In een artikel in de NRC van 17 april maken Martin Bossenbroek en Hans Jansen duidelijk waarom de het auteursrecht de ontwikkeling van een landelijke digitale bibliotheek in de weg staat. Om een werken in een dergelijke bibliotheek op te nemen en via Internet te ontsluiten is het onder de bestaande wetgeving noodzakelijk alle mogelijke rechthebbenden te achterhalen en hun toestemming te verkrijgen. Dit is in veel gevallen praktisch volstrekt onhaalbaar. De auteurs noemen een treffend voorbeeld van een exemplaar van Panorama uit 1921 waar tientallen freelancers aan hebben meegewerkt. De namen van al deze personen achterhalen, bepalen of hun sterfdag voor of na 1937 ligt (het auteursrecht blijft geldig tot 70 jaar na de sterfdag van de auteur) en dan alle mogelijke erfgenamen vinden vormt een berg administratief werk dat zo’n Panorama onbetaalbaar maakt om online beschikbaar te stellen. Het eindresultaat is dus dat het exemplaar van de Panorama in papieren formaat bewaard blijft en niemand het kan gebruiken voor onderzoek of onderwijs over de recente geschiedenis van Nederland. De feitelijke beschikbaarheid van het werk voor de samenleving is effectief tot nul gereduceerd. Nog erger is het met zeldzame nitraatfilms die niemand uit angst voor de auteurswet durft te digitaliseren en die binnen enkele decennia uit elkaar zullen vallen. Voor eeuwig verloren.
En da’s gek.
Want het doel van auteursrecht wetgeving is tenslotte het stimuleren van de creatie en verspreiding van de werken van de menselijke geest ten behoeve van de samenleving (en niet zoals de BUMA’s van deze wereld het recht om geld te drukken door uitgevers). De vraag roept zich op of de samenleving dan daadwerkelijk gebaat is bij een auteursrecht dat zich uitstrekt tot 70 jaar na de dood van de auteur. Het zicht op financiële beloning zal na de dood de auteur niet meer stimuleren tot het maken van nieuw creatief werk. Bovendien zit de bulk van de verdiensten in de praktijk in de eerste paar jaar na initiële publicatie, dit was 100 jaar geleden al zo maar geldt in de snelle economie van vandaag de te meer. Uit een onderzoek van de Cambridge universiteit van vorig jaar blijkt dat een beschermingsperiode van 15 jaar de economisch optimale balans geeft tussen de financiële belangen van auteurs en de vrije beschikbaarheids belangen van de de samenleving als geheel.
Auteursrecht is een de overheid kunstmatig gecreëerde schaarste met een doel. Dat doel wordt echter in deze eeuw duidelijk niet gediend door de wetten die er voor gemaakt zijn. Waarom is het auteursrecht zo lang? Lawrence Lessig heeft daar uitgebreid over geschreven (boek – download) maar in het kort komt het neer op ordinair lobbyden van uitgevers en de muziek- en filmindustrie (ik heb het altijd tekenend gevonden dat ze zichzelf een industrie noemen – in de geadopteerde naam geen enkele schroom over hun eigen gebrek aan schoonheid en creativiteit). Sinds het ontstaan van auteursrecht in de 18e eeuw (voornamelijk een gevolg van de uitvinding van de boekdrukkunst) is de lengte van het auteursrecht stapje voor stapje verlengt van de oorspronkelijke 14 jaar naar 70-jaar-na-de-sterfdag-van-de-auteur. Met de komst van instellingen als de World Intellectual Propertery Organization (WIPO) wordt dit met name Amerikaanse model wereldwijd opgelegd. Om lid te mogen worden van de WTO, en dus te kunnen genieten van lage invoertarieven in westerse landen worden regeringen gedwongen het WIPO verdrag te ondertekenen en zitten dan opgescheept met een auteursrecht dat het hergebruik van hun cultureel erfgoed in gevaar brengt.
Wellicht is het tijd dat Nederland weer eens de de leiding neemt op het gebied van de verspreiding van intellectuele werken zoals we dat ook in de 18e eeuw deden. Toen waren in Nederland gedrukte. opruiende, boeken medeverantwoordelijk voor de Franse revolutie (uitspraken over cake speelden ook een rol). Het beschikbaar maken van kennis en cultuur voor de samenleving is duidelijk niet gediend bij de huidige wetgeving. De oplossing is niet een nog complexer stelsel van vergoedingen zoals Ewoud Sanders in een reactie in het NRC voorstelt maar een fundamentele herziening van de doelstelling en werking van het auteursrecht. Het onderzoek van Lawrence Lessig, de Free Culture beweging en het recente onderzoek uit Cambridge geven allemaal de goede richtingen aan. Nu nog een paar beleidsmakers met het lef de samenleving te dienen in plaats van de uitgevers- en muziekindustrie.
Dit werk valt, net als al mijn publieke werk, onder een Creative Commons licentie. Want het grootste risico dat een auteur vandaag de dag kan lopen is niet dat je werk ‘gestolen’ wordt maar dat je werk niet gelezen wordt. Share & enjoy!
Reacties (23)
“De feitelijke beschikbaarheid van het werk voor de samenleving is effectief tot nul gereduceerd.”
Dat is wel erg gechargeerd. Dan zou voordat het www er was er geen onderzoek gedaan kunnen zijn. Onzin natuurlijk. Als het echt belangrijk is kan je toen en nu nog altijd naar het archief gaan en het fysieke blad inkijken.
“Want het grootste risico dat een auteur vandaag de dag kan lopen is niet dat je werk ‘gestolen’ wordt maar dat je werk niet gelezen wordt.”
Voor de gemiddelde prutsblogger wel, ja. Voor echt goede schrijvers van het type voor wie mensen naar de boekwinkel gaan en bereid zijn geld te betalen niet. Ik denk dat die graag een deel van het geld zien dat verdiend wordt met de verkoop van hun boeken. Ik denk ook dat Bruce Springsteen niet tevreden zal zijn als een radiostation geld verdient door lekker vaak ‘Born in the USA’ en ‘The River’ te draaien, terwijl hij daar niks van ziet.
Daar komt nog bij dat auteursrecht ook een belangrijke moreel recht is. Om er een een Godwin tegen aan te gooien: je wilt als joodse componist niet dat jouw compositie wordt gebruikt als achtergrondmuziekje in een neo-nazipropagandafilm. Of een recent praktijkvoorbeeld: de moslimrapper die zijn foto ineens ziet opduiken in Fitna.
Daarom alleen al moet het auteursrecht gelden in ieder geval zolang de auteur nog in leven is. Die 70 jaar daarna zijn inderdaad aan de lange kant.
Dat ‘prutsblogger’ is overigens niet bedoeld als ad hominem, ik bedoel er iedereen die websites als GeenStijl, Sargasso of GeenCommentaar volschrijft mee, inclusief mezelf.
Er zit overigens een belangrijk nadeel aan CC. De kans dat je geld krijgt op het moment dat een partij je CC schendt (door bijv. een stuk wel commercieel te gebruiken) is nihil.
Dat is althans wat een jurist van het grote Sanoma me vertelde…
Marijn je bent een prutsblogger, en laten we gek doen, een prutsreaguurder ook :D
Voor grote speelfilms, populaire muziek, week- en dagbladen ligt het grootste deel van het inkomen dat ze genereren misschien in de eerste paar jaar, maar geld dat ook voor bijvoorbeeld schoolboeken, encyclopedien en wetenschappelijke werken?
Hoe gaan we dat oplossen?
@5:
Het komt ook nog wel eens voor dat een artiest eerst ‘miskent’ wordt en dan een of twee decennia later alsnog ‘erkenning’ (en de daarbij behorende poet) krijgt.
“Want het grootste risico dat een auteur vandaag de dag kan lopen is niet dat je werk ‘gestolen’ wordt maar dat je werk niet gelezen wordt.”
Is het werkelijk, ik heb de laatste maanden toch een geheel andere indruk. Want naast dit nieuws over de digitale bibliotheek, is er ook in weblogland zelf genoeg te doen geweest rond auteursrechten. En dan toch met name het feit dat het opsporen van auteursrechtschendingen gezien wordt als het nieuwe brood op de plank voor de auteur om eens wat ‘extra te verdienen op artikelen’. Gericht op kleine blogger of non-profit organisatie, gaarne met wat gezondheidsproblemen, die hebben immers geen geld voor een advocaat en doen van schrik wel schikken. Nu nog een relatief klein probleem maar gelukkig heeft de NVJ al aangekondigd dit voorbeeld te gaan volgen. Men wil toch geen inkomsten mislopen is het wel?
Overigens is het wat bemoeielijken van onderzoek niet de enige reden waarom men de digitale bibliotheek zo graag wil opzetten. Het is vooral dat we in een tijd leven die gericht is op informatie delen en makkelijke toegang, gestimuleerd door overheid als bedrijfsleven, waar het auteursrecht 1912 aardig in de weg zit. Geheel gericht op de auteur, niets te maken met de gebruiker.
@6 Jan Siebelink, bijvoorbeeld. Nooit erg een fan van hem geweest, maar ik gun het hem van harte dat hij na een levenlang ploeteren eindelijk een bestseller heeft en op zijn oude dag ook nog een beetje kan binnenlopen op zijn oudere boeken.
@7: “Nu nog een relatief klein probleem, maar gelukkig heeft de NVJ al aangekondigd dit voorbeeld te gaan volgen.”
Oh ja, waar dan? Niet op hun website, voor zover ik kan zien. Ik vermoed zomaar dat geen journalist hier bezwaar tegen zal maken. Ik CozzMoss (terecht) uitgemaakt voor alles dat vuig en voos is, en veel journalisten zullen het nogal kinderachtig vinden om zo achter hun werk aan te gaan.
Maar als ik voor elke website die zonder toestemming tekst van mij heeft gejat honderd euro krijg, dan kan ik me een partij leuk op vakantie… Nu ga ik daar niet achteraan, en ik ben geen lid van de NVJ. Maar als ik lid was, en die club liet ineens een zak geld met vele duizenden euro’s op mijn stoep achter, dan gaf ik hem niet terug.
Reverse-order-bulk-reactie:
@8: Als Jan recentelijk een bestseller heeft gehouden kan hij daar bij een copyright van 15 jaar dus 15 jaar lang geld aan verdienen. Als zijn oude, eerder niet succesvolle boeken heruitgegeven worden zit daar ook een vers 15-jarig copyright op. Geen probleem dus voor de eerder miskende auteur.
@7: Wat jou (en anderen) overkomen is heeft weining te maken met de lengte van copyright en meer met het feit dat er nu eenmaal afpersende klootzakken bestaan. Ik steun graag een initiatief om hier paal en perk aan te stellen (proefproces?). Wellicht dat XS4all hier ook wel in wil ondersteunen. Zijn hebben Karin Spaink ook 10 jaar geholpen met haar copyright dispuut met Scientology (en gewonnen!).
Aan de andere kant kan je ook door te quoten en linken naar artikelen en het netjes afkopen van het gebruik van afbeeldingen (bijvoorbeeld het plaatje bovenaan deze post – kost een paar duppies) een hoop ellende voorkomen.
@5 niemand verdient geld met 15 jaar oude schoolboeken (uitgevers laten de samenleving elke paar jaar nieuwe kopen – kost ons 300+ miljoen per jaar) of encyclopedien. Wetenschappelijke publicaties worden geschreven door mensen die een salaris ontvangen van een researchinsteling of unversiteit. Veelal publieke middelen. Deze kennis zou dus nog veel eerder in het publieke domein beschikbaar moeten zijn.
@3: wat je zegt is waar. Maar het is niet uniek voor CC-licenties. Als kleine partij je recht halen bij ‘gewoon’ copyright is net zo lastig. Een jurist van een grote uitgever is op dit gebied wellicht niet de meest objectieve bron (wij van WC-eend …)
@1: Ik vindt mijzelf geen prutser en laat mij meerdere malen per week goed betalen voor mijn denkwerk (dat ik dan met goedvinden van mijn klant ook beschikbaar stel voor iedereen die er iets mee wil). Ik verdien meer geld door mijn kennis zo hard mogelijk weg te geven, beste reclame die er is en het kost mij niks.
Als jij denkt dat Bruce Springsteen veel geld krijgt als er een oud nummer van hem gedraaid wordt moet je je eens gaan verdiepen in de werkwijze van de muziekindustrie. Maar veel belangrijker is de vraag of het belang van Bruce opweegt tegen het permanente verlies van ons intelectueel en cultureel erfgoed. We gingen toch een kenniseconomie worden? Denk je echt dat het verschil in beschikbaarheid tussen 1 vergaand papieren exemplaar in de KB in Den Haag (lekker als je als 13-jarige in Friesland woont) te vergelijken is met online beschikbaarheid? Get real.
Intellectueel eigendom is niet een door god gegeven recht. Het is een door de overheid ingestelde juridische constructie ten behoeve van de samenleving als geheel (tijdelijke kunstmatige schaarste als belonings-mechanisme voor auteurs). Op het moment dat die constructie niet meer werkt voor de samenleving moeten we de constructie veranderen. Het belang van de samenleving in het behoud van onze kennis en geschiedenis lijkt me ietsje belangrijker dan de winstmarge van een handvol uitgevers en muziekbedrijven. Maar that’s me.
“Als zijn oude, eerder niet succesvolle boeken heruitgegeven worden zit daar ook een vers 15-jarig copyright op.”
Nou spreek je jezelf tegen. Als het auteursrecht na 15 jaar vervalt, dan mag jan en alleman het gaan verkopen voor een appel en een ei.
“Als jij denkt dat Bruce Springsteen veel geld krijgt als er een oud nummer van hem gedraaid wordt moet je je eens gaan verdiepen in de werkwijze van de muziekindustrie.”
Ik weet best hoe de muziekindustrie werkt. Als 3FM een Bruce Springsteen-liedje draait, krijgt hij een euro of vier van de BUMA. Over al die radiostations op de wereld tikt dat lekker aan. Hij leeft er ook goed van.
“het permanente verlies van ons intelectueel en cultureel erfgoed.”
Lekker dramatisch.
“Op het moment dat die constructie niet meer werkt”
Er worden specifieke oplossingen voor specifieke problemen aangedragen door de mensen van de KB, maar die zijn jou niet radicaal genoeg. Verder werkt het auteursrecht nog prima; een flink deel van de economie, van software tot porno tot meubeldesign tot scheepvaartnieuws is er van afhankelijk.
@11: Wat Jan en Alleman mag verkopen is de oorspronkelijke uitgave die al 15 jaar onverkoopbaar was. De nieuwe, x-tra-hippe, met bestseller-gebundelde uitgave met nieuw voorwoord/omslag en marketing campagne valt weer onder nieuw 15-jarig copyright.
“Verder werkt het auteursrecht nog prima; een flink deel van de economie, van software tot porno tot meubeldesign tot scheepvaartnieuws is er van afhankelijk.”
Je haalt doel en middel door elkaar, geeft niks hoor, de halve rijksoverheid doet met je mee.
Het doel van auteurswetgeving is niet het faciliteren van geld verdienen door meubelmakers of pornokoningen. De mogelijkheid om onder bepaalde omstandigheden geld te verdienen is een middel dat wordt ingezet om mensen te prikkelen tot wenselijk gedrag: het creeeren van ‘werken van de geest’. Net als BUMA et al verhef je het middel tot doel en vergeet je het echte doel. Zal ik jou logica eens even doortrekken?
“Prima af en toe een flinke fik, meer werkgelegenheid voor brandweermannen”
“Heel goed al die hartinfacten, chirurgen en de farmaceutische bedrijven leven er tenslotte goed van”
“Top zo’n oorlog, de aandelen van Boeing knallen omhoog bij iedere afgevuurde kruisraket”
Any questions?
“Het doel van auteurswetgeving is niet het faciliteren van geld verdienen [..] is een middel dat wordt ingezet om mensen te prikkelen tot […] het creeeren van ‘werken van de geest’.”
Waar baseer je dat op? Niet op de tekst van de Auteurswet en ook bij een vlugge blik op de Conventie van Bern kon ik het niet vinden.
Zo lijkt het net of het Auteursrecht een soort economische stimuleringsmaatregel is. Volgens mij dient de Auteurswet een veel fundamenteler doel dan wat jij aangeeft, namelijk het beschermen van de integriteit van ideeën. Daarom geldt het Auteursrecht ook voor alle creatieve werken, ook degenen waarvan het niet de bedoeling is dat ze ooit commercieel geëxploiteerd gaan worden (zoals bijvoorbeeld deze reactie.) Het Auteursrecht zorgt ervoor dat niemand er mee aan de haal kan gaan. Daarom is het volgens mij ook onvermijdelijk dat het Auteursrecht minimaal geldig is gedurende het leven van de auteur (nabestaanden zullen de nalatenschap van de auteur ook willen beschermen, daar zal die verlenging vandaan komen.)
Nou zijn goede ideeën schaars en is het Auteursrecht verhandelbaar, dus is er een markt voor auteursrechten ontstaan. Maar dat is een gevolg van de bescherming van een fundamenteel recht. Het is m.i. ook niet te scheiden: als iemand anders jouw werk commercieel exploiteert zonder jouw toestemming, wordt dat recht geschonden.
@Martijn: The Statue Of Anne (1710): “An Act for the Encouragement of Learning, by vesting the Copies of Printed Books in the Authors or purchasers of such Copies, during the Times therein mentioned”. Die periode was 28 jaar voor bestaand werk en 14 jaar voor nieuw werk. Met de optie op een verlenging van nog eens 14 jaar als de auteur dat tijdig aanvroeg.
Dit was de basis voor Brits copyright. Dat werd Amerikaans copyright en dankzij de WTO en de WIPO is het nu ons copyright.
In Donaldson vs Beckett (1774) werd besloten: “that it was not in the public’s best interest to have London publishers control books in perpetuity, particularly as English publishers commonly kept prices high. There were some notions that this was a cultural or class issue. Works in perpetual copyright were seen to have limited access by some citizens to the cultural history of their own land.”
Het idee dat de verlenging van het oorspronkelijke copyright van 14 jaar is uitgegroeid tot life-of-author+70 doordat de auteurs en hun families een moreel recht aan het beschermen zijn is echt heel naief. Sinds begin 18e eeuw hebben uitgevers gelobbied voor verlenging van de lengte van copyright. En daarin zijn ze zo succesvol geweest dat de westerse wereld op het punt staat een collectief gat in zijn geschiedenis te krijgen die een groot deel van de 20e eeuw bestrijkt.
Het meest recente hoofdstuk in deze geschiedenis is de Digital Millenium Copyright Act die het verboden maakt kennis uit te wisselen over methoden om technische antikopieer maatregelen te omzeilen, op straffe van vrijheisberoving of extreme boetes.
Dit gaat zo ver dat aan Amerikaanse universiteiten bepaalde domeinen van cryptografie nauwelijks meer gedoceerd kunnen worden omdat de docent dan gevangenistraf riskeert. En omdat wij zo braaf in de pas willen lopen krijgen wij dat ook.
Zo worden we natuurlijk nooit een kenniseconomie.
“Dat werd Amerikaans copyright en dankzij de WTO en de WIPO is het nu ons copyright.”
Het Nederlanse auteurswet van 1912 is afgeleid van de Conventie van Bern uit 1886. De Verenigde Staten zijn pas in 1989 toegetreden tot die Conventie. Meteen al in die Conventie, het eerste internationale auteursrechtenverdrag, werd het auteursrecht gesteld op leven + 50 jaar.
“doordat de auteurs en hun families een moreel recht aan het beschermen zijn is echt heel naief.”
De redenering is anders behoorlijk sterk en voor de hand liggend vind ik zelf, maar je gaat er weer niet op in. Moet een auteur maar accepteren dat een werk wordt mismaakt en/of voor doeleinden wordt gebruikt waar hij het niet mee eens is? De Nederlandse wet vindt deze bescherming zelfs zo belangrijk dat er een onderscheid wordt gemaakt tussen exploitatie- en morele rechten.
“Digital Millenium Copyright Act”
Dat is een Amerikaanse wet. Wat hebben wij daar in Nederland mee te maken?
Dat is een Amerikaanse wet. Wat hebben wij daar in Nederland mee te maken?
De Europese variant daarvan heet EUCD. Wellicht minder draconisch maar nog steeds verbiedt het de omzeiling van kopieerbeveiligingsmaatregelen, ongeacht hoe triviaal deze is, of je alleen maar een (toegestane) thuiskopie wilt maken, enzovoorts.
@15:
“Moet een auteur maar accepteren dat een werk wordt mismaakt en/of voor doeleinden wordt gebruikt waar hij het niet mee eens is?”
Om een beroemde Nederlandse prutsblogger the citeren: “Lekker dramatisch.”
Als jij laat zien dat je hebt nagedacht over het probleem van onze verdampende geschiedenis wil ik wel nadenken over hoe we morele rechten kunnen borgen. OK? Wij zijn zo slim, daar moet iets moois uitkomen.
Met vriendelijke groet,
Arjen
@Bartb: werd verklaart in een claimgeval, waar een journaliste de hulp in had geroepen van de NVJ om haar recht te halen. Ik moet je een link schuldig blijven.
Weet niet of journalisten nou écht iets tegen nagaan van auteursrechten hebben. Omdat het twee kanten heeft, menig auteur vind de werkijze om recht te halen wel verwerpelijk, maar wil tegelijk wil het eigen recht beschermd houden natuurlijk. Het probleem blijft dan ook in de extremen zitten denk ik zelf. (Knullig logje zonder winst, non-profitorganisaties die wel toestemming hebben van de krant maar niet elke auteur kunnen nagaan en degene die er schaamteloos aan verdienen worden op dezelfde hoop gegooid en behandeld)
@Arjen Kamphuis: Ik betrek het er eigenlijk bij omdat (ik een beetje getriggered werd door de zin en doordraafde en) ik denk dat er vele groepen in de samenleving zijn die het auteursrecht ietsje aangepast of flexibeler zouden willen zien, en deze groepen nu allemaal apart te werk gaan. Gewoon buiten werkwijze van bedrijven als Cozzmoss of Swordstone, is het auteursrecht geheel en alleen gericht op de auteur en is elk onbenullig dingetje in feite illegaal. Waar hetzelfde geldt als voor de digitale bibliotheek, in een tijdperk waar informatiedelen zo gestimuleerd wordt beperkt de auteurswet net teveel. persoonlijk vind ik dan erbij dat er een rechtsongelijkheid in zit. Nieuwsgaringsites kunnen jouw log overnemen als het maar aan nieuws is verwant, een log wat een ‘uitgeput’ nieuwsbericht weergeeft mag dat simpelweg niet. Waar grenzen vervagen blijven die in de wet rechtopstaan.
Overigens is er een soort van proefproces bezig, Joffrey van Weerspiegeling.nl heeft het tot de rechter laten komen met behulp van Ronald van den Hoff. Er is alleen nog niets over bekend gemaakt, denk dat er pas gepubliceerd zal worden als alles is afgerond? Op Lucaswashier.nl vind je een erg transparante briefwisseling onder de Swordstone-tag.
Wat jou (en anderen) overkomen is heeft weining te maken met de lengte van copyright en meer met het feit dat er nu eenmaal afpersende klootzakken bestaan. Ik steun graag een initiatief om hier paal en perk aan te stellen (proefproces?). Wellicht dat XS4all hier ook wel in wil ondersteunen. Zijn hebben Karin Spaink ook 10 jaar geholpen met haar copyright dispuut met Scientology (en gewonnen!).
Aan de andere kant kan je ook door te quoten en linken naar artikelen en het netjes afkopen van het gebruik van afbeeldingen (bijvoorbeeld het plaatje bovenaan deze post – kost een paar duppies) een hoop ellende voorkomen.
Hi Arjen,
Je schreef:
“Auteursrecht is een de overheid kunstmatig gecreëerde schaarste met een doel”.
Dat lijkt me niet te kloppen. Als je nou zou zeggen: “Auteursrecht is een door de overheid gecreerd privilege dat kunstmatig verlengd wordt”, dan zie ik er wel wat in.
Zie:
http://baens-universe.com/articles/principle
Groet,
dirk
“Als jij laat zien dat je hebt nagedacht over het probleem van onze verdampende geschiedenis”
In het NRC-artikel van de KB mensen worden prima voorstellen gedaan.