Twijfel in Zweden over aanpak coronapandemie

ELDERS - Brengt de tweede golf Zweden op andere gedachten?

Een opiniepeiling van DN/Ipsos die gisteren is gepubliceerd laat zien dat 82% van de Zweden enigszins of zeer bezorgd zijn over de gevolgen van de coronapandemie voor de zorginstellingen in hun land. Het vertrouwen in de overheid bij de bestrijding van het virus daalde van 55% in oktober naar 42% nu, terwijl 44% vreest dat de autoriteiten niet genoeg doen (in oktober nog 31%).

Daarbovenop kwam gisteren het nieuws dat kroonprins Carl Philip en zijn vrouw Sofia positief getest zijn. De hele koninklijke familie laat zich nu testen na het bezoek aan een begrafenisplechtigheid afgelopen vrijdag.

‘Stop met excuses zoeken om je niet te houden aan de coronamaatregelen’, zei premier Stefan Löfven vorige week. Luisteren zijn landgenoten nog wel?

Dubbele boodschap

Experts bekritiseren het beleid van de regering. De regering zegt dat mensen zich beter aan de maatregelen  moeten houden. Probleem is dat dit beleid een dubbele boodschap uitstraalt. Enerzijds wordt de mensen voorgehouden contacten zoveel mogelijk uit de weg te gaan. Anderzijds blijven winkels en horeca gewoon open.

De voorzichtige, open strategie van de Zweedse regering heeft in de buurlanden en ook in de rest van Europa veel vragen opgeroepen. Maar minister van Volksgezondheid Lena Hallengren wil niets weten van een afwijkende aanpak. In juli verklaarde epidemioloog Anders Tegnell, de voornaamste adviseur van de regering nog dat Zweden ondanks hoge aantallen in de eerste golf beter voorbereid zou zijn op een mogelijk tweede golf. Dat bleek dus fors tegen te vallen, moest ook Tegnell al enkele weken geleden erkennen. Op dit moment staat het dodental sinds het begin van de pandemie op ruim 6500. Vergelijkenderwijs is dat nog niet zo’n hoog aantal als in landen als België, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en enkele Zuid-Amerikaanse landen. Het aantal doden per miljoen inwoners is voor Zweden 637 (voor Nederland 521, voor België 1399, voor het Verenigd Koninkrijk 844).

Levensverwachting

De Zweedse Inspectie voor de Gezondheidszorg bevestigde deze week dat de zorg in verpleeghuizen tekort schiet. Daar waren in het voorjaar ook al tekorten gesignaleerd. Uit onderzoek blijkt nu dat er mensen in verpleeghuizen zijn overleden zonder dat er medische zorg is geleverd. Bij bijna een op de vijf patiënten heeft geen medisch onderzoek plaatsgevonden en in 40% van deze gevallen is er zelfs geen verpleegkundige aan te pas gekomen. Het niveau van zorg in de verpleeghuizen is echt te laag, constateert Sofia Wallström, de directeur van de Inspectie.

Het is pijnlijk om dit te lezen over een land dat tot de welvarendste van de wereld behoort en dat in allerlei lijstjes over mensenrechten, democratie en geluk al jaren in de top tien staat. Daar komt dan nu nog een zorgelijk bericht bij van het Zweedse bureau voor de statistiek: de levensverwachting van Zweden, die sinds 1900 gestaag omhoog gaat, daalt dit jaar. En volgens de statistici komt dat door de coronacrisis.

Communicatie

De regering scherpt hier en daar enkele maatregelen aan, maar blijft rekenen op de verantwoordelijkheid van de burgers. ‘Doe je plicht en neem je verantwoordelijkheid’, zei premier Löfven vorige week. ‘Ga niet naar de sportschool, niet naar de bibliotheek, organiseer geen feestjes; stel het allemaal uit’, maande hij de Zweden. Het beeld op straat laat echter nog weinig verandering van gedrag zien.

Wat in deze pandemie eigenlijk voor alle landen geldt is dat de effectiviteit van de communicatie daalt met het algemene vertrouwen in de overheid en de politiek. En als mensen zich niets meer aantrekken van de boodschappen van de overheid, naar wie luisteren ze dan wel? Dokters en verpleegkundigen die in Italië opnieuw keihard moeten werken om een tweede golf van de coronapandemie te keren worden nu geconfronteerd met complotdenkers die via sociale media de absurdste berichten verspreiden. Tot en met ontkenningen dat de ziekenhuizen vol liggen toe. Hoe zou je die trend kunnen keren?