Jos van Dijk

Sinds de instorting van een stationsdak in Novi Sad waarbij vijftien mensen om het leven kwamen is het onrustig in Servië. In massale demonstraties in Belgrado en andere steden eisen demonstranten volledige openheid over de oorzaken van de ramp. Het instorten is volgens hen het zichtbare gevolg van de corruptie, het nepotisme en het geknoei die het bewind van Vucic al twaalf jaar kenmerken. President Aleksandar Vucic heeft twee weken geleden beloofd alle relevante documenten openbaar te maken. Afgelopen zondag gingen toch weer tienduizenden mensen de straat op. De protestbeweging tegen de regering lijkt zich uit te breiden. Ook in Nis en Kragujevac werd gedemonstreerd. Uit vrees dat ook middelbare scholieren zich zullen aansluiten bij de protesten heeft de regering hen een extra week vakantie gegeven.

Het is niet de eerste keer dat president Vucic te maken krijgt met massale demonstraties. Vorig jaar waren enkele schietpartijen met dodelijke afloop aanleiding om zijn ontslag te eisen. Een brede coalitie beschuldigde hem en zijn SNS partij van autocratie, het onderdrukken van de media, geweld tegen politieke tegenstanders, corruptie en banden met de georganiseerde misdaad. Het heeft niet geholpen bij de verkiezingen, nu een jaar geleden. Vucic en zijn premier Ana Brnabic kregen bijna de helft van alle stemmen, de oppositie bleef steken op een kwart. Verkiezingswaarnemers en onafhankelijke media rapporteerden ongeregeldheden tijdens het stemmen.

Giorgia Meloni moest deze week in het Italiaanse parlement haar vriendschap met Elon Musk verdedigen. ‘Ik laat me door niemand iets voorschrijven’, zei ze. Maar de hechte vriendschap van de Italiaanse premier met de Amerikaanse multimiljonair roept wel vragen op. Meloni heeft nogal frequent contact met de baas van Tesla, SpaceX en X. Er werd zelfs gesproken van een romance nadat een foto viraal ging waarop de twee elkaar liefdevol aankeken. Maar er zit ook een zakelijk kant aan de vriendschap met de grote vriend van aankomend president Trump. Afgelopen zomer keurde de Italiaanse regering nog een wettelijk kader goed dat het voor buitenlandse ruimtevaartbedrijven mogelijk moet maken om in Italië te opereren. Dat zou naar verwachting 7,3 miljard euro aan investeringen moeten opleveren tegen 2026.

In het parlement wees Meloni dinsdag op het het belang op van een “pragmatische, constructieve en open benadering” van de VS. Ze stelde voor om gebieden van EU-VS-samenwerking te benutten en tegelijkertijd te werken aan het voorkomen van handelsgeschillen die “beide partijen zouden schaden.” Ook tegenover haar Europese collega’s toont Meloni zich pragmatisch en bereid tot samenwerking. Ze sluit zich aan bij het pleidooi de Europese Defensie te versterken. Europa moet Oekraïne blijven steunen en sancties treffen tegen het ondemocratische regime in Georgië. De Italiaanse premier probeerde de Franse president Macron gerust te stellen over het omstreden Mercosur akkoord. Italië zou het verdrag dat Frankrijk graag van tafel wil hebben niet steunen ‘zonder een behoorlijk evenwicht’. Nee, met de huidige Italiaanse regering isoleert het land zich niet, zei Meloni tegen de bezorgde oppositie. Ze wees op de benoeming van haar partijgenoot Raffaele Fitto als vice-voorzitter van het Europese parlement. Geen zorgen, dus, over de hedendaagse Italiaanse politiek?

De eerste reis die Marjolein Faber na haar aantreden als minister van Asiel en Migratie maakte was naar Denemarken. Daar hoopte ze het voorbeeld te vinden voor het ‘strengste asielbeleid ooit’ dat het nieuwe kabinet had aangekondigd. Eerder hadden Wilders en Eerdmans zich al positief uitgelaten over de Deens aanpak. Het is nog steeds afwachten of Fabers bezoek iets gaat opleveren. Femke Wiersma, haar BBB-collega op Landbouw die een oplossing moet vinden voor de stikstofproblemen van de boeren is nog niet in Denemarken geweest. Dat is jammer want de Deense regering heeft zonder  tractordemonstraties van boze boeren een akkoord bereikt dat haar wellicht de weg kan wijzen naar een voor boer en burger acceptabele doorbraak in de eindeloos voortdurende Nederlandse crisis in de agrarische sector.

Het succes van het Deense akkoord is af te leiden uit het feit dat het breed wordt gedragen door centrum-linkse en rechtse partijen, organisaties voor natuurbehoud, vakbonden en boerenorganisaties. De inzet is dan ook breed. Het gaat over veel meer dan stikstofdeposities en PAS-melders. De gehele Deense natuur, de landbouw, de waterkwaliteit en de klimaatopwarming zijn er in betrokken. Het akkoord voorziet in een omzetting van 15% van de landbouwgrond in bos, het fors terugdringen van de stikstofuitstoot en een CO2 belasting voor boeren. Die belasting wordt geheven op de uitstoot van methaan. Men speekt ook wel van een koeienbelasting. Vanaf 2030 betalen boeren iets meer dan 16 euro per ton CO2-equivalent. In 2035 gaat het bedrag omhoog naar ruim 40 euro. De CO2-belasting voor boeren is een wereldprimeur.

De parlementsverkiezingen in IJsland zijn gewonnen door de sociaal-democraten. Ze behaalden 15 van de 63 zetels in de Althing, het IJslandse parlement, een winst van 9 zetels. Ook de Liberale Hervormingspartij boekte met 11 zetels (+6) een flinke winst. De Onafhankelijkheidspartij van de regerend premier Bjarni Benediktsson verloor, evenals zijn coalitiepartners, de centrum-rechtse Vooruitgangspartij en de Links-Groene beweging die helemaal uit het parlement verdween. Een aardverschuiving in de IJslandse politiek volgens Eiríkur Bergmann. De regering-Benediktsson kwam in oktober voortijdig ten einde. Breekpunten waren de behandeling van immigranten en asielzoekers, evenals energie- en huisvestingskwesties.

Bij een Gallup poll in november bleek dat meer dan 60% van de IJslanders gezondheidszorg, economische kwesties en huisvesting als een topprioriteit beschouwde. Immigratie werd door 32% van de ondervraagden als een belangrijk onderwerp beschouwd, terwijl asielkwesties goed waren voor 18% van de respondenten.

Actieve immigranten

IJsland is niet zo bekend als immigratieland, maar volgens een OECD rapport bestaat 18% van de bevolking uit immigranten. Door immigratie is de IJslandse bevolking in de afgelopen jaren flink gegroeid. Dit heeft belangrijke economische voordelen opgeleverd voor IJsland, onder andere door de beroepsbevolking te laten groeien en het land te helpen voldoen aan de vraag naar arbeid in snelgroeiende sectoren. De vorige regering ontwikkelde een alomvattend integratiebeleid met als doel ‘een inclusieve, multiculturele samenleving, waarin immigranten gelijke kansen hebben, zowel in de maatschappij als op de arbeidsmarkt.’ Als eerste punt voor het integratiebeleid noemde de regering ‘de actieve deelname van immigranten aan verkiezingen en de samenleving’. De grootste groep immigranten komt vanouds uit Polen, zij vormen inmiddels 3% van de IJslandse bevolking. Ze werden al in de jaren zestig van de vorig eeuw aangetrokken voor werk op de scheepswerven. Een van de actieve Poolse IJslanders is Pawel Bartoszek,  die in 2016 voor de liberalen in het parlement werd gekozen en sinds 2018 lid is van de gemeenteraad in Reykjavik. Hij is erg blij met de resultaten van zijn partij bij de laatste verkiezingen.