezen dat als verdienmodel heeft om ongefundeerd schreeuwen, racisme en antisemitisme aan te moedigen, dit alles onder het mom van de vrijheid van meningsuiting, maakt het niet veel beter.)
De snor. Het gore matje onder het kale hoofd. Het kitcherige jasje. De uitgekloven synthesizer-deuntjes uit de jaren ’80. De Australische artiest Donny Benét blinkt uit in de cultivatie van foutheid.
En dat is ook een kunst.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
NIEUWS - In de eerste twee maanden van dit nieuwe jaar zijn er aan aantal museale tentoonstellingen die de laatste trends in de hedendaagse kunst laten zien. Voor Kunst op Zondag bezocht ik Ai Weiwei in de Kunsthal, Yayoi Kusama in het Stedelijk Museum Schiedam en Nan Goldin in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Tot slot is er de Art Fair in Naarden van 25 t/m 28 januari 2024.
Ai Weiwei In Search of Humanity © collage Wilma Lankhorst.
De Kunsthal Rotterdam presenteert de grote tentoonstelling “In Search of Humanity” van de Chinese kunstenaar, mensenactivist en criticus Ai Weiwei (1957). Dit is de meest volledige overzichtstentoonstelling van Ai Weiwei tot nu toe. Je ontdekt een indrukwekkend overzicht van werken, gemaakt in de ruim veertig jarige carrière van de kunstenaar. Ik zag schilderijen, culturele readymades, LEGO-werken, sculpturen, installaties, fotografie en videokunst. Het team van de Kunsthal wist de hand te leggen op belangrijke werken uit verschillende fasen in het oeuvre van deze kunstenaar.
Ai Weiwei in de Kunsthal Rotterdam © collage Wilma Lankhorst.
Om de ruim 120 werken te verkennen, heb je zeker twee uur nodig. De zaalteksten zijn compact en helder en geven goede achtergrondinformatie over elke creatieve fase. Ik ontdekte bekende en minder bekende werken zoals het veel getoonde Forever Bicycles (2003): een sculptuur van stuurloze fietsen. Hiermee benadrukt Ai Weiwei dat we niet zelf bepalen waar we naartoe fietsten. Hij verwijst hiermee ook naar het dominante Chinese regime. In de volgende ruimte is de vloer bezaaid met ruim duizend kilo handgeverfde porseleinen zonnebloempitten. Met Sunflower Seeds (2010) daagt Ai Weiwei het ‘Made in China’ mantra uit waar China om bekend staat.
Een van de oudejaarsvragen betrof antiek glas: viel er iets te zeggen de wijze waarop het werd vervaardigd en kunnen we het namaken? De tweede vraag is makkelijk te beantwoorden: ja, dat kunnen we. Er zijn diverse ateliers, zoals dit, en u kunt de producten kopen in de meeste museumwinkels. De vraag hoe ze het in de Oudheid maakten, is lastiger.
Er gaat namelijk een andere vraag aan vooraf: wat is glas eigenlijk? Het is feitelijk vloeibaar gemaakt en daardoor bewerkbaar silica. Dat valt te winnen uit gewoon zand, maar voor de glasmaker aan het werk kan, moet hij twee problemen oplossen. De eerste moeilijkheid is dat hij het smeltpunt van silica moet verlagen van rond de 2000°C tot 1200°C. Daarom voegt de glasmaker soda (natriumcarbonaat) toe, dat valt te winnen uit planten. Dit creëert een nieuwe complicatie, namelijk dat het product zo oplosbaar wordt. Daarom voegt hij ongebluste kalk (calciumoxide) toe. Zo wordt het mengsel weer harder en kunnen we, om eens iets te noemen, water drinken uit een glas. De verhouding tussen de drie bestanddelen varieert rond de 70% silica, 25% soda en 5% calciumoxide.
Babylonische instructie voor de glasmaker (Pergamonmuseum, Berlijn)
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
Richie Kotzen (wat een naam…) zat in bands als Poison, Mr. Big en hardrockband The Winery Dogs. Hij speelt volgens eigen zeggen zo’n beetje alles tussen rock, jazz en soul.
We passeren straks de 365-dagen grens. Voor wat volgt krijgen we één dag meer. Hopelijk zien we u aan die kant van de grens weer. Voor nu, bij wijze van ansichtkaart met onze groet bij de jaarwisseling:
“Wie wil dat de wereld blijft zoals die is, die wil niet dat ze blijft”, citaat van de schrijver/dichter Erich Fried.
Te zien bij de East Side Gallery, een restant van de Berlijnse Muur, een grens die in 1989 aan diggelen ging. Gemaakt in 1990 door graficus/schilder Monika-Elisa Budzinski. In 2009 gerenoveerd door Shamil Gimayev, van wie ook bij de East Side Gallery ‘Wir sind ein Volk’ is te zien.
De muurschildering net het citaat van Fried was eerder te zien bij Kunst op Zondag ‘De muur’, waar behalve de Berlijnse Muur ook de Amerikaanse en Palestijnse muur voorbij kwamen. De wereld was één grens kwijt, maar kreeg er meerdere voor terug.
De kerstboodschap van het Spaanse collectief Luzinterruptus: Christmas in the trenches / Navidad de trincheras
Kerstmis in de loopgraven: “Als de kerstsfeer van vrede en liefde Bethlehem niet eens kan bereiken, hoe kunnen we deze dan kunstmatig in onze straten en pleinen installeren?”
Kerstmis heet het feest van licht te zijn. De diepere betekenis van ’feest van licht’ zal ergens diep in een onvindbaar hoekje van het collectieve bewustzijn verborgen liggen. Maakt niet uit, want Kerst is dan toch wel het feest dat de donkere dagen van december verlicht met een niet te tellen hoeveelheid lampjes in de straten.
De kerstboodschap van Luzinterruptus is:
Hopelijk zal het teveel aan licht ons er niet van weerhouden de angstaanjagende duisternis te zien die ons achtervolgt
En dus bedacht Luzinterruptus ‘een stedelijke decoratie die past bij de tijd waarin we leven’. Eentje met ‘weinig licht en veel prikkeldraad’.
© Luzinterruptus Christmas in the trenches / Navidad de trincheras (simulation @zekewenders)
Bekijk meer van ‘Christmas in the trenches‘ en zie hoe dat er in de straten van uw stad uit zou kunnen zien. afbeeldingen en details van de (vormgegeven door graficus Zeke Wenders).
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
Isobel Campbell begon haar muziekcarrière als klassiek geschoolde celliste, maakte de overstap naar de Indierock als achtergrondmuzikant in Belle & Sebastian, om vervolgens een solocarrière te beginnen.
Van 2007 tot 2013 nam ze een drietal platen op met Mark Lanegan, die we hier eerder deze week voorbij zagen komen.
Natuurlijk komt Robert Connely Farr uit Mississippi. Bolton, Mississippi om precies te zijn, thuishaven van blueslegendes als Charley Patton, Sam Chatmon, Bo Carter en Walter Vinson.
Farr leerde het muziekvak van Henry Stuckey en Jimmy “Duck” Holmes, die hem wegwijs maakte in de lokale stijl bekend als ‘Bentonia Blues’.
Ik vroeg me even af of ik wellicht een überfout jaren-80 hitje had gemist, maar Violet Chachki blijkt gewoon een contemporaine artiest. Ze is het alter ego van Paul Jason Dardo.
‘Mistress Violet’ is deels gebaseerd op een dominatrix waar Dardo voor werkte. Hier vertelt Dardo hoe ‘ie in het kader van ‘forced feminization’ macho zakentypes met behulp van make-up omtoverde in aantrekkelijke dames.