VERSLAG - De Britse oud-diplomaat en mensenrechtenactivist Craig Murray woonde vorige week in Londen het proces bij over de uitlevering van Julian Assange aan de Verenigde Staten. Murray’s verslag is te vinden op zijn blog: Your man in the public gallery. Hier enkele fragmenten uit zijn rapportages.
Het proces is weliswaar openbaar, maar er zijn welgeteld zestien plaatsen gereserveerd voor het publiek. Murray ging er om zes uur ’s morgens voor in de rij staan om een van die plekken te bemachtigen. Julian Assange woont het proces bij in een kogelvrije glazen kooi waardoor hij ten eerste niet alles goed kan volgen en ten tweede geen direct contact kan hebben met zijn verdedigers. Een martelinstrument volgens Murray. Pogingen van zijn verdediger Fitzgerald om hem gewoon een plaats te gunnen in de rechtszaal (‘hij is toch geen terrorist’) liepen spaak op de eis van rechter Vanessa Baraitser dat daarvoor eerst een verzoek moest worden ingediend ingediend om hem op borgtocht vrij te laten. Zelfs aanklager Lewis vond dat te ver gaan. Tevergeefs.
Murray verbaast zich over de weinig objectieve houding van rechter Baraitser, zoals blijkt uit de behandeling van aanklager enerzijds en verdediger anderzijds. Ze onderbreekt Fitzgerald voortdurend in zijn betoog en vraagt naar verduidelijking. De -in de ogen van Murray althans- kromme redeneringen van de aanklager laat ze zonder commentaar of vragen passeren.
Absurditeit
De ‘kromme’ redeneringen van aanklager Lewis betreffen zijn poging om de verdedigingslijn van Fitzgerald onderuit te halen. In het uitleveringsverdrag dat het Verenigd Koninkrijk met de Verenigde Staten heeft gesloten in 2007 staat duidelijk dat het niet geldt in het geval van politieke delicten. Maar beide regeringen zijn het er nu over eens dat voor de uitlevering een door het Britse parlement aangenomen wet uit 2003 als uitgangspunt moet worden genomen. De Britse wet zou boven het internationale verdrag gaan. Murray, die zelf in het verleden betrokken is geweest bij internationale verdragen bestrijdt deze redenering met een uitvoerige toelichting over de gang van zaken. Verdediger Fitzgerald op de derde dag van het proces:
‘ “Geen verdrag, geen uitlevering” was een onbreekbare regel. Het Verdrag was de basis van het verzoek. Dus om te zeggen dat de uitlevering niet werd gedekt door de bepalingen van het verdrag waaronder het werd gesloten, betekent het creëren van een juridische absurditeit en dus een misbruik van proces.’
Gevangenisregime
Eerder, schrijft Murray, had Fitzgerald de behandeling van Assange in de gevangenis aangekaart.
‘Julian was twee keer naakt onderzocht, elf keer geboeid en vijf keer opgesloten in verschillende cellen. Bovendien waren al zijn rechtbankdocumenten van hem afgenomen door de gevangenisautoriteiten, inclusief bevoorrechte communicatie tussen zijn advocaten en hem, en hij was niet in staat om zich voor te bereiden op deelname aan de procedures van vandaag.’
Rechter Baraitser was niet onder de indruk en zei dat ze niet ging over het gevangenisregime. Fitzgerald antwoordde haar dat hij de autoriteiten daar zeker op zou aanspreken, maar dat het hier wel degelijk van belang was omdat deze praktijken de verdediging in haar werk hinderden. Ook op dit punt sprong aanklager Lewis de verdediging bij met een beroep op Baraitser deze zaak niet van zich af te schuiven. Murray veronderstelt dat zij door hoger hand is verzocht het gevangenisregime te negeren in dit proces, na alle commotie die daarover eerder is geweest.
‘Rubbish’
Op de tweede dag van het proces verwees Mark Summers, een Britse advocaat en expert in uitleveringszaken, alle drie de aanklachten tegen Assange naar de prullenbak. Dat Assange Manning had geholpen bij het verkrijgen van toegang tot geclassificeerd materiaal was al tijdens het proces tegen Manning onjuist gebleken. Dat Assange het materiaal heeft opgevraagd bij Manning is eveneens onjuist en dat is in openbare bronnen terug te vinden. En dat Assange mensenlevens willens en wetens op het spel heeft gezet kan ook worden tegengesproken aan de hand van openbare bronnen en infomatie van de Amerikaanse regering. Samenvattend kunnen de aanklachten niet anders gekwalificeerd worden als ‘rubbish, rubbish and rubbish‘.
Summers gaf een uitgebreide toelichting op zijn oordeel aan de hand van de verschillende stukken die via Manning door Wikileaks openbaar zijn gemaakt. Hij wees er onder andere op dat Manning zelf als inlichtingenfunctionaris onbeperkt toegang heeft gehad tot het geclassificeerde materiaal (en duizenden met haar). En dat er dus geen sprake is geweest van hulp die Assange had moeten bieden bij het kraken van een code. Rechter Baraitser onderbrak Summers voortdurend bij zijn verwijzingen naar het proces tegen Manning. Ze zei zelfs dat het bewijsmateriaal van dat proces niet zonder meer kon worden aanvaard in dit uitleveringsproces. Waarop Summers reageerde met dat het toch wel erg vreemd was dat door de VS erkende feiten nu ineens niet meer als zodanig zouden worden meegewogen.
Persvrijheid in het geding
Er is één moment geweest waarop de rechter het ook aanklager Lewis lastig maakte. Lewis begon op de eerste dag van het proces met een verklaring die vooral aan de media was gericht. Media zouden geen enkel risico lopen bij de uitlevering van Assange aangezien de grond voor uitlevering gelegen was in computerfraude en het publiceren van namen van inlichtingenfunctionarissen. En daarvoor kunnen de media niet verantwoordelijk wordne gehouden. Baraitser vroeg Lewis naar zijn interpretatie van de Official Secrets Act uit 1989 waarin staat dat zowel het bezit als de publicatie van staatsgeheimen strafbaar is. Lewis had het er duidelijk moeilijk mee, maar moest uiteindelijk toegeven ‘dat elke journalist en elke publicatie die een staatsgeheim heeft geprint daarom ook een misdrijf pleegt, ongeacht hoe ze het hadden verkregen, en ongeacht of het informanten wel of niet noemde’. Murray vermoedt dat veel vertegenwoordigers van de pers, die geen plek hadden kunnen vinden in de rechtszaal en die het moesten doen met de vooraf uitgeprinte tekst van de aanklager, dus gemist hebben dat hun werk hier wel degelijk op het spel staat.
Op 18 mei gaat het proces verder. Hoger beroep is ook nog mogelijk.
[De foto van Assange in zijn kogelvrije kooi is illegaal genomen, niet door Murray, verzekert hij in zijn verslag, en gepubliceerd door Le Grand Soir]
Overgenomen van Klokkenluiders en Persvrijheid
Reacties (39)
Kan het VK zich permiteren om “nee” te zeggen tegen de VS met het oog op de Brexit?
@1: Het is politiek gezien ongetwijfeld lastig voor de Britten. Maar kunnen ze het zich permitteren de principes van de rechtsstaat te laten vallen?
@2:
Dat zal achterlijke Boris een zorg zijn!
;-)
@1: Natuurlijk kan het VK “nee” tegen de VS zeggen.
Alle EU-regels zijn nog steeds van kracht in het VK, en de EU is vast wel bereid deze situatie te verlengen.
Dan heeft het VK ongeveer dezelfde status als Noorwegen of Zwitserland: prima handelsvoorwaarden, geen euro.
Craig Murray is wel een fanatieke Assange-supporter. Zijn verslag van deze zaak lijkt me dan ook zeker niet objectief.
Zijn er echt – nu al, terwijl er nog niet eens een uitspraak is – redenen om aan te nemen dat de rechter niet objectief is, zoals Murray nogal nadrukkelijk suggereert? Dat zou betekenen dat de scheiding der machten in het VK niet meer werkt. Dat lijkt me heel ernstig.
@5: hij is naar mijn indruk allereerst op de hand van de rechtsstaat en een fatsoenlijke procedure. En ik neem aan dat hij het niet verzonnen heeft. Wat hij daar in die rechtszaal allemaal gehoord en gezien heeft is dan inderdaad behoorlijk verontrustend.
@6
Wikipedia:
Murray is in de verste verte niet objectief en er is alle reden om aan te nemen dat hij dit proces door een gekleurde bril bekijkt.
En ik kan me eerlijk gezegd niet voorstellen dat je er niet van op de hoogte was dat Murray al jarenlang een fanatieke supporter van Assange was. Dat je dat verzwijgt en hem in je intro alleen “oud-diplomaat en mensenrechtenactivist” vind ik kwalijk. Je houdt relevante informatie achter voor je lezers.
@7: Je kunt Murray (en mij) van alles voor de voeten gooien. Daarmee leid je wel de aandacht af van wat hij te melden heeft over de twijfels die dit proces oproept.
@8
Volgens mij heb ik haarfijn uitgelegd wat mijn probleem is met wat Murray te melden heeft. Verder constateer ik dat je niet ontkent dat je al wist dat hij een Assange-supporter is, dus mijn kritiek op dat punt lijkt me ook valide. Daar komt nu het kritiekpunt bij dat je mijn kritiek ontwijkt, in plaats van die te beantwoorden. Zoals gebruikelijk.
Daar laat ik het bij.
@9:
Als iemand supporter is van iemand betekent dit niet, dat hij onzin uitkraamt.
@10
Het is hoe dan ook relevante informatie, die je niet zomaar achter kunt houden voor je lezers. En er zijn wel degelijk redenen om te vermoeden dat je beweringen van Murray met wat korrels zout moet nemen. Zie #7.
Toch frappant; Assange die voor een regiem werkt met het doel overal ter wereld mensenrechten en democratie om zeep te helpen, een regiem dat grootschalige oorlogsmisdaden pleegt en dan zelf jammeren over een glazen plaat.
@12: een bekend stramien: als het verhaal je niet bevalt kun je altijd nog de integriteit van de personages onderuit halen
@11:
Dezelfde relevantie geldt voor de informatie dit in het artikel staat en waarin feiten worden genoemd, die kunnen doen vermoeden dat dit proces niet geheel vrij is van vooringenomenheid.
@13: Dat is makkelijk; die zogenaamde integriteit heeft Assange zelf onderuit gehaald:
https://www.vice.com/en_us/article/597pqn/mueller-assange-worked-with-the-russians-because-he-thought-hillary-was-a-sociopath
Ik snap werkelijk de adoratie niet die een deel van links heeft met iemand die duidelijk banden heeft met alt right.
@15: Ik denk dat Assanges kijk op de wereld enigszins aangetast is doordat de Britse overheid hem wilde arresteren voor “verkrachting”, terwijl hiervoor geen enkel bewijs was.
(Op zich is terecht dat in Zweden elke vorm van sex zonder wederzijdse instemming strafbaar is. Maar als een condoom scheurt, is er nog geen bewijs dat Assange dit merkte. In Nederland zou dit niet strafbaar zijn als verkrachting, dus “verkrachting” is niet de juiste vertaling van de Zweedse aanklacht)
@9: @12: Amnesty International noemt dit proces:
https://www.amnesty.org/en/latest/news/2020/02/usuk-drop-charges-and-halt-extradition-of-julian-assange/
De VS (en het VK blijkbaar) willen met dit proces gewoon de persvrijheid beknotten.
@16:
De verklaringen van de vrouwen in kwestie zijn anders duidelijk genoeg.
Of hij er uiteindelijk ook voor veroordeeld zou zijn weten we niet, vooral ook omdat Assange zich heeft onttrokken aan het proces door het land te verlaten.
Dat Assange deels terecht het gevoel had dat de VS achter hem aan zat, mag bovendien geen excuus zijn om dan maar met de Russen samen te werken om Clinton te beschadigen.
Volgens mij is het prima mogelijk om kritisch te zijn op hoe Assange behandeld wordt, zonder zijn duistere kanten goed te praten, zoals jij hier doet.
EDIT: ik ben me natuurlijk even aan het verdiepen in de casus, en het is goed om te weten dat de verkrachtingsbeschuldiging niet komt van het gescheurde condoom, maar van de onbeschermde seks terwijl het slachtoffer sliep.
Hier een overzicht van de zaak:
https://www.vox.com/identities/2019/4/12/18306901/julian-assange-arrest-wikileaks-rape-sweden-embassy
@17: In dienst van een vreemde mogendheid en in coördinatie daarmee door dat land gehackte (en deels bewerkte) documenten lekken om verkiezingen te beïnvloeden vind ik niets met persvrijheid te maken hebben. Jij wel? Het wordt al helemaal cynisch als dat land zijn eigen klokkenluiders met polonium en zenuwgas vermoord.
Het trieste aan dit hele dossier is dat we kunnen constateren dat de strategie van de overheid van de VS gewerkt heeft. Shoot the messenger. Zet hem weg als landverrader die mensenlevens op het spel zet.
Niemand heeft het nog over de informatie die openbaar werd. De schandalige surveilance capitalism staat. Het spioneren van vriend en vijand.
De wereld is niet beter geworden voor klokkenluiders. De zaken die aangekaart werden waren ver over de schreef, maar de les die geleerd is is dat dat gewoon door kan blijven gaan. Na dit voorbeeld laat men het wel uit het hoofd om klokkenluider te spelen.
Diep triest, diep triest.
@18. Onschuldig tot schuld is bewezen. Zweden heeft de aanklacht ingetrokken. Dus is hij (voor nu) onschuldig. Staat los van alle verschrikkelijke verklaringen van de slachtoffers. Ik merkte dit gister ook al bij jou, rechtstaat is relatief. De principes van de rechtstaat komen te vervallen als de beschuldiging maar zwaar genoeg is. Let daar mee op!!! als je zelf de rechtstaat aan de kant zet, kun je niets meer zeggen over een ander!!! Zij zonder zonde werpe de eerste steen!
@18: Volgens VN-rapporteur inzake martelingen Nils Melzer, die zich vorig jaar uitvoerig met de zaak heeft bezig gehouden is er met het bewijs tegen Assange in de verkrachtingszaak geknoeid.
@20: Natuurlijk is de rechtstaat relatief. Jij zal je ook niet door rechterlijke uitspraken laten beïnvloeden bij de beoordeling of uitlevering van Assange aan de VS terecht is of niet.
Rechterlijke uitspraken moeten begrepen worden in het kader van het recht, maar doen geen definitieve uitspraak over wat waar is. In dit geval betekent het seponeren van de aanklachten tegen Assange niet dat geoordeeld is dat hij onschuldig is, maar dat er geen mogelijkheden voor vervolging waren. De beschuldigingen tegen Assange zijn niet ingetrokken, en het staat je vrij om die te geloven danwel meer waarde te hechten aan de ontkenningen van Assange.
@18: Een dergelijke zaak zou normaal gesproken niet geleid hebben tot een rechtszaak.
In Nederland werd een keer een voetballer beschuldigd van verkrachting nadat een vrouw met hem meegegaan was naar zijn kamer.
Maar alleen een beschuldiging is geen bewijs.
https://www.volkskrant.nl/mensen/patrick-kluivert-en-vrienden-niet-vervolgd-voor-verkrachting~b901c3d1/
(@22: het kan natuurlijk best dat Assange stiekem expres zonder condoom geneukt heeft. Maar ik denk niet dat Zweden voor zoiets vraagt iemand in het buitenland te arresteren. Ook Zweedse aanklagers weten wanneer een zaak kansloos is).
@22 rechtstaat is niet relatief. In jouw voorbeeld: ” In dit geval betekent het seponeren van de aanklachten tegen Assange niet dat geoordeeld is dat hij onschuldig is, maar dat er geen mogelijkheden voor vervolging waren. ”
Als er geen mogelijkheden voor vervolging waren, was er dus geen bewijs. Onschuldig tot schuld is bewezen! Daar is niets relatiefs aan.
“Rechterlijke uitspraken moeten begrepen worden in het kader van het recht, maar doen geen definitieve uitspraak over wat waar is”
Dat is dus niet waar. De rechter doet een uitspraak, en dat wordt de juridische waarheid. Rest is niet relevant. Als de rechter oordeelt dat iemand onschuldig is, en jij blijft die persoon wegzetten als schuldig, dan is dat laster. En dat is dan weer strafbaar.
En wederom lees je mijn bijdrage niet. Ik zeg helemaal niets over of Assagne schuldig is of niet. Ik stel dat zonder veroordeling in de westerse wereld iemand onschuldig is.
Mijn hele punt was, dat het diep triest is, dat de boodschap die hij destijds naar buiten bracht helemaal ondergesneeuwd is. Shoot the messenger heeft gewerkt.
@21: Hij suggereert dat de verklaringen tegen Assange zijn veranderd door de Zweeds politie, maar aangezien beide vrouwen later achter hun gewijzigde aanklachten zijn blijven staan, is het de vraag hoe relevant dat is.
@24:
Precies, en dat is dus iets anders dan de echte waarheid. Hordes mensen worden niet veroordeeld voor zaken die ze wel degelijk gedaan hebben (al is het maar omdat ze nooit gepakt worden), net zoals er mensen zijn die veroordeeld worden voor zaken die ze niet gedaan hebben.
Rechters zijn niet onfeilbaar, wat jij ongetwijfeld met mij eens bent, en dus mag je prima over onderwerpen praten ook nadat er een rechter uitspraak over heeft gedaan. Het idee dat dit per definitie laster is, is bespottelijk.
Verder weet ik niet of Assange heeft gedaan waarvan hij beschuldigd wordt, ik was er niet bij, maar ik heb ook geen reden om te twijfelen aan de verklaring van de vrouwen. Wat wel zeker is, is dat hij geprobeerd heeft vervolging te ontlopen, daar is hij immers voor veroordeeld ;-)
@26: Ik neem aan dat Zweedse justitie ook aan waarheidsvinding kan doen als de verdachte niet meewerkt (zelfs als hij op een buitenlandse ambassade onderduikt).
Is de Zweedse aanklager zo onbekwaam dat zij/hij de termijnen laat verstrijken?
Natuurlijk niet. Maar hij/zij zegt liever dat de termijnen verstreken zijn, dan dat er nooit overtuigend bewijs geweest is.
Ik denk dat Assange niet probeerde vervolging voor de aanklacht wegens verkrachting te ontlopen, maar dat hij vreesde dat dit een smoes was om hem vast te houden tot de VS om uitlevering vragen zouden.
En die vrees vind ik gegrond, omdat er nooit overtuigend bewijs voor de aanklacht geweest is.
Als dat er wel geweest was, had de officier echt wel op tijd een zaak gestart.
@23
Uit dat bericht over Kluivert:
Het illustreert hoe nuances een rol kunnen spelen in dit soort zaken. En hoe onzinnig het dus is om hierover welles-nietes te spelen op basis van vaagheden en speculaties.
@iedereen
Ik zie nog geen enkele reden om te vermoeden dat rechters zich in West-Europese democratieën laten sturen door de politiek. Ook niet in de zaak Assange. Zolang daar geen aanwijzingen voor zijn zou je beschuldigingen of insinuaties in die richting achterwege moeten laten, ongeacht of je supporter bent van PVV of FvD, of van Assange.
@27:
Van dat tweede weten we zeker dat dat klopt, maar dat betekent niet dat het eerste niet ook meespeelde.
Dit verzin je. Dit is rechtstreeks in tegenspraak met wat de Zweeds aanklager daar zelf over zegt.
In #16 laat je ook al zien dat je het niet zo nauw neemt met de feiten in deze zaak.
Er liggen twee heldere getuigenverklaringen en er zijn ondersteunende verklaringen. Of de Zweedse rechter deze overtuigend had gevonden of niet, zullen we nooit weten omdat Assange zich met succes heeft onttrokken aan de Zweedse rechtsgang.
@28: [ Ik zie nog geen enkele reden om te vermoeden dat rechters zich in West-Europese democratieën laten sturen ]
Maar ik ben bang dat ministers en officieren van justitie zich wél onder druk laten zetten door buitenlandse mogendheden of daar graag mee samenwerken. Zie die coffeeshop eigenaar in Thailand en de piloot Koch. En dan komt uit de link van Jos uit @21: naar boven “Stratfor, a security consultancy that works for the U.S. government, advised American officials apparently to deluge Assange with all kinds of criminal cases for the next 25 years.”
Heeft Assange zich echt onttrokken of deed hij dat pas nadat hij rotttigheid begon te ruiken?
“Assange learned about the rape allegations from the press. He established contact with the police so he could make a statement. Despite the scandal having reached the public, he was only allowed to do so nine days later, after the accusation that he had raped S. W. was no longer being pursued. But proceedings related to the sexual harassment of A. A. were ongoing. On Aug. 30, 2010, Assange appeared at the police station to make a statement. He was questioned by the same policeman who had since ordered that revision of the statement had been given by S. W. At the beginning of the conversation, Assange said he was ready to make a statement, but added that he didn’t want to read about his statement again in the press. That is his right, and he was given assurances it would be granted. But that same evening, everything was in the newspapers again. It could only have come from the authorities because nobody else was present during his questioning. The intention was very clearly that of besmirching his name.”
@29: En waarom heeft de aanklager dan de termijnen laten verlopen?
@25: Melzer suggereert niets; hij heeft de bewijzen van het geknoei in Zweden zelf ontdekt en ook laten zien op de Duitse televisie (zie de links in dit bericht)
@29: Dat ik het niet nauw neem met de feiten…
artikel 242 zegt:
https://wetten.overheid.nl/BWBR0001854/2019-01-01/#BoekTweede_TiteldeelXIV
De verklaring die ik gelezen heb, was dat Assange doorneukte nadat een condoom gescheurd was. Dat valt volgens mij niet onder deze definitie.
“door geweld of een andere feitelijkheid” suggereert dat “neuken terwijl iemand slaapt” (of om een andere reden passiefniet reageren kan) wel strafbaar is.
Voor zover ik weet is wordt de wet thans niet zo geïnterpreteerd, want de regering wil een artikel maken dat sex zonder instemming strafbaar maakt.
@32: Welke bewijzen? Ik zie alleen maar een citaat uit een vage email waar je zonder context echt alles van kan maken.
Melzer beweert:
[Surely, I thought, Assange must be a rapist! But what I found is that he has never been charged with a sexual offence. True, soon after the United States had encouraged allies to find reasons to prosecute Assange, Swedish prosecution informed the tabloid press that he was suspected of having raped two women. Strangely, however, the women themselves never claimed to have been raped, nor did they intend to report a criminal offence.]
terwijl The Guardian in 2010 uitgebreid heeft bericht over de aangiftes en de bronnen heeft ingezien:
https://www.theguardian.com/media/2010/dec/17/julian-assange-sweden
Zegt genoeg dat diverse kwaliteitsmedia waaronder The Guardian weigerden zijn verhaal te publiceren waar ze dat bij bewijs normaal wel doen.
@33: Als een vrouw of man aangeeft dat zij/hij niet (meer) wilt dien je te stoppen. Punt!
Zijn er genoeg die zich laten overdonderen door een bekent figuur en uit angst te laat nee durven zeggen en regelmatig ook geen aangifte durven te doen; kijk maar naar bv Weinstein.
@33: Ik heb je al verteld in #18 dat de beschuldiging van verkrachting niet over het gescheurde condoom ging, maar over het seks hebben met een slapende vrouw. Dat kan je eenvoudig zelf uitzoeken.
Het gedrag van Assange zoals beschreven door de slachtoffers is niet ok, en dit gedrag bagatelliseren ook niet.
@35 iemand aan de schandpaal nagelen terwijl er geen gerechtelijke uitspraak is, en er zelfs op dat onderwerp geen lopend onderzoek / aanklacht is is nog kwalijker.
hoe zou jij het vinden als je beschuldigd wordt van verkrachting, maar het om niet over gaat tot vervolging en het onderzoek en aanklacht laat vallen? hoe zou jij het vinden om door de samenleving als verkrachter weggezet en behandeld wordt voor de rest van je leven? zonder enige veroordeling?
@36: Dat heeft die zelf gedaan door met alle publiciteit een ambassade in te duiken in plaats van zich voor de rechter te verantwoorden.
Weet je wat echt schandelijk is? Hoe Assange de moord op Seth Rich misbruikte om zijn relatie met de Russische geheime dienst te verhullen. Dan ben je echt een psychopaat die letterlijk over lijken gaat ten koste van een rouwende familie.
https://en.wikipedia.org/wiki/Julian_Assange#Seth_Rich_conspiracy_theory
@37 wat pas jammer is, is dat alle aandacht naar hem gaat. en niet naar de informatie die onthult is.
shoot the messenger heeft gewerkt (met dank ook aan de Messenger)
@38
Exact. Natuurlijk zijn er een hele hoop overheden en andere organisaties die Wikileaks in diskrediet willen brengen, maar Assange heeft die op hun wenken bediend. Hij heeft, zo lijkt het, simpelweg niet genoeg verantwoordelijkheidsbesef, of misschien wel integriteit, om leiding te geven aan een organisatie als Wikileaks. De oprichting van Wikileaks is mede zijn verdienste, de teloorgang is mede aan hem te wijten.