Hanedop, auteur op Sargasso

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Guerra fria, de koude oorlog herleeft

5 augustus 2008 , 21:41 , door Hanedop

In Zuid-Amerika groeit iets nieuws. Er is op de noordelijke helft van het continent een ‘triple-entente’ ontstaan, samenwerkend op socialistische grondslag. Venezuela, Bolivia en Ecuador omarmen de nieuwe politiek van het ‘Bolivarianisme’ , dat Latijns-Amerika weerbaar en onafhankelijk moet maken. In de praktijk kent de politiek drie elementen:
-het nationaliseren van bedrijven.
-het inperken van de vrije media
-het gezamenlijk aangaan van conflicten

Om met het nationaliseren te beginnen: Hugo Chavez nationaliseerde reeds de olie-industrie en heeft het plan alles dat te maken heeft met het leven van de gewone man onder zijn directe invloed te brengen. Dat gaat dan om de elektriciteit, telefonie, de productie van bouwmaterialen als staal en cement en ga zo maar door. Nu heeft hij zijn oog op de lokale branche van bank Santander (Banco de Venezuela) laten vallen. Die bank moet, aldus Chavez “een socialistische bank zijn”.

Evo Morales, de Boliviaanse president van indiaanse komaf probeert in Bolivia eveneens alles te nationaliseren wat los en vastzit: de oliehandel, de tinmijnen, industrieën, zelfs de vakbonden. In Ecuador draagt President Rafael Correa zijn steentje bij met het confisqueren van liefst 195 ondernemingen in branches uiteenlopend van landbouw tot verzekeringen, handel en bouwbedrijven.

Vrije media hebben het vaak moeilijk in Zuid-Amerika, maar in de Bolivarianistische landen wordt het inperken van de vrije media serieus aangepakt. Daar waar Chavez en Morales reeds ingrepen bij TV-zenders en kranten, werd in Ecuador onlangs een poging om drie televisiezenders ‘publiek’ eigendom te maken getorpedeerd door de volksvertegenwoordiging. President Correa was woedend en de oppositie, de banken en de drugshandel werden op een hoop geveegd en moesten het ontgelden:
“De oppositie zoekt altijd kwaad achter de acties van de regering. Gevolg is nu dat het in beslag nemen van eigendommen van bankiers die het land failliet doen gaan terwijl ze zelf in voorspoed leven indruist tegen de vrijheid van meningsuiting. De heren criminelen en drugshandelaren en de roofzuchtige bankiers kunnen wel massamedia kopen”. (vertaling Hanedop)

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Boerenopstand in Buenos Aires: Buug’n of Barst’n

15 juli 2008 , 17:53 , door Hanedop

Morgen is de grote dag. Dan stemt de senaat van het Argentijnse congres over de zeer omstreden flexibele belasting (een afroomregeling) die geheven moet gaan worden op landbouwproducten. Het lagerhuis keurde de maatregel reeds goed. Dat het congres überhaupt over de regeling moet stemmen is het gevolg van een strategie van Cristina Kirchner, de steeds minder populaire presidente het land. Omdat zij er met onderhandelingen niet uitkwam (ze gaf geen duimbreed toe en liet zelfs tegenstanders arresteren) speelde ze de bal over naar het congres, dat nu maar moet zien of ze de maatregel invoert of niet.

Voor wie overigens denkt dat het alleen maar gaat over een landbouwbelasting, vergeet het maar. Morgen zou wel eens een beslissend moment kunnen worden in de nabije toekomst van Argentinië. Morgen kan een waterscheiding worden tussen de relatief rustige, veilige en min of meer voorspoedige jaren sinds de crisis van 2001 en een woelige toekomst, waarin de stabiliteit van Argentinië als geheel in het geding is. Mocht Argentinië uit de rails lopen (maar dit is allemaal koffiedik kijken) dan zullen de echo’s doorklinken in heel Zuid-Amerika en via Spanje en Italië mogelijk zelfs in Europa.

Vandaag is het al onrustig in de stad. Het verkeer loopt op allerlei plekken vast, er wordt een enorm tenten- en trailerkamp gebouwd op het plein voor het congres en rond de Plaza de Mayo, bij het presidentiele paleis, ligt alles stil. Er is veel politie op de been en de waterkanons staan al, bijkans overstromend, klaar. De manifestatie van de regering vindt plaats voor het congres, maar ongeveer drie kilometer verderop in de stad, in de wijk Palermo, komen de boeren samen. Ze bezetten een van de drukste wegen van de stad (Avenida Libertador) en houden daar een manifestatie.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Betancourt versus Uribe, USA versus La France

7 juli 2008 , 15:15 , door Hanedop

President Alvaro Uribe is een populair mens in Colombia. Uribe is een 56-jarige jurist uit Medellin die zich politiek profileert als rechtsgeoriënteerde hardliner. Hij is een vriend van de Verenigde Staten en een vijand van de Farc. Waar zijn voorgangers soms kozen voor minder effectieve strategieën lukte het Uribe (met Amerikaanse steun) de Farc het bos in te sturen. Dit jaar werd het jaar van de oogst: twee rebellenleiders sneuvelden, Farc-oprichter Tirofijo overleed op natuurlijke wijze en de in gevangenschap tot icoon uitgegroeide Ingrid Betancourt werd bevrijd. Uribe krijgt applaus van 91 % van de bevolking en tweederde zou op hem stemmen als er nu verkiezingen zouden zijn.

Die verkiezingen zijn echter pas gepland voor 2010 en het is nog niet zeker of Uribe dan op het stembiljet vermeld staat. De Colombiaanse grondwet stelt namelijk dat een president slechts eenmalig herkozen mag worden en Uribe is sinds zijn herverkiezing in 2006 bezig aan zijn tweede termijn. Om die tweede termijn te halen was overigens een grondwetswijziging nodig en het hoeft dan ook niet te verbazen dat de aanhangers van de president nogmaals de constitutie willen aanpassen.

Intussen is er echter een nieuwe, populaire speler op het bord geplaatst. Toen Ingrid Betancourt in 2002 ontvoerd werd was ze campagne aan het voeren voor het presidentschap dat uiteindelijk naar Uribe ging. Betancourt leidde haar eigen linkse partij, de Partido Verde Oxigeno, die echter weinig publieke steun kreeg. Betancourt joeg nogal wat Colombianen tegen zich in het harnas, bijvoorbeeld door het congres uit te maken voor een ‘rattennest’. Wat een campagne niet bewerkstelligde, deed een onvrijwillig verblijf in de jungle: Betancourt is populair geworden, grenzeloos geliefd. De Chileense presidente ziet in haar een Nobelprijswinnares en de Franse president Sarkozy kan niet wachten om de Legion d’Honneur op haar borst(en) te spelden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Zonsopkomst ondergang van Bolivia

23 juni 2008 , 08:06 , door Hanedop

Bolivia is een redelijk populaire vakantiebestemming, met als trekpleisters een voorraad bergtoppen boven de 6000 meter, de zoutvlakten in Uyuni, de koloniale stad Potosi met zijn oude mijnen (ooit een van hoofdsteden van het Spaanse koloniale imperium) en het beeldschone Sucre met zijn oude architectuur, een Nederlands café en een bijzondere afgraving vol dinosaurusvoetstappen.Wie er nog niet geweest is doet er goed aan er snel heen te gaan, want de dagen van het land lijken geteld.

Zoals we ons in Europa zorgen maken over de inwoners van Ierland die door een referendum Europa in de problemen brengen, zo lijkt Bolivia per referendum uit de atlas te gaan verdwijnen. De Boliviaanse provincie Tarija keerde zich gisteren als vierde departement tegen de nationale eenheid en koos voor (een niet door de centrale regering erkende) autonomie.

Bolivia is in oppervlakte een groot land (25 keer Nederland) met ongeveer tien miljoen inwoners. Het land is verdeeld in negen departementen. Hoewel Sucre de hoofdstad is, gebeurt de politiek in La Paz. En die politiek is nogal wild. Op het centrale plein van La Paz, voor het presidentiële paleis, vonden heel wat leiders de dood tijdens revoluties. Het land kende er een stuk of negentig. De huidige crisis is echter veel meer dan een revolutie waarbij alleen van president wordt gewisseld .

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Probleem Instandhoudend Vermogen

16 juni 2008 , 10:30 , door Hanedop

Het haalt de kranten in Nederland af en toe als een klein bericht: het landbouwconflict in Argentinië. Sinds maart worden wegen geblokkeerd en is er met grote regelmaat tekort aan producten als melk, vlees en alles wat verder via de weg wordt aangevoerd. Het conflict draait om een belastingverhoging die de regering van presidente Cristina Fernandez de Kirchner bedacht om de kas te spekken/een begrotingstekort aan te vullen/nieuwe plannen te ontwikkelen.

Komende week bereiken we dag honderd van het conflict, dat heen en weer schommelt tussen ‘bijna opgelost’ en ‘op het punt van exploderen’. Deskundigen houden het erop dat die fase nog wel een tijd zal duren. Intussen loopt de schade op, zowel voor de sector als voor de wankele economie in het algemeen. Sectoren die veel met de landbouwers te maken hebben, zoals bijvoorbeeld de vervoersbranche, zijn partij geworden en voeren eigen acties. Het wordt steeds moeilijker de deksel op de doos van Pandora te krijgen.

Veel van de actie vindt plaats in de provinciestad Gualeguaychu, waar de mensen maar druk zijn met conflicten. Sinds een jaar of twee speelt namelijk ook het uitzichtloze conflict tussen Argentinië en Uruguay over een papierfabriek. Het ding staat er inmiddels en er wordt gewerkt, maar de Argentijnen hebben zich nog geenszins met het idee verzoend en blijven bij tijd en wijle de brug tussen hun land en Uruguay bezetten.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Accountants, Ajax en de VOC

2 juni 2008 , 10:30 , door Hanedop

Iedere twee jaar is er een tijd dat alles over voetbal gaat. Het zijn de dagen van de eindrondes van de Europese Kampioenschappen en de Wereldkampioenschappen. Tussen alle kansberekeningen, pooltjes en blessures van ‘onze jongens’ door komt accountant Deloitte met cijfers, altijd fijn!

Sinds jaar en dag scoort Deloitte met zijn Football Money League, een overzicht van de grootste voetbalclubs, niet in naam, faam of prijzenkast, maar in budgetten. De accountants strooien met cijfers en zoeken minutieus uit hoe de geldstromen lopen. Twee rapporten ‘Money League’ doornemen levert meer inzicht op in de toekomst van het voetbal dan een seizoen zomergasten met achtereenvolgens Cruijff, Van Basten, Van Gaal, Gullit, Rijkaard en Van Hanegem als hoofdgasten. Voetbal gebeurt niet meer alleen op velden, het echte spel vindt plaats in bestuurskamers, advocatenkantoren en op spreadsheets.

Omdat Deloitte fors aan de weg timmert in Zuid-Amerika en voetbal in dat werelddeel alles is, bestaat er een aparte Latin American Football Money League. De tweede editie staat vol boeiende en schokkende informatie. Het mag gevoeglijk bekend zijn dat Zuid-Amerikanen de beste voetballers ter wereld zijn. Uruquay werd twee maal wereldkampioen, net als Argentinië. Brazilië won de cup liefst vijf maal. Negen wereldtitels voor drie voetbalnaties op een continent van slechts twaalf landen. De Europese landen wisten gezamenlijk ook negen titels te vergaren, maar zijn met een stuk of vijftig……

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Dubbel paspoort, goede zaak!

27 mei 2008 , 23:07 , door Hanedop

Iedereen heeft een identiteit. Onderdeel daarvan is de nationaliteit, een aspect dat tot uitdrukking wordt gebracht in het verkrijgen van een paspoort. Je paspoort krijg je van je land en het is een groot geschenk. Je paspoort bepaalt welke deuren er voor je opengaan, welke landen je in mag en welke niet, in welke rij je moet op het vliegveld, in welk leger je je dienstplicht mag vervullen (welk een eer) en nog zo wat dingen.

Het is dan ook een groot probleem als je niet één, maar twee paspoorten hebt (zelfs drie schijnt voor te komen, en dan praten we niet over criminelen met valse passen, maar mensen die volstrekt legaal, internationaal erkend, over drie nationaliteiten beschikken). Het grootste probleem lijkt, dat kan worden getwijfeld aan iemands loyaliteit, met name in tijde van oorlog en conflict, of wanneer iemand een belangrijke functie bekleedt. Verder zijn er zijn talloze juridische consequenties, van belastingen tot stemrecht en van erfrecht tot verzekeringen. Voor de houder van de passen zijn er echter ook voordelen!

In Argentinië is het een trend om de dubbele nationaliteit te hebben of te verwerven. Herhaalde verzoeken bij het nationale statistiek bureau leverden geen cijfers op. De volgende getallen zijn resultaat van een zeer beperkt, indicatief maar niet representatief, onderzoek. Gevraagd naar hun nationaliteit geven van 53 niet-gerelateerde Argentijnen er 16 aan dat ze een dubbele nationaliteit hebben (9 Italiaans, 7 Spaans). Twee anderen waren bezig met de aanvraagprocedure, die openstaat voor wie voorouders uit Spanje of Italië heeft of getrouwd is met iemand die dat heeft. Samengevat heeft ongeveer een derde van de Argentijnen in deze steekproef van hoger opgeleide, werkende inwoners van Buenos Aires een dubbele nationaliteit.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De Soja-oorlog gaat door!

16 mei 2008 , 10:58 , door Hanedop

De een zijn crisis is de ander zijn geluk. De wereldwijde tekorten aan olie en voedsel zijn zegeningen voor de regimes in Zuid-Amerika. Hugo Chavez is de grootste en hardst kwakende kikker in de vijver, nu de olieprijs van hem een president maakt met schier eindeloze financiële mogelijkheden. En wat olie is voor Venezuela is soja voor Argentinië. De prijzen zijn geëxplodeerd, de productie is enorm, dus de miljoenen vliegen om je oren.

De frustratie in Argentinië is echter groot: daar waar Hugo Chavez met een pennenstreek bedrijven nationaliseert en de oliedeviezen zo ongeveer op zijn persoonlijke bankrekening gestort krijgt, moet Cristina Kirchner in Buenos Aires lijdzaam toezien hoe de boeren steeds dikkere auto’s kopen, terwijl de rest van het land gebukt blijft gaan onder armoede, inflatie, ongeschooldheid en algemene economische instabiliteit. Van de sojamiljoenen profiteert volgens haar slechts een enkeling. Nu is Cristina er het meisje niet naar om niks te doen en af te wachten, dus bedacht ze een plan. En dat had ze beter niet kunnen doen….

Om de winsten die gemaakt worden op de soja af te romen wil Cristina de omzetbelasting voor sojaboeren fors verhogen. De zo verkregen gelden zouden niet op provinciaal niveau worden geïnd (of uitgegeven) maar door de nationale regering van Cristina zelf. Dat plan valt slecht, zo slecht dat de kleine boeren, grote landeigenaren en regionale politici de handen ineen slaan. Van oudsher is het eindeloze platteland van Argentinië eigendom van kleine boeren enerzijds en grootgrondbezitters anderzijds (neem groot hier zeer letterlijk!). Beide groepen zijn verenigd in sterke vakbonden en staan traditiegetrouw tegenover elkaar, maar de gemeenschappelijke vijand heeft de tweestrijd doen vergeten.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Sla vaker een kraker!

9 mei 2008 , 19:08 , door Hanedop

Van de week was ik getuige van de ontruiming van een kraakpand. Het betrof een pand in Almagro, een centrale, wat verarmde wijk van Buenos Aires. Kraken en ontruimen, ze waren wa van mijn netvlies verdwenen, deel geworden van een ver verleden. De televisiebeelden van de jaren tachtig staan me bij: die brandende tram (lijn 10), eindeloze rijen blauwe busjes, ronde rieten schilden, barricades en waterkanons.
“ME, weg ermee!” schreeuwden de krakers en hun sympathisanten. Als weerwoord zat op een aantal ME-busjes een sticker met de tekst “sla vaker een kraker”. De ongeregeldheden kregen de geuzennaam krakersrellen. Als er iets of iemand was dat de verzuilde, vastgeroeste en onrechtvaardige samenleving zou gaan veranderen, dan was het de kraakbeweging. En mocht dat doel te hoog gegrepen zijn, dan hielp het in elk geval tegen de woningnood. Kraakpanden werden broedplaatsen voor activisme, kunst, cultuur en theater. Een beetje kraakpand had een drukkerijtje, een podium, ateliers en een bar. Krakers waren jonge, hoger opgeleide, kansrijke en bevlogen mensen.

Het enige kraakpand van enige omvang dat ik ooit bezocht heb, was het Utrechtse pand “De Bruelende Aap” gevestigd in een kloostercomplex in het centrum van de stad. Sinds 1998 prijkt er Grand Hotel Karel V op de gevel en is het een luxe hotel. Het heeft wel wat, een kraakpand op een A-locatie. Zo voelt het immer vertrouwd op de spuistraat langs Vrankrijk te lopen en is het pand ‘Ubica’ aan de Ganzenmarkt in Utrecht misschien wel het toppunt van vrij Nederland: een vredig, dorps aandoend pleintje met de vaste ingrediënten gemeentehuis, brandweerkazerne, kroeg en … kraakpand.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Modern verkeer

28 april 2008 , 15:48 , door Hanedop

Latijns-Amerika wil wat met zijn verkeer. Het aantal auto’s neemt ieder jaar fors toe en om de grote binnensteden leefbaar en toegankelijk te houden zijn drastische maatregelen nodig. Dankzij de soms wat ondemocratische besluitvorming worden die dan ook genomen. Bogota en Sao Paolo kennen gedeeltelijk autovrije zondagen. En veel grote steden kennen een systeem van beperkte verkeerscirculatie.

Over het algemeen houdt dat in dat mensen met een bepaald nummerbord op bepaalde dagen of op bepaalde tijden niet mogen rijden. Sao Paolo begon al in 1997 met dit systeem van ‘rodizio veicular’ en intussen werken vergelijkbare systemen in Mexico, Colombia, Bolivia, Chili, Honduras en Costa Rica. Het systeem met de nummerborden is eenvoudig uitvoerbaar en wordt gehandhaafd door oplettende politiemensen. Met de politie wil je niks te maken hebben en de boetes zijn fors, dus neem je het risico niet. Er zijn geen peperdure camerasystemen voor nodig, geen controlelussen of tolpoorten. Er zijn geen registratie-issues en ook geen vertragingen in de aanbestedingen. Het is de Zuid-Amerikaanse aanpak: het is er, het is weinig geavanceerd en het werkt!

Een ander probleem van het steeds drukkere verkeer zijn de ongelukken, vaak met fatale afloop. Berucht zijn de massale ongelukken op de bergroutes in Peru, Bolivia, Ecuador en Colombia. Bussen slingeren dag en nacht langs diepe ravijnen over wegen die in voortdurende staat van ontbinding lijken en bij regen veranderen in halve rivieren. Inhalen is op die onoverzichtelijke, bochtige trajecten geen optie. Het gebeurt veel.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Nieuwe religie in Zuid-Amerika: therapisme

18 april 2008 , 15:00 , door Hanedop

Het Rooms-Katholieke geloof is een kleurrijke religie, vol van uitbundige feesten en beeldende rituelen: huwelijk, doop, carnaval, processies, wonderen, communies, rozenkransen, Mariaverering, hosties en wijn. De traditionele religies van de oorspronkelijke bewoners van het Amerikaanse continent zijn al even kleurrijk: rituelen, mensenoffers, voorouderverering, regendansen, oogstfeesten, maskers en sjamanen.
In de hedendaagse Latijns-Amerikaanse samenlevingen leven beide voort. De Latino is gelovig en bijgelovig tegelijk en heeft bovendien, door de invloed van stamvaders uit het verlichte Westen, behoefte aan een rationele onderbouwing van zijn daden en doen.

Voor de middenklasse geldt dat het geloof dezelfde plek heeft als in Nederland: De zondagse kerkgang is er bij de meeste van hen wel uit. Ze komen in de kerk voor doop en huwelijk, maar daar blijft het bij. Sommige gelovigen slaan een kruisje voordat hun vlucht vertrekt of iedere keer als ze een kerk passeren. Dat laatste ritueel kan riskant zijn, zo ondervond ik toen ik naast iemand in de auto zat en we in volle vaart door de verkeersjungle van Bogota schoten. Bij elke kerk ging een hand van het stuur en werden de ogen een fractie van een seconde gesloten, terwijl we links en rechts inhaalden. Geloof is een kwestie van vertrouwen, niet van controle.

Het bijgeloof uit zich op alle bekende manieren: gebroken spiegels brengen ongeluk tenzij je de scherven wast, onder ladders moet je niet doorlopen en voor zwarte katten moet je oppassen. Ook schijnt bijna twintig procent van de mensen hier te denken dat het geluk brengt om met Oud en Nieuw geel ondergoed te dragen. Wordt onderzocht!

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Lang leve de Lonely Planet

13 april 2008 , 20:15 , door Hanedop

Er zijn twee soorten reizigers: backpackers en koffertrekkers. Backpackers gebruiken als gids de Lonely Planet en de Rough guide. Koffertrekkers gebruiken andere gidsen, slapen in dure hotels, reizen met een gezelschap of zijn anderszins minder avontuurlijk. Wie alleen op pad gaat zweert bij de Rough guide of de Lonely planet. Het zijn ongetwijfeld niet de meest uitgebreide gidsen. In Mali had mijn reisgenoot de Bradt bij zich, een meesterwerk dat diep inzicht gaf in de cultuur, architectuur, muziek en geschiedenis van het land. Mijn Lonely Planet West-Africa behandelde geheel Mali in slechts een bladzij of veertig, maar vertelde me wel waar ik goedkoop kon slapen.

Nu ik in Colombia ben gebruik ik de Lonely Planet Colombia. Het is met zijn 276 pagina’s een van de dunnere deeltjes, vergelijkbaar met het deeltje Oekraine, ook zo weinig omvangrijk. Voor de statusgevoelige backpacker is dat overigens een aanbeveling. Hoe minder er over een land geschreven is, hoe meer je je een pionier voelt. Zo kijkt de geoefende rugzaktoerist ook altijd welke editie van de gids hij in handen heeft. Colombia is al toe aan zijn vierde editie en is daarmee eigenlijk veel te ‘mainstream’. Wie in Cartagena rondkijkt merkt het meteen: er lopen Engelse jongeren rond en gezinnetjes, signalen dat de ontdekker niets meer te zoeken heeft in een land.

De Lonely Planet Colombia is in opspraak. In het introotje voor in de gids staat een zwart-wit portret van mede-auteur Thomas Kohnstamm. Met zijn Lake Placid 1980 muts, zijn baard en zijn brede glimlach ziet hij er overtuigend uit als backpacker. Het is het type dat meelift met vrachtwagens als er geen bussen zijn, dat meedrumt met de lokale bongo-spelers en als het even kan op 4300 meter hoogte meevoetbalt met het beloftenelftal van de FC Potosi, het succesvolste elftal in de Andes.