Jos van Dijk, auteur op Sargasso

Foto: Dimitris Kalogeropoylos (cc)

Hoge aantallen drugsdoden in Noord-Europa

15 november 2019 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - Estland telt relatief het hoogste aantal drugsdoden in Europa.

Op basis van cijfers in het meest recente rapport van het EMCDDA (European Monitoring Centre for Drugs and Drugs Addiction) laat de Britse krant The Economist zien dat gemeten naar het aantal inwoners Estland het hoogste aantal drugsdoden heeft in Europa. Het land telde in 2017 op 1 miljoen inwoners van 15-64 jaar 130 doden. Op enige afstand volgen daaronder alle Noord-Europese landen die in het onderzoek zijn meegenomen, met uitzondering van Letland. Zweden telde 92 drugsdoden op een miljoen inwoners, Noorwegen 75, Denemarken en Finland elk 55. Het gemiddelde in de EU (plus Noorwegen en Turkije) is 23. Nederland zit daar met 22 nog net onder. Onderaan de lijst staat Portugal met 4 doden per miljoen.

Het hoogste absolute aantal drugsdoden in alle leeftijden is te vinden in het Verenigd Koninkrijk: 3256. Schotland zou in verhouding de meeste drugsdoden tellen, volgens schattingen evenveel als het land dat wereldwijd de lijst aanvoert, de Verenigde Staten. In de VS worden per miljoen inwoners 210 drugsdoden geteld. In 2018 waren dat er 70.000, 200 doden per dag, schrijft VRT Nieuws.

Fentanyl

Synthetische opioiden, zoals fentanyl, zijn de belangrijkste oorzaak van dood door overdosis. Fentanyl is een pijnbestrijdingsmiddel dat 50 tot 100 keer sterker is als heroïne. Het is goedkoop en wordt ook wel gemengd met cocaïne of heroïne, zonder dat de gebruiker dat weet. Anders dan in de VS waar het middel met dodelijke gevolgen op grote schaal wordt voorgeschreven door artsen zijn de slachtoffers in Estland vooral het gevolg van illegaal verkregen drugs. Het voorschrijfgedrag van fentanyl is volgens The Economist in Estland het laagst in Europa. In Spanje, waar veel minder drugsdoden vallen, worden opioiden veel vaker voorgeschreven dan in de Noord-Europese landen.

Waan van de dag

Oliemaatschappijen kind aan huis in Brussel

14 november 2019 , 13:46 , door Jos van Dijk

Een onderzoek van Friends of the Earth laat de lobby-inspanningen zien van de grote oliemaatschappijen bij de EU:

……that the big five and their fossil fuel-lobby groups employ 200 Brussels lobbyists, have spent €251 million on lobbying the EU since 2010 and met high level officials in the Juncker commission 327 times

Foto: Alex Proimos (cc)

Identiteitspolitiek onder het mes

13 november 2019 , 11:00 , door Jos van Dijk

RECENSIE - Elma Drayer heeft een allergie voor slachtofferschap, schreef een recensent in de NRC. Kan me daar iets bij voorstellen. Tot voor kort was ze nogal eens te horen bij Tijs van den Brink’s radioprogramma ‘Dit is de dag’, dat bij mij vaak aanstaat als ik aan het koken ben. Elma hield zich daar bepaald niet in als mensen zich in haar ogen ten onrechte benadeeld of slecht behandeld voelden. Ze vond veel klachten overdreven, zeker als ze van links kwamen. Ik vond haar niet altijd even sympathiek, vooral door de manier waarop ze mensen die oprecht tegen onrecht opkwamen afzeikte. Maar ze had soms wel gelijk vanwege de onhandigheid waarmee iemand gevoelige kwesties in de openbaarheid aan de orde stelde.

In ‘Witte Schuld’ gaat Drayer helemaal los over de kwalijke kanten van de identiteitspolitiek, een uit de Verenigde Staten overgewaaide trend, zoals die tot uitdrukking komt in de standpunten van veel fanatieke antiracisten. Het boek bevat een aaneenschakeling van incidenten en uitspraken over zwart en wit die laten zien hoe het openbare debat in de afgelopen jaren te lijden heeft gehad onder moralistische, politiek correcte ingrepen die de vrijheid van meningsuiting ernstig hebben aangetast. Met als gevolg een ongezonde polarisatie in de openbare meningsvorming. In herinnering aan haar radio-optredens begon ik met enige scepsis aan haar boek. Maar ik moet zeggen dat ze bij een aantal aspecten van het actuele racismedebat de spijker op de kop slaat. Er is wel degelijk sprake van ontsporingen die een gezond cultureel en wetenschappelijk klimaat in de weg zitten.

Foto: La Moncloa - Gobierno de España (cc)

Spanje verbiedt ook een digitaal onafhankelijk Catalonië

8 november 2019 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - Zondag zijn er in Spanje opnieuw verkiezingen. Aftredend premier Pedro Sanchez heeft eens te meer duidelijk gemaakt dat hij geen pardon kent voor de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging.

Zonder goedkeuring van het parlement heeft de demissionaire Spaanse regering een aantal wetswijzigingen doorgevoerd die de totstandkoming van een digitale Catalaanse republiek onmogelijk moet maken. ‘Er komt geen onafhankelijkheid, offline noch online. De rechtsstaat zal online evenzeer worden gehandhaafd als in de echte wereld,’ zei Sánchez. De wetswijziging is een reactie op de plannen van Junts per Catalunya, de partij van de gevluchte voormalige Catalaanse premier Puigdemont, om vooruitlopend op de onafhankelijkheid van de regio alvast een digitale republiek op te richten. De maatregel van de regering impliceert de mogelijkheid digitale communicatie, zonder tussenkomst van een rechter te verwijderen, als dat noodzakelijk wordt geacht ‘voor de openbare veiligheid, bescherming van de burgerbevolking, in noodsituaties, ter verdediging van mensenlevens of interferentie met andere netwerken’. Sanchez’ statement richting de Catalaanse separatisten laat geen twijfel bestaan hoe een dergelijke formule in Madrid wordt uitgelegd.

De socialistische premier hoopt waarschijnlijk op deze manier nog wat extra nationalistische stemmen van zijn concurrenten af te kunnen snoepen. Want zijn partij blijft waarschijnlijk wel de grootste, maar het is allerminst zeker dat hij er na deze verkiezingen wel in zal slagen een regering te vormen.

Waan van de dag

Vermogen van rijkste Nederlanders groeide met 10,1%

5 november 2019 , 11:49 , door Jos van Dijk

Nederland telt meer miljardairs dan ooit, bericht het FD (€). En dat heeft niets met inflatie te maken, zoals we weten. Volgens de ‘Quote 500’ is het vermogen van de vijfhonderd rijkste Nederlanders het afgelopen jaar gegroeid met 10,1%, tot in totaal €179,8 mrd. De rijkste Nederlander is ook dit jaar weer Charlene de Carvalho-Heineken met een vermogen van €14,2 mrd (+11%). De dochter van wijlen Freddy Heineken is een van de 37 miljardairs, een plus van zes vergeleken met vorig jaar. Niet eerder was de lijst met Nederlandse superrijken zo lang.

Foto: rafael parr (cc)

Hoeveel ruimte krijgt Big Brother?

1 november 2019 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - Is het gebruik van gezichtsherkenningssoftware in camera’s op straat toelaatbaar in een democratische rechtsstaat?

In een poging om de golf van protesten te breken heeft de regering van Hongkong begin deze maand een verbod uitgevaardigd op het dragen van maskers. De demonstranten proberen zich met maskers onherkenbaar te maken voor politiecamera’s en trekken zich van het verbod niets aan. China is al ver gevorderd met het gebruik van gezichtsherkenning in de openbare ruimte om burgers te bespieden. Chinezen kunnen binnenkort alleen nog via gezichtsherkenning een internetabonnement of een nieuw mobiel nummer aanvragen. Legale beperkingen ter wille van de bescherming van privacy hebben in dit land minder gewicht dan in de VS en Europa.

In California is onlangs een wet aangenomen die de overheid verbiedt om gezichtsherkenningssoftware te gebruiken op videocamera’s van de politie, een primeur voor de VS. Volgens de scherp geformuleerde wet staat biometrische surveillance gelijk aan ‘dat alle personen constant hun id-kaart met foto laten zien, zonder dat ze daar toestemming voor gegeven hebben.’ Dat zou in strijd zijn met de grondrechten van Amerikaanse burgers. Commerciële organisaties zijn uitgezonderd van de wet. Presidentskandidaat Bernie Sanders heeft zich uitgesproken voor een compleet, landelijk verbod op het gebruik van biometrische herkenning door overheidsinstanties. Hij vindt de technieken een bron van misbruik.

Waan van de dag

Elf misvattingen in het stikstofdebat

30 oktober 2019 , 21:31 , door Jos van Dijk

Het FD zet elf misvattingen rond het boerenprotest op een rijtje, geïllustreerd door infographics (€).

Hier zijn ze, het merendeel in tegenspraak met de algemene opinie van de boerenknuffelaars:

1. Het aandeel van de landbouw in het bbp is niet 8,3%, zoals het LTO beweert, maar 1.4%

2. Minder boeren levert geen tekort aan voedsel op. De hoeveelheid door Nederlandse boeren geproduceerde eieren, vlees, zuivel, aardappelen, groenten en suiker is twee tot zevenmaal zo veel als wat Nederland eet.

Foto: Wattman (cc)

Wegkijken bij de politie

29 oktober 2019 , 11:35 , door Jos van Dijk

COLUMN - De teamchef van de politie in Leiden Fatima Aboulouafa werd vorige maand op non-actief gezet omdat haar openlijke kritiek op racisme, machtsmisbruik en pesten binnen de politieorganisatie tot interne spanningen had geleid. Ondanks het feit dat landelijk korpschef Erik Akerboom het naar aanleiding van haar kritiek „pijnlijk en onacceptabel” noemde dat „de leiding soms wegkijkt” bij meldingen over fout gedrag van politieagenten. Voor Aboulouafa was dat precies de reden waarom ze het noodzakelijk had gevonden om naar buiten te treden. Ze schreef dat klokkenluiders, door haar ‘lichtschijners’ genoemd, binnen de organisatie oplopen tegen een ‘blue wall of silence’. Politieagenten die „structurele problemen en grensoverschrijdende zaken binnen onze organisatie” aankaarten, hebben volgens haar „mentale of lichamelijke klachten opgelopen”. Vanwege „capaciteitsproblemen” zouden ‘foute’ agenten niet op non-actief worden gesteld. Maar zijzelf, de klokkenluider die het opname voor haar collega-klokkenluiders dus wel.

Grapperhaus aangeklaagd

De zaak trok de aandacht van de Tweede Kamer en minister Grapperhaus moest uitleg geven. Dat deed hij in een brief waarin hij de resultaten van een onderzoek door Bureau Veiligheid Integriteit en Klachten (VIK) meedeelde. Grapperhaus ontkent in die brief dat Aboulouafa weg zou moeten vanwege haar kritiek op misstanden binnen het korps. Dat schoot de weggestuurde politiechef in het verkeerde keelgat. Zij heeft nu een klacht ingediend tegen de minister vanwege smaad en laster omdat hij heeft gesuggereerd dat zij is weggestuurd om een andere reden dan haar kritiek op de politieorganisatie.

Foto: Klaus Nahr (cc)

Zwitserland gaat voor groen

25 oktober 2019 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - Grote winst voor groene partijen bij parlementsverkiezingen.

Zwitserland heeft twee groene partijen, en beide behaalden een flinke winst afgelopen zondag bij de parlementsverkiezingen. De Groene Partij won 28 zetels, een winst van 17, terwijl de kleinere Groene Liberale Partij 16 zetels haalde, een winst van 9 zetels. Samen waren de twee partijen goed voor 21 procent van de stemmen, een gecombineerde winst van 9,3 procent. De rechts-populistische SVP (Zwitserse Volkspartij) verloor maar bleef wel de grootste. Ook de sociaaldemocraten, christendemocraten en liberalen verloren zetels. De Groene Partij zal waarschijnlijk nu ook deel uit gaan maken van de regering. Zwitserland kent geen regering die na onderhandelingen tussen partijen wordt samengesteld op basis van een program. De Bondsraad van zeven ministers is een afspiegelingscollege dat bestaat uit leden van de vier grootste partijen. De GPS, de Zwitserse Groene Partij is nu de vierde in grootte.

Het oordeel van de kiezers is duidelijk, twitterde de GPS na de eerste exitpoll: meer bescherming tegen klimaatverandering en meer sociale gelijkheid. Een optimistisch geluid voor een progressieve koerswending in dit overwegend traditionele land.

Klimaatbonus

De winst van de Groenen is voor een land als Zwitserland opmerkelijk. Sinds de invoering van het systeem van evenredige vertegenwoordiging in 1918 heeft nog geen partij zo’n grote winst gemaakt, volgens Pascal Zwicky. Anderzijds past de forse winst wel in een Europese trend die we eerder zagen in Nederland, Duitsland en België, een winst die overal gepaard gaat met verlies van de oude sociaaldemocratische partijen. Ondanks dat de Zwitserse socialisten de tweede plaats behielden hebben ze nog nooit zo weinig kiezers getrokken. Het is duidelijk dat klimaatverandering voor de kiezers aan gewicht heeft gewonnen bij de bepaling van hun stem. Zwitserland is geheel door land omsloten en daardoor buitengewoon kwetsbaar voor klimaatverandering. De temperaturen stijgen er harder gemiddeld, schrijft Deutsche Welle. In de afgelopen tien jaar heeft het land volgens experts 15% van zijn gletscheroppervlak verloren.

Foto: pietplaat (cc)

Democratie is altijd ‘werk in uitvoering’

24 oktober 2019 , 11:00 , door Jos van Dijk

RECENSIE - Is er sprake van een crisis in de democratie?

Of je deze vraag nu positief of negatief beantwoordt, het boek dat Jan de Kievid over deze materie schreef kan ik van harte aanbevelen. Democratie; ideaal en weerbarstige werkelijkheid is oorspronkelijk een studieboek dat de Kievid schreef als docent aan de opleiding voor leraren Maatschappijleer. De geheel herziene en (tot de zomer van 2019!) geactualiseerde versie van het boek is een must voor iedereen die wat te zeggen wil hebben over politiek en bestuur. Om meerdere redenen. Het boek begint met een begripsmatig deel waarin visies, dilemma’s en theorieën die in de loop van de tijd opgang hebben gedaan worden behandeld. Dan volgt een deel over de geschiedenis en de actualiteit van de democratie in Nederland, in andere westerse landen, Oost-Europa en de rest van de wereld, met een apart hoofdstuk over India. Tenslotte zijn nog twee delen van dit breed opgezette en ambitieuze overzichtswerk gewijd aan problemen, dilemma’s en bedreigingen van de democratie.

Het grote aandeel van de geschiedenis in dit boek biedt een realistisch en relativerend beeld van de pogingen die overal ter wereld worden gedaan om het bestuur van een land te democratiseren. De talloze voorbeelden uit de contemporaine geschiedenis laten zien dat democratie mensenwerk is, onderhevig aan oneindig veel verschillende omstandigheden, een grillige en weerbarstige praktijk waar idealen moeilijk vat op kunnen krijgen. Het boek is rijk aan feiten over politieke ontwikkelingen in de afgelopen decennia uit alle delen van de wereld. Dat levert niet alleen een update op van je kennis van de politieke geschiedenis maar ook, door de vergelijking met andere landen, een nuttige relativering van de situatie in eigen land.

Waan van de dag

Diëtisten gesponsord door pizza-, ijs- en suikerfabrikanten

21 oktober 2019 , 12:01 , door Jos van Dijk

Uit onderzoek van foodwatch blijkt dat de diëtistenbranche vergeven is van sponsoring door de voedingsindustrie.

De branchevereniging van diëtisten (NVD) laat zich sponsoren door bedrijven als Unilever, Nestlé en Friesland Campina. In plaats van te waarschuwen voor lobby van junkfoodproducenten, geeft de brancheorganisatie juist studiepunten aan diëtisten die suikerlobby-bijeenkomsten bezoeken; de omgekeerde wereld.

Vanavond reageren diëtisten bij het consumentenprogramma Radar over deze ongewenste belangenverstrengeling (NPO 1 om 20.30)

Foto: peter hessels (cc)

Kunstbeleid en diversiteit

19 oktober 2019 , 08:00 , door Jos van Dijk

OPINIE - Het Amsterdamse raadslid voor Forum voor Democratie Annabel Nanninga en haar spreekbuis GS maakten zich onlangs nogal druk over een rapport van de Amsterdamse Kunstraad en het beleid dat wethouder Meliani van GroenLinks daarop willen baseren. Steen des aanstoots is de eis van de gemeente om iedereen die voor een subsidie in aanmerking wil komen te verplichten tot een ‘actieplan over inclusiviteit en diversiteit (van governance tot organisatie en bedrijfsvoering, van publiek tot programma en talent).’ In het Parool noemt Theodor Holman het rapport ‘weerzinwekkend’. Hij ziet er een poging in om Amsterdammers een bepaalde manier van denken op te leggen. Volgens Holman is het ‘een illustratie van de langzame moord op onze cultuur, op ons vrije denken, op de vrijheid van de kunstenaar.’ Maar ja, hij is dan ook columnist en mag ook wel een beetje overdrijven.

Nanninga keert zich in de Amsterdamse raad tegen de ‘politisering van de gesubsidiëerde kunstensector.’ En dan met name tegen de ideologie van de ‘uit de VS overgewaaide identiteitspolitiek’ die volgens haar leidraad is geweest voor het kunstenplan. Haar kritiek vind ik voor een FvD-politica echter nogal hypocriet. Als het aan partijleider Baudet ligt gaan we alleen voor kunst die de nationale identiteit niet besmeurt. Met zijn weerzin tegen moderne kunst zullen we, mocht hij het ooit voor het zeggen krijgen, waarschijnlijk ondergedompeld worden in de zuivere ‘boreale cultuur’ met ‘trotse schilderijen’ , ‘sculpturen van onze helden’ en veel pracht en praal. Over politisering van de kunst gesproken.