Peter Olsthoorn, auteur op Sargasso

Peter Olsthoorn (1960) studeerde geschiedenis aan Erasmus Universiteit, werkte enkele jaren voor het Economisch Dagblad alvorens freelancer te worden. Hij versloeg de omwentelingen in Midden- en Oost-Europa vov kranten, tv en radio en werkte voor titels in Engeland, Duitsland en de VS alvorens in 1995 een van de eerste ‘internetjournalisten’ te worden bij Planet Internet. In 2000 richtte hij Netkwesties.nl op, een uitgave over maatschappij en internet en begon aan een periode van drie jaar radiocolumns bij BNR.
Peter schreef ook onderzoeksboeken over Google, Facebook, digitale privacy en internetgeschiedenis, en begon met Leugens.nl. Hij schreef/schrijft voor ander meer NRC, Trouw, Follow the Money, AD, Telegraaf, Elsevier, De Groene, Vrij Nederland en Intermediair.
Olsthoorn was acht jaar lid van de Raad voor de Journalistiek en een aantal jaren NVJ-bestuurslid, won een Anti-Fraude Award voor WRR-onderzoek naar Big Data en fraudebestrijding en promoveerde met privacy-onderzoek aan de VU. "Dat lijkt alles bij elkaar heel wat, maar bescheidenheid en vooral dankbaarheid horen erbij. En ik heb vaak ongelijk, ook een voordeel voor wie wil leren in het debat."

Foto: Bart Grietens

Antigone van Het Nationale Theater laat me peinzen over Bibi, Vladimir, Margareth, Emmanuel en Mark

29 september 2024 , 12:00 , door Peter Olsthoorn

RECENSIE - Met welke tevredenheid legt Netanyahu zich des avonds te ruste? Weer vijftig kinderen vermoord, potentiële bedreigers van zijn kleinkinderen? En Poetin? Vandaag maar honderd moeders die hun zonen in lijkzakken terugkrijgen? Doen al die protesten hun niets? Of…

Het knappe van de Antigone van Nina Spijkers bij Het Nationale Theater is de twijfel die ze bij me doet toeslaan over goed en kwaad. Hoe vanzelfsprekend is immers de keuze voor Navalny of de weerloze hulpverleners in Gaza of Beiroet? Evenzeer het ontbreken van het geringste begrijpen van het handelen van moordzuchtige heersers.

Het verhaal van Antigone, kort: beoogde troonopvolgers van Thebe, de twee zonen van Oedipus, Eteocles en Polynices, doden elkaar in een broederstrijd. Hun oom Kreon krijgt de macht in handen. Hij gunt Eteokles als held de hoogste staatsbegrafenis, maar verordonneert het lijk van Polynices op de plaats van sterven te laten rotten een aanvreten door roofvogels. Wie poogt dat lot te tarten, wacht de dood.

De twee zussen, Antigone en Ismene, dochters van Oedipus, willen hun andere broer wel begraven. Antigone voegt de daad bij het woord door hem met aarde te bestrooien, en trekt de uiterste consequentie te moeten sterven. Kreon ziet zich gedwongen om het besluit daartoe te nemen omwille van het volk en te handhaven eigen gezag.

Foto: Onno en Hans Blom (In de Ban van Goed en Fout, BBN/VARA, 2024)

Vader zat bij de NSB; heeft Hans Blom het werkelijk lang niet gewußt?

14 september 2024 , 08:00 , door Peter Olsthoorn

In hoeverre boden de tv-serie ‘In de ban van goed en kwaad’, het boek Oorlogsduif en een groot interview van Hans Blom en zoon Onno Blom, bekend historicus en biograaf/recensent, een getrouw beeld van het NSB-verleden van hun familie? Nader tekstonderzoek geeft opvallende inzichten.

Dit artikel verscheen eerder in uitgebreidere vorm op Netkwesties.

Dit is een analyse van de beeldvorming door historicus Hans Blom en zoon en auteur Onno over het oorlogsverleden van Hans’ vader Jan Blom (1908-1975). Diens ouders, broers en zussen waren fanatieke NSB’ers, maar Jan zat bij ‘het verzet’. Die tegenstelling vormt de kern van hun tv-serie bij BNNVara, het boek Oorlogsduif en een Volkskrant-interview in 2024; maar ze speelde al voor Hans Blom bij het directeurschap van Oorlogsdocumentatie (NIOD/RIOD) in 1996. Hij gaf toen een ‘tactisch’ interview aan Vrij Nederland over dat familieverleden.

Hans Blom werd bekend als historicus met zijn oratie van 1983 onder de titel ‘Tussen goed en fout: nieuwe gezichtspunten in de geschiedschrijving 1940-1945 ‘. Hij verzette zich tegen het goed-fout-denken van de eerste generatie oorlogshistorici zoals Loe de Jong en in mindere mate Abel Herzberg en Jacques Presser. Blom kreeg destijds felle kritiek op de oratie van de toen nog jonge, eminente historicus Bob de Graaff.

Foto: Robbie Shade (cc)

Google moet van Europese Hof 2,4 miljard euro boete definitief ophoesten

11 september 2024 , 08:12 , door Peter Olsthoorn

NIEUWS - Het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJEU) wijst het beroep van Google tegen de boete af. Die boete is al in 2017 opgelegd en pas nu is die definitief.

Dit artikel verscheen eerder bij Netkwesties.

In 2017 heeft de Europese Commissie Google de geldboete opgelegd. Het bedrijf had op 13 nationale markten voor met de zoekdienst misbruik gemaakt van de machtspositie door zijn eigen productvergelijkingsdienst te bevoordelen in zoekresultaten: België, Tsjechië, Denemarken, Duitsland, Spanje, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Polen, Zweden, Verenigd Koninkrijk en Noorwegen.

Google had de zoekresultaten van zijn productvergelijker bovenaan geplaatst en in de kijker gezet, omkaderd (in ‘boxes’) met aantrekkelijke visuele en tekstuele informatie. De zoekresultaten van concurrerende productvergelijkers werden getoond als gewone generieke resultaten in de vorm van blauwe links en stonden veelal lager.

Beroep

Google en Alphabet zijn tegen het besluit van de Commissie opgekomen bij het Gerecht van de Europese Unie, dat het beroep bij arrest van 10 november 2021 grotendeels heeft verworpen en met name de geldboete heeft bevestigd. Het Gerecht achtte echter niet bewezen dat de handelwijze van Google op de algemene zoekmarkt de mededinging werkelijk schade toebracht. Ze heeft dus het besluit van de Commissie nietig verklaard voor zover daarin ook op die markt een inbreuk op het verbod van misbruik van een machtspositie was vastgesteld.

Over antisemitisme: Herman Brusselmans en Arnon Grunberg, Theo van Gogh en Leon de Winter

3 september 2024 , 10:01 , door Peter Olsthoorn

LONGREAD - Biograaf Jaap Cohen noemt een hoofdstuk in De Bolle Gogh ‘De eeuwige antisemiet’. Het etiket plakte Leon de Winter bijna 40 jaar geleden op Theo van Gogh, na diepgaande kwetsingen. Deze maand uitte Herman Brusselmans een gewelddadige fantasie over “iedere Jood”, een bekende landgenoot gebruikt de term “Gazacaust”. (Dit artikel verscheen eerder bij Netkwesties.)

Samenvatting:

De affaire-Brusselmans wordt hieronder in detail uit de doeken gedaan, juridisch en inhoudelijk, inclusief commentaren van columnisten met steun aan de reactie van Arnon Grunberg en/of aan de Humo-hoofdredactie. Vervolgens stap ik over naar (de biografie van) Theo van Gogh die eerst Joden zoals Leon de Winter en vervolgens de Islam intens kwetsend op de korrel nam. In hoeverre was hij antisemiet en/of dom en vervelend? Tenslotte volgt een uiteenzetting over antisemitisme, met definities, Amerikaanse wetgeving en debat en uitingen van/over Leon de Winter, Jessica Durlacher en de familie Moszkowicz.

Een harde conclusie ontbreekt, hooguit een pleidooi om te onderscheiden van wat je mag en wat je kunt zeggen onder de noemer ‘vrijheid van meningsuiting’. Voor elke uiting, zender en ontvanger en context verschillen de grenzen. Kwesties als deze lenen zich dus beter voor het open debat met erkenning van verschillende standpunten en uitkomsten dan voor rechtszaken. Wellicht kinderlijk uitgedrukt, maar zijn Brusselmans en Van Gogh niet ‘gewoon’ dom/stom?

Foto: © OT Rotterdam Leven zonder Sartre, foto Pepijn Lutgerink copyright ok. Gecheckt 15-03-2022

Het demasqué van Jean-Paul Sartre

11 februari 2020 , 11:00 , door Peter Olsthoorn

RECENSIE - De grote filosoof van de linkse opstanden van 1968 was zowel privé als in zijn filosofie onbetrouwbaar. Z’n muze Simone de Beauvoir werd ook slachtoffer.

In bijna anderhalf uur voltrekt zich in Leven zonder Sartre bij het OT Rotterdam de ontluistering bij De Beauvoir in een schitterende rol van José Kuipers, tegenover Tim Linde als ex-studentenleider Benny Lévy en vertrouweling van Sartre.

Stukje bij beetje moet De Beauvoir gewaar worden dat haar grote ‘essentiële liefde’ Sartre onder de hoede van Benny Lévy (niet verwarren met latere geestverwant BHL) in zijn laatste levensjaren zijn veren van het existentialisme min of meer heeft afgeschud, in ruil voor religieus geïnspireerde opvattingen vanuit het Messiaans-Joodse denken en de kabbala.

Lévy publiceerde de weerslag van hun gesprekken in Le Nouvel Observateur drie weken voor de dood van Sartre in april 1980. Aanvankelijk heerste ongeloof en werd Lévy misleiding verweten vanuit z’n eigen opvattingen, maar Sartre bevestigde de inhoud en teneur. De dialoog is uitgegeven onder de titel ‘L’espoir maintenant, ou le mythe d’une rupture’, in het Nederlands als ‘Wat blijft is de hoop – de gesprekken van 1980’.

Het leek erop alsof Sartre, de grote filosoof van het naoorlogse atheïsme en marxisme, zich min of meer bekeerde. Zoals veel a-religieuze Joden was hij zich op latere leeftijd gaan interesseren voor de religieuze kanten van het Jodendom, aangezet door medestrijder en latere secretaris Benny Lévy die zijn Maoïstisch denken al eerder had verlaten en later nog een orthodoxe rabbijn zou worden. Lévy las Sartre ‘Difficile Liberte – Essais Sur Le Judaisme’ van de eveneens Franse Emmanuel Levinas voor.

Foto: © Het Nationale Theater Othello foto Sanne Peper copyright ok. Gecheckt 20-09-2022

Nieuwe Othello trekt jonger publiek dat ‘aap’ hoort schelden

21 januari 2020 , 11:00 , door Peter Olsthoorn

RECENSIE - Shakespeare’s fameuze stuk over verzengende jaloezie en afgunst trok bij de première in de Koninklijke Schouwburg een relatief jong publiek. Dat is mooi, al is het gelach bij flauwe grapjes even wennen. En is racisme het centrale thema in deze bewerking.

Het is 2020 en het programma uitgereikt voorafgaand aan Othello gaat over Zwarte Piet, onder de kop ‘De Blinde Vlek’. En is er recente column van Johan Fretz uit het Parool toegevoegd over racisme in Engeland tegenover prinses Meghan. Word je als bezoeker voorgeprogrammeerd als schuldige slechterik en was Shakespeare racistisch of juist niet?

Werner Kolf in een interview in de Volkskrant over zijn hoofdrol ‘In onze Othello proberen we de witte toeschouwers te confronteren met hun blinde vlek voor racisme.’ Ook dat is een vooroordeel. Werner zegt ook: ‘Er zit nu meer black power in onze voorstelling.’

Als hij in Othello eindigt met gebogen hoofd en zwarte vuist in de lucht, herinnert dat aan het zwarte protest van de Amerikaanse 200 meter-lopers tijdens de Olympische Spelen van 1968, dat een enorme indruk op me maakte als jochie voor de (zwart-wit) televisie. Later onderging ik racisme van een broer van een zwarte vriendin die haar witte vriend afkeurde vanwege huidskleur. Ga ik als Sinterklaas al jaren niet meer met zwartgemaakte pieten op pad. En help kinderen van gekleurde immigranten op hun moeilijke weg op de discriminerende arbeidsmarkt. Maar goed, je bent wit en hebt dus zondermeer een blinde vlek voor racisme. Nog een geluk dat Othello een generaal is en geen slaaf.

Foto: cc commons.wikimedia.org Xs4alldak

Strijd om Xs4all en klanten vooral gevoerd op imago

8 januari 2020 , 11:00 , door Peter Olsthoorn

ACHTERGROND - Net als Planet.nl, Tiscali.nl zal ook Xs4all.nl als mailadres nog herinneren aan wat ooit was: een eigen aanbieder van internettoegang. De Ondernemingskamer meent dat KPN bij Xs4all fatsoenlijk handelt en het licht mag uitdoen. Achtergronden, nieuws en reacties van experts, eerder verschenen op Netkwesties.

In 1993 was Xs4all een van de eerste en zeker de meest roemruchte aanbieders van internettoegang in Nederland, voortgekomen uit de hackersbeweging. In 1998 vreesden de vier oprichters dat ze onder de voet gelopen zouden worden door grote aanbieders en verkochten Xs4all voor 120 miljoen gulden aan KPN. Binnen KPN mocht Xs4all nog zes jaar zelfstandig blijven en daarna werd het Amsterdamse bedrijf stukje bij beetje meer KPN, maar bleef zich onderscheiden met de beste techniek en helpdesk. Begin 2019 besloot KPN dat Xs4all geen zelfstandig bestaansrecht meer heeft en in KPN wordt opgenomen. Dat leidde tot felle protesten en de beweging Xs4all moet blijven. KPN gaf geen krimp dus kwam het tot een zaak voor de Ondernemingskamer. Ondertussen werd Freedom Internet opgericht met privacyclub Bits of Freedom, als alternatief voor Xs4all. Dit bedrijf zet nu door en hoopt dat de klanten van Xs4all massaal overstappen.

Op 23 december 2019 velde de Ondernemingskamer van het Gerechtshof Amsterdam het vonnis over Xs4all. Het arrest wijst de eisen van de Ondernemingsraad van Xs4all af, zowel het beroep op de Wet op de Ondernemingsraden (Wor) als het enquêteverzoek.

Foto: © Corne van der Stelt -Pepijn Gunneweg - The Great Wonder copyright ok. Gecheckt 12-10-2022

Pepijn Gunneweg: variété voor de glimlach

7 januari 2020 , 08:00 , door Peter Olsthoorn

RECENSIE - ‘Een kleine man op zoek naar het Grote Wonder. Dat is de insteek van de eerste solovoorstelling – met orkest – van Pepijn Gunneweg, vooral bekend van The Ashton Brothers.

En wie die laatste nooit heeft mogen genieten, moet vooral even de documentaire The Ashton Brothers – Vrolijkheid met Pijn om te zien welke geweldige fysieke en mentale inspanning hun circusacts vergden. En hoe pijnlijk het vertrek van Gunneweg bij de groep in 2014/2015 was, letterlijke en figuurlijk.

En we kennen het gezicht van Pepijn Gunneweg als presentator van de BZT Show, Het Klokhuis en Kinderen voor Kinderen bij de NPO en/of Foute Vrienden op RTL5. Voor het eerst maakte hij nu een geheel eigen theatervoorstelling.

Pepijn Gunneweg neemt geen erfenis van The Ashton Brothers mee, want hij beperkt de halsbrekende toeren. Hij heeft leren zingen, maar geeft gelukkig ruim baan aan het bijzondere en attractief spelende combo Troupe muzikale Freaks met piano, trombone, percussie en viool onder een voortreffelijke zangstem van Nienke Caljouw.

Dat is variété zoals het ooit geweest moet zijn: aanstekelijk vermaak in vele vormen van muzikanten, dansers, vreemde typetjes, goochelaars en illusionisten. Dat laatste roept het meest op tot verwondering. Deze voorstelling onder regie van Rogier in ’t Hout en Titus Tiel Groenestege draait vooral om de aparte sfeer.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Jules Deelder ging net op tijd dood voor Claudia de Breij

6 januari 2020 , 11:00 , door Peter Olsthoorn

RECENSIE - De afgelopen dagen keek ik cabaretshows van Claudia de Breij en Freek de Jonge terug, om een vergelijking te treffen van een oude en nieuwe coryfee. En Jochem Myer, maar dan apart.

Claudia de Breij kende ik vooral van een liedje: Mag ik dan bij jou? Dat ligt moeilijk in m’n gehoor en vooral daarachter. Geeft me het gevoel van Bløf: woord voor woord prachtig gevonden en vlekkeloos gecomponeerd, maar zo berekend op effectbejag. (Ook maar een mening.)

Was dus blij op 31 december 2019 rond een grote tafel met pannen te zitten bij lieve, praktische opgeleide familie, die niet eens weet wat een Oudejaarsconference behelst. Tot Nieuwjaarsdag m’n beste vriendin – kneiterrechts, moet niets hebben van de Vara – vertelde met z’n gezin onverwacht genoeglijk de conference van Claudia de Breij ondergaan te hebben.

Ik krijg graag ongelijk, dus fluks teruggekeken. Recensies waren immers heel positief over haar geslaagde conference. Maar het lachen lukte me nauwelijks, hoe treffend het alles ook leek. Vond het te gemaakt, met als anticlimax de exploitatie van stemmen van overledenen: was Jules Deelder niet voor niets zo snel gestorven.

Het eren van ouders en hun gewoonten – handen geven! – vind ik aanstekelijk. In dit geval was Claudia’s vader aan de beurt als de bevlogen lokale politicus te Hagestein en verdediger van de democratie. Heel mooi, want Henk de Breij was alleen bekend als vaardige p.r.-man van het eigen bureau EPP, en gelauwerde netwerker van de Nationale Haringparty en goede doelen.

Showponies 2 even sprankelend als scherp

17 november 2019 , 11:30 , door Peter Olsthoorn

RECENSIE - Van een Twentse schooljuf die haar kinderen een onversneden clichéhomo wil tonen en Jezus en Judas als homopaar, tot heerlijke musicalliedjes over genderneutrale toiletten en acceptatie; de Alex Klaasen Revue komt compleet en vooral vrolijk uit de kast.

Dit is de kapstok die Klaasen aan Showponies 2 geeft: hij wil opnieuw uit de kast komen, maar nu met een fijn feestje, want de eerste coming out herinnert hij zich als een worsteling: op de achterbank bij paps en mams, die hij met een smoes vroeg hem van Oirschot naar zijn studiestad Amsterdam te brengen. Nadat hij er niet in slaagde tijdens de voorafgaande kerst uit de kast te komen, vanwege de ‘schok voor oma’. En – zoals gebruikelijk – was het voor de ouders allerminst een verrassing. Alex leest vervolgens nog een brief van z’n vader voor als reactie, perfect maar stijfjes formulerend welke weg Alex zal moeten en mogen gaan.

Waaruit opnieuw blijkt dat ouders niet schrikken van de afwijkende geaardheid van kinderen, maar veeleer vrezen voor de kwetsbaarheid van hun kind. Die bij Alex Klaasen evident is, als kunstenaar en homo. En terecht, toont Klaasen ook in Showponies 2. In z’n roze broekpak etaleert Klaasen de hele avond het lijf, dat je in gedachten met gym op school van de evenwichtsbalk ziet lazeren waarna de andere jongens hem uitlachen.

Heerlijk mee in goed en kwaad van De Gebroeders Leeuwenhart

22 oktober 2019 , 15:30 , door Peter Olsthoorn

RECENSIE - Door geweldig spel van HNT Jong wordt het boek van Astrid Lindgren ook op toneel een avontuur om je met basale emoties mee te laten slepen in moed, strijd, broederliefde, wat politiek en de dood.

De jongens Jonathan (Rick Paul van Mulligen) en Karel Leeuw (Teun Luijkx) en alleenstaande moeder (Hannah van Lunteren) leiden een armoedig bestaan, dat wordt gekweld door de ziekte van Karel (‘Kruimel’) die niet lang meer te leven heeft.

Hun angst voor de naderende dood weerstaan ze met de fantasie van Jonathan van een beloofd land na de dood, Nangijala. Waar ze in de avontuurrijke omgeving een beter en enerverend leven zullen leiden.

Echter, het is Jonathan die als eerste Nangijala binnentreedt, nadat een redding van Kruimel uit hun brandende huisje hem noodlottig wordt.

In een brief over de heldhaftigheid van zijn broer schrijft Kruimel dat ‘Leeuwenhart’ een betere naam voor hem kan zijn dan Leeuw. Niet lang erna worden de broers herenigd na de dood van Kruimel aan z’n ziekte.

Van de moeder vernemen we niets meer, want het (strijd)toneel verplaatst zich geheel naar Nangijala. Het vredig verblijf in hun nieuwe huisje – nog steeds rond hetzelfde bed – is van korte duur. In de herberg van dit ‘Kersendal’ ontmoeten ze hun nieuwe kompanen Hubert de norse boogschutter (Viktor Griffioen), duivenhoudster Sofia (Ayisha Siddiqi) en de vrolijke allemansvriend Jossie de herbergier, ook bekend als De Goudhaan.

Fraaie flirt met film in toneelstuk Sexual Healing

13 oktober 2019 , 11:30 , door Peter Olsthoorn

RECENSIE - Naar Frankrijk toog Het Nationaal Theater afgelopen zomer om een serie video-opnames te maken bij een toneelstuk. Deze noviteit pakte gisteravond bij de première van Sexual Healing fenomenaal uit.

Het begin is direct al geweldig gevonden, met een half toneel als onderste helft van het beeld, en een videoscherm als bovenste helft; en bovendien het echtpaar in de hoofdrol dat in de zaal zit, we in onmin zien vertrekken en dan op de huid gevolgd door een camera op straat en in een taxi naar huis in Den Haag. En ze komen daar aan op het toneel.

Een tweede hoogtepunt vormt het einde waarbij pas de titel, Sexual Healing, echt in praktijk komt als een louter zwijgende Artun (Emmanuel Ohene Boafo), met zijn vurig uitgelichte ogen in het donkere gezicht omgeven door lange dreadlocks op een perfect jong lijf, de familieleden één voor één neemt. En ze weldadig vrijmaakt van alle worstelingen die hun levens tot dan toe teisterden.

Alleen voor dit weergaloze begin en eind moet je het stuk Sexual Healing van Het Nationale Theater gaan bekijken. Daartussen zien we een getourmenteerde familie eerst een vreselijk etmaal in Den Haag beleven en vervolgens een heldhaftige poging wagen om een nieuw bestaan op te bouwen in Frankrijk. Analoog naar de meeste afleveringen van het tv-programma ‘Ik vertrek’ staat hun daar een bouwval te wachten die ze willen omtoveren tot een bloeiende business, in dit geval een bejaardentehuis.