Jos van Dijk, auteur op Sargasso

Foto: groucho (cc)

Wenen bezorgt extreemrechts verkiezingsnederlaag

16 oktober 2020 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - Opnieuw een afgang voor de Freiheitliche Partei Österreichs (FPÖ). De grootstedelijke bevolking zet een rem op extreemrechtse politiek.

Het eindresultaat van de stemmingen voor een nieuwe gemeenteraad in Wenen levert winst op voor de christendemocratische ÖVP van premier Sebastian Kurz (+ 11,2), de sociaaldemocratische SPÖ (+ 2), de Groenen (+3) en de liberale NEOS (+1,3). De extreemrechtse FPÖ, in 2015 de grote winnaar, levert 23,7% in. Heinz-Christian Strache (ex-FPÖ) probeerde het met een eigen lijst maar haalde de kiesdrempel niet. Strache was vorig jaar oorzaak van een regeringscrisis toen een video opdook waarin hij in kennelijk dronken staat aanbood tegen betaling een Russische oligarch een lucratieve opdracht te bezorgen. De FPÖ was niet langer houdbaar als coalitiepartner van de ÖVP. Bij nieuwe verkiezingen verloor de FPÖ twintig zetels. Winst was er voor de ÖVP en de Groenen. Sinds januari wordt Oostenrijk geregeerd door een coalitie van de christendemocratische ÖVP en de Groenen.

In Wenen heeft links nu weer het heft in handen. De stad is traditioneel bolwerk van de sociaaldemocraten en de kaart van Wenen kleurt na deze verkiezingen weer bijna overal rood. Veel voormalige kiezers van de FPÖ zijn kennelijk naar de SPÖ en de ÖVP teruggekeerd. Een rood-groene coalitie ligt in het verschiet, al sluit burgemeester Michael Ludwig NEOS nog niet uit. Gegeven de macht van de vakbonden in Oostenrijk zal zo’n coalitie met de neo-liberale ondernemerspartij waarschijnlijk wel op problemen stuiten.

Quote du Jour

Quote du Jour | Ziekenhuizen hebben te weinig flexibiliteit

13 oktober 2020 , 10:34 , door Jos van Dijk

De strengere maatregelen die Rutte vanavond gaat aankondigen hebben alles te maken met een krap ziekenhuissysteem, schrijft de NRC vandaag. Hoe kan het dat ziekenhuizen nu alweer te weinig bedden hebben voor coronapatiënten? „We hebben weinig flexibiliteit.” Wim van Harten, directeur van het Arnhemse Rijnstate Ziekenhuis zegt:

„Zorgverzekeraars kopen scherp in en dat maakt het onmogelijk om buffers, lege kamers en extra bedden met personeel, aan te houden. We hebben weinig flexibiliteit om uit te breiden bij een epidemie. Er moet een oplossing worden bedacht om de weerbaarheid van het ziekenhuissysteem te verbeteren.”

Foto: GPA Photo Archive (cc)

De tirannie van verdienste

12 oktober 2020 , 11:00 , door Jos van Dijk

RECENSIE - De meritocratie moest een correctie zijn op de privileges van een rijke, aristocratische elite. Nu bedreigt een nieuwe, hoog opgeleide elite de democratische verhoudingen.

Eind jaren vijftig publiceerde de Britse socioloog Michael Young een boek onder de titel The rise of the Meritocracy. Hij reageerde op de onderwijspolitiek van de Britse Labourpartij die de klassenmaatschappij wilde doorbreken met een sociale ordening op basis van talent. Young schreef een dystopie over de gevolgen die dit streven zou hebben in jaren dertig van de 21e eeuw. Zijn verhaal loopt uit op een opstand van de onderklasse van ongediplomeerden tegen de hoog opgeleide elite. De waarschuwing, die in zijn als satire begrepen boek besloten lag, werd niet gehoord.

Met New Labour herhaalde Tony Blair rond de eeuwwisseling de boodschap uit de jaren vijftig: ‘Wij geloven dat mensen in staat moeten zijn om op te klimmen op grond van hun talenten en niet op basis van hun afkomst of privileges.’ In The Guardian reageerde de inmiddels 85-jarige Young met ontsteltenis. Het leek er op of zijn voorspelling ging uitkomen. ‘Ik verwachtte dat de armen en de achtergestelden de pineut zouden worden, en dat blijkt ook zo te zijn. (…) Het is nogal zwaar om in een samenleving die zozeer hecht aan de verdienste te worden weggezet als iemand die het daaraan ontbreekt. Nog nooit eerder werd een onderklasse in moreel opzicht zo radicaal moreel uitgekleed.’

Foto: Peter Merholz (cc)

Duitsland worstelt met extreemrechts

9 oktober 2020 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - Hoe vinden we een balans tussen de bestrijding van extreemrechts geweld en de handhaving van burgerrechten?

Een onderzoek naar aanhangers van extreemrechtse ideeën bij de Duitse politie heeft 377 incidenten in drie jaar tijd aan het licht gebracht. In de meeste gevallen gaat het om strafbare uitspraken of symbolen in chatgroepen. Volgens minister Seehofer van Binnenlandse Zaken is er geen ‘structureel probleem’. Het zou gaan om een kleine minderheid, minder dan 1% van het totaal aantal agenten. Maar de Binnenlandse Veiligheidsdienst die het onderzoek uitvoerde waarschuwt dat de aantallen waarschijnlijk groter zijn. Na afloop van het onderzoek zijn recent in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen nog chatgroepen van in totaal 29 agenten ontdekt waarin extreemrechtse propaganda wordt verspreid.

Ook een deel van het leger is geïnfecteerd met extreemrechtse denkbeelden. Afgelopen zomer leidde dat tot de opheffing van de tweede compagnie van het Kommando Spezialkräfte (KSK), een elite-eenheid die in het nieuws kwam vanwege het gebruik van nazi-symbolen. In mei werd een officier, Franco A., opgepakt omdat hij een wapenarsenaal en explosieven in huis bleek te hebben, samen met nazigerelateerde objecten. Hij zou een aanslag aan hebben voorbereid. De onderzoeken naar Franco A., hebben meer verbanden blootgelegd met het commando van de KSK dan voorheen bekend waren. De extreem-rechtse sympathieën van A. waren wel al jaren bekend bij de legerleiding, maar die greep niet in. Voormalig minister van Defensie, thans voorzitter van de Europese Commissie, Ursula Von der Leyen, kreeg hiervoor scherpe kritiek te verduren. Haar opvolgster Annegret Kramp-Karrenbauer (ook CDU) handelde doortastender. Nadat ook een medewerker van de Militaire Inlichtingendienst in opspraak kwam vanwege de wapenvondst bij Franco A. verloor de minister het vertrouwen in de leiding van de dienst. Woensdag benoemde ze een nieuwe chef, de juriste Martina Rosenberg.

Foto: Rae Allen (cc)

Waarom Julian Assange niet uitgeleverd mag worden

7 oktober 2020 , 08:00 , door Jos van Dijk

OPINIE - Het proces in Londen over de uitlevering van Julian Assange aan de Verenigde Staten is vorige maand hervat met het horen van getuigen. Een van de beschuldigingen tegen Assange is dat hij de complete en onbewerkte inlichtingeninformatie over de oorlog in Afghanistan op het internet heeft gezet. Dat zou geleid hebben tot het in gevaar brengen van alle Amerikaanse militairen en functionarissen die in de telegrammen genoemd werden. Bewijs hiervoor is overigens niet gevonden. Ondanks alle pogingen van het Pentagon is er geen enkele aanwijzing dat Assange de schuld voor Amerikaanse doden in de schoenen kan worden geschoven.

Nog interessanter is de getuigenis van de Zwitserse expert-getuige Christian Grothoff tijdens het proces over wat er wel en niet gebeurd kan zijn nadat in 2010 de diplomatieke telegrammen door klokkenluider Manning in handen zijn gespeeld van Wikileaks. De informaticus Grothoff vertelde de rechtbank dat de ongecensureerde telegrammen op het internet zijn gezet door een fout van een journalist van The Guardian, David Leigh. Deze publiceerde in zijn boek Inside Wikileaks het password voor de toegang tot de geheime documenten dat hij van Assange had afgetroggeld. Overigens met een niet geheel irreëel motief: ter bescherming van de data in het geval Assange voortijdig zou worden gearresteerd.

Foto: Gure Esku (cc)

Spaanse regering ontslaat activistische bestuurder

2 oktober 2020 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - Een opleving van de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging komt Spanje nu wel erg slecht uit.

De publicatie van een rapport van de Europese Commissie over de situatie van de rechtsstaat in de 27 EU-lidstaten heeft opnieuw de aandacht gericht op Hongarije, Polen en andere Oost-Europese landen. Het plan om onvoldoendes bij de rechtsstaattoets te bestraffen met het inhouden van subsidies leidde onmiddellijk tot verscherping van het conflict tussen oost en west. Zo werd echter ook de aandacht afgeleid van alle tekortkomingen elders, in Spanje bijvoorbeeld.

Wat te denken van de afzetting van Quim Torra, de voorzitter van het Catalaanse regionale bestuur vanwege het feit dat hij bij de verkiezingen in 2019 weigerde vlaggen en spandoeken van de onafhankelijkheidsbeweging van openbare gebouwen te verwijderen? Het is niet de eerste keer dat de centrale Spaanse regering de voorstanders van de onafhankelijkheid munitie geeft door op haar strepen te blijven staan. Torra verdedigde de overtreding van de orders van de verkiezingscommissie omdat de steun die hij met zijn actie wilde geven aan gevangen genomen medestanders van politieke aard was en niets met zijn bestuurlijke functie te maken had. “In Spanje is de dorst naar wraak groter dan respect voor de gezondheid en het leven van mensen, of voor het voortbestaan van bedrijven en banen”, schreef hij. “De Spaanse staat heeft Catalonië opnieuw in een uitzonderlijke situatie gedwongen, terwijl de Europese Unie onverklaarbaar passief blijft.”

Waan van de dag

Paus weigert Pompeo te ontvangen

1 oktober 2020 , 10:12 , door Jos van Dijk

Paus Franciscus wil zich niet laten gebruiken voor politieke doeleinden.

Paus Franciscus weigerde deze week de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo te ontmoeten omdat de katholieke leider niet wil worden gebruikt voor politieke doeleinden tijdens de Amerikaanse verkiezingscampagne, zei een hoge Vaticaanse functionaris woensdag.

Pompeo is in de aanloop naar ontmoetingen met Italiaanse ministers deze week in Rome zeer kritisch geweest over het plan van het Vaticaan om een tweejarig bilateraal pact met China te vernieuwen.

Foto: Joe Catron (cc)

President Duterte: ‘My job is to kill’

26 september 2020 , 08:00 , door Jos van Dijk

NIEUWS - Amnesty International vraagt de Verenigde Naties in te grijpen in de Filippijnen vanwege de voortdurende schending van mensenrechten en de straffeloosheid voor moorden in opdracht van de staat.

‘My job is te kill’ is de titel van een rapport van Amnesty gericht aan de VN over de situatie in de Filippijnen. Die titel is ontleend aan een uitspraak van president Duterte dit voorjaar op een bijeenkomst van lokale bestuurders: ‘Het is mijn taak mensen angst aan te jagen, te intimideren en te doden’.

Duterte is nu vier jaar aan de macht. Hij heeft een bloedbad gemaakt van zijn land waar politie en ongeïdentificeerde gewapende bendes naar willekeur en straffeloos kunnen moorden, zegt onderzoeker Rachel Chhoa-Howar. En dit is volgens haar geen toevallig bijproduct van zijn bestuur, maar het centrale kenmerk ervan. Wat Duterte noemt een ‘war on drugs’ gaat voor een belangrijk deel ook om tegenstanders van zijn regime.

Persvrijheid onder druk

De meerderheid van de slachtoffers komt uit de armste delen van de bevolking. De moorden worden verdoezeld door vervalste rapporten; en families van de slachtoffers die recht zoeken zijn hulpeloos vanwege overweldigende obstakels in de rechtsgang.

De persvrijheid staat onder grote druk zoals blijkt uit de vervolging van een van de belangrijkste critici van Duterte, de journalist Maria Ressa. Ze werd door Times vorig jaar uitgeroepen tot een van de honderde invloedrijkste mensen van het jaar. Onlangs veroordeelde een rechter haar tot celstraf vanwege smaad tegen een rijke Filippijnse zakenman die volgens een artikel op Ressa’s site Rappler betrokken was bij moord, drugshandel en mensensmokkel. Vorige week heeft het Europees Parlement met overgrote meerderheid een resolutie aangenomen waarin aandacht wordt gevraagd van de EU-vertegenwoordigers en ambassadeurs van de lidstaten voor de zaak tegen Ressa. De parlementariërs roepen op om haar alle nodige assistentie te verlenen bij haar proces.

Foto: Ministerie van Buitenlandse Zaken (cc)

Vijfsterrenbeweging boekt een succesje

25 september 2020 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - De Italiaanse centrum-linkse regering haalt opgelucht adem na een referendum over grondwetswijzigingen en regionale verkiezingen. Ze hoopt de rechtse oppositie ook in de toekomst van het lijf te kunnen houden met een nieuw migratiebeleid van de EU en een succesvolle aanpak van de corona-pandemie.

In het referendum steunde bijna 70 procent van de kiezers het voorstel om het aantal leden van parlement en senaat te reduceren van 630 naar vierhonderd resp. van 315 naar tweehonderd. Het plan komt oorspronkelijk van de inmiddels wat kwakkelende Vijfsterrenbeweging (M5S) die nu al twee jaar in de regering zit, eerst met de rechtse Lega en sinds vorig najaar met de centrum-linkse Democratische Partij (PD). De populistische Vijfsterrenbeweging wil nog veel verder gaan met het hervormen van de Italiaanse staat. Luigi Di Maio, voorman van de Vijfsterrenbeweging (hier op de foto met zijn Nederlandse collega-minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok) was niettemin enthousiast over het resultaat van het referendum: “We krijgen weer een normaal parlement, met 345 zetels en privileges minder”.

Tegelijk met het referendum werden in enkele regio’s ook verkiezingen gehouden. De rechtse oppositie won op veel plaatsen. Maar niet in Toscane. Daar won Eugenio Giani, de kandidaat van de PD. Nicola Zingaretti, de PD-leider die in zwaar weer terecht zou zijn gekomen als zijn partij weer had verloren toonde zich tevreden met dit resultaat. Di Maio sprak als overwinnaar: “We hebben het weer gedaan. Degenen die probeerden dit referendum om te zetten in een stem tegen de regering, kregen een boemerang.”

Waan van de dag

Oliemaatschappijen nog ver verwijderd van Parijse klimaatdoelen

23 september 2020 , 12:53 , door Jos van Dijk

Onderzoeksrapport: oliemaatschappijen komen met hun acties nog niet in de buurt van de urgente grens van 1,5 ° C voor de opwarming van de aarde, zoals afgesproken in de Overeenkomst van Parijs.

De oliemultinationals Shell, BP, Chevron, Eni, Equinor, ExxonMobil, Repsol en Total overschrijden ruimschoots het 1,5C en het 2C graden-doel van het Parijs-akkoord. Vrijwel allemaal willen ze ook de komende tien jaar nog groeien in olie en gas.

Foto: drosen7900 (cc)

Private macht in het digitale domein

22 september 2020 , 14:00 , door Jos van Dijk

OPINIE - Een pleidooi voor meer democratie bij de toepassing van internettechnologie.

De macht van grote internetbedrijven als Google, Twitter en Facebook staat al langer ter discussie. Ik heb er eerder over geschreven onder titels als Google als rechtbank, Moet het internet gereguleerd worden en zoja hoe?, Facebook aan banden? en Politici en het vrije verkeer van informatie. De kritiek op de sociale media die deze bedrijven exploiteren betreft onder meer de handel in persoonsgegevens, het onbelemmerd toelaten van aanstootgevende, discriminerende of haatzaaiende content en hun rol bij de polarisatie van het publieke debat. Oud-Europarlementslid voor D66 Marietje Schaake schreef afgelopen zaterdag in de NRC een artikel waarin een meer fundamenteel oordeel wordt gegeven over sociale-mediabedrijven. Want alle discussies over het onheil dat deze bedrijven kunnen aanrichten ‘maskeren een veel groter probleem: de grote reikwijdte van private macht in het digitale domein. Daar, veelal onzichtbaar, is de democratie fundamenteel in het geding.’

Monopolies

Over de ‘democratiserende’ werking van de internettechnologie deden internetgoeroes in de jaren negentig van de vorige eeuw de fraaiste beloftes. Mensen als Sergey Brin, een van de oprichters van Google, beloofden een emanciperende en liberaliserende werking van het internet, schrijft Schaake, ‘door het openbreken van monopolies op macht en informatie. Inmiddels zijn een handvol technologiereuzen zelf monopolisten geworden.’ Democratische regeringen hebben al die tijd vastgehouden aan een laissez-faire beleid tegenover het nieuwe, op internettechnologie gebaseerde bedrijfsleven. Zo weinig mogelijk regelgeving en primair vertrouwen op de klassieke wetten van de vrije ondernemingsgewijze productie. Nu worden ze geconfronteerd met machtige, puur op winst gerichte systemen die, ‘gevoed door ontransparante datasets en door machine-learningprocessen, de democratie en het publieke belang hebben uitgehold.’

Waan van de dag

‘CETA kan verboden hormoonvlees op Europese markt brengen’

22 september 2020 , 10:46 , door Jos van Dijk

Uit een audit door voedseldeskundigen van de Europese Commissie blijkt dat het risico op de import van verboden hormoonvlees uit Canada aanzienlijk is

De bewering van de Nederlandse overheid en de Europese Commissie dat het vrijhandelsverdrag CETA en de daaruit voortvloeiende verhoogde import van vlees uit Canada niet zal leiden tot hormoonvlees is niet gebaseerd op feiten

Europese ambtenaren hebben Canadese rundveehouderijen geïnspecteerd die vee bestemd voor de Europese markt opfokken. Ze hebben onderzocht of ze aan onze EU-normen voldoen en met name aan het verbod op groeihormonen dat in Canada wijdverbreid is maar dat sinds 1988 op Europese bodem verboden is. De onderzoekers constateren dat het huidige traceerbaarheids- en controlesysteem voor rundvlees dat uit Canada naar de EU wordt geëxporteerd niet garandeert dat het vlees vrij is van hormonen.