Overzicht

The Fact Club

46 Artikelen
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Foto: Taryn (cc)

Feit of fabel: topinkomens

, door

ACHTERGROND - 1 januari 2013 is de Wet Normering Topinkomens van kracht gegaan. Hiermee wordt een wettelijke grens gesteld aan inkomens van topfunctionarissen in publieke en semipublieke functies. Wat gaat er nu veranderen met de invoering van WNT?

Het idee om extreem hoge inkomens in de publieke en semipublieke sector aan banden te leggen is niet nieuw. We zijn al een aantal jaren bekend met de Balkenendenorm. Vooralsnog was de Balkenendenorm een vrijwillige norm, vanuit het idee dat bestuurders in publieke functies niet meer dan 130% van het ministersalaris zouden moeten verdienen. Met de komst van WNT is deze vrijwilligheid ten einde.

Al geruime tijd wordt er aandacht besteed aan de inkomens van topfunctionarissen in publieke en semipublieke sectoren. 1 januari 2006 trad de Wet Openbaarmaking uit Publieke middelen gefinancierde topinkomens (WOPT) in werking. Volgens deze wet moesten functionarissen die meer verdienen dan de WOPT-norm (het gemiddeld jaarinkomen van ministers) hun inkomen openbaar maken.

De Wet Normering Topinkomens (WNT) is de opvolger en vervanger van de WOPT. Met de komst van WNT moeten topinkomens niet alleen openbaar gemaakt worden, maar is er een wettelijke grens voor inkomens in publieke en semipublieke sectoren. Topfunctionarissen die teveel verdienen moeten het teveel verdiende geld terugbetalen. Opvallend detail is dat het terugbetaalde geld niet naar de instelling gaat waar de topfunctionaris werkzaam is, maar terecht komt bij de Staat.

Foto: CorporatieNL (cc)

Feit of fabel: Woningcorporaties

, door

ACHTERGROND - Minister Stef Blok ligt overhoop met de woningcorporaties. Waarom?

Sinds de presentatie van het regeerakkoord ligt de minister van Wonen en Rijksdienst Stef Blok (VVD) overhoop met de woningcorporaties. Blok wil woningcorporaties meer mogelijkheden geven om huren te verhogen en verwacht van hun geld terug via een verhuurdersheffing van twee miljard. De woningcorporaties stellen echter dat ze vanwege dalende huizenprijzen niet in staat zullen zijn deze heffing te betalen.

Hoeveel woningcorporaties zijn er eigenlijk in Nederland?
Er zijn 389  bij het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) geregistreerde woningcorporaties in Nederland. De eerste woningcorporatie in Nederland was de Vereeniging ten behoeve der Arbeidersklasse in Amsterdam, opgericht in 1852.

Hoeveel woningen worden er via woningcorporaties verhuurd?

In 2011 verhuurden woningcorporaties in totaal 2.3 miljoen woningen, dat is 70% van het totale huuraanbod en 31% van het totale woonaanbod. De 22 grootste woningcorporaties verhuren samen 700.000 woningen.

Van alle woningen van corporaties viel 97% (2.2 miljoen woningen) onder de huurtoeslaggrens (652.52 euro). In 2007 was dit 98.6%.

Amsterdam is de gemeente met de meeste woningen in bezit van woningcorporaties: 187.128 woningen.

Hoe worden woningcorporaties gefinancierd?

Woningcorporaties ontvangen huur (12 miljard in 2011), verkopen bezit en kunnen via het Waarborgfonds Sociale Woningbouw geld lenen onder markttarief. Dit omdat er een ‘zekerheidsstructuur’ in de leningen zit, die bestaat uit drie ringen:
–          Woningcorporaties staan garant voor elkaar en kunnen steun bij elkaar aanvragen
–          Saneringsfonds: corporaties in problemen kunnen een aanvraag dit bij dit fonds beheerd door het CFV en gefinancierd door corporaties
–          Uiteindelijk staan overheid en gemeenten garant

Foto: Thiendenland Thiendenland (cc)

Feit of fabel: kinderopvang

, door

ACHTERGROND - Er komt een nieuwe ronde bezuinigingen aan in de kinderopvang. De feiten op een rijtje.

Het kabinet Rutte I bezuinigde al flink op kinderopvang en ook onder Rutte II gaat er minder geld naar de kinderopvang. Volgens een groep organisaties (VergelijkDekinderopvang.nl, Voor Werkende Moeders, FNV, Abvakabo FNV, Brancheorganisatie Kinderopvang, VNO-NCW, MKB Nederland, CNV en MHP) zijn nieuwe bezuinigingen niet nodig, omdat de vraag naar kinderopvang lager wordt dan geraamd. De Tweede Kamerfracties van VVD en PvdA waren bereid te kijken of de bezuinigingen geschrapt konden worden, maar volgens minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher is dit technisch niet mogelijk en gaat de bezuiniging van 90 miljoen in 2013 door.

Een bezuiniging van 90 miljoen, is dat een groot deel van de totale uitgaven aan kinderopvang?

Nee, in 2011 gaf de overheid 2.9 miljard euro uit aan kinderopvang, het gaat dus om een bezuiniging van 3%. De kinderopvang is in 1995 geïntroduceerd, vanaf 2006 zijn de uitgaven hard gestegen.

iframe width=”500″ height=”400″ frameborder=”0″ src=”http://charts-datawrapper.s3.amazonaws.com/4JkGu/index.html”>

Hoe komt het dat de kosten sinds 2006 zo hard zijn gestegen?

In 2005 is de Wet Kinderopvang in werking getreden. Uit de CPB-publicatie ‘Kinderopvang in kaart‘: ‘Deze wet introduceerde vraagfinanciering op de markt voor kinderopvang – dat willen zeggen dat subsidies sindsdien direct aan gebruikers (ouders) in plaats van aan aanbieders worden verstrekt. Vóór 2005 waren gemeentes en werkgevers vrij om naar eigen inzicht kindplaatsen voor hun inwoners cq. werknemers bij kinderopvanginstellingen te bekostigen.’

Foto: Sebastiaan ter Burg (cc)

Feit of fabel: Komen pensioenen in gevaar?

, door

ACHTERGROND - Ons pensioenstelsel is al jaren onderwerp van een verhit debat. Op vijf december gingen Jony Ferket (G500) en Henk Krol (50+) bij Pauw en Witteman met elkaar in debat. Ferket en Krol spraken elkaar regelmatig tegen. Tijd voor de feiten.

Jony Ferket stelt dat pensioenen van jongeren in gevaar komen, volgens Henk Krol is er niks aan de hand. Wie heeft er gelijk?

Geen van beiden heeft voor de volle honderd procent gelijk, eigenlijk. De pensioendiscussie is vrij ingewikkeld en daardoor kan het gebeuren dat mensen elkaar volledig tegenspreken zoals afgelopen woensdag gebeurde bij Pauw en Witteman.  Daarom lijkt het ons verstandig om eerst in kaart te brengen hoe ons pensioenstelsel eigenlijk werkt.

Pijler I
De Algemene Ouderdomswet (AOW). Iedereen boven de 65 (vanaf 2013 gaat dit geleidelijk naar 67) ontvangt AOW. Dit wordt betaalt via een omslagstelsel: werkenden betalen (via premies) direct voor AOW-gerechtigden.

Pijler II
De tweede pijler is via een pensioenfonds. In de meeste CAO’s is geregeld dat werkgevers verplicht zijn hun werknemers pensioen aan te bieden. Dit gaat via een pensioenfonds waarin dan vaak alle werkgevers binnen de CAO zijn aangesloten. Werknemers storten automatisch maandelijks een premie in het pensioenfonds, ze kunnen niet zelf kiezen bij welk pensioenfonds ze dit doen. Pensioenbeheerders  beheren (beleggen) vervolgens de premies die binnenkomen.

Foto: J. Griffin Stewart (cc)

Feit of fabel: steun aan Griekenland

, door

ACHTERGROND - Vorige week brak Rutte zijn verkiezingsbelofte dat er geen cent meer naar de Grieken zou gaan. Hoe zit dat nu eigenlijk precies? 

‘Het was wel winst die we maakten op de Griekse leningen en ik vind het eerlijk gezegd wel goed dat we geen winst maken over de rug van Grieken.’ (bron) Aldus Diederik Samsom, over het verlagen van de rente die Griekenland over zijn schulden moet betalen.

Op 27 november werd duidelijk dat Griekenland meer financiële steun krijgt, tijd om de feiten op een rij te zetten.

Gaat er nieuw geld naar Griekenland?

Nee het gaat hier om de uitbetaling van een volgende tranche van een eerder overeengekomen steunpakket.

Op wat voor manieren leent Nederland geld aan Griekenland?

Nederland draagt op drie manieren bij aan financiële steun aan Griekenland: de ‘Greek Loan facility’, het EFSFen het IMF. Omdat Nederland niet direct een stem heeft in beslissingen van het IMF laten we dat hier buiten beschouwing.

Greek Loan Facility (GLF)

De GLF is speciaal voor Griekenland opgericht, hierin zitten alle eurolanden. Mei 2010 zijn de eerste leningen uitgekeerd. In totaal is hiermee 53 miljard aan Griekenland geleend (alles is uitgekeerd). Het Nederlandse aandeel hierin is 3.2 miljard.

Onderdeel van de nieuwe afspraak met Griekenland is dat het rentepercentage dat Griekenland over deze 53 mld (en Nederland dus ontvangt) betaalt, wordt verlaagd met 100 bps. Nederland zal dus minder aan rentebetalingen ontvangen dan ingecalculeerd.

Foto: clemsonunivlibrary (cc)

De feiten: de rechtvaardigheid van het sociaal leenstelsel

, door

ANALYSE - Het sociaal leenstelsel in het hoger onderwijs zou ervoor zorgen dat ‘de bakker niet meer voor de advocaat’ hoeft te betalen. Maar het stelsel zou ook de toegankelijkheid van het onderwijs verminderen. Wat zeggen de feiten?

GroenLinks gaat onder de huidige voorwaarden niet akkoord met invoering van het sociaal leenstelsel. Dit was een verrassing voor Rutte en Samsom, want invoering van het sociaal leenstelsel stond in het verkiezingsprogramma van GroenLinks. Om een meerderheid te krijgen in de Eerste Kamer rekende het kabinet op de steun van GroenLinks en D66. Jesse Klaver blijft onder andere voorwaarden echter wel voorstander van een sociaal leenstelsel, want hij vindt het ‘niet solidair dat de bakker voor de advocaat betaalt’.

Maar betaalt de bakker voor de advocaat?

In 2011 werd er door de overheid 9,6 miljard euro aan hoger onderwijs uitgegeven. Hiervan kunnen ruim 660 duizend  mensen studeren (ruim 420 duizend HBO en ruim 240 duizend WO). Aan die 9,6 miljard betaalt iedere belasting betalende Nederlander mee, maar alleen studenten (en docenten/onderzoekers) profiteren hiervan. Je zou dus inderdaad kunnen zeggen dat de bakker voor advocaat betaalt.

Gaat dat veranderen met de invoering van een sociaal stelsel?

Nee. Het CPB heeft berekend dat de invoering van het sociaal leenstelsel op termijn (vanaf 2022) 800 miljoen oplevert. Dit geld wordt echter terug geïnvesteerd in ‘onderwijs en onderzoek’. De overheidsbijdragen, en dus ook de belastingbetalingen van de bakker, aan hoger onderwijs veranderen dus niet.

Foto: Bailey (& Muppet) (cc)

De feiten: bezuinigingen op de laagste inkomens

, door

ANALYSE - The Fact Club onderzoekt hoeveel er eigenlijk bezuinigd wordt op lage inkomens.

Diederik Samsom in Pauw en Witteman: ‘Je weet als je bezuinigt op zorg, sociale zekerheid en de overheid dan juist de mensen die van die overheid afhankelijk zijn  die krijgen de hardste klappen’.

Hoeveel wordt er nu eigenlijk bezuinigd?

Volgens de laatste doorrekening van het CPB wordt het begrotingssaldo met 15 miljard verbeterd tov het ‘basispad’.  Er wordt dus 15 miljard bezuinigd en niet 16. Deze 15 miljard is als volgt opgebouwd: er wordt 17.1 miljard bezuinigd en 6.9 miljard geïnvesteerd ten opzichte van het basispad. Dit is dus een bezuiniging van 10.2 mld. Tevens worden de lasten verzwaard met 4.8 miljard ten opzichte van het basispad. Dit levert dus een verbetering van het begrotingssaldo op van 15 miljard.

Hebben alle bezuinigingen invloed op de lage inkomens?

Grofweg kan je zeggen dat van die 17 miljard, 7 miljard lage inkomens niet harder raakt dan hoge inkomens. Denk hierbij aan de bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking (1 miljard), het inperken van de subsidies voor duurzame energie of het samenvoegen van kenniscentra in het MBO onderwijs. Bekijk hier het totaaloverzicht.

Samsom noemt ook de overheid, welke inkomens merken iets van bezuinigingen op dat gebied?

Foto: Thomas Geersing (cc)

Feiten: hoe hoog zijn de zorgkosten eigenlijk?

, door

ANALYSE - De laatste weken is er veel gediscussieerd over de zorgkosten en wie die moet betalen. Maar hoe hoog zijn de kosten eigenlijk? De feiten.

Mark Rutte (VVD) en Diederik Samsom (PvdA) hebben hun plannen bijgesteld: er wordt toch geen inkomensafhankelijke zorgpremie ingevoerd. Maar hoe wordt de zorg eigenlijk wel gefinancierd? En wat gaat het kabinet doen aan de stijgende zorgkosten? Tijd om de feiten over de financiering van de zorg op een rij te zetten.

In 2011 waren de totale zorguitgaven op basis van de zorgrekeningen van het CBS 90 miljard euro. In 2000 was dit nog 59 miljard euro (prijsniveau 2011). Een stijging van52 % dus. Van die 90 miljard wordt 83% collectief gefinancierd, zie verderop voor uitleg.

De Algemene Rekenkamer houdt bij of de collectieve zorguitgaven (dit is niet de 90 miljard) de afgesproken norm (Budgettair Kader Zorg) niet overschrijden. Sinds 2002 is dit slechts een keer (2007) niet gebeurd, alle andere jaren kennen overschrijdingen van rond de 2 à 3 procent.

Hoe wordt geld besteed?

In 2011 ging er van die 90 miljard 53 miljard naar gezondheidszorg, 34 miljard naar welzijnszorg en 3 miljard naar beleids- en beheerorganisaties (bijvoorbeeld het RIVM). Binnen de welzijnszorg gaat het grootste deel (47%) naar ouderenzorg en binnen de gezondheidszorg gaat het grootste deel (45%) naar medisch-specialistische (ziekenhuis) zorg. Uitzonderingen daargelaten kan worden gesteld dat de gezondheidszorg wordt gefinancierd vanuit de ZVW en de welzijnszorg vanuit de AWBZ.

Foto: Julien Harneis (cc)

De feiten: bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking

, door

ANALYSE - Hoeveel bezuinigt dit kabinet eigenlijk op ontwikkelingssamenwerking?

Het kabinet bezuinigt 1 mld op ontwikkelingssamenwerking. In de campagne keerde de PvdA zich nog fel tegen bezuinigingen, maar tot op heden heeft het nog niet tot fel protest geleid. In het Kamerledenpanel van BNR ontstond een discussie over de bezuinigingen. Volgens CDA-Kamerlid Madeleine Toorenburg zijn de bezuinigingen forser dan afgesproken in het Catshuisakkoord. Joel Voordewind bestreed dit.

Tijd om de discussie over ontwikkelingssamenwerking van feitelijke context te voorzien.

Hoeveel geld gaat er naar ontwikkelingssamenwerking?

Het kabinet Rutte I heeft het budget voor ontwikkelingssamenwerking versoberd van 0.8% naar 0.7% vanaf 2012 (2011: 0.75%) van het Bruto Nationaal Inkomen (dit is BBP + wat NL’ers in het buitenland verdienen – wat buitenlanders hier verdienen). Dit betekent dat er de afgelopen jaren ongeveer 4.5 miljard aan ontwikkelingshulp is uitgegeven. Dit is ongeveer 270 euro per Nederlander.

Ontwikkelingssamenwerking BNI % Uitgaven in miljoenen

2011

607180

0,75

4553,85

2010

579317

0,8

4634,536

2009

559385

0,8

4475,08

2008

581855

0,8

4654,84

Wat betekende de bezuiniging van Rutte I

Foto: Gerard Stolk (cc)

Feit of fabel: hoeveel politici werken in de Randstad?

, door

ANALYSE - Premier Rutte vindt 5000 politici voor de Randstadprovincies te veel. Maar zijn het er wel vijfduizend? Vanaf heden geregeld een bijdrage van the Fact Club. Bij deze de eerste.

Als het aan het nieuwe kabinet ligt gaat het regionale bestuur op de schop. De provincies Noord-Holland, Utrecht en Flevoland worden samengevoegd en decentralisaties richten zich op 100.000+ gemeenten.

In het debat over het eindverslag van de formateurs  (31 oktober) verantwoordde Mark Rutte (VVD) deze keuze als volgt:
“Misschien mag ik nog één voorbeeld geven: de Randstad, met 7,5 tot 8 miljoen mensen. De stad New York heeft er 9 miljoen. De stad New York heeft één burgemeester, telt vijf grote districten en in totaal 300 tot 400 politici. In de Randstad zijn er 5000 politici als ik het de laatste keer goed heb geteld, heel veel gemeenten en veel provincies.”

Klopt de uitspraak van Mark Rutte dat er in de Randstad 5000 politici actief zijn?

In de Randstad zijn volgens onze berekeningen ruim 5806 politici actief. Het begint bij het begrip Randstad. Wij rekenen de provincies Noord Holland, Flevoland, Utrecht en Zuid Holland tot de Randstad. Wij onderscheiden binnen deze provincies nog twee bestuurslagen: waterschappen en gemeenten. Twee gemeenten (Amsterdam en Rotterdam) kennen ook nog deelraden. Tot politici rekenen wij gekozen volksvertegenwoordigers en bestuurders. Hierbij het totaaloverzicht:

Vorige