Dimitri Tokmetzis, auteur op Sargasso

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Afschaffen, bestrijden, aanpakken, verbieden

22 januari 2010 , 14:00 , door Dimitri Tokmetzis

Lijstjes en grafiekjes prikken politieke praatjes mooi door. Uit het fraaie overzicht van Steeph over het stemgedrag van partijen over privacygevoelige onderwerpen, blijkt dat bij D66 tussen woord en daad een flink gat gaapt. De privacybarometer maakt in één klap inzichtelijk dat je voor privacybescherming niet bij het CDA moet zijn.

Nu is er ook een overzicht van hoe verschillende partijen met veiligheid omgaan, vaak de bron van veel privacy-problemen. In het hoofdstuk De Politieke Strijd Om Veiligheid in het boek Omstreden ruimte: over de organisatie van spontaniteit en veiligheid (Jaarboek TSS, Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken) heeft een aantal auteurs zich vastgebeten in de verkiezingsprogramma’s sinds 1946.

Ondanks dat de Nederlandse burger zich steeds veiliger voelt en ook steeds veiliger is, is openbare orde inmiddels hét verkiezingsthema geworden. De VVD begon zich eind jaren zeventig als eerste op te profileren. De middenpartijen volgden in de jaren tachtig. Onder de partijen bestaat consensus dat veiligheid een groot goed is dat door de overheid gegarandeerd moet worden.

Daarna lopen de lijnen uiteen. De onderzoekers brengen de partijen onder in twee groepen, die de links-rechts verdeling achter zich laat. De eerste groep is van de strict fathers ‘die een wereld vol gevaren waarneemt en de orde wil handhaven door krachtig in te grijpen, ons allemaal dwingende regels op te leggen en ons onmiddellijk willen straffen bij een overtreding’. De andere groep is die van de nurturing parent ‘die uitgaat van de goede wil van iedereen en die mensen wil stimuleren de eigen verantwoordelijkheid waar te maken door ruimte te scheppen voor spontane ontwikkeling en zelfregulering.’

Foto: Jay Phagan (cc)

U wordt gezien (1): Panoptische surveillance

21 januari 2010 , 14:31 , door Dimitri Tokmetzis

Straatsurveillance van de NYPD in Brooklyn, NY (Foto: Flickr/nyPhone)

Surveillance is in zijn meest basale vorm het systematisch waarnemen en vastleggen van de aanwezigheid of het gedrag van iemand. Het roept al snel associaties op van camerabewaking, of van agent bromsnor die de lokale hangjongeren in de smiezen houdt. Maar er zit zo veel meer in. We kunnen in totaal vijf vormen van surveillance onderscheiden: panoptische surveillance, dataveillance, synoptische surveillance, sousveillance en zelfveillance. Vandaag panoptische surveillance.

Een bekend voorbeeld van panoptische surveillance is George Orwell’s dystopie 1984. Alle partijleden ? het ontwikkelde deel van de bevolking ? staan onder continu toezicht van het ’telescherm’. Controleurs kunnen op afstand ongezien en op ieder moment meekijken wat iemand doet in huis of kantoor, op straat of in bad, in de kantine of het buurthuis. Onduidelijk is echter of ze dat ook doen. Winston Smith, de antiheld van het boek, beschrijft de onzekerheid die het continue toezicht met zich meebrengt: “It was terribly dangerous to let your thoughts wander when you were in any public place or within range of a telescreen. The smallest thing could give you away. A nervous tic or an unconscious look of anxiety, a habit of muttering to yourself ? anything that carried with it the suggestion of abnormality, of having something to hide. In any case, to wear an improper expression on your face (to look incredulous when a victory was announced, for example) was in itself a punishable offence. There was even a word for it in Newspeak: facecrime, it was called.” Het zijn dit soort indrukwekkende en griezelige beelden die de idee van Big Brother in ons collectief bewustzijn heeft geklonken.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Begin van het Elektronisch Persoons Dossier

20 januari 2010 , 16:21 , door Dimitri Tokmetzis

Onlangs hield de Eerste Kamer een hoorzitting over het Elektronisch Patiëntendossier (EPD). De zitting was besloten voor pers en publiek opdat de deskundigen vrijuit konden spreken. Blijkbaar kunnen sommigen dat niet in het openbaar. We moeten het als simpel volk maar doen met het verslag, dat binnenkort verschijnt. Een van de sprekers die wel zijn mening laat horen, is hoogleraar Vincent Icke. Hij is zo aardig geweest zijn bijdrage alvast beschikbaar te stellen. Die was al eerder in klad te lezen. Nu exclusief het eindresultaat. En dat is om van te smullen.

Icke houdt een hartstochtelijk pleidooi tegen het EPD, dat hij een Elektronisch Persoons Dossier noemt, want ,,wie denkt dat die P tot Patiënten beperkt zal blijven maakt een vreselijke vergissing.’’ Enkele fragmenten:

,,Ik zal betogen dat grootschalige digitale persoonsdossiers een nieuw, nauwelijks begrepen en immens maatschappelijk gevaar vormen. De problemen rondom alle digitale bestanden zijn ongeveer dezelfde. Het EPD is: systematisch en alomvattend; kwadratisch-exponentieel groeiend van inhoud en correlatie; aangelegd buiten de geregistreerde mensen om; verplicht; oncorrigeerbaar; onherroepelijk; en dus van meet af aan intrinsiek onbeheersbaar.’’

De drijvende krachten achter het EPD, dus het persoonsdossier, zijn illusoir: ,,Perfecte preventie (nooit meer Savanna); doelmatigheid en besparingen (super-gezondheidszorg); herroepelijkheid (bestanden kun je wissen); beheersbaarheid (wij waken over uw veiligheid).’’

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De dubbele kolder van Mirjam Sterk

20 januari 2010 , 11:00 , door Dimitri Tokmetzis

Het CDA wil het aantal dubbele nationaliteit in Nederland verminderen. Een dubbele nationaliteit leidt volgens Tweede Kamerlid Mirjam Sterk tot misbruik (wat, dat zegt ze er niet bij) en problemen met de dienstplicht. Daarnaast kunnen we dan mensen die ‘iets met terrorisme’ te maken hebben gehad dan lekker hun nationaliteit afnemen. Het CDA toont zich weer de partij van het provincialisme.

Ten eerste hebben de meeste mensen met een dubbele nationaliteit helemaal geen keuze. Ik heb er ook twee: Grieks en Nederlands. En inderdaad, ook ik had problemen met de dienstplicht. Ik heb zelfs nog een tijd als ‘deserteur’ te boek gestaan en er hing een gevangenisstraf boven mijn hoofd. Geloof me, ik heb geprobeerd om van de Griekse nationaliteit af te komen (ik heb niet zo’n zin om drie jaar lang op een rots in de Egeïsche Zee naar een stel Turken te turen). Maar dat gaat niet. Eens een Griek altijd een Griek. Sterker nog, mijn zoon, die binnenkort wordt geboren, krijgt ook automatisch de Griekse nationaliteit.

En, vreselijke kosmopolieten die we zijn, we vragen voor hem ook de Amerikaanse nationaliteit aan, omdat hij in New York wordt geboren. Onze redenering is simpel. Nederland is klein. De wereld is groot. Als hij ooit nog in het buitenland wil wonen – we zullen hem missen, maar moedigen hem aan – dan willen we het een beetje makkelijk voor hem maken. Stel dat hij een tijd in de VS wil wonen, dan maken we het hem bij voorbaat eenvoudig. Een bijkomend voordeel is dat wij als ouders ook wat meer rechten krijgen, want met alleen een verblijfsvisum ben en blijf je een non-burger.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Hoor wie klopt daar…

19 januari 2010 , 14:00 , door Dimitri Tokmetzis

Er ligt een wetsvoorstel in de Kamer waarmee ambtenaren zich toegang kunnen verschaffen tot het huis van een ieder die een vorm van uitkering krijgt, van AOW, WAO, studiefinanciering, kinderbijslag, etc. Het voorstel is overbodig, want handhaven achter de voordeur is populair en gebeurt al lang, vooral door gemeenten.

In Den Haag is sinds 2005 de Haagse Pandbrigade actief. De brigades zijn ’tijdelijke integrale handhavingteams’ die huisbezoeken afleggen op zoek naar, nou ja, iets. Maar hoe effectief zijn dit soort teams? Uit de cijfers blijkt dat de huisbezoeken een schot hagel zijn, waarbij af en toe daadwerkelijk iets wordt geraakt.

Wie in de Haagse wijken Rustenburg/Oostbroek, Regentesse-/Valkenboskwartier of in het Laakkwartier woont, staat in een apart systeem, het zogenoemde Gegevens Verwerkingssysteem Handhavingsteams. Dit systeem koppelt allerlei gemeentelijke databanken op adresniveau en poept risicoscores uit per adres. Inmiddels gaat dit geheel geautomatiseerd, tenminste als het goed is, want de gemeente heeft uiteraard de nodige problemen gehad om de ICT goed werkend te krijgen.

In de eerste lichting werden bijna 24.000 adressen aan zo’n ‘digitale schouw’ onderworpen’ waarbij 8000 adressen als verdacht uit de bus kwamen. In de tweede lichting (12.000 adressen in het Laakkwartier) werden eveneens 8000 adressen tot verdacht bestempeld. Kortom, op 2/3 van de adressen zou iets mis zijn. Wat, dat wist men niet echt. Daarvoor moest de Pandbrigade uitrukken, die achter de voordeur op zoek ging naar dat ‘iets’. Op dat moment bestond de brigade overigens grotendeels uit tijdelijke krachten en uitzendkrachten (en kostte 3,6 miljoen euro per jaar).

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Censuur in China, censuur thuis

19 januari 2010 , 09:58 , door Dimitri Tokmetzis

Google & China (Foto: Flickr/thelampnyc)

Door te dreigen met vertrek uit China heeft Google de partijleiding van de Volksrepubliek een stevige uppercut gegeven. Na een jaar vol privacyzeperds, doet Google eindelijk zijn motto gestand: Don’t be evil (al leidt zijn vertrek nu ook weer niet tot zoveel bedrijfsschade). Iedereen juicht. Stel nu dat andere bedrijven, wier systemen ook zijn gehacked, volgen? Dat zou nog eens een fraaie overwinning kunnen worden voor het vrije woord. Alleen al de reputatieschade?

Nu we toch allemaal aan het juichen zijn, laten we dan ook even kijken hoe heter in de keurige democratieën aan toe gaat. Want we wijzen telkens met het vingertje naar kwaadaardige regimes als Iran en China, maar dat neemt niet weg dat de kiemen voor censuur ook hier worden gelegd.

Neem de keurige democratie Australië. Daar ligt het voorstel op tafel om een filter aan te leggen dat niet alleen kinderporno van het eiland moet houden, maar ook andere content kan blokkeren, zoals informatie over drugs, euthanasie of nogal heftige porno. Saillant is dat de overheid niet wil dat de lijst met de te blokkeren sites openbaar wordt. Australiërs weten dus dat er geblokkeerd wordt, maar niet wat. Ook dichter bij huis staat zo’n kinderpornofilter in de stijgers. In Nederland wordt momenteel aan een lijst gewerkt.

Die filters zijn zeer problematisch. @michonnet schreef onlangs op Sargasso het volgende daarover. Overheden blokkeerden lukraak informatie die zij zelf niet geschikt achtten, maar maakten ook vele fouten tijdens het blacklisting proces. Zo stond op de Australische blacklist een onschuldige website van een tandarts. Ook Nederlandse websites verschenen op de gelekte blacklists. Daaronder een groot aantal reguliere pornografische sites, maar ook een site van een bedrijf dat opleidingen voor heftruckchauffeurs aanbiedt. De samenstelling van de blacklists is dus een heikel punt. De gewenste transparantie staat op gespannen voet met de noodzaak de inhoud van het blacklisting proces en de blacklist zelf niet openbaar te maken. Het proces en de lijst, dat volgens overheden strikte afscherming vereist, is oncontroleerbaar en kan derhalve gemakkelijk tot misbruik leiden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Dan maar klein verzet

18 januari 2010 , 16:00 , door Dimitri Tokmetzis

,,Ik zal het over drie weken zonder identiteitsbewijs moeten stellen omdat ik weiger mijn vingerafdrukken af te geven voor een centrale database’’. Daniël, een 20-jarige student, stuurde me eind november een e-mail waarin hij zijn verzet aankondigde. Er is echter maar zoveel dat je kunt doen. Dan maar klein verzet.

Daniël staat voor een moeilijke keuze, schrijft hij. ,,Ik word gedwongen ofwel mijn lichamelijke integriteit en het recht op privacy te laten schenden op onduidelijke en wellicht onrechtmatige gronden. Of ik kan niet voldoen aan de officieuze identificatieplicht in Nederland. Want waar kan de burger terecht zonder ID? Ik kan dan bijvoorbeeld mijn studie niet voortzetten, geen verzekeringen en/of leningen afsluiten en niet de grens over. Of ik moet mijn lichaam te verminken door mij te ontdoen van mijn vingerafdrukken.’’

Daniël besluit om die laatste stap maar niet te nemen en een bezwaarschrift in te dienen. ,,Gisterochtend ben ik bij het gemeentehuis langs geweest. Men had dit nog niet eerder meegemaakt. Bij de receptie werd mij gevraagd waarom ik toch geen pasfoto had meegenomen (alsof ik die nu nodig had), en bij de betreffende balie moest er iemand bijgehaald worden om de procedure te bevestigen.

,,Ze worden nu nog niet landelijk opgeslagen hoor, alleen in de gemeente.’’

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Securitylobby vrij spel

14 januari 2010 , 16:00 , door Dimitri Tokmetzis

Iedereen die wel eens een krant leest of naar een serieus programma kijkt, weet dat beleid niet alleen rust op Dat Wat Juist Is. Beleid wordt gevormd door beïnvloeding van verschillende belanghebbenden. Politieke partijen kijken ook naar politieke winst. Maatschappelijke organisaties behartigen de belangen van hun achterban. Burgers, die van zichzelf. En het bedrijfsleven probeert natuurlijk ook goed voor zichzelf te zorgen. Dit proces van beïnvloeding noemen we lobbyen en daar is op zich niet zo heel veel mis mee, zolang het maar transparant gebeurt.

Daarom is het jammer dat de media zo tekortschieten in de berichtgeving over Brussel, de lobbyhoofdstad van de wereld. Onder de publieke radar wordt daar namelijk hard gewerkt aan het uitvouwen van een security industrial complex. En dat zijn niet mijn woorden, maar die van de industrie zelf.

Onlangs werd een rapport vrijgegeven door de European Organisation for Security, waar alle grote techniek-, defensie-, ICT- en securitybedrijven lid van zijn (vertegenwoordigen bedrijven met in totaal 2 miljoen werknemers). Het is een position paper, waarmee de lobby het Europese beleid op het gebied van veiligheid wil beïnvloeden.

Enkele hoofdpunten zijn:

“Security is a relatively new market sector which needs stronger support through the definition and development of a comprehensive and sustainable European model for security with a specific industrial policy which will help to make security a strategic sector for Europe. A ‘security industrial policy’ would differ from a ‘defence industrial policy’ on several aspects, including different market structure and dynamics, different market maturity, customer fragmentation, acceptability of industries addressing only the civilian market etc. Yet, these two policies also have several elements in common, like dual technologies, confidentiality issues etc.”