Boer Bosma en het Afrikaans

Twee gastbijdragen achter elkaar van Bart Luirink van ZAM Afrika Magazine. Het stuk is ook op zijn blog te lezen.

Het PVV kamerlid Bosma bejubelde gisteren in een column in NRC Handelsblad het Afrikaans. Het stuk bevat zeven onjuistheden en halve waarheden.

1. ‘De traditionele Afrikaner universiteiten zijn verengelst.’ Dat is minder dan een halve waarheid. Zuid-Afrika kende ooit vijf (vijf!) exclusief Afrikaner universiteiten: in Pretoria, Johannesburg, Potchefstroom, Bloemfontein en Stellenbosch. Op die universiteiten is Afrikaans niet langer de uitsluitende voertaal. Resultaat: toegankelijkheid voor de pakweg 90% van de bevolking die geen Afrikaans spreekt.

2. ‘Afrikanen verlaten het land met vliegtuigen vol.’ Een erg ongenuanceerde bewering. De emigratie neemt af en is gedeeltelijk te wijten aan Zuid-Afrikanen die voor enkele jaren elders in Afrika gaan werken.

3. ‘Velen werden slachtoffer van ‘plaasmoorden’.’ Betekent dit dat de vele zwarte slachtoffers van misdaad (een veelvoud) tot de ondergang van de Zulu- of Xhosataal zal leiden?

4. ‘Afrikaners worden gediscrimineerd op de arbeidsmarkt.’ Onzin, er is een soepel beleid van ‘affirmative action’. Dat betekent dat bij gelijke kwaliteit ‘historisch achtergestelde groepen’ voorrang krijgen. Hier profiteren (Afrikaner) vrouwen en kleurlingen, bijvoorbeeld, evenzeer van als zwarte Zuid-Afrikanen.

5. ‘Het Afrikaans heeft geen toekomst.’ Afrikaans is een van de 12 officiele (dus beschermde) talen van het land. In de afgelopen tien jaar is het aantal Afrikaner glossies, tv-stations, boeken sensationeel toegenomen. Afrikaner (rock) muziek en festivals worden meer bezocht dan ooit. De taal leeft.

6. ‘Afrikaans is Nederlands.’ Zucht. Afrikaans is een taal gegroeid uit Nederlands, Maleis, Indonesisch en Frans.

7. ‘Steeds harder klinkt de roep om een eigen stukje onder de zon, een volksstaat (sic!)’. In de fractiekamer van de PVV misschien, maar zeker niet in Zuid-Afrika. Het experiment Orania, een blanke enclave in de Noordkaap, oefent geen enkele aantrekkingskracht uit op de overgrote meerderheid van de Afrikaners. Integendeel.

Na de irritatie over alle feitelijke onjuistheden in Martin Bosma’s lofzang op het Afrikaans overheerste vandaag de woede over de bijzonder slechte dienst die het PVV kamerlid de liefhebbers van deze taal bewijst.

Na 1990, toen Mandela werd vrijgelaten en het toenmalige minderheidsbewind zich tot onderhandelingen gedwongen zag, is het Afrikaans aan een nieuw leven begonnen. De taal van de onderdrukking – Maak Oop, Polisie!; hoeveel zwarten konden die kreet na een nachtelijke klop op de deur dromen? – kon zich bevrijden uit haar ketenen. Zo werd de bevrijding van de zwarten ook die van de taal. Vervolgens was er het huldebetoon dat Mandela bij zijn eerste toespraak tot het Zuid-Afrikaanse parlement voor de Afrikaner dichteres Ingrid Jonker uitsprak. En publiceerde Antjie Krog de getuigenissen van waarheid en verzoening, en de autobiografie van Mandela, in het Afrikaans. ANC-leider Matthews Phosa schreef een dichtbundel vol Afrikaner poezie. De taal van het verhoor, de racistische propaganda op de Suid Afrikaanse Uitsaai Korporasie, de staatstelevisie, de taal van martelingen en eenzame opsluiting was een taal van liefde geworden.
Niks infantiel achterneefje van het Nederlands, zoals Bosma suggereert, maar een multiculti taal, waarvan er maar weinigen zijn, gebouwd door uit Maleisie en Indonesie weggevoerde moslimslaven en opstandelingen, Nederlandse kolonisten en Franse Hugenoten, die vanwege hun religie op de vlucht waren geslagen.

Wat verdween is een staatscourant die de nieuwe wetten ook in het Afrikaans publiceert en het overzicht van zoetstoffen op blikjes cola in die taal.

Wie het Afrikaans liefheeft, verwerpt Bosma´s pogingen om deze taal weer te veroordelen tot een leven in isolement. Dan zal ze op een dag alleen nog gesproken worden door een zielig hoopje mensen aan de oevers van de Oraniarivier in de Noord-Kaap, een paar honderd mensen in Orania, Bosma’s exclusief blanke Volkstaat.