Michel

227 Artikelen
78 Waanlinks
3.417 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Ik schrijf over conservatisme, economie en de relatie tussen die twee. Regelmatig komen eurocrisis en de problemen met macro-economie aan bod.

De vraag die me steeds meer bezig is gaan houden is: waarom is het politieke klimaat de afgelopen dertig jaar veranderd van optimistisch/progressief naar pessimistisch/conservatief.
Foto: European University Institute (cc)

Lessen van de eurocrisis. Les 1: wie is radicaal?

ANALYSE - Van een crisis kun je veel leren. Door observatie van een systeem dat onder druk staat, worden structuren en mechanismen zichtbaar die bij normaal functioneren verborgen blijven. Ook de eurocrisis zit vol met bijzonder interessant lesmateriaal. Les 1: Wie is radicaal?

Nu we weten hoe de Griekse crisis is afgelopen, kunnen we de vraag beantwoorden waar iedereen zich begin dit jaar zo druk over maakte: is Syriza radicaal? Matthijs Bouman had een goede definitie van radicaal gevonden: ‘een radicaal is iemand die de uiterste consequentie van een denkwijze aanvaardt’. Om de vraag te beantwoorden of Syriza een radicale partij is, moeten we dus weten of zij om haar zin te krijgen, aanvaardt dat Griekenland de eurozone verlaat.

Die vraag kunnen we nu ondubbelzinnig beantwoorden: nee, Syriza is niet radicaal. Integendeel zelfs: om in de euro te blijven heeft zij zelfs een nog strenger regime van bezuinigingen en privatisering geaccepteerd dan tot dan toe aan Griekenland was opgelegd.

Ook is duidelijk dat iedereen de verkeerde kant op keek: de echte radicalen blijken Duitsers en Nederlanders te zijn. Vooral Wolfgang Schäuble heeft zich ontpopt als radicaal in de betekenis van Bouman: hij was van begin af aan bereid om tot het uiterste te gaan en Griekenland uit de eurozone te gooien. Bovendien gaat het niet alleen om Griekenland want Schäuble brengt met zijn beleid de hele eurozone in gevaar.

Foto: European People's Party (cc)

De eurocrisis in getallen, deel 1: stagnatie door de euro

DATA - Op het moment dat ik dit artikel schrijf wordt nog ‘onderhandeld’ met de Grieken. Vernederen is een beter woord. De boodschap is duidelijk: resistance is futile, you will be assimilated. Wie zich niet wil of kan aanpassen wordt gedwongen te vertrekken. In dit en volgende artikelen zal ik op basis van economische gegevens laten zien waarom Griekenland niet de oorzaak van de eurocrisis is, en dat een Grexit geen oplossing is.

Het lijkt de laatste tijd weer wat beter te gaan met de economie in de eurozone, als we de media mogen geloven. Maar hoe blijvend is dat? Is de eurocrisis echt voorbij? De werkloosheid is nog steeds relatief hoog en van volledig herstel van de eurocrisis is nog lang geen sprake.

Desondanks prijzen politici zichzelf omdat de pijnlijke maatregelen van de afgelopen jaren nu vrucht lijken af te werpen. Eindelijk zijn we aangekomen bij het ‘zoet na het zuur’. Maar, zo haasten zij zich toe te voegen, we zijn er nog niet: we moeten nu doorpakken om de Monetaire Unie af te maken. De eurolanden moeten beter voorbereid zijn voor de volgende crisis. Dit moet bereikt worden door meer fiscale en politieke integratie en strenge handhaving van de (begrotings-) regels. Elk land moet tekorten zo snel mogelijk afbouwen om voldoende reserve te hebben om de volgende schok op te kunnen vangen. Ook moeten we werk maken van flexibilisering van de arbeidsmarkt en moet overbodige regelgeving gestroomlijnd worden. Europa moet competitief worden zodat het klaar is voor nieuwe uitdagingen in een snel veranderende wereldeconomie.

Foto: chris9773 (cc)

Onnodige verwarring over de euro en het referendum

ANALYSE - Verwarring alom. Vandaag mogen de Grieken in een referendum ‘ja’ of ‘nee’ stemmen maar het is niet helemaal duidelijk voor wat ze stemmen.

‘Nee’ zegt de Griekse regering, ‘betekent nee tegen het voorstel dat door Brussel op 25 juni aan Griekenland is voorgelegd’. Dit was voor hen onaanvaardbaar want het betekent dat er geen einde komt aan de crisis in Griekenland en dat de last voor afbetaling onevenredig zwaar op de schouders van de armste Grieken wordt gelegd. Door ‘nee’ te stemmen – dat is ook wat de regering adviseert – hoopt zij opnieuw naar de onderhandelingstafel terug te kunnen gaan, maar nu met een sterker mandaat om nieuwe afspraken te maken die Griekenland weer hoop biedt op herstel van de economie.

‘Nee’, zegt Brussel, ‘is nee tegen de euro’. Als de Grieken tegen stemmen dan kunnen zij niet in de euro blijven en is ‘de Grexit’ een feit. Jeroen Dijsselbloem legde vorige week [1] aan leden van de Tweede Kamer uit wat een nee-stem betekent:

… als zij zeggen ‘dat willen we niet’ dan is er niet alleen, denk ik, geen basis voor een nieuw programma, maar dan is het zeer de vraag of er een basis is voor Griekenland in de eurozone. Dat is de fundamentele vraag die wel degelijk aan de orde is.

Foto: EU Council Eurozone (cc)

De eurocrisis, Griekenland en de eurocratie

ANALYSE - Het kan nog goed komen, maar die kans wordt nu met de dag kleiner. De voorstellen van Brussel waren voor de Grieken onacceptabel: omdat ze asociaal zijn, omdat de getallen niet kloppen en omdat ze geen enkele hoop bieden op een uitweg uit deze crisis.

De Griekse regering heeft daarom besloten om dit voorstel aan de bevolking voor te leggen in een referendum. Het is nadrukkelijk niet bedoeld als referendum over de euro. De Grieken hebben uitstel van betaling aangevraagd, omdat het referendum pas volgend weekend gehouden kan worden, terwijl de termijn al op 30 juni vervalt. Voor de overige 18 eurogroepministers was dit onaanvaardbaar.

Dit is de situatie op zondag 28 juni. Het is onmogelijk te voorspellen wat er nu gaat gebeuren maar het is wel mogelijk een paar dingen te zeggen over deze toch nog onverwachte wending. Op het moment van schrijven is bekend geworden dat maandag de banken dicht blijven. Het hulp-programma wordt niet verlengd maar de ECB blijft nog wel de banken ondersteunen. Niemand weet hoe het verder moet.

Pokeren

Door veel commentatoren in Nederland werd verondersteld dat de Grieken vertragingstactiek gebruikten om zoveel mogelijk uit de onderhandelingen te slepen. Daarbij werd dan altijd vermeld dat Varoufakis verstand heeft van speltheorie. Wat we ons daar in dit verband bij moet voorstellen is onduidelijk: blufpoker met als inzet het welzijn van een heel land?

Foto: Martin Schulz (cc)

Onderhandelingen met Griekenland in laatste fase?

ANALYSE - Iedereen wordt moe van het ‘Griekse drama’, maar het einde lijkt in zicht. Er zijn nu vijf maanden voorbij sinds de nieuwe regering in Griekenland opnieuw is gaan onderhandelden over de financiële hulp die het land krijgt. Het geld is nu op en er moet iets gebeuren. Als Griekenland de volgende aflossing niet kan betalen (eind komende week) zal de ECB stoppen met steun aan de Griekse banken. De geldautomaten zijn dan in een paar uur leeg en Grexit een feit.

Waarom duurt het zo lang? Wat is precies het verschil van mening tussen de Griekse regering en de Europese onderhandelaars? Komt het omdat er linkse ideologische scherpslijpers aan de macht zijn gekomen? Of is het slimme onderhandelingen tactiek?

Chicken game

De Grieken proberen tijd te rekken om er zo veel mogelijk uit te halen en Yanis Varoufakis, de minister van financiën, schijnt een groot speltheoreticus te zijn. Zo wordt in Nederland althans bericht over de onderhandelingen. ‘Wie beweegt in het Griekse Endspiel?’ kopte het Financieel Dagblad op zaterdag 20 juni [1]. ‘De ontknoping van de spannendste pokerpartij ooit binnen de Europese Unie’ schrijft de krant op de voorpagina. Dit is onserieuze en misleidende verslaggeving, omdat het de Grieken wegzet als roekeloze pokeraars. Het doet bovendien geen recht aan de problemen waarin het land verkeert sinds het de afgelopen vijf jaar door de trojka ambtenaren namens de Europese schuldeisers, werd bestuurd.

Foto: Majd Mohabek (cc)

Griekenland is Europa’s laatste kans

ANALYSE - Hoe radicaal is Syriza? Dat is de vraag die de Nederlandse media al een paar maanden bezig houdt. ‘Syriza’ is een acroniem dat staat voor Coalitie van radicaal links [1]. Mathijs Bouman heeft het in Van Dale opgezocht: iemand bedrijft ‘radicale politiek’ als hij of zij ‘streeft naar diep ingrijpende hervormingen’. Welnu, als dat zo is, dan is Syriza volgens Bouman helemaal niet radicaal want er is niets veranderd in Griekenland: men wil ‘noodhulp van Europa krijgen, zonder het bijbehorende hervormingsbeleid te hoeven leveren … dat is bepaald niet radicaal’.

Niet alleen Bouman maar de meeste Nederlandse journalisten zijn die zogenaamd-radicale Grieken inmiddels wel zat. Ook Elsevier ziet niets radicaals in Syriza: het is ‘oude retsina in nieuwe zakken’. Ze denken dat de oplossing van buiten komt en houden alleen maar hun hand op. ‘Er gebeurt al jaren veel te weinig’, meldt Michiel Dijkstra in Elsevier [2]. Volgens Arjan Noorlander van Nieuwsuur zou het beter zijn als de Grieken uit de euro gezet worden:

Zo’n Grexit zou misschien ook wel goed zijn zo langzamerhand, als signaal naar de andere landen, naar de burgers van Europa, dat je niet altijd maar kan blijven vragen maar dat je af en toe ook iets moet doen en als je dat de hele tijd maar niet doet dat er dan ook een keer een eindpunt komt.

Foto: Partij van de Arbeid (cc)

Wil de laatste sociaaldemocraat het licht uitdoen?

ANALYSE - Dat het wat beter gaat met de economie is niet dankzij maar ondanks het Kabinetsbeleid. Dus waarom zou je nog stemmen op de PvdA? De PvdA doet het voorkomen dat er geen alternatief is voor dit beleid. Daarom stemmen mensen op rechts-populisten of gaan helemaal niet meer stemmen, want wat maakt het nog uit?

Ik heb mijn leven lang bij elke parlementsverkiezing op de PvdA gestemd. Mijn allereerste stem ging naar Joop den Uyl. In 2012 heb ik op Diederik Samsom gestemd, maar dat was de allerlaatste keer dat ik PvdA heb gestemd.

Sinds de jaren zeventig is de politiek naar rechts opgeschoven. Niet alleen komt er steeds meer ruimte op rechts, ook linkse partijen worden steeds rechtser. D66 is verworden tot een soort VVD voor jongeren: niet reactionair maar dynamisch en sociaal-liberaal. Pechtold neemt echter wel onversneden liberale standpunten in. Hij wil nog meer bezuinigen en streeft naar een kleine staat.

Misschien dat GroenLinks wat naar links opschuift, maar ik ben het Kunduz– en het Lente-akkoord nog niet vergeten. De SP is het laatste refugium voor linkse kiezers, tenzij u op een goudvissenpartij wilt stemmen.

Maar de grootste schade voor links wordt veroorzaakt door het beleid van de PvdA. Door de coalitie die de PvdA is aangegaan met de VVD in 2012 is de onttakeling van links bijna compleet. Klokwerk heeft afgelopen maandag al laten zien wat de rol is van de VVD in onze politiek. Ik wil het vandaag over de andere regeringspartij: de Partij van Arbeid.

Foto: Toban B. (cc)

Onvoorwaardelijk Basisinkomen: een neoliberale valkuil

ANALYSE - Het basisinkomen: redding van de verzorgingsstaat… of een neoliberale valkuil? Het basisinkomen bestrijdt symptomen, niet de oorzaak van de problemen van de verzorgingsstaat, omdat het is gebaseerd op een verkeerde neoliberale analyse. Volgens Michel Verbeek is het antwoord overduidelijk: ‘Ja het is een neoliberale valkuil’. Geschreven voor ‘Denken over Links’, 29 jan 2015 Rotterdam

Terug van weggeweest

De eerste keer dat ik van het basisinkomen hoorde was eind jaren zeventig. Het sprak me toen als arme student wel aan. Daarna verdween het voor lange tijd uit beeld tot de redactie van Sargasso me in juni 2013 vroeg om wat modellen voor een basisinkomen door te rekenen. Ik ben daar zonder vooringenomenheid aan begonnen, maar ben toch tot de conclusie gekomen dat een universeel en onvoorwaardelijk basisinkomen [1] niet zo’n goed idee is.

Het basisinkomen is nu weer helemaal terug in de media. Vorig jaar besteedde de VPRO documentaireserie Tegenlicht er een aflevering aan. Rutger Bregman schreef er voor de Correspondent een enthousiast verhaal over. Zelfs in het bolwerk van financiële degelijkheid, het Financieel Dagblad, lees ik artikelen van voorstanders als Kim Putters en Marcel Canoy.

Er zijn natuurlijk ook tegengeluiden, zoals Thomas Colignatus die al jarenlang waarschuwt dat de voorstellen niet goed economisch onderbouwd zijn. Op Sargasso is door Paul Teule en ondergetekende af en toe aandacht besteed aan problemen van het basisinkomen. De meest grondige kritiek is in het Duits verschenen: Irrweg Grundeinkommen [2].

Foto: A quack selling medicines. Oil painting. Credit: Wellcome Library, London. Wellcome Images (CC)

Niet Griekenland maar Duitsland is gevaar voor euro

ANALYSE - De mogelijke winst van Syriza veroorzaakt paniek onder de eurocraten. Ze waarschuwen dat ‘radicaal linkse ideologen’ aan de macht komen en dreigen met Grexit. De echte radicalen die het zicht op de werkelijkheid hebben verloren, zijn echter de eurocraten zelf. De Duitse regering overschat niet alleen haar eigen kracht, maar vergeet bovendien dat Duitsland zelf ook een wanbetaler is. De grootste wanbetaler ooit.

Radicaal

Op 25 januari zijn er parlementsverkiezingen in Griekenland. De Grieken kunnen dan kiezen tussen Andonis Samaras, die het bezuinigingsprogramma uitvoert dat door Europa is opgelegd en de linkse oppositieleider Alexis Tsipras, die opnieuw wil gaan onderhandelen over de schulden. De uitslag kan grote gevolgen hebben voor Nederland, juist nu het weer wat beter lijkt te gaan.

Volgens Trouw ‘siddert Europa weer voor Griekenland’ en iedereen praat elkaar na dat er een radicaal linkse regering aan de macht kan komen [1]. Radicaal links? Ooit waren linkse radicalen lieden die industriëlen vermoordden en bomaanslagen pleegden. Maar de tijden zijn veranderd, want de links-radicale partij waar men het nu over heeft, Syriza, is geen terroristische organisatie en pleegt geen bomaanslagen.

Nee, Syriza wil iets veel gevaarlijkers: zij wil opnieuw gaan onderhandelen over de Griekse schulden. Ook wil Syriza pensioenen verhogen zodat bejaarden niet meer naar voedsel in vuilnisbakken hoeven te zoeken.

President Nederlandsche Bank zet ECB-geldpers liever niet aan

Knot schaart zich […] onder de sceptici in het ECB-bestuur, de factie die liever niet wil dat de Europese Centrale Bank op grote schaal staatsobligaties van eurolanden gaat opkopen. Een meerderheid in het 25-koppige ECB-bestuur stuurt daar juist nadrukkelijk op aan. Op 22 januari, de datum van de volgende bestuursvergadering, zal waarschijnlijk een besluit vallen

Een beetje hebben Klaas Knot en Jens Weidmann van de Bundes Bank wel gelijk, want veel meer dan nieuw speelgeld voor het casino, dat in deftige bladen wordt aangeduid met ‘financiële wereld’, is het niet.

Foto: De roof van Europa (detail), Rembrandt van Rijn copyright ok. Gecheckt 25-10-2022

De eurocrisis is weer terug (deel 7, slot): Een IJzeren Kooi voor Europa

ANALYSE - Het gaat slecht met de Europese economie en dat komt niet door externe oorzaken. Het is niet de hoge olieprijs – die was in jaren niet zo laag – of door oorlog. De oorzaak is slecht economisch beleid. Verzwakte vakbonden en ideologische verdwaalde linkse partijen hebben geen effectieve oppositie en nemen zelf verantwoording voor het falende beleid. De maatschappelijke problemen in Europa verergeren en slecht voorgelichte burgers zoeken hun heil bij rattenvangers die wel duidelijkheid bieden. Tegelijkertijd vertellen politici en economen ons dat er geen alternatief is voor hun beleid. Maar niets is minder waar: er is wel een alternatief en er is wel degelijk een oplossing voor de eurocrisis.

Polderen

Ik heb in de vorige afleveringen van deze serie laten zien dat het oplopen van de begrotingstekorten in de schuldenlanden geen gevolg is van gebrek aan discipline. Het kan niet vaak genoeg herhaald worden: de begrotingstekorten zijn niet de oorzaak maar een gevolg van de eurocrisis.

Door de afschaffing van de eigen de munt is het automatische stabilisatiemechanisme uitgeschakeld dat de handelsstromen tussen de landen in evenwicht hield. Dankzij de euro konden Duitsland en Nederland grote handelsoverschotten opbouwen.

 <strong>Figuur 1</strong> <em>Handelsoverschotten en tekorten</em>. <em>De verticale as kruist op het beginjaar van de euro.</em>


Figuur 1 Handelsoverschotten en tekorten. De verticale as kruist op het beginjaar van de euro.

Vorige Volgende