Brexit: er op of er onder

ELDERS - Het Verenigd Koninkrijk en de EU hebben nog ruim vijftig dagen om een overeenkomst te bereiken over de toekomstige betrekkingen.

Volgens Michel Barnier, de onderhandelaar namens de EU, zijn de belangrijkste struikelblokken nog steeds het “gelijke speelveld”, het voorkomen van oneerlijke concurrentie op gebieden als overheidssubsidies, visserijbeleid en de controle op welke deal dan ook. De tijd dringt omdat een deal ook nog tijdig goedgekeurd moet worden door verschillende parlementen. 

Engeland startte gisteren met een tweede lock down periode ter bestrijding van het coronavirus. De nieuwe maatregelen, waaronder de sluiting van winkels voor niet-noodzakelijke goederen en van alle openbare gelegenheden, duurt tot 2 december. Ondanks de afwijzing van de maatregelen door een deel van zijn eigen partij zet premier Boris Johnson door. Het aantal COVID-19 doden heeft een piek bereikt en ziekenhuizen waarschuwen dat ze over twee weken geen plek meer hebben voor de stijgende aantallen patiënten. Johnson wil van geen kritiek weten. Hij verliet het parlement toen zijn voorgangster Theresa May vraagtekens zette bij de cijfers waarop de premier zich baseerde.

Schoolmaaltijden

Dat de Britse premier kritiek moeilijk kan verdragen bleek begin deze week ook uit zijn afzegging van een jaarlijkse bijeenkomst van ondernemers waarin hij aanmerkingen op de aanpak van de pandemie en de Brexit kon verwachten. ‘Dat de premier onze jaarvergadering niet komt openen is in de geschiedenis nog maar één keer voorgekomen’, zei een teleurgestelde voorzitter van de conferentie.

Ook in de kwestie van de voortzetting van de gratis schoolmaaltijden kreeg de regering-Johnson kritiek uit eigen kring. Na een succesvolle petitie op initiatief van Manchester United speler Marcus Rashford, die door meer dan een miljoen mensen werd getekend, diende Labour een motie in om de gratis maaltijden op Engelse scholen ook na de herfstvakantie te blijven verstrekken. De motie haalde het niet, maar vijf Conservatieven stemden mee met de oppositie.

Onafhankelijkheid

Schotland, Wales en Noord-Ierland hadden al eerder besloten ten gunste van de gratis maaltijden vanwege de coronacrisis. De kritische opstelling van andere delen van het Verenigd Koninkrijk bleek al eerder uit de resultaten van een opinieonderzoek van Politico over de onafhankelijkheid van Schotland: 56% van de Schotten is nu vóór onafhankelijkheid, 44% blijft tegen. Volgens een analyse van de resultaten van dit nieuwe onderzoek is Boris Johnson de belangrijkste aanjager van de swing van tegenstanders naar voorstanders van onafhankelijkheid, als het zover komt waarschijnlijk gevolgd door aansluiting bij de EU.

Ook Wales en Noord-Ierland zijn niet gelukkig met de huidige ontwikkelingen rond de Brexit. Wales heeft een onderzoek laten doen naar de gevolgen voor de handel van het land met de EU, waarover gisteren in het parlement is gedebatteerd. De minister voor Wales Simon Hart probeerde het Welsh Select Committee of MPs gerust te stellen met de mededeling dat de economie ook wel zonder akkoord met de EU kan floreren. Volgens de gisteren gepubliceerde resultaten van een opiniepeiling onder de kiezers in Wales denkt een grote meerderheid daar anders over. Zo vindt 38% een deal essential en 36% desirable. Slechts 8% toont zich tevreden met een no deal uitkomst.

Noord-Ierland

Noord-Ierland vreest de gevolgen van een no deal Brexit waardoor er opnieuw onzekerheid komt over de handhaving van de grens met de Ierse Republiek. Het is gevaarlijk voor de volksgezondheid en voor de bestrijding van de mandemie in het bijzonder als er geen handelsovereenkomst met de EU wordt gesloten, waarschuwt Noord-Ierse sociaaldemocratische parlementslid Claire Hanna.

De politie waarschuwt anderzijds voor opleving van wapensmokkel van en naar de EU. ‘Het zal niemand verbazen dat criminelen zullen proberen te profiteren van de poreuze grens tussen Noord-Ierland en de Republiek’ vertelde het hoofd van de Noord-Ierse politie Chief Constable Simon Byrne deze week in het parlement. ‘Met 300 grensovergangen langs de 310-mijlsgrens is het onmogelijk om effectief te bewaken – zoals werd aangetoond tijdens de Troubles.’ Zowel in Ierland als Noord-Ierland wordt een opleving van de strijd tussen protestanten en katholieken verwacht als er op welke wijze dan ook wordt afgeweken van de overeenkomst over opengrenzen in het vredesakkoord uit 1998 (Goedevrijdagakkoord).

Farage

Brexit-activist Nigel Farage hoopt intussen te kunnen profiteren van de zwakke plekken bij de Conservatieven met de naamsverandering van zijn Brexitparty. Met Reform UK wil hij nu de bestrijding van de pandemie aan de kaak stellen. Volgens hem is er niemand die stem geeft aan het idee dat de maatregelen ter bestrijding van het virus niet proportioneel zijn. Volgens Darren Loucaides volgt Farage met zijn nieuwe politieke initiatief de voormalige Reform Party van Canada die de Canadese conservatieven naar rechts wist te buigen. ‘Het doel van die partij was om de sociaal liberale richting van de conservatieven te laten ontsporen met eisen voor ingrijpende belastingverlagingen, strengere wet-en-orde-beleidsmaatregelen en meer directe democratie door middel van referenda, en oppositie tegen het multiculturalisme.’ De Reform Party slaagde er in groter te worden dan de oudere conservatieve partij en dat resulteerde uiteindelijk in een fusie. Sounds familiar? vraagt Loucaides. De pogingen van extreemrechts om liberale middenpartijen verder naar rechts te trekken vinden we niet alleen in het Verenigd Koninkrijk.

Polarisatie

De politieke tegenstellingen groeien, schrijft Chaminda Jayanetti. De afgelopen maand heeft duidelijk gemaakt dat Johnson’s One Nation claim ‘een leeg verkooppraatje’ is, schrijft ze op Politico. De Conservatieven hebben na Johnson’s overwinning van eind vorig jaar, mede dankzij de stemmen uit de arme Midlands, weer de draai genomen naar rechts. Staatssteun ter leniging van sociale noden wordt afgewezen met het argument dat het geld voor de armen toch maar naar drugs en bordelen gaat. Extra geld voor noodlijdende gemeenten met veel achtergestelden is een onaanvaardbare aanslag op de staatskas. Met dank aan de stemmen op Boris blijft het aan de rechterkant van de Britse politiek als voorheen: ‘de immigranten zijn de buitenlandse vijanden, de steuntrekkers de binnenlandse.’

De groeiende polarisatie maakt een breed gedragen antwoord op de uitdagingen van de Brexit vrijwel onmogelijk. Als er in de onderhandelingen nog een oplossing wordt gevonden voor de hangende kwesties zal de uitkomst de Conservatieven waarschijnlijk verder verdelen. En dat zal ook gebeuren als de onderhandelingen zonder resultaat blijven. Farage komt niet voor niets nu met een nieuw politiek initiatief. Hij kondigde het aan vanuit de Verenigde Staten waar hij de Trumpcampagne van nabij heeft meegemaakt. Alsof de Britten daar iets van kunnen leren. Voor Polly Toynbee zijn de presidentsverkiezingen juist een reden om in The Guardian te pleiten om het gedweep met de VS te stoppen: Britain needs to make an emotional break. These are not people like us, schrijft ze. Ik zou er aan toe willen voegen: dat geldt voor meer Europeanen.