Max Molovich, auteur op Sargasso

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Dwars door Afrika

7 oktober 2014 , 15:30 , door Max Molovich

COLUMN - De Chinezen veroveren Afrika. Dat hoor je al jaren. Dat frame wordt meestal in twee frames gegoten. Het eerste: terwijl het Vrije Westen met allerhande goedbedoelde waterputjes Afrika hulpbehoevend houdt, maken de Chinezen Afrika zelfredzaam door er in te investeren. Moraal van het verhaal: ontwikkelingshulp doet meer kwaad dan goed, je helpt een ontwikkelingsland pas echt als je het laat profiteren van dezelfde vrijemarktprincipes waarmee jij er goud geld aan kan verdienen.

Het tweede frame: het amorele China buit de Afrikanen uit voor hun eigen gewin en schendt in hun zucht naar kapitaal mensenrechten, steunt dictatoriale regimes en plundert bodemschatten.

In het niet genoeg te prijzen Dwars door Afrika liet Bram Vermeulen afgelopen zondag zien dat nu werkt in de praktijk, Chinezen in Afrika. Vermeulen was in Zambia en sprak daar met Chinese ondernemers, met Chinese werknemers van Chinese bedrijven, met Zambiaanse werknemers van Chinese bedrijven, met een vader van een meisje dat was omgekomen in een Chinese fabriek, met de onderminister van Zambia en met Zambiaanse treinreizigers. De trein waarin ze zaten was ergens in het begin van de jaren ’70 aan Zambia geschonken door de toenmalige regering van China. Het Oosten is Rood, stond er in Chinese tekens voorop de trein. Communistisch imperialisme, zou je zeggen. Maar behalve dat ze hun cadeau een communistische naam gaven, doen de Chinezen weinig aan het verspreiden van het Heilige Woord der Kameraden.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Dood voor beginners

30 september 2014 , 15:30 , door Max Molovich

COLUMN - Volgens Denker des Vaderlands René Gude zijn er twee fouten die je kan maken als je te horen krijgt dat je stervende bent. De ene fout is doorgaan met leven alsof er niks aan de hand is, de andere fout is doen alsof het leven al voorbij is.

René Gude zal hoogstwaarschijnlijk de Kerst niet meer halen. Sinds 2007 is hij ziek, sinds 2011 weet hij dat het ongeneeslijk is. Gisteren was hij te gast bij De Wereld Draait Door. Voor de allerlaatste keer.

Matthijs van Nieuwkerk vroeg of Gude zichzelf nog verbaasd had onlangs. Was er, nu de dood zo nabij was, een reactie die hij niet verwacht had van zichzelf. Gude vertelde dat hij had beseft dat het dagelijks leven, hoeveel je er ook van houdt, eigenlijk best zwaar is. Al die dagelijkse beslommeringen, elke dag opstaan, presteren op school, je verhouden tot andere mensen, een baan vinden, een partner vinden, kinderen op de wereld zetten (of juist niet), ruziemaken, liefhebben: ga er maar aan staan. Het paradoxale was dat je tijdens het leven voortdurend bezig bent om te ontkennen dat het zwaar is, maar dat je, als de dood in zicht is, juist troost kan putten uit het idee dat het allemaal nog niet zo eenvoudig was als je deed voorkomen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Typisch Nederlands

23 september 2014 , 15:30 , door Max Molovich

COLUMN - Ik zag gelijk wat Sjors bedoelde toen ik afgelopen vrijdag Typisch Nederland binnenviel. Hassan was bezig de Islam in een kwaad daglicht te zetten door aan zijn tijdelijke huisgenoten te vragen of ze het erg vonden dat hij zich even verwijderde toen de champagnefles werd geopend. Nu zult u zeggen: wat is er erg aan iemand die even ergens anders gaat zitten op het moment dat er alcohol wordt geschonken? Hij viel er immers niemand mee lastig. Maar door zich Mohammedaanser dan Mohammed te gedragen, vestigt hij wel heel demonstratief de aandacht op het punt dat hij wil maken en dringt hij zijn medebewoners een moreel dilemma op. Immers, als ze het werkelijk zo gezellig vinden om hem erbij te hebben, dan besluiten ze om die fles champagne te laten staan en aan de ranja te gaan. Zijn vrijwillige verwijdering kun je als een impliciete beschuldiging interpreteren.

Even later zat Hassan binnen een typisch Nederlands 7Upje te drinken terwijl de rest buiten over de islam van Hassan zat te praten. Sommige gelovigen hebben daar een talent voor. Om hun religie op zo’n manier te belijden dat iedereen zich gedwongen voelt er iets van te vinden. De eveneens Islamitische Fatima, die gewoon bleef zitten toen er alcohol werd geschonken en die niet elk moment aangrijpt om te laten zien hoe vroom ze is, heeft daar geen last van. Zij is eerst mens, dan moslim. Hassan wil eerst moslim zijn, dan mens. Wat hij overigens niet volhoudt. Halverwege de barbecue breekt Hassan en is hij even meer mens dan moslim.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | IS onthoofdingsvideo’s

16 september 2014 , 15:30 , door Max Molovich

COLUMN - Zo nu en dan vraag ik mij af of ik niet eens naar een van IS’ onthoofdingsvideo’s moet kijken. Niet kijken voelt namelijk een beetje als wegkijken. Aan de andere kant zou ik dan juist doen wat IS wil: mijn aandacht schenken aan hun gruweldaden (wat ik door dit stukje te schrijven trouwens ook doe). Daarnaast voelt het aan de ene kant alsof ik de onthoofde slachtoffers van IS verraad door ervoor te kiezen niet naar hun laatste minuten te kijken. En aan de andere kant denk ik juist dat ik meer respect betuig door geen getuige te zijn van hun vernedering. En tot slot is er nog mijn persoonlijke gevoel: aan de ene kant een perverse nieuwsgierigheid, aan de andere kant de walging en de angst een netvliestrauma op te lopen.

Ik heb trouwens ook nog een vrouw die, elke keer als een of ander journaal of actualiteitenrubriek aandacht besteed aan zo’n filmpje, weg zapt. Kortom, ik heb tot nu toe louter door journaals ingekorte versies gezien en transcripties gelezen van de executies. Toen Al Qaida Irak, de voorloper van IS, zo’n jaar of tien geleden begonnen met het afsnijden van Westerse hoofden en dat op film te zetten, heb ik ook nooit gekeken. Volgens mij hield het de wereld ook wat minder in z’n greep. De angst die het inboezemde was kleiner. Het waren excessen. Vooral tragisch voor de betrokkenen. Je kon het tien jaar geleden nog afdoen als een stel religieuze psychopaten die profiteerden van de chaos die heerste in het Irak van na Saddam Hoessein. Met de nieuwe onthoofdingfilmpjes is wat anders aan de hand. Daar is over nagedacht.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Peter Jan Rens

9 september 2014 , 15:30 , door Max Molovich

COLUMN - Filemon werd verwelkomd door de pitbull van Peter Jan Rens. Hij stond hem blaffend op te wachten op de veranda. Peter Jan Rens kwam er vrolijk lachend achteraan. “Hij doet niks”, zei hij. Hij leek me enigszins manisch. Peter Jan Rens, bedoel ik. Hij woonde met zijn twintig jaar jongere vriendin en hun dochtertje in een bungalowpark. Hij liep rond in een blauw Meneer Kaktus-pak.

Behalve aan zijn vriendin werd Filemon ook voorgesteld aan de vaste cameraman van Peter Jan Rens. Die legde zijn leven vast. Alles wat hij deed, werd opgenomen. Peter Jan Rens vergeleek zichzelf met een bloemetje. Zoals een bloemetje gaat opbloeien als het aandacht krijgt, zo bloeit Peter Jan Rens op als de camera’s draaien. Dan pas komt hij tot leven en is hij gelukkig.

Er was net een boek van hem verschenen. Ollie. Filemon ging mee naar de presentatie in De Nieuwe Boekhandel te Amsterdam. Het boek ging over een spastische jongen die een onmogelijke relatie aanging met zijn logopediste. Peter Jan Rens leek het ongelooflijk te vinden waartoe zijn fictieve hoofdpersoon allemaal in staat was. Zijn vriendin had het boek nog niet gelezen.

De volgende dag ging Filemon mee naar de studio. Samen met een DJ maakte Peter Jan Rens een remake van zijn hit De Prik van de Kaktus. “Want ik kak, kak, kak… op alles”, zong hij. Er zat een hoop frustratie in. Zijn timing was er niet op vooruit gegaan. Daarna had hij een schnabbel in Lelystad, waar hij voor een man of vier zich stond uit te sloven.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Zeevonk

2 september 2014 , 15:30 , door Max Molovich

COLUMN - Dit weekend zat ik in Zeeland, in een bungalowhuisje op camping De Roompot te Vrouwenpolder. Na het uitwaaien op het strand, zag ik afgelopen vrijdag achtereenvolgens het Mega Piraten Festijn in de Gelredome en een herhaling van Hollands Welvaren, een documentairereeks van Michiel van Erp.

Wat betreft het Mega Piratenfestijn: we zullen het er maar op houden dat elk mens zo z’n eigenaardigheden heeft. Waarmee we meteen bij Michiel van Erp zijn. Want rond dit gegeven heeft Michiel van Erp zo ongeveer zijn gehele oeuvre heen gebouwd. Zijn mens met al z’n eigenaardigheden is vaak een vrouw. Een specifiek soort vrouw. Het soort vrouw naar wie nooit zoveel is omgekeken. Ze leeft een toegewijd en dienstbaar leven, hunkerend naar aandacht en erkenning zonder dat ze daar zelf weet van heeft. Michiel van Erp geeft hen die aandacht en erkenning, waarmee hij hen tot leven wekt.

Voor deze aflevering had Michel van Erp zijn oog op mevrouw Peppelman laten vallen. Die naam alleen al verdient het om ergens de hoofdrol in te spelen.

Mevrouw Peppelman werkt als vrijwilliger op kasteel Middachten, waar ze onder andere verantwoordelijk is voor de befaamde Middachten jam. Ze leidt een leven zoals er zovele zijn. Van het soort dat op het oog opgewekt is, maar een diep tragische grondtoon bevat. Terwijl ze 119 potjes jam aan het vullen was in haar keuken, vertelde ze dat ze haar eerste man in de steek had gelaten voor een zeeman. Maar niet alleen haar eerste man had ze in de steek gelaten, haar vier kinderen ook. De schuld die ze daarvoor droeg, maakte ze draaglijk door boete te doen bij de gravin van Landgoed Middachten.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Recensie Zomergasten | David van Reybrouck

25 augustus 2014 , 07:30 , door Max Molovich

RECENSIE - Ik zag iets wat mijn voorstellingsvermogen te boven ging. Een soort magie. Geen goocheltruc, want bij een goocheltruc weet je dat het niet waar is. Wat hier gebeurde, dat zag je meteen, was wat het was: kunstenaar Nick Steur zette stenen op elkaar die onmogelijk op elkaar konden blijven staan. Al sinds zijn vroege jeugd stapelt hij stenen. Kennelijk is hij zo goed geworden in het vinden van het zwaartepunt dat hij stapels kan maken die de wetten van de zwaartekracht negeren. David van Reybrouck vertelde dat hij Nick Steur in Oostende aan het werk had gezien, op een snikhete dag, en dat hij zich aanvankelijk vooral verwonderde over het acrobatische aspect, maar dat hij dit na verloop van tijd kon loslaten en kon genieten van de pure, meditatieve schoonheid. “Dit is Rothko, voor mij”, zei hij. “Leg uit”, vroeg Wilfried de Jong. “Maar Wilfried, hoe moet ik dit nu uitleggen?”, vroeg Van Reybrouck.

Aan het begin van deze laatste aflevering van Zomergasten 2014 legde Van Reybrouck uit hoe hij te werk was gegaan. Hij wilde geen strak betoog houden. Hij had fragmenten gekozen met onderwerpen die de coulissen van zijn schrijverschap vormden. Daarin was hij zeer intuïtief te werk gegaan. Deze avond zou als een jazzimprovisatie zijn. Het ging niet om het doel, maar om de weg. “Een zwerver kan nooit verdwalen”, zei hij. Je zou zeggen: dat moet Wilfried de Jong, jazzliefhebber, toch als muziek in de oren klinken. Maar Wilfried de Jong houdt niet van dwalen. Waar David van Reybrouck al beeboppend allerlei zijpaden van de schoonheid en de troost insloeg, daar lukte het Wilfried de Jong maar niet om van het pad af te raken. Dat lukt hem nooit: dwarsverbanden leggen, grote stappen maken en het overduidelijke ontstijgen. Hij vraagt het liefste naar de bekende weg.

Zomergasten | David van Reybrouck

24 augustus 2014 , 16:30 , door Max Molovich

COLUMN - Gisteren beweerde iemand in mijn nabije omgeving uit zeer betrouwbare bron te hebben vernomen dat voormalig Zomergast Reinbert de Leeuw zich in zijn leven nooit heeft overgeleverd aan de geneugten der vleselijke liefde. Doet deze kennis (waarvan wij de waarheidsgetrouwheid nooit kunnen controleren) enigszins ter zake? Vertelt het ons iets wezenlijks over Reinbert de Leeuw, iets wat we kunnen gebruiken om hem beter te leren begrijpen? Voor mij werpt het een net wat intensiever licht op m’n observatie dat Reinbert de Leeuws relatie tot muziek religieus van aard is. Een celibatair leven voor de muziek. Verder is het natuurlijk vooral een smeuïge roddel.

Doch dit geheel en al terzijde. Want eigenlijk wilde ik het met jullie hebben over de vijfde en laatste aflevering van Zomergasten: David van Reybrouck. Op papier wat mij betreft de interessantste. Hij weet veel, kan goed babbelen en heeft interessante opvattingen. Bijvoorbeeld over de toekomst van de democratie.

Met Congo: een geschiedenis had hij het soort boek geschreven dat iedereen in zijn boekenkast wilde hebben, maar bijna niemand heeft uitgelezen (tenminste, dat geldt voor iemand in mijn omgeving, en daaruit meen ik te mogen concluderen dat het voor het overgrote deel van de mensheid geldt). Hij was mede-oprichter van de G1000, een evenement waar 1000 gewone burgers bijeenkomen om oplossingen te bedenken voor de diverse crisissen die België rijk is. En voor De Correspondent is hij correspondent Democratie, Cartografie en Conflictanalyse. Hij schijnt bijzonder veel waarde te hechten aan orde en netheid. Heeft een knipperlichtrelatie. Maakt deel uit van Het Brussels Dichterscollectief. Is graag onder de mensen, maar ook graag langdurig alleen. Studeerde archeologie omdat hij dan én met zijn neus in de boeken én met zijn handen in de grond kon wroeten. Zal de regie stevig in handen willen houden.

Foto: copyright ok. Gecheckt 15-03-2022

Recensie Zomergasten | Ionica Smeets

18 augustus 2014 , 07:00 , door Max Molovich

RECENSIE - In de vijfde aflevering van Zomergasten: Ionica Smeets.

Ionica Smeets is dol op raadsels van het soort dat de hoofdrol speelt in de film La Habitación de Fermat. In deze Spaanse thriller zitten vier wiskundigen opgesloten in een kamer waarvan de muren steeds dichterbij komen, elke keer als ze er niet in slagen een raadsel binnen bepaalde tijd op te lossen.

Om het extra interessant te maken, had Ionica Smeets speciaal voor deze uitzending ook een dergelijk raadsel bedacht. U kunt ‘m hier nalezen, mocht u het leuk vinden uw hoofd daarover te breken. U kunt nog iets winnen ook, naar het schijnt.

Ikzelf heb een hekel aan dergelijke raadsels. Wanneer ik niet in staat ben het raadsel binnen vijf minuten op te lossen, begin ik namelijk aan mijn intelligentie te twijfelen, met als gevolg dat ik het raadsel enkel en alleen wil oplossen om mezelf gerust te stellen, en niet om achter het antwoord te komen. Wanneer ik met een dergelijk raadsel in aanraking kom, maak ik mezelf het liefst wijs dat dergelijke raadsels mij niet interesseren. Ik ben dan zowel Micha Wertheim als zijn toehoorders die op een feestje vol bewondering aan zijn lippen hangen terwijl hij suggereert de complete booker prize shortlist te hebben gelezen, enkel en alleen om niet te hoeven toegeven dat hij Joe Speedboot niet heeft gelezen. De angst om door de mand te vallen.

Recensie Zomergasten Reinbert de Leeuw

11 augustus 2014 , 07:30 , door Max Molovich

RECENSIE - Er klonk een stukje uit de beroemdste aria uit de Matthäus Passion. Onze twintig weken oude kat kwam een kijkje nemen. Hij bleef onbewogen naar de tv kijken terwijl een jonge jongen Erbarme Dich, Mein Gott zong in het laatste fragment van Zomergasten. Reinbert de Leeuw zei dat de muziek van Bach het hoogste was dat een menselijke geest ooit heeft bereikt en ooit zal bereiken.

diep gelovig
Ik had tijdens deze avond al een paar keer eerder aan de diep religieuze Bach moeten denken. Bijvoorbeeld toen er een bijzonder fraai fragment over de voor mij onbekende Olivier Messiaen voorbij kwam. Deze Franse componist trok samen met zijn vrouw de bossen in om naar vogels te luisteren. Als hij een interessante zangpartij hoorde, schreef hij het razendsnel op. En omdat hij een man van zijn tijd was, zoals hij het zelf zei, liet hij zijn vrouw dezelfde zangpartij met een bandrecorder opnemen. Thuis beluisterde hij de tapes en schreef hij de zangpartij nogmaals uit. Vervolgens combineerde hij de twee partituren en zo kwam hij tot een compositie.

Aan het eind van zijn leven schreef Messiaen een opera over zijn grote voorbeeld, Sint Franciscus van Assissi, de middeleeuwse heilige die met vogels praatte. De Leeuw liet een stuk uit de opera zien, waarin Franciscus in katzwijm valt vanwege de verbluffende schoonheid waarmee de aartsengel zingt. Om iets van zulke eenvoudige schoonheid te durven componeren, zei Reinbert de Leeuw, moet je wel diep gelovig zijn. Hij zou dat, met al zijn intellectuele remmingen, nooit kunnen.

Voorbeschouwing | Zomergasten Reinbert de Leeuw

10 augustus 2014 , 17:30 , door Max Molovich

OPEN DRAAD - Wilfried de Jong ontvangt in de vierde aflevering van Zomergasten Reinbert de Leeuw (Amsterdam, 1938). Volgens Wikipedia dirigent, pianist, componist, muziekpedagoog en hoogleraar. In de jaren ’60 was hij een van de voortrekkers van De Notenkrakers, een beweging van jonge componisten die de volgens hen ingeslapen Nederlandse muziekwereld wilden wakker schudden door met veel lawaai concerten te verstoren. Hij stond, kortom, samen met zijn kornuiten dronken, dol en dwaas bij Hotel de Goudfazant vol vuur de vette vieze varkens van de burgerij uit te schelden. Samen met diezelfde kornuiten (waaronder Peter Schat en Louis Andriessen) componeerde hij de opera Reconstructie over Che Guevara. Harry Mulisch en Hugo Claus namen de libretto’s voor hun rekening.

Over Harry Mulsich gesproken: Reinbert de Leeuw maakte later deel uit van de Herenclub, het illustere gezelschap schrijvers, politici, kunstenaars en journalisten rond de bepijpte schrijver, dat regelmatig een happie at in hotel le Garage. Volgens Max Pam (ooit ook lid van de herenclub, tevens schrijver van de alleraardigste satirische roman De Herenclub) moet Reinbert de Leeuw de belangrijkste bron voor Connie Palmen zijn geweest bij het schrijven van Lucifer waarin zij, hoewel ze andere namen gebruikt, componist Peter Schat de dood van zijn vrouw in de schoenen schuift.

Geen bal op tv | Verveling

5 augustus 2014 , 15:30 , door Max Molovich

COLUMN - Tijdens mijn vakantie in het verre Spanje, las ik het bijzonder leesbare, ja bij vlagen briljante boekje Encyclopedie van op het nippertje geredde kennis van Hans Vervoort (verkrijgbaar in diverse winkels maar ook gratis te downloaden als PDF op zijn site). Op pagina 30 beweert hij dat de televisie ervoor heeft gezorgd dat er geen verveling meer bestaat. “Alleen gegijzelden lukt het nog, geblinddoekt vastgebonden aan een beddenstijl.” Verveling omschrijft hij als ‘het gevoel dat je kreeg als je iets wilde doen, bij voorkeur iets leuk, maar er domweg niets te vinden was om te doen’.

Het lijkt mij wat ver gaan om te beweren dat televisie ervoor gezorgd heeft dat dat gevoel niet meer bestaat behalve bij geblinddoekte gegijzelden. Sterker nog, televisie kan dat gevoel zelfs versterken. En dan vooral als je 54 kanalen ter beschikking hebt waar niks op te vinden is om dat knagende gevoel te bestrijden. Dat je eindeloos blijft zappen om iets te vinden wat de honger naar wat dan ook kan stillen terwijl je diep van binnen weet dat het tevergeefs is. En toch lukt het je niet om de afstandsbediening weg te leggen en iets te doen waarvan je weet dat het wel een bevredigend gevoel oplevert.