Jos van Dijk

1.166 Artikelen
603 Waanlinks
3.578 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Was tot 2012 docent in het HBO.
Schrijft over Europa en over het vrije verkeer van informatie.
Publiceerde in 2007 "Dit kan niet en dit mag niet; een kroniek van belemmering van de uitingsvrijheid in Nederland." Voortgezet op de website: http://freeflowofinformation.blogspot.com/
Publiceerde in 2016 "Ondanks hun dappere rol in het verzet. Het isolement van Nederlandse communisten in de Koude Oorlog" voortgezet op de website http://nederlandsecommunisten.nl/#site-header
Foto: Radikale Venstre (cc)

Syrië op weg naar een multi-etnische democratie

Op 8 december 2024 viel het regime Assad in Syrië. Het westen neemt tot nu toe een afwachtende houding aan tegenover de nieuwe regering van rebellenleider Ahmed al-Sharaa. Al-Sharaa heeft een verleden in diverse soennitische strijdgroepen. Hay’at Tahrir al-Sham (HTS), de organisatie waarmee hij Assad wist te verdrijven, stond op alle lijsten van als terroristisch aangemerkte groepen. Inmiddels zijn er tekenen dat HTS de situatie in het land ondanks de tegenstellingen tussen allerlei minderheidsgroepen voldoende weet te stabiliseren. Het CBS meldde deze week een halvering van eerste asielaanvragen uit Syrië, een trend die ook in omringende landen wordt waargenomen. De EU heeft beloofd de sancties stap voor stap te zullen opheffen. Een verdere stabilisering van het land blijft nog steeds wel afhankelijk van internationale steun voor het nieuwe regime.

Rustig is het zeker nog niet in Syrië. Deze week waren er rellen in een voorstad van Damascus waar veel Druzen wonen. Aanleiding was een geluidsband die circuleerde op sociale media waarin een Druzische geestelijke volgens soennieten de profeet Mohammed beledigde. De Druzen ontkennen alles en ook het Syrische ministerie van Binnenlandse Zaken heeft verklaard dat zij er niet voor verantwoordelijk zijn, maar het is onduidelijk wie dan wel. Bij het geweld zijn twaalf mensen omgekomen. In maart vielen honderden burgerdoden bij clashes in steden langs de Middellandse Zee tussen aanhangers van het oude regime van Assad en het nieuwe regeringsleger.

Foto: felix macht fotos (cc)

Gemeente Den Haag mag reclame voor vliegreizen in openbare ruimte verbieden

In Den Haag is het vanaf 1 januari dit jaar verboden om buiten reclame te maken voor fossiele producten. Daaronder ook vliegreizen en cruisevakanties. Enkele reisorganisaties hebben dit verbod voor de rechter aangevochten. Maar de rechter gaf hen geen gelijk. Het is de eerste keer wereldwijd dat een rechtbank zich heeft uitgesproken over een verbod op fossiele reclame. Actiegroep Reclame Fossielvrij: “De uitspraak bevestigt dat (lokale) overheden noodzakelijke klimaatmaatregelen kunnen nemen, ook als bedrijven zeggen dat ze daar financieel last van hebben”, aldus Rémi ter Haar, juridisch medewerker van Reclame Fossielvrij. “Met deze historische uitspraak heeft Den Haag de weg vrij gemaakt voor andere gemeenten om fossiele reclame te verbieden via de lokale verordening. Dit is een doorbraak voor het verbod op fossiele reclame en de gezondheid van mens en planeet. Net zoals je geen effectief antirookbeleid kunt voeren met overal tabaksreclames, werkt klimaatbeleid niet als fossiele brandstoffen nog volop worden gepromoot.”

De reisorganisaties deden onder meer een beroep op de vrijheid van meningsuiting. De rechtbank wees dat af omdat het Grondwetsartikel over de de vrijheid van meningsuiting handelsreclame heeft uitgezonderd. ‘Deze uitzondering voor handelsreclame betekent dat artikel 7 van de Grondwet geen belemmeringen of formele vereisten bevat voor zowel de nationale als de decentrale wetgever om inhoudelijke beperkingen op te leggen aan handelsreclame,’ schreef minister Hermans als reactie op twee wetenschappelijke publicaties over een verbod op fossiele reclame. Ook de Gemeente is dus bevoegd om in de APV een beperking van reclame in de openbare ruimte op te nemen. Artikel 10 EVRM beschermt de vrijheid van meningsuiting zonder een uitzondering te maken voor commerciële reclame. De Europese rechter heeft daarover nog geen uitspraak gedaan. Maar het EVRM geeft wel mogelijkheden voor beperking van de uitingsvrijheid. Die beperking noet dan bij wet zijn geregeld, een algemeen belang dienen en noodzakelijk zijn in een democratische samenleving. In het geval van het Haagse verbod op fossiele reclame oordeelt de rechter dat het verbod Europeesrechtelijk door de beugel kan. Het is niet bekend of de reisorganisaties dit alsnog in Straatsburg willen gaan toetsen.

Foto: Indigo Skies Photography (cc)

Een revival van de ‘Bandung spirit’?

De Amerikaanse vice-president Vance bezoekt India ‘voor de handel, maar ook ter geruststelling’, schreef De Volkskrant. India hoopt met een bilateraal handelsakkoord onder de enorme importtarieven uit te komen die Trump vooralsnog on hold heeft gezet. De Indiase premier Narendra Modi besprak een dergelijk akkoord al in februari op het Witte Huis. Aan de andere kant willen de VS al jaren toegang tot de Indiase landbouwsector. Maar India beschermt de eigen landbouw ferm: het hanteert een importtarief van 39 procent. Op die manier zegt India de eigen boeren – de helft van 1,4 miljard inwoners van India werkt in de landbouwindustrie – en de voedselzekerheid te willen beschermen. Boeren demonstreerden tegen het bezoek van Vance, ze vrezen dat de regering zich toch zal laten verleiden tot concessies die de huidige crisis in de landbouw verergert en nog meer boeren de kop gaat kosten. Eind maart waren er ook al massale demonstraties van boeren die eisten dat er een einde komt aan de pogingen van de overheid om bedrijfsbelangen in de landbouw te betrekken, en dat er maatregelen worden genomen om boeren te beschermen tegen schulden en zelfmoord, waaronder een uitgebreide kwijtschelding van leningen voor zowel boeren als landarbeiders.

Foto: EU2017EE Estonian Presidency (cc)

Oostenrijkse oud-premier verkoopt Israëlische cybersecuritysoftware

De Oostenrijkse regering wil WhatsApp en Telegram monitoren. Minister van Binnenlandse Zaken Gerhard Karner van de Oostenrijkse Volkspartij (OVP) vertelde dinsdagavond dat “de politie momenteel geen manier heeft om te zien wat terroristen en extremisten doen in berichtenprogramma’s.” Staatssecretaris Jorg Leichtfried van de Sociaaldemocratische Partij van Oostenrijk (SPO), coalitiepartner van de OVP, ziet in het initiatief geen gevaar voor massasurveillance. Het gaat er vooral om dat de bevolking het gevoel krijgt dat het veilig is in het land. Bij de liberale coalitiepartner NEOS zijn er nog wel zorgen over de nieuwe wet. Mocht het allemaal doorgaan dan zijn er wellicht nieuwe kansen voor oud-kanselier Sebastian Kurz om zich in te zetten voor de veiligheid van zijn land. Hij is tegenwoordig zakenpartner van de Israëlische ondernemer Shalev Hulio, de ontwerper van Pegasus, de beruchte spyware waarmee overheden journalisten en dissidenten hacken. Met hun nieuwe bedrijf Dream Security proberen ze vooral in autoritair geregeerde landen klanten te vinden voor hun cybersecuritysoftware. Kurz is als oud-premier met zijn netwerk daarbij van bijzonder grote waarde, schrijft Follow the Money.

Sebastian Kurz werd eind 2021 gedwongen om af te treden vanwege een corruptieonderzoek. Vorig jaar kreeg hij acht maanden voorwaardelijk vanwege meineed in deze affaire. Er loopt nog een andere zaak. De Oostenrijkse justitie vermoedt dat Kurz en zijn team met belastinggeld valse peilingen hebben gekocht. Ook zouden ze pogingen hebben gedaan om positieve publiciteit in de media te kopen. Direct na zijn ontslag als bondskanselier trad Kurz in dienst van het investeringsbedrijf Thiel Capital in Silicon Valley in de VS. De multimiljardair en libertariër Peter Thiel is een van Trumps  beste vrienden. In die kringen hebben Hulio en Kurz nu ook de investeerders gevonden voor hun nieuwe bedrijf Dream Security. Ook Hulio is nog in rechtszaken verwikkeld vanwege zijn rol in NSO, het bedrijf dat de Pegasus software ontwikkelde.

Foto: Ton Nolles (cc)

Grind als goud

Van de Vlaamse auteur Chris de Stoop las ik eerder ‘Dit is mijn hof‘. Dat boek gaat over de boerderij aan de Schelde waar hij geboren is in de streek onder de rook van Antwerpen. Boeren worden hier bedreigd door havenuitbreidingen en nieuw aangelegde natuurgebieden zoals de Hedwigepolder. Het is een nostalgisch boek, maar tegelijk ook een aanklacht tegen bureaucratische autoriteiten die weinig gevoel tonen voor het oorspronkelijke boerenbestaan. Nu heeft De Stoop een nieuw boek geschreven waarin opnieuw een boerderij centraal staat, de Damiaanhoeve aan de andere kant van het land, in de uiterwaarden van Maas bij Heppeneert vlak onder Maaseik. Daar is eind augustus 2018 Gerty Vanhoef vermoord, waarna de nog niet zo lang geleden gerestaureerde boerderij in brand is gestoken. Haar man, landbouwingenieur Bert Bohnen, die haar tevergeefs probeerde te redden uit het brandende huis heeft De Stoop gevraagd om een boek te schrijven over deze nog steeds onopgeloste moord waarvoor Bohnen zelf ook door de politie als verdachte wordt aangemerkt en enige tijd is vastgezet.

De hoevemoord is volgens De Stoop ‘het 9/11 van deze kleine gemeenschap’. De ontzetting werd nog groter toen Bohnen na twee jaar werd gearresteerd als verdachte. Bohnen wordt door de arrestatie, de langdurige verhoren, de opsluiting in de gevangenis, het binnenstebuiten keren van zijn privéleven, de roddel en achterklap mentaal en lichamelijk zwaar op de proef gesteld. De Stoop voert lange gesprekken met hem en zijn drie kinderen. Over de geschiedenis van de familie, de boerderij, de overstromingen in 1993 en 2021, de restauratie van het eeuwenoude pand en de steeds grotere dreiging van baggermolens voor de grindwinning. Bohnen verzet zich met succes tegen de afbraak van zijn ‘Damiaan’. De suggestie dat daar een motief voor de moord en de brand gevonden kan worden blijft het hele boek door hangen. De Stoop zegt zelf geen standpunt in te nemen, maar gelooft wel in de onschuld van Bohnen. Hij verwijt de politie een tunnelvisie. ‘Het tijdsbestek was volgens experts te kort om de brand en moord te plegen, er was geen motief, politie en justitie zeggen nu zelf ‘uitgerechercheerd’ te zijn, enzovoort.’ Maar zijn alle ‘pistes’, zoals de Vlamingen zeggen wel ‘uitgerechercheerd’? Volgens velen zien sommigen de hoeve liever vandaag dan morgen verdwijnen. Die ligt namelijk in de winterbedding die natuur- en overstromingsgebied moet worden, en zo deel zal uitmaken van het RivierPark Maasvallei, dat zich over een afstand van 40 kilometer langs de Maas uitstrekt. Tegelijk krijgt de grindfirma Steengoed er de mogelijkheid om het gebied te ontgrinden, wat economisch veel waard is. ‘Ook binnen het speurdersteam stonden agenten trouwens lijnrecht tegenover elkaar,’ zei De Stoop in een interview met de Belgische krant Het Laatste Nieuws. ‘Er zijn bijeenkomsten geweest van het comité dat toezicht houdt op de politie, er werd een andere case-officier op de zaak gezet, en er werd zelfs — zeer uitzonderlijk — een review van het onderzoek gevraagd. Erkende gerechtsdeskundigen brachten tegenovergestelde analyses. Het werd één groot moeras van onzekerheden.’ Maar Bohnen blijft verdacht.

Foto: Alisdare Hickson (cc)

Mensenrechtenverdedigers contra autocraten

Kenneth Roth was van 1993 tot 2022 directeur van Human Rights Watch. Hij schreef over zijn ervaringen het boek Righting Wrongs: Three Decades on the Front Lines Battling Abusive Governments. Hij wil daarmee laten zien dat organisaties die opkomen voor mensenrechten wel degelijk effectief kunnen zijn.  ‘Ik denk dat de wereld er een stuk slechter voor zou staan als de mensenrechtenbeweging er niet zou zijn,’ zegt hij in een interview met Wordt Vervolgd van de collega’s van Amnesty International.

Human Rights Watch werd in 1988 opgericht en richt zich voornamelijk op onderzoek naar mensenrechtenschendingen, druk uitoefenen via de media en lobbywerk. Met zijn onderzoeksrapporten probeert HRW regeringen tot actie aan te zetten tegen landen die mensenrechten schenden en oorlogsmisdaden plegen. Roth: ‘Human Rights Watch kreeg in 1997 de Nobelprijs voor de Vrede voor het verdrag om landmijnen te verbieden. En we stonden aan de basis van de verdragen om clustermunitie en kindsoldaten te verbieden. We speelden ook een centrale rol in de oprichting van het Internationaal Strafhof in Den Haag.’

Roth toont zich ook in een interview met de NRC niet pessimistisch over de internationale rechtsorde. Ondanks de toename van het aantal autocraten dat aan de macht is gekomen. ‘Er is altijd een invalshoek om leiders ergens op aan te spreken. Hoe vreselijk de despoot of de dictator ook is, er is altijd iets waar ze om geven, hun reputatie, internationale erkenning, er is altijd wel iets.’ Hij geeft het voorbeeld van de gevoeligheid van Trump voor zijn reputatie als dealmaker. Als Trump ervan overtuigd kan worden dat bijvoorbeeld het gebruik van Oeigoerse dwangarbeid in China een niet-competitieve handelspraktijk is, een manier om arbeidskosten te verlagen, dan kan hij deze zeer ernstige mensenrechtenschending misschien aanpakken. 

Algemene Rekenkamer: onafhankelijke controle op rijksfinanciën blijft probleem

Onafhankelijke controle op rijksfinanciën niet versterkt bij keuze minister .

Minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) heeft niet gekozen voor een structurele oplossing om de onafhankelijke controle op de rijksfinanciën te versterken, tot teleurstelling van de Algemene Rekenkamer.

Jarenlang wordt er al gewerkt aan een beter controlebestel. Het laatste, door de Rekenkamer omarmde voorstel van oud-Kamerlid Evert Jan Slootweg zou kunnen leiden tot ‘een blijvende en goed uitvoerbare verbetering’. De minister kiest echter voor zijn eigen interne auditdienst. Het rapport-Slootweg pleit voor versterking van de onafhankelijke Algemene Rekenkamer en een nieuwe, adviserende rol voor een afgeslankte Auditdienst van het Rijk. ‘In deze variant worden circa 75 medewerkers van deze Auditdienst vrijgespeeld en naar diverse ministeries overgeheveld om daar het financieel beheer te versterken.’ De accountantstaken gaan naar de Rekenkamer, die voor de controle van de rijksfinaciën nu nog steeds afhankelijk is van de interne audits. ‘Vanwege haar onafhankelijke positie als externe controleur van het Rijk wordt in dit plan de controle versterkt en het bestel zuiverder. Dit is niet alleen in lijn met hoe het in andere EU-landen is georganiseerd, maar ook in lijn met de eisen die de minister van Financiën stelt aan accountants voor grote ondernemingen: ook daar mogen accountantstaken en advies niet door één organisatie worden uitgevoerd.’ Het plan levert volgens de Rekenkamer ook nog een flinke besparing op.

Foto: Clare Jim (cc)

Hoe ver gaat Netanyahu?

Na anderhalf jaar oorlog moet het toch wel duidelijk zijn. De Israëlische regering kent geen grenzen in het gewelddadig optreden tegen Palestijnen. Gaza is verwoest, er zijn meer dan 50.000 doden gevallen. Het Israëlische leger ontziet niets of niemand, zelfs ongewapende en als zodanig herkenbare hulpverleners worden vermoord. Minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken noemt de aanval “buitengewoon ernstig” en wil dat er een “stevig onderzoek” komt.

In Gaza neemt het Israëlische leger steeds meer gebieden in. De inwoners van Rafah in het zuiden zijn gevlucht, ook uit het noorden vluchten weer mensen zonder enige garantie dat ze elders niet getroffen zullen worden door voortgaande bombardementen. ‘In 24 uur werden er opnieuw ongeveer 100 mensen gedood, hun aantal is sinds 18 maart, de dag waarop Israel het staat-het-vuren verbrak gegroeid tot 1.163. Veel indruk maakte een aanval, gisteren op een al eerder eens getroffen UNWRA-kliniek waarbij 22 mensen werden gedood, van wie 16 kinderen. Ook werden veel tenten getroffen in het gebied van Khan Younis,’ schreef Abu Pessoptimist eind vorige week.

Op de Westbank krijgen kolonisten steeds vaker vrij spel om, al dan niet met hulp van het leger, Palestijnen te vermoorden. De Israëlische regering plant daar nieuwe stappen om meer ruimte te scheppen voor Jeruzalem en de apartheid in wegen en woongebieden verder door te voeren. Een nieuwe ‘apartheidsweg’ moet het hele gebied in tweeën knippen. Het is volgens Abu Pessoptimist ‘de opmaat tot de annexatie van het hart ven de Westoever en de totale isolatie van Jeruzalem voor de Palestijnen.’

Foto: alessandro silipo (cc)

Hoe Senegal zijn vis verliest – en meer

Eind vorig jaar kapittelde de Europese Commissie Senegal vanwege illegale visserij en het gebrek aan controle op schepen die varen onder Senegalese vlag. Onderzoek van Follow the Money laat zien dat minstens een vijfde van die schepen eigendom is van Europese moederbedrijven. ‘Die sluizen niet alleen vis, maar ook de winst weg uit Senegal.’

Spaanse en Franse vissers die onder Senegalese vlag varen ontduiken Europese regels die hun vangst moeten beperken ten gunste van Afrikanen. ‘Ook krijgen ze zo via bilaterale verdragen toegang tot visgronden in buurlanden als Liberia en Gambia, en betalen ze minder voor havengelden en visrechten.’ Senegal heeft de afgelopen jaren volgens de EU te weinig gedaan aan bestrijding van illegale visserij. Aliou Ba van Greenpeace Afrika ergert zich aan de Europese hypocrisie: ‘Het narratief van de EU is dat visserij legaal moet gebeuren. Vervolgens hebben ze een waarschuwing uitgedeeld aan de Senegalese autoriteiten omdat Chinese boten hier ongestraft illegaal kunnen vissen. Dat Europese trawlers hetzelfde doen vertellen ze er niet bij.’ Maar de regering van Senegal is niet onschuldig. Ze hoopt met de export van vis buitenlandse deviezen binnen te halen. Bedrijven die de vis exporteren worden aangetrokken door belastingvoordelen. Met als gevolg dat een groot deel van de vis naar het buitenland gaat en niet ter beschikking komt van de lokale bevolking. Greenpeace berekende dat in 2015 slechts 4 procent van de waarde van de geëxporteerde vis terugvloeide naar West-Afrika. Lokale vissers delven het onderspit waardoor de stimulans om naar Europa te emigreren groter wordt.

Foto: abdallahh (cc)

De veroordeling van Le Pen maakt geen einde aan extreemrechts in Frankrijk

NIEUWS - De Franse politica Marine Le Pen is schuldig bevonden aan het verduisteren van Europees geld. De rechtbank heeft haar veroordeeld tot vier jaar cel, waarvan twee voorwaardelijk. Door dit vonnis is ze uitgesloten van deelname aan de volgende presidentsverkiezingen in 2027. Ze hoeft haar straf niet in de cel uit te zitten. Ze kan met de enkelband de komende twee jaar dus zonder problemen steun blijven geven aan haar jonge, populaire opvolger Jordan Bardella.

De partij van Le Pen, Rassemblement National (RN), gaat aan kop in de peilingen. Daar zal na dit vonnis weinig verandering in komen. Frankrijk is al tijden politiek instabiel. De centrum-rechtse regeringen die president Macron heeft geïnstalleerd na de verkiezingen van vorig jaar zomer blijken onmachtig om het land vooruit te helpen. In december sneuvelde de regering Barnier over de begrotingsonderhandelingen. Begin februari overleefde de nieuwe premier François Bayrou weliswaar twee moties van wantrouwen in het parlement. Maar hij kon de begroting er alleen door krijgen met een beroep doet op een bijzonder grondwetsartikel, 49.3, dat hem toestaat maatregelen te nemen zonder instemming van de Assemblée. Ondertussen krimpt de Franse economie. Het aantal mensen in armoede stijgt. En de president is vooral bezig met buitenlandse zaken.

Foto: IoSonoUnaFotoCamera (cc)

Amerikanen tegen Trump

Fight like hell” staat op de protestborden, en: “Hell no to privatization!”. Postbeambten van de United States Postal Service (USPS) demonstreren tegen de plannen van Trump om het postbedrijf te laten fuseren met een commerciëel bedrijf. Het is in de lijn met wat zijn particuliere adviseur Elon Musk voor ogen heeft bij de hervorming van de Amerikaanse overheid: “Ik denk dat we logischerwijs alles moeten privatiseren wat redelijkerwijs geprivatiseerd kan worden. Ik denk dat we bijvoorbeeld het postkantoor en Amtrak moeten privatiseren… We moeten alles privatiseren wat we maar kunnen.” De USPS heeft grote financiële problemen en eerder had ‘Postmaster‘ General Louis DeJoy al 10.000 ontslagen aangekondigd. Hij is deze week zelf als eerste vertrokken. De vakbond van postbeambten bestrijdt dat privatisering de problemen gaat oplossen en organiseert nu overal in het land acties. De vakbond waarschuwt behalve voor een toename van het aantal werklozen voor een achteruitgang van de service op het platteland als de privatisering wordt doorgezet.

Zijn de postbodes de enigen in de Verenigde Staten die zich verzetten tegen het miljardairsregime van Trump en Musk? Afgaand op de media zijn de VS nu volledig overgeleverd aan Trump en zijn trawanten. We krijgen vooral veel beelden van het Oval Office met zijn nieuwe bewoners en de ornamenten die hen omgeven. Over democratisch verzet tegen het autoritaire bewind lezen we dat het klein is, murw gebeukt en lamgeslagen.

Foto: Roel Wijnants (cc)

Agenten op ‘Home visit’

COLUMN - Klimaatactiegroep Extinction Rebellion (XR) spant een kort geding aan tegen de politie. De actiegroep eist dat de politie niet langer demonstranten thuis opzoekt. Het gebeurt vaker dat agenten bij deelnemers aan demonstraties aanbellen. Een recent geval van een vrouw in Amersfoort, die het gesprek met de agenten opnam, toont een absurde conversatie tussen een vertegenwoordiger van het staatsgezag en een burger die gebruik maakt van haar demonstratierecht. Je zou het een vorm van grensoverschrijdend gedrag kunnen noemen. De agenten hebben geen enkele reden om de vrouw op te zoeken. Ze zeggen een ‘open gesprek’ te willen over de motivatie van de vrouw om aan een demonstratie tegen de oorlog in Gaza mee te doen. Wat hen totaal niet aangaat. Ze vragen ook naar haar verhuisplannen. Waar ze helemaal niets mee te maken hebben.

De politie heeft intussen excuses aangeboden voor dit specifieke huisbezoek. Maar XR eist meer. En terecht. Wat de politie doet is pure intimidatie. Terwijl het in deze rechtsstaat haar taak is demonstranten te faciliteren en te beschermen. Ook Amnesty International maakt zich al langer zorgen over de privacy van demonstranten. De huisbezoeken leiden tot het criminaliseren van demonstranten, meent AI. In een rapport uit 2023 deden mensen melding van huisbezoeken van agenten. Die zouden zijn uitgevoerd nadat hun identiteitskaart was gecontroleerd bij een demonstratie. NOS Stories sprak in 2022 met mensen die zoiets hadden meegemaakt.

Volgende