Jos van Dijk, auteur op Sargasso

Waan van de dag

Vermogen van rijkste Nederlanders groeide met 10,1%

5 november 2019 , 11:49 , door Jos van Dijk

Nederland telt meer miljardairs dan ooit, bericht het FD (€). En dat heeft niets met inflatie te maken, zoals we weten. Volgens de ‘Quote 500’ is het vermogen van de vijfhonderd rijkste Nederlanders het afgelopen jaar gegroeid met 10,1%, tot in totaal €179,8 mrd. De rijkste Nederlander is ook dit jaar weer Charlene de Carvalho-Heineken met een vermogen van €14,2 mrd (+11%). De dochter van wijlen Freddy Heineken is een van de 37 miljardairs, een plus van zes vergeleken met vorig jaar. Niet eerder was de lijst met Nederlandse superrijken zo lang.

Foto: rafael parr (cc)

Hoeveel ruimte krijgt Big Brother?

1 november 2019 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - Is het gebruik van gezichtsherkenningssoftware in camera’s op straat toelaatbaar in een democratische rechtsstaat?

In een poging om de golf van protesten te breken heeft de regering van Hongkong begin deze maand een verbod uitgevaardigd op het dragen van maskers. De demonstranten proberen zich met maskers onherkenbaar te maken voor politiecamera’s en trekken zich van het verbod niets aan. China is al ver gevorderd met het gebruik van gezichtsherkenning in de openbare ruimte om burgers te bespieden. Chinezen kunnen binnenkort alleen nog via gezichtsherkenning een internetabonnement of een nieuw mobiel nummer aanvragen. Legale beperkingen ter wille van de bescherming van privacy hebben in dit land minder gewicht dan in de VS en Europa.

In California is onlangs een wet aangenomen die de overheid verbiedt om gezichtsherkenningssoftware te gebruiken op videocamera’s van de politie, een primeur voor de VS. Volgens de scherp geformuleerde wet staat biometrische surveillance gelijk aan ‘dat alle personen constant hun id-kaart met foto laten zien, zonder dat ze daar toestemming voor gegeven hebben.’ Dat zou in strijd zijn met de grondrechten van Amerikaanse burgers. Commerciële organisaties zijn uitgezonderd van de wet. Presidentskandidaat Bernie Sanders heeft zich uitgesproken voor een compleet, landelijk verbod op het gebruik van biometrische herkenning door overheidsinstanties. Hij vindt de technieken een bron van misbruik.

Waan van de dag

Elf misvattingen in het stikstofdebat

30 oktober 2019 , 21:31 , door Jos van Dijk

Het FD zet elf misvattingen rond het boerenprotest op een rijtje, geïllustreerd door infographics (€).

Hier zijn ze, het merendeel in tegenspraak met de algemene opinie van de boerenknuffelaars:

1. Het aandeel van de landbouw in het bbp is niet 8,3%, zoals het LTO beweert, maar 1.4%

2. Minder boeren levert geen tekort aan voedsel op. De hoeveelheid door Nederlandse boeren geproduceerde eieren, vlees, zuivel, aardappelen, groenten en suiker is twee tot zevenmaal zo veel als wat Nederland eet.

Foto: Wattman (cc)

Wegkijken bij de politie

29 oktober 2019 , 11:35 , door Jos van Dijk

COLUMN - De teamchef van de politie in Leiden Fatima Aboulouafa werd vorige maand op non-actief gezet omdat haar openlijke kritiek op racisme, machtsmisbruik en pesten binnen de politieorganisatie tot interne spanningen had geleid. Ondanks het feit dat landelijk korpschef Erik Akerboom het naar aanleiding van haar kritiek „pijnlijk en onacceptabel” noemde dat „de leiding soms wegkijkt” bij meldingen over fout gedrag van politieagenten. Voor Aboulouafa was dat precies de reden waarom ze het noodzakelijk had gevonden om naar buiten te treden. Ze schreef dat klokkenluiders, door haar ‘lichtschijners’ genoemd, binnen de organisatie oplopen tegen een ‘blue wall of silence’. Politieagenten die „structurele problemen en grensoverschrijdende zaken binnen onze organisatie” aankaarten, hebben volgens haar „mentale of lichamelijke klachten opgelopen”. Vanwege „capaciteitsproblemen” zouden ‘foute’ agenten niet op non-actief worden gesteld. Maar zijzelf, de klokkenluider die het opname voor haar collega-klokkenluiders dus wel.

Grapperhaus aangeklaagd

De zaak trok de aandacht van de Tweede Kamer en minister Grapperhaus moest uitleg geven. Dat deed hij in een brief waarin hij de resultaten van een onderzoek door Bureau Veiligheid Integriteit en Klachten (VIK) meedeelde. Grapperhaus ontkent in die brief dat Aboulouafa weg zou moeten vanwege haar kritiek op misstanden binnen het korps. Dat schoot de weggestuurde politiechef in het verkeerde keelgat. Zij heeft nu een klacht ingediend tegen de minister vanwege smaad en laster omdat hij heeft gesuggereerd dat zij is weggestuurd om een andere reden dan haar kritiek op de politieorganisatie.

Foto: Klaus Nahr (cc)

Zwitserland gaat voor groen

25 oktober 2019 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - Grote winst voor groene partijen bij parlementsverkiezingen.

Zwitserland heeft twee groene partijen, en beide behaalden een flinke winst afgelopen zondag bij de parlementsverkiezingen. De Groene Partij won 28 zetels, een winst van 17, terwijl de kleinere Groene Liberale Partij 16 zetels haalde, een winst van 9 zetels. Samen waren de twee partijen goed voor 21 procent van de stemmen, een gecombineerde winst van 9,3 procent. De rechts-populistische SVP (Zwitserse Volkspartij) verloor maar bleef wel de grootste. Ook de sociaaldemocraten, christendemocraten en liberalen verloren zetels. De Groene Partij zal waarschijnlijk nu ook deel uit gaan maken van de regering. Zwitserland kent geen regering die na onderhandelingen tussen partijen wordt samengesteld op basis van een program. De Bondsraad van zeven ministers is een afspiegelingscollege dat bestaat uit leden van de vier grootste partijen. De GPS, de Zwitserse Groene Partij is nu de vierde in grootte.

Het oordeel van de kiezers is duidelijk, twitterde de GPS na de eerste exitpoll: meer bescherming tegen klimaatverandering en meer sociale gelijkheid. Een optimistisch geluid voor een progressieve koerswending in dit overwegend traditionele land.

Klimaatbonus

De winst van de Groenen is voor een land als Zwitserland opmerkelijk. Sinds de invoering van het systeem van evenredige vertegenwoordiging in 1918 heeft nog geen partij zo’n grote winst gemaakt, volgens Pascal Zwicky. Anderzijds past de forse winst wel in een Europese trend die we eerder zagen in Nederland, Duitsland en België, een winst die overal gepaard gaat met verlies van de oude sociaaldemocratische partijen. Ondanks dat de Zwitserse socialisten de tweede plaats behielden hebben ze nog nooit zo weinig kiezers getrokken. Het is duidelijk dat klimaatverandering voor de kiezers aan gewicht heeft gewonnen bij de bepaling van hun stem. Zwitserland is geheel door land omsloten en daardoor buitengewoon kwetsbaar voor klimaatverandering. De temperaturen stijgen er harder gemiddeld, schrijft Deutsche Welle. In de afgelopen tien jaar heeft het land volgens experts 15% van zijn gletscheroppervlak verloren.

Foto: pietplaat (cc)

Democratie is altijd ‘werk in uitvoering’

24 oktober 2019 , 11:00 , door Jos van Dijk

RECENSIE - Is er sprake van een crisis in de democratie?

Of je deze vraag nu positief of negatief beantwoordt, het boek dat Jan de Kievid over deze materie schreef kan ik van harte aanbevelen. Democratie; ideaal en weerbarstige werkelijkheid is oorspronkelijk een studieboek dat de Kievid schreef als docent aan de opleiding voor leraren Maatschappijleer. De geheel herziene en (tot de zomer van 2019!) geactualiseerde versie van het boek is een must voor iedereen die wat te zeggen wil hebben over politiek en bestuur. Om meerdere redenen. Het boek begint met een begripsmatig deel waarin visies, dilemma’s en theorieën die in de loop van de tijd opgang hebben gedaan worden behandeld. Dan volgt een deel over de geschiedenis en de actualiteit van de democratie in Nederland, in andere westerse landen, Oost-Europa en de rest van de wereld, met een apart hoofdstuk over India. Tenslotte zijn nog twee delen van dit breed opgezette en ambitieuze overzichtswerk gewijd aan problemen, dilemma’s en bedreigingen van de democratie.

Het grote aandeel van de geschiedenis in dit boek biedt een realistisch en relativerend beeld van de pogingen die overal ter wereld worden gedaan om het bestuur van een land te democratiseren. De talloze voorbeelden uit de contemporaine geschiedenis laten zien dat democratie mensenwerk is, onderhevig aan oneindig veel verschillende omstandigheden, een grillige en weerbarstige praktijk waar idealen moeilijk vat op kunnen krijgen. Het boek is rijk aan feiten over politieke ontwikkelingen in de afgelopen decennia uit alle delen van de wereld. Dat levert niet alleen een update op van je kennis van de politieke geschiedenis maar ook, door de vergelijking met andere landen, een nuttige relativering van de situatie in eigen land.

Waan van de dag

Diëtisten gesponsord door pizza-, ijs- en suikerfabrikanten

21 oktober 2019 , 12:01 , door Jos van Dijk

Uit onderzoek van foodwatch blijkt dat de diëtistenbranche vergeven is van sponsoring door de voedingsindustrie.

De branchevereniging van diëtisten (NVD) laat zich sponsoren door bedrijven als Unilever, Nestlé en Friesland Campina. In plaats van te waarschuwen voor lobby van junkfoodproducenten, geeft de brancheorganisatie juist studiepunten aan diëtisten die suikerlobby-bijeenkomsten bezoeken; de omgekeerde wereld.

Vanavond reageren diëtisten bij het consumentenprogramma Radar over deze ongewenste belangenverstrengeling (NPO 1 om 20.30)

Foto: peter hessels (cc)

Kunstbeleid en diversiteit

19 oktober 2019 , 08:00 , door Jos van Dijk

OPINIE - Het Amsterdamse raadslid voor Forum voor Democratie Annabel Nanninga en haar spreekbuis GS maakten zich onlangs nogal druk over een rapport van de Amsterdamse Kunstraad en het beleid dat wethouder Meliani van GroenLinks daarop willen baseren. Steen des aanstoots is de eis van de gemeente om iedereen die voor een subsidie in aanmerking wil komen te verplichten tot een ‘actieplan over inclusiviteit en diversiteit (van governance tot organisatie en bedrijfsvoering, van publiek tot programma en talent).’ In het Parool noemt Theodor Holman het rapport ‘weerzinwekkend’. Hij ziet er een poging in om Amsterdammers een bepaalde manier van denken op te leggen. Volgens Holman is het ‘een illustratie van de langzame moord op onze cultuur, op ons vrije denken, op de vrijheid van de kunstenaar.’ Maar ja, hij is dan ook columnist en mag ook wel een beetje overdrijven.

Nanninga keert zich in de Amsterdamse raad tegen de ‘politisering van de gesubsidiëerde kunstensector.’ En dan met name tegen de ideologie van de ‘uit de VS overgewaaide identiteitspolitiek’ die volgens haar leidraad is geweest voor het kunstenplan. Haar kritiek vind ik voor een FvD-politica echter nogal hypocriet. Als het aan partijleider Baudet ligt gaan we alleen voor kunst die de nationale identiteit niet besmeurt. Met zijn weerzin tegen moderne kunst zullen we, mocht hij het ooit voor het zeggen krijgen, waarschijnlijk ondergedompeld worden in de zuivere ‘boreale cultuur’ met ‘trotse schilderijen’ , ‘sculpturen van onze helden’ en veel pracht en praal. Over politisering van de kunst gesproken.

Foto: Jacques Paquier (cc)

Macron speelt met vuur op de Balkan

18 oktober 2019 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - Wat beweegt de Franse president om moeilijk te doen over Noord-Macedonië?

Alsof de EU-top het al niet moeilijk genoeg had met de Brexit zette de Franse president -met steun van premier Rutte- ook de uitbreidingsonderhandelingen met Noord-Macedonië en Albanië op het spel. Vooral voor de Macedoniërs is het een hard gelag. Ze hebben de afgelopen jaren hun best gedaan om het conflict met Griekenland over de naam van hun land uit de wereld te helpen. Dat is jarenlang de drempel geweest om überhaupt over een EU-lidmaatschap te praten. Nu dat probleem na flinke druk vanuit de EU uit de wereld is zou je verwachten dat er een stap gezet kan worden naar toetreding. Het EU-lidmaatschap was bij het referendum over de naamswijziging ook de belangrijkste reden voor de bevolking om in te stemmen met het akkoord van Prespa tussen premier Zaev en de Griekse regering, toen nog onder leiding van Syriza’s Tsipras (die mede daardoor in eigen land flink aan populariteit moest inboeten).

‘Eerst het eigen huis op orde’

Onderhandelingen over het EU-lidmaatschap kunnen jaren duren. Met Kroatië startte de procedure in 2005 en het land kon pas in 2013 officieel toetreden. Sindsdien zijn de EU-lidstaten bepaald niet soepeler geworden inzake uitbreiding. Macron gaat nu voor de beloofde uitbreidingsonderhandelingen met Noord-Macedonië en Albanië liggen omdat hij vindt dat eerst de hele procedure moet worden herzien. Hij wil de kandidaat-landen best een positief signaal geven om hen aan te moedigen door te gaan met hervormingen, maar de EU zal volgens hem eerst het eigen huis op orde moeten brengen voordat nieuwe bewoners kunnen worden uitgenodigd. Hij vindt het ‘bizar’ dat we de visumplicht intrekken nog voordat er een begin is gemaakt met toetredingsonderhandelingen. Macron:

Waan van de dag

Orbán lijdt nederlaag bij lokale verkiezingen

14 oktober 2019 , 10:23 , door Jos van Dijk

Oppositiekandidaat Gergely Karácsony wordt burgemeester van Boedapest.

Voor het eerst in tien jaar weet de oppositie de macht van Orbán’s Fidesz te breken. Liberalen, groenen, socialisten en conservatieven hebben hun meningsverschillen bij de lokale verkiezingen opzij gezet en dat leverde behalve in Boedapest ook in een aantal andere steden zoals Miskolc, Szeged en Eger succes op.

Waan van de dag

Een deel van de dreigende pensioenkortingen is onnodig.

14 oktober 2019 , 10:10 , door Jos van Dijk

Veertig experts pleiten voor versoepeling regels pensioenfondsen.

“Er is geen enkel ander land dat zoveel pensioenvermogen per inwoner heeft opgebouwd als ons land. En toch lezen we dagelijks in de krant dat onze pensioenfondsen in grote moeilijkheden verkeren.”

In hun brief wijzen ze de Kamerleden erop dat pensioenfondsen veel meer beleggingswinst halen dan die 0% waarmee ze moeten rekenen. ‘De pensioenfondsen hebben sinds het begin van de jaren negentig jaarlijks een gemiddeld rendement gemaakt van ongeveer 7%.’

Foto: YeahDog (cc)

Polen meer dan ooit verdeeld

11 oktober 2019 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - In de afgelopen jaren is er als nooit tevoren gedemonstreerd in Polen. Zowel door links als door rechts.

Zondag zijn er parlementsverkiezingen in Polen en de verwachting is dat de conservatieve, nationalistische PiS (Recht en Rechtvaardigheid) van Jaroslav Kaczynski nog meer stemmen haalt dan in 2015, toen de partij de absolute meerderheid veroverde. Het succes van PiS is haar sociale politiek. Terwijl elders in Europa grote zorgen worden geuit over de toekomst van de rechtsstaat, constateert een grote meerderheid in Polen dat het hen beter gaat dan onder het regime van het Burgerplatform, dat nu in een nieuwe coalitie het voornaamste alternatief is bij de verkiezingen. PiS heeft zich aan de belofte gehouden alle gezinnen een toelage van 500 zloty te geven. Voor schoolgaande kinderen is er daar boven op nog een toelage voor schoolboeken. De pensioenleeftijd is verlaagd, gepensioneerden krijgen een dertiende maand, het minimumloon wordt volgens de belofte van PiS de komende vier jaar verdubbeld. En tegen de waarschuwingen van de oppositie in is het ook allemaal betaalbaar gebleken. De groei van de economie is 4% en voor 2020 is er een sluitende begroting.

Boeren

De verwachting is dat PiS met name op het platteland meer stemmen gaat winnen omdat de partij belooft de EU-bijdragen voor de boeren te verhogen tot het niveau van Duitse en Franse boeren. Dat wordt nog lastig te realiseren omdat er binnen de EU weinig steun is voor het volledig gelijktrekken van de subsidies. Nu wil het toeval dat de nieuwe EU-commissaris voor landbouw een Pool wordt, Janusz Wojciechowski, maar hij was zo wijs om zich bij zijn ondervraging in het Europese Parlement niet vast te leggen op dit punt. De verwachting is dat veel voormalige kiezers van de Boerenpartij PSL, ooit coalitiegenoot van het liberale Burgerplatform, ondanks dat verleid zullen worden door de belofte van PiS. De PSL heeft zich voor deze verkiezingen losgemaakt van het Burgerplatform en is een coalitie aangegaan met onder andere de anti-establishmentpartij van de punk rock zanger Kukesz.