ELDERS - Hoe lang blijft centrum-links in Italië nog aan de macht?
Het is ongetwijfeld een topper geweest in de conversatie tijdens het Italiaanse kerstdiner: het in Europa aan populariteit winnende Nutriscore-systeem voor voedingsproducten. Met de kleuren van het stoplicht moet de consument bij elk product geattendeerd worden op de al dan niet aanwezige, voor de gezondheid riskante hoeveelheden zout, vet en suiker. Dat zou uiteindelijk tot een gezonder voedingspatroon moeten leiden, is de gedachte. Maar Matteo Salvini, leider van de rechtse Lega, waarschuwde vlak voor kerst op de Italiaanse televisie voor een nieuw complot van de EU tegen zijn land. Volgens hem is het een ‘geheim plan’ om Italiaanse delicatessen zoals olijfolie, Parma ham en Parmezaanse kaas te discrimineren.
Batterij-systeem
Salvini zit sinds een paar maanden in de oppositie, maar op dit punt krijgt hij toch steun van de centrum-linkse regering van de Democratische Partij en zijn voormalige coalitiegenoot de Vijfsterrenbeweging M5Stelle. Minister van Landbouw Teresa Bellanova liet weten tegen de Nutriscore te zijn. Haar regering is voorstander van een ander etiketteringssysteem met batterij-tekens om aan te geven wat er in het product zit. Dat systeem zal, als het al wordt opgemerkt door de consument, het boodschappen doen niet bepaald versnellen. Toch wil Bellanova aan de hand van wetenschappelijk onderzoek een poging doen haar collega’s in de andere lidstaten ervan te overtuigen dat je met dit systeem de consumenten beter kunt opvoeden ‘in plaats van hen te straffen’.
Nutriscore heeft in de strijd tegen overgewicht inmiddels de steun van Duitsland, België en Frankrijk. In Nederland kondigde staatssekretaris Blokhuis onlangs aan dit systeem ook te gaan propageren. Er wordt nog gesproken over aanpassingen die het systeem beter in lijn brengen met een gezond voedingspatroon (de ‘schijf van vijf’). Nutriscore is uitsluitend gericht op de ingrediënten van één product.
Autoriteit op voedselgebied
Het is niet te verwachten dat Nutriscore of enig ander systeem binnen de EU verplicht zal worden. Maar als veel landen én de voedselindustrie uit eigen beweging meegaan om een einde te maken aan de variëteit aan etiketteringssystemen die nu bestaan en die weinig effectief blijken, dan komt ook voor de Italianen de vraag of ze meegaan of hun eigen weg blijven volgen. Het laatste lijkt mij het meest waarschijnlijke. Italië is wereldwijd een autoriteit als het om eten gaat. Het land zal zich in die positie niet zo snel de les laten lezen. Italianen hechten bovendien aan hun regionale keuken met unieke lokale gerechten die de meesten niet snel zullen aanpassen onder internationale druk.
De Slow Food-beweging is niet voor niets ontstaan in Italië als antwoord op de oprukkende ketens van fastfood-restaurants met industriëel geproduceerd voedsel. Slow Food is in de jaren tachtig opgericht door de Italiaan Carlo Petrini en heeft ondertussen meer dan 100.000 leden in 150 landen. Turijn wordt de slow food hoofdstad genoemd. De beweging propageert gezond, schoon en eerlijk voedsel. Met een voorkeur voor klassieke regionale producten en traditionele gerechten.
Groene onderwijsminister
Het kerstdiner van de nog maar pas aangetreden Italiaanse regering werd helaas verstoord door de ontslagbrief van onderwijsminister Lorenzo Fioramonti. Hij vindt dat er op de begroting van 2020 te weinig geld is uitgetrokken voor zijn portefeuille. Daarin zit onder meer een plan om Italiaanse kinderen vanaf komend schooljaar op alle openbare middelbare scholen lessen in klimaatverandering te geven. De politiek econoom Fioramonti komt uit de Vijfsterrenbeweging en profileert zich als voorvechter van milieumaatregelen. Hij publiceerde onder andere de beststeller Gross Domestic Problem. Zijn onderzoek leidt tot de conclusie dat het GDP (Bruto Binnenlands Product, BBP) als maat voor de economie uitgaat van ‘een technocratisch wereldbeeld dat eer betoont aan experts, maar gemeenschapswaarden afbreekt en de natuurlijke wereld omlaag haalt.’
Het vertrek van Fioramonti brengt de toch al broze samenwerking tussen de coalitiepartners van de centrum-linkse regering verder aan het wankelen. Daarbij komen de interne discussies binnen de Vijsterrenbeweging over de positie van partijleider Luidi di Maio. Eerder deze maand stapten al vijf senatoren van M5Stelle over naar de rechtse oppositiepartij Lega. In opiniepeilingen is M5Stelle gehalveerd sinds de partij bij de verkiezingen in maart 2018 de grootste werd. Met 16% staat ze net onder de PD. Grote favoriet is nu Lega met 33%. Dat zal voor de coalitie een aansporing zijn om het nog een tijdje vol te houden. Maar op politiek gebied zijn Italianen doorgaans toch wat minder stabiel dan als het om eten gaat.
Reacties (9)
Het system, welk EU system dan ook, zal al snel minder fraudegevoelig zijn dan om het even welk vergelijkbaar Italiaans systeem.
En als Italianen ergens meer aan hechten dan hun voedsel dan is het wel hun vermogen tot frauderen.
@1: Mijn excuus aan de Italianen dat ik deze grove generalisatie heb uitgelokt.
Nog een label-kwestie: informatie over het land waar het product vandaan komt. Gastronationalisme is in opkomst, schrijft Politico.
Consumenten willen de herkomst van een product weten en geven steeds vaker voorkeur aan nationale en regionale producten. Dus de informatie over de herkomst moet duidelijk en eerlijk zijn. Landen als Nederland, een van de grootste voedselexporteurs, maken echter bezwaar tegen deze trend: met al die nationalistische claims maak je de interne markt kapot.
@3: “Landen als Nederland, een van de grootste voedselexporteurs, maken echter bezwaar tegen deze trend: met al die nationalistische claims maak je de interne markt kapot.”
Verschrikkelijk! In brede zin is het nu vaak onmogelijk om te weten waar grondstoffen en halffabricaten vandaan komen en onder wat voor omstandigheden die zijn gedelfd c.q. geproduceerd.
En Nederland zet altijd maar laf in op convenanten met het bedrijfsleven, waardoor er nooit een zak verandert. Uitbuiting en slavernij is blijkbaar niet zo’n urgent probleem.
@3: Eerlijk gezegd ben geen tegenstander van duidelijker etikettering over de herkomst van mijn eten. Daarmee kun je als consument ook keuzes maken (als je bijvoorbeeld bekend bent met de regelgeving omtrent productie in het herkomstland, of je gewoon een grafhekel hebt aan deze of gene dictator).
@5: Ja, maar de markt heeft er niet per se belang bij, en van onze overheid hoeven we dus ook weer nix te verwachten.
Ik snap ’t trouwens niet. Heel veel streekproducten zijn nu toch ook al beschermd, en bij de aardbeien en de sperziebonen staat nu ook gewoon waar ’t vandaan komt. What’s the problem?
@6: Wat het probleem is?
Dat de rommedoe dankzij het lobbywerk van de industriële harde kaasmonopolisten niet meer daar gemaakt mag worden waar ze is ontstaan! Gelukkig hebben de Belgen meer culinair bewustzijn, maar een rommedoe uit het Nederlandse Heuvelland was wel zo mooi geweest. Want strikt genomen, mag deze delicatesse (die net als roquefort knielend gegeten zou moeten worden) dankzij Europese spijswetten niet eens meer rommedoe heten. Als de bereidingswijze* ook in Nederland toegestaan was gebleven, was dit doorgeschoten gebruik van de AOC-wetgeving niet gebeurd.
De Nederlandse voedsellobby heeft wel meer verpest. De genoemde schijf van vijf heeft uiterlijk sinds die ‘zonnezuivel’ haar onpartijdige voorgoed geloofwaardigheid verloren: Het is simpelweg een uithangbord van Unilever. (U weet wel, van die dividendbelasting en van de kaas met een “uitgesproken strontsmaak” (aldus een proefpanel over fabriekskazen in het Parool, ergens in de jaren ’90).
Slow Food heeft/viert komende oktober weer haar tweejaarljkse Terra Madre Salone del Gusto in Turijn. Wie daar nu nog geen logies heeft, zal twee verdere jaren moeten watertanden.
Maar of je het eten nou met batterijen of stoplichten labelt: de voedselindustrie -die haar bestaansrecht alleen heeft door met eten te knoeien- zal er wel weer een maas in vinden maken. Is het nou zo moeilijk om als wetgever botweg een max te stellen aan toegevoegde suikers in het eten? Want DAT is de oorzaak van de huidige obesitas-epidemie; de rol van vet valt best wel mee, en vet is bovendien een smaakdrager.
*Voor rommedoe is het essentieel dat er bepaalde rode bacteriën uit de plafondbalken op de rijpende kaasjes neerdalen. Dat vinden die onrijpe kaaskoppen maar vies, het moet allemaal steriel en dicht getegeld als in een lab.
@3: Ik wil anders wel weten of of dat karbonaadje wel of niet afkomstig is van een megastalhouder die met zijn verzekeringsbranden herhaaldelijk het 112-nieuws haalt en telkens weer geen sprinklers hoeft te installeren; sterker, gewoon weer opnieuw beesten mag houden.
@7:
Lol @ ‘het moet allemaal steriel etc.’
Ik heb wel eens ‘in de kaas’ gewerkt, ook in die gebouwen waar kaas rijpt, steriel was nou niet bepaald de eerste gedachte die daar in je opkomt.
Na mn werk zat ik dan ook alleen aan de bar,
gezellig non steriel te geuren.
Verder ben ik van mening dat de etikettering volstrekt helder en duidelijk behoort te zijn.
Herkomst van ook de half fabrikaten, geen versluierde naamgeving etc.