Max Molovich, auteur op Sargasso

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Peter Jan Rens

9 september 2014 , 15:30 , door Max Molovich

COLUMN - Filemon werd verwelkomd door de pitbull van Peter Jan Rens. Hij stond hem blaffend op te wachten op de veranda. Peter Jan Rens kwam er vrolijk lachend achteraan. “Hij doet niks”, zei hij. Hij leek me enigszins manisch. Peter Jan Rens, bedoel ik. Hij woonde met zijn twintig jaar jongere vriendin en hun dochtertje in een bungalowpark. Hij liep rond in een blauw Meneer Kaktus-pak.

Behalve aan zijn vriendin werd Filemon ook voorgesteld aan de vaste cameraman van Peter Jan Rens. Die legde zijn leven vast. Alles wat hij deed, werd opgenomen. Peter Jan Rens vergeleek zichzelf met een bloemetje. Zoals een bloemetje gaat opbloeien als het aandacht krijgt, zo bloeit Peter Jan Rens op als de camera’s draaien. Dan pas komt hij tot leven en is hij gelukkig.

Er was net een boek van hem verschenen. Ollie. Filemon ging mee naar de presentatie in De Nieuwe Boekhandel te Amsterdam. Het boek ging over een spastische jongen die een onmogelijke relatie aanging met zijn logopediste. Peter Jan Rens leek het ongelooflijk te vinden waartoe zijn fictieve hoofdpersoon allemaal in staat was. Zijn vriendin had het boek nog niet gelezen.

De volgende dag ging Filemon mee naar de studio. Samen met een DJ maakte Peter Jan Rens een remake van zijn hit De Prik van de Kaktus. “Want ik kak, kak, kak… op alles”, zong hij. Er zat een hoop frustratie in. Zijn timing was er niet op vooruit gegaan. Daarna had hij een schnabbel in Lelystad, waar hij voor een man of vier zich stond uit te sloven.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Zeevonk

2 september 2014 , 15:30 , door Max Molovich

COLUMN - Dit weekend zat ik in Zeeland, in een bungalowhuisje op camping De Roompot te Vrouwenpolder. Na het uitwaaien op het strand, zag ik afgelopen vrijdag achtereenvolgens het Mega Piraten Festijn in de Gelredome en een herhaling van Hollands Welvaren, een documentairereeks van Michiel van Erp.

Wat betreft het Mega Piratenfestijn: we zullen het er maar op houden dat elk mens zo z’n eigenaardigheden heeft. Waarmee we meteen bij Michiel van Erp zijn. Want rond dit gegeven heeft Michiel van Erp zo ongeveer zijn gehele oeuvre heen gebouwd. Zijn mens met al z’n eigenaardigheden is vaak een vrouw. Een specifiek soort vrouw. Het soort vrouw naar wie nooit zoveel is omgekeken. Ze leeft een toegewijd en dienstbaar leven, hunkerend naar aandacht en erkenning zonder dat ze daar zelf weet van heeft. Michiel van Erp geeft hen die aandacht en erkenning, waarmee hij hen tot leven wekt.

Voor deze aflevering had Michel van Erp zijn oog op mevrouw Peppelman laten vallen. Die naam alleen al verdient het om ergens de hoofdrol in te spelen.

Mevrouw Peppelman werkt als vrijwilliger op kasteel Middachten, waar ze onder andere verantwoordelijk is voor de befaamde Middachten jam. Ze leidt een leven zoals er zovele zijn. Van het soort dat op het oog opgewekt is, maar een diep tragische grondtoon bevat. Terwijl ze 119 potjes jam aan het vullen was in haar keuken, vertelde ze dat ze haar eerste man in de steek had gelaten voor een zeeman. Maar niet alleen haar eerste man had ze in de steek gelaten, haar vier kinderen ook. De schuld die ze daarvoor droeg, maakte ze draaglijk door boete te doen bij de gravin van Landgoed Middachten.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Recensie Zomergasten | David van Reybrouck

25 augustus 2014 , 07:30 , door Max Molovich

RECENSIE - Ik zag iets wat mijn voorstellingsvermogen te boven ging. Een soort magie. Geen goocheltruc, want bij een goocheltruc weet je dat het niet waar is. Wat hier gebeurde, dat zag je meteen, was wat het was: kunstenaar Nick Steur zette stenen op elkaar die onmogelijk op elkaar konden blijven staan. Al sinds zijn vroege jeugd stapelt hij stenen. Kennelijk is hij zo goed geworden in het vinden van het zwaartepunt dat hij stapels kan maken die de wetten van de zwaartekracht negeren. David van Reybrouck vertelde dat hij Nick Steur in Oostende aan het werk had gezien, op een snikhete dag, en dat hij zich aanvankelijk vooral verwonderde over het acrobatische aspect, maar dat hij dit na verloop van tijd kon loslaten en kon genieten van de pure, meditatieve schoonheid. “Dit is Rothko, voor mij”, zei hij. “Leg uit”, vroeg Wilfried de Jong. “Maar Wilfried, hoe moet ik dit nu uitleggen?”, vroeg Van Reybrouck.

Aan het begin van deze laatste aflevering van Zomergasten 2014 legde Van Reybrouck uit hoe hij te werk was gegaan. Hij wilde geen strak betoog houden. Hij had fragmenten gekozen met onderwerpen die de coulissen van zijn schrijverschap vormden. Daarin was hij zeer intuïtief te werk gegaan. Deze avond zou als een jazzimprovisatie zijn. Het ging niet om het doel, maar om de weg. “Een zwerver kan nooit verdwalen”, zei hij. Je zou zeggen: dat moet Wilfried de Jong, jazzliefhebber, toch als muziek in de oren klinken. Maar Wilfried de Jong houdt niet van dwalen. Waar David van Reybrouck al beeboppend allerlei zijpaden van de schoonheid en de troost insloeg, daar lukte het Wilfried de Jong maar niet om van het pad af te raken. Dat lukt hem nooit: dwarsverbanden leggen, grote stappen maken en het overduidelijke ontstijgen. Hij vraagt het liefste naar de bekende weg.

Zomergasten | David van Reybrouck

24 augustus 2014 , 16:30 , door Max Molovich

COLUMN - Gisteren beweerde iemand in mijn nabije omgeving uit zeer betrouwbare bron te hebben vernomen dat voormalig Zomergast Reinbert de Leeuw zich in zijn leven nooit heeft overgeleverd aan de geneugten der vleselijke liefde. Doet deze kennis (waarvan wij de waarheidsgetrouwheid nooit kunnen controleren) enigszins ter zake? Vertelt het ons iets wezenlijks over Reinbert de Leeuw, iets wat we kunnen gebruiken om hem beter te leren begrijpen? Voor mij werpt het een net wat intensiever licht op m’n observatie dat Reinbert de Leeuws relatie tot muziek religieus van aard is. Een celibatair leven voor de muziek. Verder is het natuurlijk vooral een smeuïge roddel.

Doch dit geheel en al terzijde. Want eigenlijk wilde ik het met jullie hebben over de vijfde en laatste aflevering van Zomergasten: David van Reybrouck. Op papier wat mij betreft de interessantste. Hij weet veel, kan goed babbelen en heeft interessante opvattingen. Bijvoorbeeld over de toekomst van de democratie.

Met Congo: een geschiedenis had hij het soort boek geschreven dat iedereen in zijn boekenkast wilde hebben, maar bijna niemand heeft uitgelezen (tenminste, dat geldt voor iemand in mijn omgeving, en daaruit meen ik te mogen concluderen dat het voor het overgrote deel van de mensheid geldt). Hij was mede-oprichter van de G1000, een evenement waar 1000 gewone burgers bijeenkomen om oplossingen te bedenken voor de diverse crisissen die België rijk is. En voor De Correspondent is hij correspondent Democratie, Cartografie en Conflictanalyse. Hij schijnt bijzonder veel waarde te hechten aan orde en netheid. Heeft een knipperlichtrelatie. Maakt deel uit van Het Brussels Dichterscollectief. Is graag onder de mensen, maar ook graag langdurig alleen. Studeerde archeologie omdat hij dan én met zijn neus in de boeken én met zijn handen in de grond kon wroeten. Zal de regie stevig in handen willen houden.

Foto: copyright ok. Gecheckt 15-03-2022

Recensie Zomergasten | Ionica Smeets

18 augustus 2014 , 07:00 , door Max Molovich

RECENSIE - In de vijfde aflevering van Zomergasten: Ionica Smeets.

Ionica Smeets is dol op raadsels van het soort dat de hoofdrol speelt in de film La Habitación de Fermat. In deze Spaanse thriller zitten vier wiskundigen opgesloten in een kamer waarvan de muren steeds dichterbij komen, elke keer als ze er niet in slagen een raadsel binnen bepaalde tijd op te lossen.

Om het extra interessant te maken, had Ionica Smeets speciaal voor deze uitzending ook een dergelijk raadsel bedacht. U kunt ‘m hier nalezen, mocht u het leuk vinden uw hoofd daarover te breken. U kunt nog iets winnen ook, naar het schijnt.

Ikzelf heb een hekel aan dergelijke raadsels. Wanneer ik niet in staat ben het raadsel binnen vijf minuten op te lossen, begin ik namelijk aan mijn intelligentie te twijfelen, met als gevolg dat ik het raadsel enkel en alleen wil oplossen om mezelf gerust te stellen, en niet om achter het antwoord te komen. Wanneer ik met een dergelijk raadsel in aanraking kom, maak ik mezelf het liefst wijs dat dergelijke raadsels mij niet interesseren. Ik ben dan zowel Micha Wertheim als zijn toehoorders die op een feestje vol bewondering aan zijn lippen hangen terwijl hij suggereert de complete booker prize shortlist te hebben gelezen, enkel en alleen om niet te hoeven toegeven dat hij Joe Speedboot niet heeft gelezen. De angst om door de mand te vallen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Recensie Zomergasten Reinbert de Leeuw

11 augustus 2014 , 07:30 , door Max Molovich

RECENSIE - Er klonk een stukje uit de beroemdste aria uit de Matthäus Passion. Onze twintig weken oude kat kwam een kijkje nemen. Hij bleef onbewogen naar de tv kijken terwijl een jonge jongen Erbarme Dich, Mein Gott zong in het laatste fragment van Zomergasten. Reinbert de Leeuw zei dat de muziek van Bach het hoogste was dat een menselijke geest ooit heeft bereikt en ooit zal bereiken.

diep gelovig
Ik had tijdens deze avond al een paar keer eerder aan de diep religieuze Bach moeten denken. Bijvoorbeeld toen er een bijzonder fraai fragment over de voor mij onbekende Olivier Messiaen voorbij kwam. Deze Franse componist trok samen met zijn vrouw de bossen in om naar vogels te luisteren. Als hij een interessante zangpartij hoorde, schreef hij het razendsnel op. En omdat hij een man van zijn tijd was, zoals hij het zelf zei, liet hij zijn vrouw dezelfde zangpartij met een bandrecorder opnemen. Thuis beluisterde hij de tapes en schreef hij de zangpartij nogmaals uit. Vervolgens combineerde hij de twee partituren en zo kwam hij tot een compositie.

Aan het eind van zijn leven schreef Messiaen een opera over zijn grote voorbeeld, Sint Franciscus van Assissi, de middeleeuwse heilige die met vogels praatte. De Leeuw liet een stuk uit de opera zien, waarin Franciscus in katzwijm valt vanwege de verbluffende schoonheid waarmee de aartsengel zingt. Om iets van zulke eenvoudige schoonheid te durven componeren, zei Reinbert de Leeuw, moet je wel diep gelovig zijn. Hij zou dat, met al zijn intellectuele remmingen, nooit kunnen.

Voorbeschouwing | Zomergasten Reinbert de Leeuw

10 augustus 2014 , 17:30 , door Max Molovich

OPEN DRAAD - Wilfried de Jong ontvangt in de vierde aflevering van Zomergasten Reinbert de Leeuw (Amsterdam, 1938). Volgens Wikipedia dirigent, pianist, componist, muziekpedagoog en hoogleraar. In de jaren ’60 was hij een van de voortrekkers van De Notenkrakers, een beweging van jonge componisten die de volgens hen ingeslapen Nederlandse muziekwereld wilden wakker schudden door met veel lawaai concerten te verstoren. Hij stond, kortom, samen met zijn kornuiten dronken, dol en dwaas bij Hotel de Goudfazant vol vuur de vette vieze varkens van de burgerij uit te schelden. Samen met diezelfde kornuiten (waaronder Peter Schat en Louis Andriessen) componeerde hij de opera Reconstructie over Che Guevara. Harry Mulisch en Hugo Claus namen de libretto’s voor hun rekening.

Over Harry Mulsich gesproken: Reinbert de Leeuw maakte later deel uit van de Herenclub, het illustere gezelschap schrijvers, politici, kunstenaars en journalisten rond de bepijpte schrijver, dat regelmatig een happie at in hotel le Garage. Volgens Max Pam (ooit ook lid van de herenclub, tevens schrijver van de alleraardigste satirische roman De Herenclub) moet Reinbert de Leeuw de belangrijkste bron voor Connie Palmen zijn geweest bij het schrijven van Lucifer waarin zij, hoewel ze andere namen gebruikt, componist Peter Schat de dood van zijn vrouw in de schoenen schuift.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Verveling

5 augustus 2014 , 15:30 , door Max Molovich

COLUMN - Tijdens mijn vakantie in het verre Spanje, las ik het bijzonder leesbare, ja bij vlagen briljante boekje Encyclopedie van op het nippertje geredde kennis van Hans Vervoort (verkrijgbaar in diverse winkels maar ook gratis te downloaden als PDF op zijn site). Op pagina 30 beweert hij dat de televisie ervoor heeft gezorgd dat er geen verveling meer bestaat. “Alleen gegijzelden lukt het nog, geblinddoekt vastgebonden aan een beddenstijl.” Verveling omschrijft hij als ‘het gevoel dat je kreeg als je iets wilde doen, bij voorkeur iets leuk, maar er domweg niets te vinden was om te doen’.

Het lijkt mij wat ver gaan om te beweren dat televisie ervoor gezorgd heeft dat dat gevoel niet meer bestaat behalve bij geblinddoekte gegijzelden. Sterker nog, televisie kan dat gevoel zelfs versterken. En dan vooral als je 54 kanalen ter beschikking hebt waar niks op te vinden is om dat knagende gevoel te bestrijden. Dat je eindeloos blijft zappen om iets te vinden wat de honger naar wat dan ook kan stillen terwijl je diep van binnen weet dat het tevergeefs is. En toch lukt het je niet om de afstandsbediening weg te leggen en iets te doen waarvan je weet dat het wel een bevredigend gevoel oplevert.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | The Unknown Known

8 juli 2014 , 15:30 , door Max Molovich

Sorry mensen, ik heb momenteel even geen tijd. Dit stukje ga ik razendsnel schrijven. Niet om mezelf vrij te pleiten (of misschien ook wel), maar meer om u te waarschuwen: mocht het wat afgeraffeld overkomen, besef dan dat er al genoeg ellende op de wereld is en dat het slechts verspilde energie is u over iets dergelijks op te winden.

Maar waar wil ik het met jullie over hebben? Ik wil het graag met jullie hebben over de taalhoogvliegerij van de heer Donald Rumsfeld, de man die de wereld de Irakoorlog schonk omdat er bepaalde known knowns, known unknowns en unknown unknowns waren. Oftewel dingen waarvan we weten dat we ze weten, dingen waarvan we weten dat we ze niet weten en dingen waarvan we niet weten dat we ze niet weten. Ik moest denken aan Van Gaal die Tim Krul in het veld zet, wat mij betreft een duidelijk gevalletje van een unknown unknown. Maar Rumsfeld had het over de weapons of mass destruction van Saddam Hoessein en diens bereidheid er de wereld mee te vernietigen.

De enige categorie die Rumsfeld niet behandelde in zijn Cruijfiaanse verhandeling waren de unknown knowns. Dingen waarvan we niet weten dat we ze weten. En laat The Unknown Known nu net de titel zijn van de anderhalf uur durende documentaire die gisteren op tv was, waarin filmmaker Errol Morris Donald Rumsfeld aan de vrijwel immer ontblote tand voelt. De unknown knowns werden, naar aanleiding van Rumsfelds retorische goocheltrucje, geformuleerd door de Sloveense filosoof Slavoj Žižek, die deze categorie ongeveer als volgt definieerde: de dingen die we niet willen weten terwijl we ze wel weten. De martelmethodes van de C.I.A., om maar iets te noemen.

Geen bal op tv | Eric Corton

1 juli 2014 , 15:30 , door Max Molovich

COLUMN - Eric Corton. Ooit had ik een hekel aan hem. Ik schreef zelfs een stukje dat ‘Waarom ik zo’n hekel heb aan Eric Corton’ heette. Het is een stukje dat nog steeds veel gelezen wordt. Waarschijnlijk hebben meer mensen een hekel aan Eric Corton. In dat stukje vergeleek ik Eric Corton met Timothy Treadwell, beter bekend als Grizzly Man, hoofdpersoon uit de gelijknamige documentaire van Werner Herzog.

Treadwell leefde tussen de beren. Hij identificeerde zich zo met ze dat hij dacht dat de beren hem als een van hen beschouwde. Dat deden ze niet. Hij liet hen onverschillig. Ze tolereerden zijn aanwezigheid. Meer niet. Een hongerige beer uit een ander gebied is hem fataal geworden.

Op dezelfde manier, constateerde ik, denkt Eric Corton één met de grootheden uit de internationale rockwereld te zijn. Ik meende dat te mogen concluderen nadat ik Eric Corton tijdens een backstage-bezoekje aan de optredende Foo Fighters in een reflex Dave Grohl zag groeten die inderdaad zijn hand op stak, zij het niet om hallo tegen Eric Corton te zeggen, maar om aan te geven dat hij het slotakkoord van een of ander nummer ging aanslaan.

Diezelfde dag sprak ik de zus van een vriendin van een vriend. Deze zus was heel toevallig ook backstage aanwezig geweest bij het bewuste optreden op Lowlands. Zij vertelde hoe ontroerend ze het vond om te zien hoe Dave Grohl midden in een gesprek met de zanger van de Kaiser Chiefs het gesprek liet voor wat het was omdat hij Eric Corton zag die hij vervolgens in de armen vloog. Dat het zulke goede vrienden waren en hoe bijzonder een dergelijke vriendschap was in deze door seks en drugs en afgunst doordrenkte wereld van de rock and/or roll.

Geen bal op tv | Ik stond erbij

24 juni 2014 , 15:30 , door Max Molovich

COLUMN - Als ik erover nadenk, duizelt het me. Al die mensen die, net als ik en al mijn dierbaren, een leven hebben. Dat duizelt me zoals de oneindigheid van het heelal mij duizelt. En zoals de eeuwigheid mij duizelt. Hoewel, dat duizelt me nog net iets meer. Maar soms zit je bijvoorbeeld in de trein, sta je stil op een station in een of ander onooglijk stadje, kijk je naar de achterkant van een flat en weet je: achter al die raampjes zitten mensen die een leven hebben. Die liefhebben, haten, geboren zijn en kinderen ter wereld brachten, mensen die zullen sterven, al gestorven zijn of nog geboren moeten worden. Mensen die herinnerd zullen worden en weer vergeten.

Terwijl ik dit schrijf, zit Jack van Gelder de wedstrijd Nederland Chili samen te vatten. We zien de spelers, voorafgaand aan de wedstrijd, het volkslied ondergaan. In een terloopse bijzin vertelt Jack van Gelder dat er tijdens de bouw van het stadion een aantal bouwvakkers zijn overleden. ‘Maar daar is nu natuurlijk niemand mee bezig.’ Van Gelder walst door. De aard van de freestyler. Hij had net zo goed iets kunnen vertellen over de appeltaarten die de moeder van Dirk Kuyt altijd maakte als haar zoon met Quick Boys had gewonnen. Maar hij refereerde aan de slachtoffers van dit WK.

Geen bal op tv | Het beste voor Kees

17 juni 2014 , 15:30 , door Max Molovich

COLUMN - Alweer zo’n zestien jaar geleden zag ik de documentaire Trainman. Over de autistische Kees Momma. “Goed dat jullie er zijn”, zei hij tegen de cameraploeg in de eerste scène, “er worden wafels geserveerd in de restauratie.” Hij was met zijn modeltrein de rit Amsterdam-Brussel aan het afleggen. Met een tijdschema naast zijn transistor. Een paar dagen later ging hij met zijn moeder en de cameraploeg daadwerkelijk naar Brussel. “Oooh!”, juichte hij toen de trein eraan kwam, “het is net als in het echt!” Toen er in Brussel een motor met iets te veel volume langs scheurde, begon hij te schelden. Hij legde zijn linkerarm over zijn hoofd zodat zijn linkerhand zijn rechteroor bedekte. “Godverdomme wat een klootzak”, schreeuwde hij. Hij spuwde het uit. Thuisgekomen liet hij foto’s ontwikkelen. Hij kreeg de foto’s terug in een mapje waarop twee meisjes van een jaar of zeven in bikini stonden afgebeeld. Ze waren met water aan het spelen. Bezorg kwam hij naar beneden om aan zijn moeder te vragen of dat geen pedofilie was. Zijn moeder verzekerde hem dat dit geen pedofilie was. “O, gelukkig”, zei Kees.

Kortom, Zomergastenmateriaal. Kees stal mijn hart. En nu blijkt hij terug. Ik, tv-recensent van likmevestje, had het helemaal gemist, maar in de documentaire ‘Het beste voor Kees’ (twee weken geleden uitgezonden door de NCRV) onderzoekt documentairemaakster Monique Nolte hoe het gaat met haar onderwerp van 17 jaar geleden. Inmiddels is Kees 45 jaar. Hij woont nog steeds bij zijn vader en moeder, die nu een jaar of 80 zijn. Hij rijdt nog steeds veel en vaak met zijn treinen. Dit keer ging hij van Brussel naar Amsterdam. Hij was net voorbij Luik toen de cameraploeg binnenkwam. Ze hadden wel enige vertraging opgelopen, omdat de regisseuse zo onverstandig was geweest om een kort rokje aan te trekken.