Multinationals beteugelen
VERSLAG - Het Franse Europarlementslid Eva Joly (Groenen) wordt vandaag 70. Zij was maandag te gast in Utrecht op een bijeenkomst van Studium Generale van de Utrechtse Universiteit die in het teken stond van 40 jaar Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO).
Twintig jaar geleden was Eva Joly als onderzoeksrechter belast met een zaak tegen het Franse oliebedrijf Elf Aquitaine. Ze verbaasde zich er over hoe eenvoudig het was enorme bedragen weg te sluizen naar belastingparadijzen als Liechtenstein. Dit soort gedrag van multinationals, zo ontdekte Joly in haar praktijk, gaat vooral ten koste van ontwikkelingslanden. Een land als Zambia verdient volgens haar nauwelijks aan de export van koper door slimme belastingtrucs via het belastingparadijs Mauritius: ‘In mijn geboorteland Noorwegen krijgt de staat 73% van de olie die daar gewonnen wordt, in Zambia krijgen de koperbedrijven 95,5% van de opbrengsten en de staat 0,5%. Dit is puur kolonialisme.’De conclusie van Eva Joly, nadat ze een reeks van dergelijke kwesties had zien passeren: er heeft in de afgelopen decennia door het optreden van multinationals een geweldige overdracht van rijkdom plaatsgevonden van zuid naar noord en van publieke naar private doelen. In 2009 besluit ze in de politiek te gaan. Ze wordt op de lijst van Europe Ecologie/Les Verts gekozen als afgevaardigde in het Europese Parlement. Het is volgens haar allemaal een kwestie van politieke wil. Het kan ook anders. Te vaak laten regeringen zich chanteren met de belofte van werkgelegenheid. Met bedrijfsvriendelijke maatregelen lopen ze miljoenen inkomsten mis en de enige uitweg is dan korten op de staatsuitgaven. Bilaterale en internationale verdragen, die overigens nauwelijks in de openbaarheid komen, bevorderen nog steeds belastingontwijking. En de onderlinge concurrentie tussen landen op het gebied van de belastingtarieven heeft de race to the bottom nog niet kunnen keren.