Gastauteur, auteur op Sargasso

Foto: copyright ok. Gecheckt 26-10-2022

Hoe wij van de Garo Hills-bewoners kunnen leren

21 april 2012 , 11:30 , door Gastauteur

Vanaf heden plaatsen we bijdragen van What if We Change, die videoblogposts maakt over de relatie tussen de mens en de natuur. Vandaag een eerste bijdrage van Megan.

Bijten in de hand die je voedt, we doen het allemaal als je bedenkt dat de Aarde die hand is. Met de auto naar je werk, de kiloknaller op je bord, even lekker weg met een vliegreisje.

In de Garo Hills in India kennen ze het dilemma ook. Branden ze bos plat om te leven van het verse stuk landbouwgrond tot het is uitgeput, of slagen ze erin een redelijk inkomen te verdienen terwijl ze hun leefomgeving in tact houden? What if we change-reporter Megan brengt in beeld hoe een aantal Indiërs bezig zijn dit dilemma te overwinnen. En als die Indiërs met hun beperkte middelen dit kunnen, dan kunnen wij het toch ook?

Ga naar whatifwechange.org voor meer verhalen en sluit je aan bij deze interactieve documentaire.

Foto: copyright ok. Gecheckt 24-10-2022

Zeventien miljoen meningenbakkers

20 april 2012 , 11:00 , door Gastauteur

Hieronder een gastcolumn van schrijver/dichter Stefan Nieuwenhuis, die eerder verscheen in striptijdschrift Zone 5300.

Schattig hoor, zo’n column. Iedere keer mag je even leeglopen over wat je nu weer vreselijk vindt en steeds mag je halfbakken oplossingen aandragen voor zaken waarover anderen de schouders ophalen.
Als je vroeger wat vond, mocht je het houden en als het iets van waarde was, bracht je het naar de politie. Tegenwoordig vindt iedereen van alles en heeft de politie nergens meer tijd voor (dat is een mening) wat ervoor heeft gezorgd dat er enorm veel columnisten zijn bijgekomen in Nederland (dat is een feit).

En vergis je niet: columnisten zijn niet eens meer de belezen schrijvers, hoogleraren of journalisten, het zijn gerust ook soapies, bloggers, voetballers, zelfbenoemd analisten, dokters Clavan, buurtbewoners, kroegvolk en meer in het algemeen: mensen met een internetverbinding.

Een column is bovendien niet langer een kort stukje proza waarin de auteur spits en uitdagend zijn mening ventileert, maar vaker de ongezouten neerslag van boosheid of frustratie die de gewaande visionair met zijn onzichtbare gehoor deelt. De lezer leert er negen van de tien keer niets van. Die weet alleen waar de schrijver staat in de discussie, oftewel: wat hij of zij vindt van de discussie.

Zouden we de schrijver kennen, of weten wat diens achtergrond was, dan had het nog iets, maar de meeste columnisten zijn alleen als zodanig en bij eigennaam bekend. Het zal de reden zijn geweest dat veel Nederlanders zich ondertussen zonder gene in allerlei discussies mengen, met nujij.nl als het onwelriekende koninkrijk van verweesde meningendebiteurs (toegegeven, een vrij strenge mening). In Nederland is iedereen columnist geworden.

Foto: copyright ok. Gecheckt 01-03-2022

Gehelen en puzzelstukjes

19 april 2012 , 08:00 , door Gastauteur

Onderstaand een bijdrage van een gastauteur die om privacyredenen zijn naam niet bij het artikel wil.

Het was in de week van het autisme. In Oegstgeest was een bijeenkomst voor opa’s en oma’s van autistische kleinkinderen, georganiseerd door het Centrum voor Autisme. Ik ging er als oma naar toe, want ik heb een kleinzoon met die stoornis. Hoewel ik weinig hoorde wat ik niet wist over deze ingrijpende gedragsstoornis, was het een bijzondere ervaring. Er waren 150 mensen op afgekomen.
De inleiders hadden een betoog, maar lieten zich veelvuldig onderbreken. Dat vertraagde wel, maar was niet echt storend. Het effect van een “lotgenoten-bijeenkomst” was het gevolg van de openheid. Hé ja, heb jij dat ook? Vinden jullie het ook zo lastig om een concrete commandotoon aan te slaan? Hebben jullie het probleem ook gerelativeerd, door te zeggen dat het kind zo gezeglijk was bij opa en oma? Voelen jullie ook de ontbrekende emotionele verbinding met het kleinkind?

De inleiders poogden educatief en praktisch te zijn. Het onderwerp was te groot voor de avond, maar de interactie met de lotgenoten kwam gemakkelijk. Dat gaf veel om te overdenken. De vraag is: wat is het precies, een autistische stoornis? Al gauw klinkt het woord etiket en over-diagnose. Maar is dat terecht? De wanhoop, de eenzaamheid en het onbegrip bij ouders en kinderen zijn heel echt. Daar is niets modieus aan.

Een trek van autisten is een stoornis in de verbeelding van wat er niet is, zo werd ons voorgehouden. Dat zal wel, maar autisten zijn toch vooral bekend van hun ongelooflijk oog voor details: wat ze slechts kort hebben waargenomen, wordt door sommigen gedetailleerd verbeeld. (Ik heb het Paleis op de Dam wel in mijn hoofd, maar kan het niet tekenen.) Maar dat is het nu net: ze hebben zo veel oog voor details, dat ze daar last van hebben en het geheel niet zien.

Foto: copyright ok. Gecheckt 11-02-2022

Piramidesteden maken ons onafhankelijk van de olie

14 april 2012 , 11:00 , door Gastauteur

De huidige stedenbouw reflecteert onze afhankelijkheid van olie. Nu die opraakt of onbetaalbaar wordt, heeft dat grote gevolgen voor ons wonen en werken. Bouw daarom piramidesteden, zegt architect Aad Breed in dit pleidooi.

Het bouwen van aparte woonsteden en -wijken ver van de werkplek heeft er na de oorlog voor gezorgd dat een leven zonder de auto vrijwel onmogelijk is geworden. Hierdoor zijn er talloze milieuproblemen ontstaan, zoals files, vervuiling, stank, verkeersongevallen en -lawaai, een steeds groter beslag op natuur en landbouwgrond, de verrommeling van het platteland, maar ook de klimaatverandering en een mogelijke zeespiegelstijging. Als de olieprijzen door de schaarste straks onbetaalbaar worden, kunnen veel mensen niet makkelijk meer naar hun werk, de landbouwproductie neemt af en wordt het een stuk moeilijker om met vliegtuigen landbouwproducten uit verre landen naar Nederland te krijgen. Alle woon-werkverkeer en vrachtvervoer wordt problematisch.

Het einde van de stad

Na de oorlog is er geen echte stad meer gebouwd. Datgene waardoor een stad juist een stad is, verdween. In de nieuwe steden kwam er een gedeelte waar je uitsluitend kon wonen, een gedeelte waar je uitsluitend kon winkelen, een gedeelte waar je uitsluitend kon werken en een gedeelte waar je uitsluitend kon ontspannen. Het zijn de grootschalige slaapsteden en nieuwbouwwijken van na de oorlog met aparte winkelcentra en daarbuiten een bedrijven- of kantorenterrein, die we nu saai, onherbergzaam, onveilig en ongezellig noemen, en die eigenlijk het etiket “stad” niet meer waard zijn.

Foto: copyright ok. Gecheckt 23-11-2022

Handen schudden

12 april 2012 , 09:00 , door Gastauteur

Het Gerechtshof in Den Haag deed op 10 april 2012 uitspraak in een hoger beroep van de heer Enait tegen de Gemeente Rotterdam. Enait had daar gesolliciteerd naar de functie van klantmanager en werd afgewezen omdat hij weigert vrouwen een hand te geven. Volgens het hof was die afwijzing terecht, maar de redenen voor die conclusie zijn net iets subtieler dan berichten in de landelijke pers suggereren, analyseert ethicus Bart Voorzanger.

Het hof weerspreekt allereerst een aantal beweringen van de Gemeente. De weigering van de heer Enait om vrouwen de hand te schudden is volgens het hof wel degelijk een uiting van zijn geloofsovertuiging, en Enait beroept zich wel degelijk met recht op de Algemene Wet Gelijke Behandeling en de Europese Verklaring van de Rechten van de Mens nu hij vanwege die geloofsuiting door de Gemeente is afgewezen. De Gemeente maakte bij de sollicitatieprocedure van de heer Enait (indirect) onderscheid op grond van geloof en dat mag niet zomaar.

De vraag is dus niet of de Gemeente de heer Enait discrimineerde, de vraag is of de Gemeente daar geldige en voldoende zwaarwegende redenen voor had. De heer Enait solliciteerde naar de functie van klantmanager en volgens het hof is dat een functie waarin hij de Gemeente zou vertegenwoordigen en waarbij het ‘van wezenlijk belang is dat hij de klanten tegemoet treedt op een wijze die door hen niet als respectloos en kwetsend wordt ervaren’ (mijn cursivering). Menig klant met wie Enait te maken zou hebben gehad, zou zijn weigering haar de hand te schudden beslist als beledigend hebben ervaren, en daarom concludeert het hof dat de Gemeente de heer Enait terecht voor deze functie afwees.

Misschien had het hof het hierbij kunnen laten, maar het voegde nog één element aan zijn uitspraak toe die de rechtvaardiging in feite weer op losse schroeven zet:

Foto: copyright ok. Gecheckt 29-09-2022

Ideeëndiefstal, plagiaat en auteursrechten in het ^C ^V tijdperk

10 april 2012 , 13:00 , door Gastauteur

Een gastbijdrage van about:

De klassieke opvatting is dat plagiaat, het knippen en plakken zonder bronvermelding, zonder meer verboden is. En het is daartegenover een veelvoorkomende gedachte dat je zulk plagiaat het makkelijkste kunt vermijden door wat je zou willen citeren in je eigen woorden te herformuleren. Hertaald? Klaar is Kees. Maar dat is natuurlijk niet helemaal juist: zo’n navertelling plagieert immers de ideeën wel, ook al zijn de woorden anders. Het blijft ideeëndiefstal, dus in de oude termen: plagiaat.

Het is bij hertaling immers ook niet zonder meer duidelijk waar de grens ligt. Als je na het knippen en plakken wat bijschaaft en een derde van de woorden verandert in zelfgekozen equivalenten, als je wat bijvoeglijke naamwoorden weg laat en elders wat toevoegt, en als je de loop van het verhaal, de redeneringen en de alinea’s een beetje bijstelt, is het dan nog plagiaat of niet?

Het schoolse idee dat dit geen plagiaat meer zou zijn en tegelijkertijd zelfs bronvermelding overbodig zou maken (want je wil natuurlijk niet betrapt worden – schijnheiligheid troef!), dat misverstand ontstaat omdat van zo’n bijgeschaafd verhaal de oorspronkelijke bron niet meer zo makkelijk terug te vinden is. Althans, door de zoekmachines dan.

Een goede lezer ziet het vaak wel, dat het geleende ideeën zijn, dat het betoog een beetje krom loopt, en de goede lezer kan misschien zelfs makkelijk onderkennen waar het verhaal oorspronkelijk vandaan komt. Voorbeelden? Wie kent niet bijvoorbeeld Pinoccio? Van Disney? Of Robin Hood, van Disney? Wie kent niet de Muppets film, van Disney? Of de sprookjes De Gelaarsde Kat, Hanzl und Gretl, of Bliksem McQueen, uit Cars, van Disney? Of, weer van Disney, de film de Lion King?

The times they are a-changing

8 april 2012 , 21:30 , door Gastauteur

In een wereld waar de wetten van het monetair-economische spel ons schuld en een geforceerde noodzaak voor winst brengt, laat ze ons achter met reële of fictieve schaarste, ernstige sociale ongelijkheid, segregatie en ecologische afbraak -met elk weer hun eigen desastreuze gevolgen. De onvrede en de roep om verandering is hiermee groot. Het wordt tijd om samen te werken in een richting die wezenlijke verandering biedt. Waar staan we vandaag de dag en waar kunnen we naartoe? Een lange bijdrage van Seth Lievense, coördinator van de Nederlandse Zeitgeistbeweging (blog).

Met de onvrede over ons huidige systeem en in de zoektocht naar verandering ontstaat de noodzaak tot verdieping. Niet enkel verdieping in het huidige systeem. We zullen ook van de mogelijkheden van vandaag de dag op de hoogte moeten zijn om de dag van morgen vorm te kunnen geven. Met de recente ontwikkelingen rondom Occupy Together/Occupy Amsterdam en de nodige media-aandacht die daarbij komt kijken voel ik me genoodzaakt me te verduidelijken hoe ik hier in sta. Naar mijn inziens zijn velen van de problemen van vandaag de dag symptomen van ons huidige paradigma en haar sociaal-economische inrichting. Ze toont ons een verouderde sociale structuur. Vervolgens ontbreekt het ons aan een richting waarin we de toekomst vorm kunnen geven. Een richting die deze problemen onderkent en waar we naar toe kunnen bewegen. Het begint echter allemaal eerst met een verdieping van ons huidig systeem; het spel en de spelregels.

Foto: Enric Borràs (cc)

De kut-Marokkanen van de internationale politiek

6 april 2012 , 09:00 , door Gastauteur

Onderstaande tekst van Said el Haji gaat niet over voetbal. Wel over schwalbes, ofwel fopduiken, op een ander speelvlak.

Eigenlijk heb ik deze tekst geschreven naar aanleiding van de strafklacht tegen Volkskrantcartoonist Jos Collignon, maar de ophef daarover ging zo snel liggen dat ik hem niet meer op Sargasso gepubliceerd kreeg toen ik hem afhad. Maar een nieuwe actuele aanleiding dient zich alweer aan: het gedicht van Nobelprijswinnaar Günter Grass, Wat gezegd moet worden, gepubliceerd in de Sueddeutsche Zeitung en La Repubblica van 4 april. Grass bekritiseert hierin de Westerse hypocrisie die zou schuilen in het militair beschermen van een kernmacht als Israël tegenover een land waarvan niet eens vaststaat dat het kernwapens bezit: Iran. Aanleiding van zijn gedicht vormt het besluit van Duitsland om een onderzeeboot te leveren aan Israël, boven op de vijf die het al geleverd heeft. ‘Israël bedreigt de reeds kwetsbare wereldvrede’, schrijft Grass. Een andere Duitse krant, Die Welt, betitelde de auteur als ‘eeuwige antisemiet’. Ik vind dat een typische schwalbe. Gaandeweg zal blijken waarom. Het zal ook duidelijk worden waarom steeds meer mensen maling hebben aan het verwijt van antisemitisme.

Schwalbes dus. Sommige spelers zijn er geweldig goed in. Luis Suarez, bijvoorbeeld. En Arjen Robben. Dramatisch en kermend van helse pijnen werpen ze zich op de grasmat, vooral in en om het strafschopgebied, in de hoop het eigenbelang te dienen.

Intieme hersenscans

5 april 2012 , 19:00 , door Gastauteur

Met hersenscans gedachten lezen; spannend maar wel érg onbetrouwbaar, vindt neurowetenschapper Nienke van Atteveldt. Ze is één van de winnaars van de blogwedstrijd Intieme technologie van het Rathenau Instituut.

Onze gedachten zijn misschien wel ons intiemste bezit. Maken ontwikkelingen in hersenonderzoek het mogelijk ook hier in te breken, en zo dichterbij onszelf te komen dan welke techniek ook?

Sommige onderzoekers voorspellen dat we in de nabije toekomst op scans kunnen aflezen wat een ander denkt, droomt of zal beslissen. Gedachtelezen van een verlamde patiënt, die enkel nog kan communiceren met zijn of haar hersensignalen, lijkt een erg goed idee. Maar is het ook een goed idee om iemands gedachten af te luisteren tijdens een sollicitatiegesprek of politieverhoor? Naast de fundamenteel ethische kwestie is vooral ook van belang hoe betrouwbaar de technieken eigenlijk zijn, en kunnen worden, om hersensignalen nauwkeurig in “gedachten” te vertalen.

Marilyn Monroe

Gedachtelees-technieken hebben hun ontwikkeling vooral te danken aan onderzoek naar Brain Computer Interfaces (BCI’s). Hiermee kunnen bijvoorbeeld ernstig verlamde personen toch communiceren of bewegen. Rechtstreeks met hun hersenactiviteit, dus door te “denken”. De meest precieze BCI’s werken met in het brein geïmplanteerde elektroden die hersengolven direct opvangen waar ze ontstaan. Recentelijk waren onderzoekers zo in staat te ontcijferen of iemand aan Marilyn Monroe of Josh Brolin dacht. Ze hadden verschillende hersencellen gevonden die voorkeur hadden voor één van beiden.

Vroeger, straks, spullen, macht

5 april 2012 , 12:00 , door Gastauteur

Ben je gelukkiger als je alleen uitdrukking kan geven aan de dingen die je met eigen ogen kan zien? Een gastbijdrage van journalist Patrick van der Hijden, die onderzoek doet wat welvaart met mensen doet (blog).

Daniel Everett vertrok naar de Amazone, om de indianen van de Pirahã-stam te kerstenen. Toen hij hun taal had leren spreken en vertelde over Jezus, vroegen de Pirahã of Everett hem in het echt gezien had. Ze barstten in lachen uit, toen bleek dat dat niet het geval was. De Pirahãtaal kent geen uitdrukkingen voor dingen die de spreker niet met eigen ogen heeft gezien. Everett viel van zijn geloof en verdiepte zich dertig jaar lang in de wonderlijke cultuur en taal van het volkje. De Pirahã kennen namelijk ook geen getallen, geen verwijzingen naar het verleden en de toekomst. Ze hebben geen leiders en kennen niet zoiets als bezit.

En o ja, de Pirahã zijn uitzonderlijk gelukkig. Althans, daar getuigen degenen van, die hen hebben bezocht. Dat is een fascinerende vaststelling. Enerzijds omdat hij op een bepaalde manier zo logisch is. Als je aandacht hebt voor het verleden noch de toekomst, en macht en bezit je weinig waard zijn, loop je een hoop redenen voor ongeluk mis. Anderzijds omdat het leven van de Pirahã zo weinig weg heeft van ons leven, terwijl Nederland samen met Scandinavië altijd als hoogst prijkt op de lijst met gelukkige landen – toekomstgerichte volkeren met een lang verleden en lekker veel bezit.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De zwembadpas van Europa

5 april 2012 , 08:00 , door Gastauteur

Europa struikelt voortdurend naar voren. Het risico om plat voorover te vallen is te groot als we de consequenties van onze stappen niet beter overwegen, denkt Kars Veling, directeur van ProDemos.

Griekenland niet steunen is geen optie, wordt in Europa gezegd. Het opbreken van de gezamenlijke munt is duurder dan uitbreiding van kredieten voor landen met te grote schulden. Met de invoering van de euro heeft Europa A gezegd. We kunnen nu niet anders dan B zeggen. Dat wil zeggen: solidariteit opbrengen en de zeggenschap van lidstaten over hun eigen begrotingen beperken. Lastig, maar de door onszelf gecreëerde druk zal er wellicht toe leiden dat Europa er per saldo sterker door wordt.

Deze gang van Europa doet me denken aan de zwembadpas, de uitvinding van Kees de Jongen in het beroemde boek van Theo Thijssen. Eigenlijk moet je er witte gymnastiekschoentjes voor dragen, maar Kees wist ook zonder de juiste outfit aan iedereen te laten zien dat hij zich als een echte sporter kon voortbewegen. Bijvoorbeeld als hij naar het zwembad liep. “Als je ’s goed opschieten wou; moest je voorover gaan lopen, net of je telkens víel, en dan maar met je armen zwaaien, heen en weer. ” Voorover vallen en je armen heen en weer zwaaien, dan ga je vanzelf wel vooruit. Het alternatief is immers op je gezicht gaan.

In de theorie over de Europese integratie heet dit de functionalistische benadering. De voorstanders van Europa hebben de laatste decennia ervaren dat gezamenlijk politiek committment niet gemakkelijk te bereiken is. De zelfstandigheid van staten wordt uiteraard door regeringen en parlementen gekoesterd. Een strategie om toch voortgang te maken is om nuttige functies van de Europese gemeenschap te creëren. Het gevolg is dat dan vanzelf de druk ontstaat om de instituties en de procedures zo aan te passen dat deze functies aan alle lidstaten ten goede komen.

Is de mens vrijer dan hij denkt?

3 april 2012 , 16:00 , door Gastauteur

In ons handelen vooronderstellen we dat we vrij zijn en de neurowetenschap, of welke wetenschap dan ook, kan daar volgens Marcus Düwell weinig verandering in brengen. Vandaag als allerlaatste in de kettingreactie van Studium Generale Utrecht het antwoord van Liesbeth Woertman. Zij is onderwijsdirecteur Psychologie en hoogleraar Kwaliteit en Vormgeving Psychologie Onderwijs. Woertman hield zich onder andere bezig met het schoonheidsideaal van vrouwen, seksualiteit en het lichaamsbeeld. Hebben deze aspecten invloed op hoe vrij we ons voelen?

Is de mens vrijer dan hij denkt, of denkt hij dat hij vrijer is dan hij is?
Aan wie wordt deze vraag eigenlijk gesteld? Wordt deze vraag aan mij als opleidingsdirecteur psychologie gesteld? Of is deze vraag gesteld aan mij als onderzoeker op het gebied van lichaamsbeelden? Of is dit een vraag aan de klinische psychologe? Is dit een vraag voor de (groot)moeder, de vriendin, de dochter of de minnares?

De vrije wil is een aanname als we over menselijk gedrag denken en praten. We gaan er in de geleefde werkelijkheid van uit dat mensen een vrije wil hebben. Maar er zijn uitzonderingen. Aan sommige mensen schrijven we geen vrije wil toe. Denk aan verslaafden en bepaalde groepen psychiatrisch patiënten. De definitie van Dick Swaab is: ‘de vrije wil is de mogelijkheid om te besluiten iets wel of niet te doen zonder interne of externe beperkingen die deze keuze bepalen’. Thomas Müller beargumenteert dat als we de vraag op deze manier stellen, het antwoord nee moet zijn. Onze wil is niet vrij. Ik ga als opleidingsdirecteur, onderzoeker, klinisch psycholoog, (groot)moeder, vriendin, dochter en minnares uit van een wil. Niet noodzakelijk van een vrije wil. Ik ben gevormd door de tijd waarin ik leef. Mijn ervaringen met bovengenoemde rollen vormen een kader maar daarbinnen is allerlei ruimte om keuzes te maken.